Мемлекеттің ақша-несие саясаты

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

АННОТАЦИЯ

Менің курстық жұмысым “Мемлекеттің ақша-несие саясаты” тақырыбына жазылған. Онда жалпы ақша-несие саясатына түсінік беріп өттім және Қазақстан Республикасының ақша-несие саясатын талдадым.

Жалпы көлемі: 52

Кесте: 5 Біреуі А 3 форматына сызылған

Сызба: 6

Слайд: 1

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі : 21

ЖОСПАР:

Кіріспе . . . 5

I тарау. Ақша-несие саясатының түрлері, құралдары, мақсаты

1. 1. Несие саясаты және оның мақсаттары . . . 6-9

1. 2. Несие саясатының құралдары . . . 10-16

1. 3. Ақша-несие жүйесі . . . 17-22

II тарау. Ақша және несие саясатының өзара байланыстылық ерекшелігі.

2. 1. Ақша-несие саясатының операциялары . . . 23-26

2. 2. Ақша-несие саясатының салық-бюджет, валюта саясаттарымен байланысы . . . 27-37

2. 3. Ақшаға сұраныс пен ұсыныс . . . 38-46

III тарау. Қазақстан Республикасының ақша-несие саясатын талдау.

3. 1. Ақша айналысы және несиені талдау . . . 47-50

Қорытынды . . . 51

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 52

Кіріспе

Ақша-несие саясаты дегеніміз - бұл айналыстағы ақша жиынын, несие көлемін, сыйақы мөлшерлемесін өзгертуге, жалпы банк жүйесінің қызметін реттеуге бағытталған шаралар жиынтығы.

Қазақстан Республикасының Ел басының елге жолдаған жолдауында ақша-несие саясаты туралы былай мәлімдеген.

Ақша-несие саясатының негізгі мақсаты - инфляцияны тежеуді қамтамасыз ету. Бұл мақсатқа жету жолындағы жауапкершілік Ұлттық банкпен Үкіметке жүктеледі. Олардың қолында сол үшін барлық өкілеттіктер мен құралдар бар.

Ақша - несие саясатының келесі міндеті - қаржы нарығының тұрақтылығын қамтамасыз ету, инфляция өсімінің залалды зардаптарын төмендету, сонымен бір мезгілде экономикалық өрлеуді ынталандыру үшін нақтылы айырбас бағамының икемділігін сақтап тұру. Осы орайда Ұлттық қор маңызды роль атқаруға тиіс, Үкімет қор қаражатының ашықтығын және ұтымды құралуы мен пайдаланылуын қамтамасыз етуге тиіс деп санаймын.

1 тару. Ақша-несие саясатының түрлері, құралдары, мақсаты.

1. 1. Ақша-несие саясаты және оның мақсаттары

Ақша-несие саясатының негізінде ақша мен ақша несие саясатының экономикаға әсер ету процесін зерттейтін ақша теориясы жатыр.

Мемлекеттің ақша-несие саясаты экономиканы мемлекеттік реттеудің маңызды құралы ретінде қарастырылады.

Мемлекеттің ақша-несие саясатының ең басты мақсаты - баға тұрақтылығын, тиімді еңбекпен қамтамасыз ету мен жалпы ұлттық өнімнің нақты көлемінің өсуін қамтамасыз ету. Бұл мақсат ұзақ уақытта жүзеге асатын жылдарға созылатын және нарықтық конъюнктураның өзгерісін тез сезіне бермейтін ақша-несие саясаты шеңберінде жүзеге асырылатын шаралар арқылы жүргізіледі. Осыған байланысты ағымды ақша-несие саясаты ірі тапсырмаларға қарағанда нақты және мүмкін мақсаттарға бағытталады.

Кез-келген жағдайда да мемлекеттің ақша-несие саясатын жүргізуші болып, өзіне тән қызметтеріне сәйкес орталық банк есептелінеді, ал саясаттың объектілері ақша нарығындағы ұсыныс пен сұраныс болады.

