Қышқылдық-негіздік титрлеу қисық сызықтары. Индикаторлар. Қышқылды-негіздік титрлеудің индикаторлық қателері. Фармацевтикалық анализде қышқылдық-негіздік титрлеудің қолданылуы

1.Қышқылдық.негіздік титрлеу қисық сызықтары.
2.Индикаторлар.
3.Қышқылды.негіздік титрлеудің индикаторлық қателері.

1. Күшті қышқылды күшті негізбен ( немесе қарама –қарсы ) титрлеу қисығы.
Күшті қышқылды күшті негізбен титрлеу механизмі мынандай теңдеумен сипатталады:
+ О рН = 7
Күшті қышқылды күшті негізбен немесе қарама-қарсы титрлегенде эквиваленттік нүкте нейтралдану нүктесіне сәйкес келеді (рН=7), себебі күшті қышқыл мен күшті негізден түзілген тұз гидролизденбейді және бейтарап орта көрсетеді, яғни рН = 7. Мысалы: 100 мл 0,1 н күшті қышқылдың ( ерітіндісі 0,1 н күшті негіздің (NaOH) ерітіндісімен титрленеді.
НСІ + NaOH NaCL + O
+ O
Титрлеу үрдісіне дейін рН = 1 күшті қышқылдың 0.1 н ерітіндісі болады. Осы ерітіндіге 90 мл 0.1 н сілті (NaOH) ерітіндісі құйылғанда, қышқылды 90% титрленеді. Бос қышқылдың мөлшері бастапқыдан он есе азаяды, яғни бос қышқылдың концентрациясы 0.01 немесе моль/л , ал рН =2 болуы керек. Қышқылдың ерітіндісіне 99 мл сілті құйылғанда, қышқылдың мөлшері тағыда он есе төмендейді, яғни оның концентрациясы 0.001 немесе моль/л болып, ерітіндінің рН жуық шемемен болып, ерітіндінің рН жуық шемемен 3 тең болады. Ал қышқылдың ерітіндісіне 99,9 мл сілті құйылатын болса, қышқылдың концентрациясы 0.0001 немесе моль/л ге дейін төмендеп ерітіндінің рН 4 ке дейін жоғарылайды.
Титрлеу үшін алынған 100 мл 0.1 н қышылдың ерітіндісіне концентрациясы сондай 100 мл сілті құйылғанда, яғни эквивалентті мөлшері қосылғанда, эквиваленттік нүкте орнайды. Бұл уақытта ерітіндіде осы реакцияның нәтижесінде пайда болған тұз ғана болады. Түзілген тұз гидролизге ұшырамайтындықтан pH=7. Дәл осы кезде титрлеуді тоқтату керек.
Бірақ күшті қышқылды күшті негізбен титрлеу барысындағы рНтың өзгерісі туралы толық мәлімет алу үшін есептеулерді сілтінің 100 %ті артық мөлшеріне дейін жалғастырамыз.
Айталық, сілтінің артық қосылған мөлшері 0.1 мл , яғни 100,1 мл болсын. Сілтінің осы қосылған артық мөлшері (0.1 мл ) пайда болған иондардың концентрациясы, қышқылдың тура осындай артық мөлшерінен пайда болған иондардың концентрациясына тең болады. Яғни [ ] = моль/л, осыдан [ ]= моль/л, ал рН=10. Осылайша сілтінің артық мөлшері бір мл болса, [ ] = , [ ]= моль/л, рН=11 т.т. Алынған нәтижелерін титрлеу қисығы түрінде көрсетуге болады
Қисықтың солдан оңға қарай бағыты қышқылды сілтімен титрлеу кезіндегі рНтың өзгерісін, ал қарама-қарсы, оңнан солға қарай сілтіні қышқылмен титрлеуді сиппаттайды. Титрлеу қисығы бойынша эквиваленттік нүкте нейтралдану нүктесіне (рН=7) сәйкес келеді.

1. Құлажанов С.Қ. Аналитикалық химия. Алматы:Бiлiм,1994
2. Ногаева А.Н., Сотченко Р.К. Аналитикалық химия: сапалық анализ. Оқу-әдістемелік құрал. Қарағанды: ҚММА, 2010-72б.
3. Молдақасымова А.Ж. Аналитикалық химия пәнінен сапалық.
Орыс тілінде:
1. Харитонов Ю.А. Аналитическая химия.кн.1,2. М.; ВШ, 2003
2. Харитонов Ю.Я. Аналитическая химия:практикум.- М:ГЭОТАР-Медиа,2009.-296с.
3. Цитович И.К. Курс аналитической химии. М., 2004.
4. Васильев В.П. Аналитическая химия. кн. 1,2. М., Дрофа, 2003.
5. Кельнер Р., Мерме Ж.М., Отто М., Видмер Г.М. Аналитическая химия. т. 1, 2. Перевод с англ. яз. М., Мир, 2004.
6. Отто М. Современные методы аналитической химии т.1,2. М., Техносфера, 2003.
Примеры и задачи по аналитической химии.-М:ГЭОТАР-Медиа, 2009.-304с.