Қазіргі жаратылыстану туралы жалпы көзқарастар. Дәрістер

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 69 бет
Таңдаулыға:

Қазіргі жаратылыстану туралы жалпы көзқарастар.

Жоспары:

1. 1. Жаратылыстану ұғымы, «Жаратылыстану» курсының мақсаты мен міндеттері

1. 2. Қазіргі жаратылыстанудың негізгі сипаттық белгілері.

1. 3. Қазіргі жаратылыстану принциптері.

1. 4. Жаратылыстану обьектілерін зерттеу әдістері

Лекция маќсаты: Жаратылыстану ғылыми және гуманитарлық, мәдениеттердің тығыз бірлігі жайлы пікірді төмендегі жағдайлардың көмегімен дәлелдеу

Лекция мєтіні

Жаратылыстану ғылыми және гуманитарлық, мәдениеттердің бірлігі мен өзара байланыстылығы. Жаратылыстану ғылыми және гуманитарлық, мәдениеттердің тығыз бірлігі жайлы пікірді төмендегі жағдайлардың көмегімен дәлелдеуге болады.

Біріншіден, ол екі мәдениеттің екеуі де - адам еңбегі мен ақыл-ойының желісі. Адам табиғатта қаншалықты жоғары тұрғанмен, ол табиғаттың бөлінбес бір бөлігі болып қала береді. Адам - биоәлеуметтік жан. Ол, бір жағынан, табиғат болмысының жалғасы, ал екінші жағынан, ақыл-ойы бар саначы әлеуметтік жан. Адам болмысының бұл объективтік екі жақты табиғаты оның біртұтас парасатга, епті жан болуына кедергі бола алмайды. Бұл біртұтастықты жаратылыстану-ғылыми мәдениетте де, гуманитарлық мәдениетте де не себепті іске асырмасқа?!

Екіншіден, аталған мәдениеттер жөне олардың өзегін құратын ғылымдар адамдардың дүниеге ғылыми көзкарасын қалыптастыруда белсенді рөл атқарады. Дүниеге көзқарас та өз тарапынан алғанда біртұтас болып табылады, өйткені оң козбем бір түрлі, ал сол көзбен екінші түрлі көруге болмайды ғой. Адамның дүниеге көзқарасы (табиғат пен алеуметгік дүниенің біртұтас көрінісі жайлы жалпы түсінікгер) екіге жіктелген, екі ұшты бола алмайды. Сондыктлм гуманитарлық және жаратылыстану-ғылыми білімдер езара үйлесуге, өзара келісуге мәжбүр болады. Бүған мысал ретіңце ғылым мен діннің арасында болған кеп ғасырлық тартысты алса да болады.

Үшіншіден, жаратылыстану-ғылыми және гуманитарлық мәдениеттер мен ғылымдар арасында толып жатқан "шекаралас" зерттеу саласы,, екеуіне де ортақ проблемалар бар. Мүндай проблемаларды шешу қажеттігі оларды бір-бірімен одақтаса зертгеуге мәжбүр етеді. Ондай проблемаларга, мәселен, экология, антропосоциогенез, гендік инженерлік проблемалары т. б. жатады.

Қоғамдық еңбек бөлісі еңбектің өнімділігін арттыратыны, еңбек адамдарының бір-бірінен тәуелділігін күшейтетіні белгілі. Бұл "бөлісу" процесі адамдардың әлеуметтік қауымдастығын бірдей еңбек түрлерін орындағандағдаяи горі әлдеқайда нығайта түседі. Дәл осы сияқты құбылыс гуманитарлық және жаратылыстану-ғылыми мәдениеттер арасындағы белісте де болады: олардың «еңбек» бәлісі өзара «көмек көрсету» қажеттілігін аудырады, ал бұл, жалпы алғанда, адамзат мәдениетінің бірлігіне, тұтастығына қызмет етсді деуге болады.