«Саясат» - бұл мемлекетке қатысты іс, мемелекеттік қызмет. Сондықтан да ақша-несие саясаты - бұл мемлекеттің ерекше қызметі. Ол оның көмегімен елдің ақша-несие процестері реттелетін жүйесіне шаралар жасап, жүзеге асыруда көрінеді.

Нарықтық экономика, барлық элементтері сұраныс пен ұсыныс әсерімен реттелетін жүйе болып есептелінгендіктен мемлекет неліктен ақша-несие қатынасына араласуы керек?

Ақша-несие қатынасы нарықтық катынастар жүйесінде ерекше орынды алады, ақша мен несиесіз нарықтық экономика өмір сүре алмайды. Ақша-несие қатынасы барлық нарықтық байланыстардың негізі болып табылады.

Біз нарықтық экономиканың реттелетін жүйе екенін білеміз. Оның барлық элементтері үнемі сұраныс пен ұсыныстың әсеріне тәуелді болады, яғни сұраныс пен ұсыныс қатынастарымен реттеледі. Ондай болса неліктен мемлекет ақша-несие қатынасына араласуы керек. Ақша-несие қатынасы нарықтық қатынас жүйесінде ерекше орынға ие. Өйткені ақшамен несиесіз нарықтық экономиканың болуы мүмкін емес. Ақша-несие қатынасы -барлық нарыктық байланыстардың негізі, сондықтанда оның қызметін тек қана сұраныс пен ұсыныстың заңдарының талабына бере салу мүмкін емес.

Қазақстан Ұлттық банкі мемлекеттік ақша-несие саясатын анықтай-тын және жүзеге асыратын орган болып табылады. Қазақстан Ұлттық банкі ақша-несие саясатының басты мақсаты: ұлттық валютаның тұрақтылығын, яғни оның төлем қабілеттілігі мен басқа шетел валюталарына қатысты тұрақтылығын қамтамасыз етуді көздейді.

Сәйкестіріліп үйлестірілген және белгіленген мақсаттарға бағытталған, осындай іс-шаралар кешені несие саясаты деп аталады.

Несие саясаты Үкімет Орталық (Ұлттық) банктің бірлескен іс-жігерімен өмірге енгізіледі.

Ақша-несие - бұл айналыстағы ақша жиынын, несие көлемін, сыйақы мөлшерлемесін өзгертуге, жалпы банк жүйесінің қызметін реттеуге бағытталған шаралар жиынтығы. Ақша-несие саясатының макроэкономикалық деңгейдегі субъектісі - Ұлттық банк болып табылады. Ал ақша-несие саясатының Ұлттық банк тарапынан реттеу объектілеріне экономикадағы қолма-қол және қолма-қол ақшасыз жиынының жиынтығы жатады.

Өндіріске тікелей емес, жанамалы әсер ету іс-шаралар жүйесінде несие саясаты ең тиімді және икемді түріне жатады. Ақылмен ойланып жасалған және дұрыс іске асырылғанда ол кәсіпкерлерді осы саясаттың мақсатына сәйкес жұмыс жасауға мәжбүр етеді. Және сырттан қарағанда, барлығы кәсіпкердің өзінің шешімдері іске асқан сияқты болып көрінеді. Осыған сәйкес мемлекет несие саясаты арқылы жалпы экономикалық саясаттың ең бір қиын мәселелерін шешуге мүмкіншілік алады. Және мұның бәрі Ұлттық (Орталық) Банк сияқты қуатты институтты қолдану негізінде ғана іске асады.

