Оян, қазақ

1 ДУЛАТОВ Міржақып
2 "Оян, қазақ!" кітабы

Алаш козғалысының кайраткері, көрнекті казак акыны, жазушы, педагог, коғам кайраткері. Педагогикалық курстарды бітірген соң ауыл мектебінде мұғалім болып істеді, орыс және батыс жазушыларының шығармашылығын өздігінше оқып үйренді. М. Дулатовтың өмірі мен шығармашылығы «Алаш» партиясы мен «Алашорда» үкіметімен тығыз байланысты. Ол «Алаш» партиясы мен «Алашорда» үкіметінің бағдарламалық. құжаттарын дайындауға қатысты, А. Байтұрсыновпен бірге құқықтық мемлекет қағидаларын жасады. Ол халық тарихында бірінші рет ашықкандарға көмек беру корын ұйымдастырды.
Eлді бүрынғы мешеуліктен арылып, өнер мен білімге ұмтылуға шақыру идеясы Абайдан, Абай заманынан басталды. Алайда, осы идеяның жаңа қоғамдық жағдайда кеңірек, жаңа мағынаға ие болып «Оян қазақ!» деген сөздің ұлттық ұранға айналуы осы кез XX ғасырдың басы болатын.
Міржақып әдебиет, мәдениет ісіне қазақ даласында жаңа демократиялық, ағартушылық козғалыс бел алып, кең өріске шыға бастаған түста араласа бастады. 1905 жылдың өзінде-ақ қазақтың ұлттық интеллигенция-сының өкілдері ұйымдасқан саяси-әлеуметтік күшке айналып, халық мүддесіне бірден-бір сәйкес деп саналған тілек-талаптарды патша үкіметінің алдына ашық қоюға шейін барған.
"1905 жылдан бері біздің қазақ жұрты да басқалардың дүбіріне елеңдеп, олардың ісіне еліктеп, ұлт пайдасын қолға ала бастады. Сол бостандық жылдарында Семей облысының оқыған басшылары көзге көрікті іс қылып, жұртқа көсемдікпен жол-жоба көрсеткені үшін алды абақтыға жабылып, арты айдалып, қалғандары сенімсіз болып қалды",— деп жазды Міржақып Дулатов кейінірек "Қазақ" газетінде (1913, № 28).