Атап айтқанда, жаратылыстануға мынадай проблемалар бойынша "гуманитарлық" көмек қажет болады: а) жаратылыстану ғылымдарының күшті дамуының нәтижесінде жасалған технологиялар бүкіл адамзаттың тіршілігіне қауіп төндіретін объектілерді (ядролық, биохимиялық қару-жарақтар, гендік-инженерлік монстрлар ¹ т. б. ) тудыруға қабілетгі, сондықтан гуманитарлық (юристік, адамгершілік) түрғыдан экспертиза (сараптау) қажет; ә) адамның өзі де жаратылыстанудьщ "заңды" объекгісі бола алады, яғни адам қарапайым "химиялық машина", биологиялық популяция немесе нейрофизиологиялық-автомат ретінде эксперимент объектісі болуы мүмкін; бұл жағдайда жаратылыстану ғылымдары гуманитарлық ғылымдардың көмегінсіз ол эксперимештердің адамгершілік нормаларына сәйкес деңгейін анықтай алмайды.

Жаратылыстану ғылымдарының басты құралы - олардың методологиясында, яғни ғылыми зерттеудің әдіс-тәсілдерінде, ережедерінде; ғылымның әдістері жайлы ілім және олардың системалық үйымдасуы методология деп аталады. Алайда жаратылыстанудың методологиясы (пайдаланатын әдістер системасын, олардың эволюциясын, қолдану мүмкіндіктерін талдау) сондай-ақ гуманитарлық ғылымдардың да пәні болып табылалы.

Гуманитарлық білімдер де өз мүмкіндігіне қарай жарытылыстану-ғылыми мәдениеттің жетістіктерін пайдаланады: XX ғасырдың басында классикалык жаратылыстанудың классикалық емес жаратылыстанудың даму кезеңіне өтуі гуманитарлық мәдениеттің соған сәйкес өзгеруіне әкеп сокты. Дамудың классикалық емес кезені жаратьмыстану ғылымдары мен гуманитарлық ғылымдардын арасындағы айырмашылықтардың өлшемі (критерийі) салыстырмалы екендігін ашып берді. Мысалы, тек қоғаМтануда ғана емес, жаратылыстануда да, атап айтқанда, таным объектісі мен субъектісін қатаң бөліп қарауға болмайтыны анықталды.

Қысқарта айтқанда, жоғарыда келтірілген дәлелдер гуманитарлық және жаратылыстану-ғылыми мәдениеттердің бірлігін жеткілікті негіздей алады.

Мәдениеттер мен соларға сәйкес ғылымдардың бірлігі жоне өэара байланысы а) экология, олеуметтік. биология, биоэтика сияқты симбиотикалық ¹ ғылымдар түрлерінің қалыптасуынан; ә) адам үшін омірлік маңызы бар объектілерді қайта құруды коздейтін жаратылыстану-ғылыми программаларға "гуманитарлық экспертиза" (сараптама) жасаудың қажеттігін мойындаудан және оларды іс жүзінде үйымдастырудан; б) гуманитарлық және жаратылыстану ғылымдар үшін ортақ, эволюциялық, ықтималдық және өздігінше үйымдасу идеяларына негізделген таным . методологиясын кдлыптастырудан; в) жаратылыстану-ғылыми және техникалық білімдерді гуманикаландырудан және сондай-ақ гумаиитарлық білімдерді жаратылыстану-гылыми білімдермен негіздеуден көрінді.

Қорытынды ретінде ескерткен жөн, жаратылысгану-ғылыми және гумнитарлық мәдениеттердің жақындасу бағытыи оларды толық қосып жібері, біріктіру деп түсінбеу керек, ойткені ол ешқашан болмайтын іс және оның керегі де жоқ. Әңгіме екі мәдениеттің арасында орын алған қайшылықты шешіп, оларды бір-бірімен ұштастыру, толықтыру принциптері туралы ғана болуы мүмкін.

Пысықтауга арналған сұрақтар

1. Мәдениет үғьмының мәні, оның түрлері.

2. Не себепті ғылым мен білім қазіргі заманғы мәдениеттің жетекші факторы болып саналады?

3. Жаратылыстану-ғылыми мәдениет пен гуманитарлық мәдениеттің арасында текетірес неден болды және ол XX ғасырда шиеленісе түсті?

4. Жаратылыстану жөне гуманитарлык ғылымдардың арасындағы басты айырмашылықтар кандай?