Ақша-несие саясатының негізгі субъектісі-ұлттық (Орталық) Банктің дәл өзі. Ол үкіметтің құрылымына жатпағанымен, заңды түрде, осы үкіметтің мақсаттық міндеттемелерін орындайды. Бірақ, мемлекеттің жалпы экономикалық саясатын немесе оның нақты несие саясатын орындайтын Орталық Банк туралы сөз болғанда ерекше айтатын жағдай - Орталық Банк, дамыған елдердің тәжірибесіне сүйенсек, айтарлықтай тәуелсіз экономикалық құрылым, сондықтан өзінің іс-әрекетінде белгілі деңгейде тәуелсіз бағыт ұстай алады.

Орталық Банктің атқаратын міндеттерін екі бағытқа бөліп көрсетуге болады. Біріншісі елдегі валюта жүйесінің тұрақты қызметін қамтамасыз етеді. Ұлттық валютаның тұрақтылығы нарық инфрақұрылымының ең бір маңызды элементі. Екінші бағыты - коммерциялық банктердің несиелік қызметтеріне ықпал жасау. Бұл банктердің қызметі мемлекет мүддесін қажетті деңгейде қамтамасыз ететін түрде құрылуы қажет.

Ақша-несие саясаты - бұл макроэкономикалық процестердің мемлекетке қажетті бағытта дамуы үшін Орталық банктің ақша айналымы мен несие қатынастар саласында жүргізетін іс-әрекеттер жиынтығы. Несие саясатының мақсаты, егер оны жалпы экономикалық саясат мақсатының нақты көрінісі ретінде алғанда, ел шаруашылығының тұрақты дамуын қамтамасыз ету.

Шаруашылық жағдаятына байланысты ақша-несие саясатының екі типі болады:

1) Рекстрикциялық ақша-несие саясаты;

2) Экспанциялық ақша-несие саясаты;

Рекстрикциялық ақша-несие саясаты - екінші деңгейлі банктердің несиелік операциялар көлемін шектеуге және қатаң шарт белгілеуге, сондай-ақ сыйақы мөлшерлемесінің деңгейін арттыруға бағытталатын шаралар жиынтығы.

Экспанциялық ақша-несие саясаты - несие беру көлемін кеңейту, айналымдағы ақша жиынының өсуіне бақылаудың әлсіздігімен және сыйақы мөлшерлемесінің төмендеуіне байланысты сипатталады. Соңғы жылдардағы ақша-несие саясатының басты көздеген бағыты: инфляцияны төмендету және теңгенің тұрақтылығын қамтамасыз ету.

Ақша саясатының мақсатын төмендегідей топтастыруға болады.

Ақырғы мақсат:

а) экономиканың өсуі

ә) толық жұмысбастылық

б) бағаны тұрақтандыру

в) төлем балансын тұрақтандыру.

Аралық мақсат :

а) ақша жиыны

ә) пайыз мөлшерлемесі

б) айырбас курсы.

1. 2. Ақша-несие саясатының құралдары.

Құралдары:

а) несие берудің лимиті, пайыз мөлшерлемесін тікелей реттеу

ә) міндетті резервтер нормасының өзгеруі

б) есептеу мөлшерлемесінің өзгерісі

в) ашық нарықтағы операциялар.

Тікелей (а) және жанама (ә, б, в) құралдарының арасында айырмашылықтар бар. Жанама құралдарды тиімді пайдалану ақша нарығыеың дамуымен тығыз байланысты. Нарықтық экономикада әсіресе алғашқы өзгерістер кезеңінде, тікелей және жанама құралдар пайдаланылады, соңғылары алғашқыларын ығыстырады.

Соңғы мақсаттар жалпы экономикалық саясаттың, сонымен қатар қазыналық, валюталық, сыртқы сауда, құрылымдық және басқа да саясаттарды ескере отырып, несие-ақша саясаты жоғарыда аталған саясаттардың бір бағыты ретінде қарастырылады.

Аралық мақсаттар нарықтық жағдайда тікелей орталық банктің жанама құралдары арқылы жүзеге асырылады.

Бұл мақсатқа жету үшін Ұлттық банк ақша-несие саясатын жүргізуде. Нысанаға алатын ақша базасы келесідей ақша-несие саясатының негізгі құралдарының көмегімен реттеледі:

қайта қаржыландыру мөлшерлемесі:ресми мүдделендіру мөлшерлемесі деңгейін белгілеу;
ҚҰБ-те (Қазақстан Ұлттық банкі) жинақталатын ең төменгі міндетті резервтер нормасын белгілеу, оның ішінде сырттан тартылған қаражаттарды мерзіміне, көлеміне және түрлеріне байланысты жіктеу;
банктерге және үкіметке несие беру;
валюталық нарықтағы басқыншылық; .
ресми есепке алу (дисконттық) мөлшерлемесі.
Кейбір жағдайларда несиелік операциялардың жекелеген түрлерінің деңгейі мен көлеміне тікелей сандық шектеулер енгізу;
мемлекеттің бағалы қағаздарын сатып алу және сату бойынша ақша нарығындағы операцияларды жүргізу.

Орталық банк несие саясатын іс жүзінде практикаға асырғанда оған сәйкес құралдар құрамасын қолданады. Бұл құрама негізінен ақша-несие жүйесіне және онымен байланысты экономика салаларына жанамалы ықпал жасау әдістерінен құралады. Бірақ белгілі бір операциялар жүргізгенде, банк ақша несие процесіне тікелей де араласа алады.

Несие беру сомасын шектеу . Орталық банк коммерциялық банктер үшін банк жүйесінен тыс салалардағы несиелік салымдарының өсуіне шек қояды. Коммерциялық банктер үшін белгілі бір уақыт мерзімінде несиелік операциялар арқылы өтетін соманың проценттік өсу нормасы белгіленеді.

Дисконт саясаты мен ломбардтық саясат бұрыннан келе жатқан және жан-жақты анықталған ақша-несие саласын реттеу әдістеріне жатады. Оларды қолданғанда Орталық банк коммерциялық банктерге негізгі несие беруші мекеме болады. Ол несиені вексельдерді есепке алу (дисконттеу) жағдайына, немесе құнды қағаздар кепілдігіне қарай коммерциялық банктерге несие береді. Орталық банктен осылай алынған қаржылар редисконттық немесе ломбардтық несиелер деп аталады. Осы несие түрлері бойынша Орталық банктің белгіленген процент деңгейін, экономикалық теорияда және практикада, ресми есеп (дисконттық немесе ломбардтық) ставкасы деп аталады.

Орталық банк бұл ставканы кез келген уақытта өзгертуге, өсіруге немесе төмендетуге, хұқылы. Есептеу ставкасының ресми деңгейін өзгерту арқылы Орталық банк капитал нарығында ұсыныс пен сұранысты реттейді. Есептеу процентін көтеріп, Орталық банк несие бағасын қымбаттатады, сонымен коммерциялық банктер жағынан қарыз қаражатына сұранысты тежейді, немесе керісінше, есептеу процентін төмендетіп, бұл сұранысты арттырады.

Ашық нарықтағы операциялар. Орталық банк, ашық нарықта (мысалы, биржада) құнды қағаздарды сатып немесе сатып алып, елдегі ақша-несие қатынастарына күшті ықпал жасайды. Бұл операциялар Орталық банкке ақша-несие саласында күшті саясат жүргізуге мүмкіншілік береді (жоғарыда қаралған есеп жүргізу саясатымен салыстырғанда) . Шынымен, есеп жүргізу саясатында Орталық банктің ролі сылбыр келеді: өз міндеттемелерін (вексельдерін) есепке тіркеу-тіркемеуді, құнды қағаздардың кепілдігіне несие алу-алмауды коммерциялық банктер өздері шешеді. Орталық банк бұл жағдайда коммерциялық банктердің шешімдерін тосып-үміттенуге мәжбүр болады.