5. Жаратылыстану-ғылыми және гуманитарлық мәдениеттердің өзара байланысы мен бірлігі неден көрінеді?

4. Дүниенің қазіргі жаратылыстану-ғылыми кзрініеіш» ерекшеліктері

§1. Глобальды эволюционизм принципі

Бұл приицип - қазіргі жаратылыстануда материя, бүкіл Әлем жәпе оның жеке-дара бөліктері дамусыз өмір сүрс алмайды деген сенімнің берік орныққанын білдіретін үғым. Эволюция идеясы XIX ғасырда туғанымен, бірақ бұл жаратылыстаиу үшін дүние жайлы жаңа кезқарак болып табылады. Бұл идея осіресе түрлердің шыгуы жайлы Ч. Дарвиннің ілімінде ереюое күшті дәлелін тапқаны белгілі. Дарвиннің сіңірген еңбегі бұл идеяны айтқанында ғана емес, "өйткені эволюция жайлы пікір одан бүрында да соз болып келген еді; оның еңбегі эволюция идеясын іске асыру механизмін үсынуында болды. Бұл концспция жаңа туып келе жатқан теориялық биологияның негізін құрды. Эволюциялық ілім Ч. Дарвиннің замандастарының ой-санасына ася күшті әсер етті, бірақ ол тірі организм мен оргащікалық едггс (олі) дүние арасындағы XIX ғ. алшақтықты жоя алмады, сөйтія ол жануарлар мен өсімдіктер дүниесінің шеңберінен аса алмады.

Біздің планетамызда тіршіліктің пайда болу проблемасы да жаратылыстанудан тыс, колдан жаратылған құбылыс деген түсінік қалды - ол Әлем өміріндегі бір "қателік", космостың барлық басқа құбылыстарымен байланысы жоқ уақытша құбылыс деп саналды. Дүниенің XIX ғ. жаратылыстану-ғылыми көрінісі, жалпы алғанда, міне осындай еді.

XX ғасырда дүниенің ғылыми көрінісі түбірінен өзігерді. XX ғасырдың басында Әлемнің кеңею құбылысыныцң, яғни оның тұрақсыздығының ашылуы бұрынғы классикалық физиканың эволюцияға қарсы түсінігінің быт-шытын шығарды. Бірақ Әлем кеңейетін болып, галактикалар бір-бірінен алшақтайтын болса, онда галактикалардың бастапқы жылдамдығын тудырған күш-қуат қайдан келді деген сұрақ туады. Қазіргі (XX ғасырдың аяғындағы) жаратылыстану бұл сұраққа мынадай жауап береді: бір кездерде Әлем кеңістігіпде аса Үлкен қопарылыс болып, соның нәтижесінде біздің Әлем пайда болған, ол қопарьшыс біздің галактикаға бастапқы жылдамдықты беріп, содан кейінгі үзақ эволюцияның нәтижесінде дүние қазіргі біз көріп отырған кейіпке келген деген ғылыми жорамал айтады. Бұл жорамат теория XX ғ. 40-жылдарында пайда болып, 70-жыддары жаратылыстануда айтарлықтай берік орнықты. Сонымен, Әлем дүниесі жайлы түбірінен жаңарған біздің түсінігіміздің мәні қысқаша мынадай: Әлем өзгермейтін түрақты смес, оның уақыт жағынан пайда болған кезі болган, демск, ол тарихи өзгермелі, яғни уақыт жағынан эволюцияға үшырайтын дүние - оның эволюциялық өзгерістерге үиіі. ірай бастағанына 20 млрд жылдай болған.

Сөйтіп, эволюция идеясы физика мен космология ғылымдарына да енді. Ал соңғы онжылдықта эволюбциялық принцип химияда да бетбүрыс жасай бастады. Бүған дсйін заттардың "түрлерінің шығу" проблемасы химиктерді толғандырған жоқ. Бірақ Үлкен қопарылыс концепңиясы Әлемде түрліше элементтердің пайда болуының тарихи жүйесін көрсетіп бергеннен кейін жағдай өзгерді. Әлем өмірінің ең аяхашқы кезінде ондағы температуранык аса ыстық болғаны сонша, заттың ешбір бөлшегі (атомдар, молекулалар) болуы мүмкін емес еді. Тек алғашқы үш минуттан кейін ғанаядролық материаддын аг: гзня молшері (сутегі мен гелийдің ядролары) түзідді, ал жеңіл элементгердің алғашқы "қалыпты", бүтін атомдары қопарьшыстаіі соң бірнеше жүздеген мың жылдан кейін пайда болды дсйді ғылыми жорамал.