Құнды қағаздар нарығындағы операциялар өз табиғатымен нарық тәртібіне сәйкес толық қанды нарық құралы. Орталық банк ашық нарықта оның басқа барлық қатысушылары сияқты толық хұқылы агенті ретінде қатысады. Сондықтан ашық нарыққа шығып операция жүргізу несие саясатының ең тиімді құралы деп саналады.

Бұл әдістің негізгі артықшылықтарының бірі-ол: Орталық банктің нақты экономика секторына тікелей шығуы.

Ақша-несие саясатының басқа да әдістеріндей, осы қаралып отырған әдістің де өз осал жағы бар. Жеке алғанда, оның уақыты әр кез шектеулі, құнды қағаздар айналымға нақты көрсетілген мерзімге ғана шығарылады. Көрсетілген мерзімде шығарылған қағаздарды міндетті түрде қайта сатып алу қажет болады. Құнды қағаздардың айналымға шығарылған уақыты ұзарған сайын, несие құралының да қолдану мерзімі де соншама артады. Ашық нарықтағы операциялардың тиімділігін шектейтін тағы бір фактор бар - ол: Орталық банктің құнды қағаздар шығару мүмкіншілігі. Бұл саясатты жүргізудің шегі Орталық банктің портфеліндегі құнды қағаздар қорымен анықталады. Практикада бұл кемшілік екі әдіспен жойылады: мемлекет Орталық банкке қосымша құнды қағаздар ресурстарын ұсынады, немесе оларды өз бетімен шығаруға рұқсат береді.

Минимальды резерв саясаты. XIX ғ. аяғында XX ғ. басында қалыптасқан банк қызметтері көрсеткендей, несие қатынастары саласындағы операциялар белгіленген сақтандыруды қажет етеді. Банктер несие экспансиясына қатты еліктеп, қиын жағдайға тап болады. Кез-келген банктің төлем мүмкіншілігі туралы тіпті шамалы болса да жағымсыз мәлімет тараса, салым иелері барлығы бірден жаппай салымдарын қайтаруды талап етеді. Банктер ақша қатынастары арқылы бір-бірімен тығыз байланыста болғандықтан, олардың бірі күйресе, бұл басқаларына да әсер етеді, тіпті жақсы жұмыс істеген банктер де зиян шегеді. Осылай әр түрлі елдердің үкіметтеріне салым иелерінің мүддесін қорғайтын заң шығаруға себеп табылады. Содан минималды резерв жүйесін құру туралы пікір қалыптасып, ол іске асырылады. Соңғысы Орталық банктің есеп-шотында міндетті түрде сақталатын белгілі қаржы сомасы. Бұл сомалар коммерциялық банктерге салым иелерінің алдында өз міндеттемелерін орындау туралы кепілдік беру үшін қажет.

Міндетті резерв нормасы коммерциялық банктің Орталық банктегі белгіленген міндетті салымның осы банктің мерзімді міндеттемелеріне бөлінген бөлімі ретінде анықталады.

Минималды резерв саясатының қызмет атқару механизмі, ол өте қарапайым: міндетті резервтердің белгіленген минималды деңгейін белгілеу және оны Орталық банкте міндетті түрде ұстау, коммерциялық банктерді оған тәуелді етеді. Орталық банк резерв нормасын жоғарылатып коммерциялық банктердің іскерлік белсенділігін тежейді, төмендетіп-ынталандырады.

Ерікті келісімдер саясаты. Жоғарыда аталған реттеу шаралары «еркін түрдегі келісімдер» деп аталатын жүйемен толықтырылуы мүмкін. Олар Орталық банк пен коммерциялық банктердің арасында бекітіледі.

Коммерциялық банктер мұндай келісімге өз ықыласын танытқанда, қызметін белгілі бір шеңберге сиғызып атқарады. Орталық банк болса, жүргізілетін операциялар туралы қажетті мәліметпен қамтамасыз етеді.