Эволюция идеясын күрделі молекулалык. косылыстардың түзілу процесіне қолданса, одан да қызык күбылыстар шығады. Біз үшін үйреншікті дарвиндік эволюция ілімі осімдіктер мен жануарлар организмміц құрылысы (бір клеткалылардан адамға дейін) табиғи сүрыптау механизмі арқылы үздіксіз күрделілене түсетінін көрсетеді. Табиғи сүрыптау механизмі миллиондаган түрлерді жаратпай тастап, ең өміршеңцері ғана тірі қалган. Осыған үқсас құбылыс табиғат тіршілікті тудыруға кірісе бастаған алғашқы кезде де болған сияқты. Бүған дәлел ретінде мына фактіні келтірсе де болады: жүзден астам химиялық элементтердің тек алтауы ғана: көміртегі, сутегі, оттегі, азот, фосфор және күкірт қана бүкіл тірі организмдердің денесін құрады екен. Тірі организмдердіц денесінің 97, 4%-ін сол алты элемент құрады, ал тагы да 12 эл, емент шамамен 1, 6%-ін құрады.

Дәл сол сүрыптау механизмі эволюцияның келссі деңгейінде де байқалды: кептеген миллион оргаликхіык косылыстардан бірнеше жүзі гана биосистеманьщ құрылысы і іа кіреді, табиғат тірі организмдердің белоктық молекулалаін. ін түзуге 100 белгілі аминокышқылдардың тек жиырмасми ғана пайдаланалы екен т. т. Биологиялық эволюпииш. ш алдыидагы химиялық элементтер мен қосылыстар эволюциясы жайлы түсініктер де сол сияқты фактілері сүйенеді. Қазірдіңозінде-ақ дамуы ретінде химиялық эволюцияның бірінші теориніы тужырымдалды.

XX ғасырда эволюциялық ілім биологмм саласына күшті дамыды. Қазіргі заманғы эволюционизм биологияға қатысты ғылымдарда кең ауқымды ілім түріпдс көрінеді - олтірі материя құрылымының бірден біриспіс дсціх. -йлсрііідс (молекулалық, клеткалық, организмдік, популяциялықжоне тіпті биогеоценатикалык деңгейлерінде) эволюцияның зандылықтары мен механизмдерін іздестіріп зерттейді. Ең тамаша жетістіктерге әрине молекулалық-генетикалық деңгейде қол жетгі: түқым қуалаушылық хабарын жеткізудің генетикалық механизмінің сыры ашылды, ДНК мен РНК-ның ролі мен күрылымы ашьщцы, олардағы нуклеотвдтсрдін рөлін анықтау өдістері т. б. табылды. Эволюцияның сикгсздік теориясы (генетика мен дарвинизмнің синтезі) эволюция (популяция деңгейінде) және макроэволюция (түрлер деңгсйінде) процестерш ажыратты. Сойтіп, эволюцияның дарвиндік концепциясы әртүрлі арнаулы биологиялық білімдердің бір арнаға құятын негізі болып табылды.

Эволюция идеялары жаратылыстанудың геология. экология, биогеохимия т. б. салаларында да кенінен қоллаиыс тауып, глобальды эволюционизм прішципі тамаша жеціске жетті. Сойтіп, эволюцияның бүкіл әлемдік сипаты қазіргі жаратылыстану-ғылыми көзкарастың ең басты айырмашьшық белгісіне айналды.

Эволюция концепциясы биологияда көптен бері дәстүрлі түсінікке айналған болса, ал физика мен химия бұл идсяға енді ғана әдеттеніп келеді. XX ғасырдың 70-жылдарында пайда болған, синвргетика деп аталатын, ғьшымаі^лық теория глобальды эволюционизм принципінің бүкіл жаратылыстануда салтанат құруына көмектесуі тиіс.

§2. Синергетика - материянын өздігінше ұйымдасу теориясы

Синергетиканың тууына себеп болған қазіргі заманғы барлық жаратылыстану-ғылыми пәндердің біртұтас дүниежүзілік эволюциялык, синтезге үшырап, бірігуі дейді ғалымдар. Бірақ, айта кеткен жөн, материяның өздігінше дамуға қабілеттілігі жайлы кезқарас философияға XIX ғасырда-ақ енген болатын.

Осы проблемалардың негізінде материяның өздігіішіс үйымдасу теориясы ретінде синергетика дүниеге кедді. Оиы зерттеу 70-жылдары басталып, қазір бірнеше бағытта дамып келеді. Алайда, ол бағыттардың әрқайсысын қарастмрын жатпай-ақ, неміс ғалымы Герман Хакен синергетика деп атаған бұл теорияның жалпы мән-мазмүнын қарастырып көрелік.

Синергетиканың үстанған басты дүниеге көзқарас идеясының мәні мынада: а) Әлемде ыдырау мен құршіу, эволюция мен тоқырау (жойылу) процестері жалпы алдында тепе-тең жүріп жатады; ө) құралу (затгың күрделіленс түсу) процестері ол жүзеге асатын системаның табиғатынан, бірдей тәртіппен жүзеге асады.

Бүдан туатын қорытынды: кез келген жүйе (система) синергетиканьщ объектісі бола алмайды, тек ашық жүйелер ғана, яғни сыртқы ортамен зат нёмесе энергия алмасатын жүйелер ғана оның объектісі болады.

Құбылыстарды синергетикалык түрғадын түсіндіру оларды зерттеудің жаңа мүмкіндіктері мен бағыттарын ашып берді. Қорытындылай айтқанда, құбылыстарды синергетикалық түрғьщан түсінудің жаңалықтарына мыналар жатады:

а) бейберекеттік табиғатта бұлдіруші, қиратушы ғана емес, сонымен бірге жасаушы, даму түрақсыздық (бұлінушілж) арқылы жүзеге асады.

ә) Күрделі жүйелер эволюциясының бір бағыттылығы, классикалық ғылым айтқавдай, жалпы ереже емес, ерекше жағдай, өйткені күрделі жүйелердің көплішігінің дамуы көп бағытты болып келеді. Ал бұл күрделі жүйелер үшін әрдайым эволюцияның бірнеше мүмкін жолдары болады.

б) Даму эволюцияның бірнеше мүмкін бағыттарының ішінйн кездейсоқ біреуін тандау арқылы жүзеге асады. Демек, кездейсоқтық даму процесіндегі. окінішті қателік емес, эволюция механизмінін бір жағы.

Синергетика термодинамика, радиофизика сияқты физикалық пәндерде дүниеге келді. Бірақ оның идеялары ғылымаралық сипатта.

Ол ғылыми ойлаудың жаңа түрі ретінде тек жаратылыстан) мен техникада ғана емес, сондай-ақ экологияда, психологияда, социологияда және басқа да салаларда ғылымаралық күрделі зерттеулсрде жиі қолданылады.

§3. Қазіргі замангы дүниенің жарытылыстаиу-гылыми бейнесінің жалпы көрінісі

Біз өмір сүріп отырған дүние үлкенді-кішілі ашық системалардан түрады - олардың дамуы кейбір жалпы заңдылықтарға бағынады. Сонымен қатар оның үзақ даму тарихы бар. Казіргі заманғы ғылым дүниенің даму тарихында болган оқягалардың хронологиясын (Оолу рс гім) шямгімсн былай корсетеді:

1) 20 млрд жыл бүрын - аса Үлкен қопарылыс болган;

2) Қопарылыстан кейінгі 3 минутта - Әлемнің заттык негізі (фотондлар, иейтрино және сутегі, гелий мен электрон ядроларының қоспасы бар антинейтрино) түзілді.

3) Бірнеше жүз мың жылдан соң - жеңіл элементгердің атомдары пайда болды.

4) 19-17 млрд жыл бүрын - түрліше молшерлі галактика құрылымдары түзілді.