ҚҰБ өзі жүргізетін операциялар бойынша ресми қайта қаржыландыру мөлшерлемесін, сол сияқты басқа да мүдделендіру мөлшерін белгілейді. Ресми қайта қаржыландыру мөлшерлемесін ақша нарығының жалпы жағдайына несие бойынша сұраныс пен ұсынысқа, инфляция деңгейіне байланысты белгілейді. ҚҰБ мүдделендіру мөлшерлемесі саясатын мемлекеттік ақша-несие саясаты жүзеге асырылатын аумақтағы нарықтың мүдделендіру мөлшерлемесіне әрекет ету үшін пайдаланады.

ҚҰБ пайыз саясатының басты мақсаты - айналыстағы теңге деңгейін көтере отырып, несиеге деген сұранысты азайту, соның нәтижесінде ақша жиыны және инфляцияның өсуін төмендетуді қамтамасыз ету болып табылады. Жоғары пайыз мөлшерлемесі, шын мәнісінде пайыз үшін төлемдер өз кезегінде шығынның көлемін құрайды. Демек, жаңа пайыз саясаты алдағы уақытта немесе белгілі бір уақыт аралығында өзінің нәтижелеріне қол жеткізуге тиіс.

Қазақстандағы инфляциямен күресудің тағы да бір маңызды факторы - шетел валютасына деген артық сұранысты төмендету болып табылады. Өткенге оралатын болсақ, теңгені енгізгеннен кейінгі жарты жылдай уақыт ішінде, валюталардың бағамдық айырмасы есебінен алыпсатарлық табысқа қол жеткізу мүмкіндігінің салдарынан банктің қысқа мерзімді капиталдары несиелік нарықтан валюталық нарыққа ауысып кетті. Теңгенің айырбас бағамы анықталатын сыртқы көрінісі мен сыртқы құны арасындағы шекті қатынастың бұзылуы ұлттық валютаның тұрақсыздығын одан сайын арттыра түсті.

Ұлттық банктің мүдделендіру мөлшерлемесі ақша нарығындағы қаржылық операциялардың барлық түрлеріне пайыз мөлшерлемесінің белгілеу базасы ретінде қызмет етеді.

Қайта қаржыландыру мөлшерлемесінің шамасы ақшалай қаражаттарға деген сұранысқа және инфляция деңгейіне байланысты келеді. Ұлттық банк мүдделендіру мөлшерін реттеу арқылы республикамыздағы ақша жиынының шамасына әсер етеді және несиеге деген сұранысты арттыруға немесе қысқартуға мүмкіндік жасайды. Ресми пайыз мөлшерлемесінің деңгейі екінші деңгейдегі банктер үшін, Ұлттық банк саясатының ақша жиынына бақылау жасау шегіндегі негізгі бағыттарын сипаттайтын басты бір көрсеткішті білдіреді.

Ұлттық банктің ресми пайыздары, оның тікелей бақылауына жатпайтын несиелік ресурстар нарығының шартына сай банктер дербес белгілейтін нарықтық пайыз мөлшерлемесіне жанама түрде ықпал етеді. Соның негізінде сұраныс пен ұсынысқа байланысты саудада белгіленетін Ұлттық банктің қысқа мерзімді шоттары бойынша, банкаралық несиелер жене мемлекеттік қысқа мерзімді несиелер бойынша пайыз мөлшерлемелері жыл бойына Ұлттық банктің мүдделендіру мөлшерлемесінің өзгеруіне байланысты төмендеп отырған. Пайыздың нақты бейнелері, өз кезегінде инвестициялау үшін әлуеттік ресурс болып табылатын депозиттердің несиелік мекемелерге ағылуын арттыра түсті.

Ақша жүйесіндегі жанама реттеу құралын қарастырамыз.

Ақша - несие саясатын жасағанда және оны іске асырғанда кездесетін қиыншылықтарды туындыратын себептер өте көп. Бірақ ең маңыздыларына екеуін жатқызуға болады:

1) Экономиканың жалпы жағдайын

2) Ұлттық экономиканың дамуына сыртқы экономикалық факторлар әсерін

Бұдан басқа, Орталық банк белгілі уақыт мерзімінде ақша-несие саласын реттеу бойынша нақты іс-әрекеттер жүргізе отырып, экономика буындарының барлық басқа да өзара байланыстылық қырларын есепке алуы қажет болады. Жеке алғанда, мысалы, оның есеп жүргізу саясаты коммерциялық банктерден тыс экономиканың көптеген басқа салаларына, оның ішінде қарыздары көп болатын мемлекет секторына, ауыл-шаруашылығына, тұрғын үй иелеріне әсер етеді.

Ақша-несие саясатын іске асырғанда онда қолданған құралдардың өз кемшіліктері де ерекше қиыншылықтарды қосымша туындатады. Мысалға, ақша-несиені реттеудің ең бір кең тараған әдістерінің бірін есеп жүргізу (дисконттық) саясатын алайық. Дисконттық саясаттың ең бір елеулі кемшілігі - оның баға механизміне әсер етуі.

1) Экономика субъектілері неие шығындарын өзінің клиенттеріне, түптеп келгенде, тұтынушыларға ауыстыруға тырысады. Мұндай жанамалы жағымсыз әсер кез келген экономикаға қажет емес, әсіресе әлі тұрақтанбаған экономика үшін қосымша ауыр жүк болады.

2) процент деңгейін әкімшілік шешіммен «жоғарыдан» белгілеу нарықтық бағытта іс-әрекет бола алмайды. Ал нарық механизімін бұлай әлсірету, мысалы, астыртын экономикалық қатынастарын нығайтуға мүмкін.

3) орталық банктің процент арқылы экономикаға ықпал жасау мүмкіншілігі шектеулі.

Коммерциялық банктер және ірі фирмалар көбінесе өз операцияларын шетелдерге, егер онда процент ставкасы төмен болса, аударады және де жалпы алғанда орталық банктің капитал нарығын процентпен реттеу-тіпті де абсолютті тұрақты құрал емес. Орталық банктің капитал нарығын реттеу деңгейі әртүрлі жағдайларға байланысты өзгереді. Олардың арасынан екі факторды ерекше бөліп қарастыру қажет.

1) экономикалық жағдайға байланысты реттеу моделінің өзгеруі;

2) шаруашылық өмірінің интернациялануы. Соңғы жағдай әртүрлі елдерде банк саясатын өзара байланысты және бір-бірімен үйлесімді жүргізуді қажет етеді.

1. 3. Ақша-несие жүйесі.

Ақшалай формадағы капитал иесінің ссудаға төлемін пайда түрінде кайтару жагдайында берілуі ссудалық капитал деп аталады, ал осы капиталдың қозғалысы несие деп аталады.

Ссудалық капиталдың қайнар көздеріне төмендегілер жатады:

- негізгі капиталды қалпына келтіруге арналған және оның құнының бөлшекті түрде амортизация түрінде өндірілген өнімге аударуы бойынша жинақталған ақшалай қаражаттар;

- тауарды өткізу мен жалақы төлеу арасындағы уақытша бос

- негізгі капитал алуға бағытталған қаражаттар;

- үй шаруашылығындағы адамдардың ұзақ мерзімді пайдаланатын тауарларды және тұрғын үй алуға арналған, банкта шоттарда жинақталған қаражаттары.

Ақшалай қаражаттардың козғалыссыз тұруы нарықтық экономиканың табиғатта қарама-қайшы келеді. Несие, қайшылықты шешуге көмектеседі.

Несие негізгі екі түрде болады: қатысушылар құрамына, ссуда объектісіне, пайыз динамикасы мен шамасына және қызмет атқару аймағына байланысты ерекшеленетін коммерциялық және банк несиесі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.