5) 15 млрд жыл бұрын - жұлдыздардың бірінші ұрпағы айда болды, ауыр элементтердің атомдары түзілді.

6) 5 млрд жыл бүрын - Күн пайда болды.

7) 4, 6 млрд жыл бүрын - Жер пайда болды.

8) 3, 8 млрд жыл бүрын - тіршілік пайда болды.

9) 450 млн жыл бүрын - өсімдіктер пайда болды.

10) 150 млн жыл бүрын - сүтқоректілер пайда болды. 11) 2 млн жыл бүрын - антропогенез басталды. Қайргі ғылымға тек уақыт мерзімдёрі ғана емес, сондай-ақ Әлемнің Үлкен қопарылыстан біздің заманға дейінгі жолюциясының механизмі де белгілі. Бұл адамзаттың ақыл-ой дамуының таңғажайып табысы! Әлем тарихының сырын ашуға бағытталған ең ірі жаңалықтар XX ғасырдың екінші жартысында ашылды: Үлкен қопарылыс концепциясы үсынылып, дәледденді; атомның кварктік моделі жасалды; фундаментальды ғылымдардың озара қарым-қатынасынын типі анықталып, оларды біріктірудің бірінші теориясы I құрыдды т. т. Біз ең алдымен физиканьщ және космологияньш табыстарына көңіл аударып отырмыз, өйткені дүниенің ғылыми көрінісінің жалпы бейнесін қалыптастыратын алдымен дәл осы ғылымдар.

Күрделі болахын сеоеоі сол, ол дүниенің бүрынғы механикалық ғылыми көрінісіне әбден үйреніп қалған қатардағы адамның түсінігін түйыққа тірейді. Уақыттың басталуының болғаны, кванттык. объектілердің корпускулалық-толқындық дуализмі идеялар, т. б. жаңалықтар дүниенің қазіргі көрінісіне біра і "ақылға сиымсыздық" түр береді ( бір кездерде адамдар Жердің шар тәрізді көрінісін де "ақылға сиымсыз" деп қараған жоқ па еді?!) .

Сонымен бірге дүниенің қазіргі ғылыми корімісі қарапайым да таңданарлық. Оның бұл сапалық ерскшсліі ін түсіну үшін қазіргі заманғы ғылыми білімді құратын (жоғарыда қарастырылған) басты принпиптсріп тагы да сіже тусірейік:

а) жүйелілік (системалылық) ; о) глобальды эволюционизм ; б) өздігінше үйымдасу және в) тарихилық.

Дүниенің ғылыми коріиісін құрудыц бұл принциптері, жалпы алғанда, табиғаттың омір сүру, дамуының негізгі заңцылықтарына сөйкес келеді.

Жүйелілік дегеніміз біз күн сайын көріп жүрген Әлемнің құрылысы мен орналасу реті алуан түрлі орасан коп элементтерден (кіші жүйелерден) түратын, біз білетін жүйелердің ішіндегі ең ірісі екенін бейнелелендіретін ғылыми система. Демек, "жүйе" деп езара байланысты элементтердің ретке келтірілген тобын айтады. Элементтердің өзара әрекеттесуінің нәтижесінде біртұтас жүйеде жаңа сапа, қасиеттер пайда болады. Мысалы, судың молекуласына біріккен сутегі мен оттегінің атомдары өздерінің бүрынғы қасиетгерін мүдде өзгертеді. Жүйеліліктің тағы бір маңызды сипаты бағыныштылық (субординация) қатынас - төменгі деңгейдегі жүйелер біртіндеп жоғары деңгейдегі жүйелердің құрамына еніп отырады. Түрлі деңгейдегі жүйелердің осылайша бір-бірінің күрамына енуі, біріншіден, олардың құрылымдық бірлігін көрсетсе, екіншіден, кез келген жүйенің кез келген элементі барлық басқа мүмкін жүйелердің элементтерімен байланыстылығын көрсетеді. Мысалы, адам- биосфера - Жер планетасы - Күн системасы - Галактика

- Метагалактика т. т. Осыған сәйкес дүниенің ғьлыми көрінісі де және оны бейнелендіруші жаратылыстану да дәл осылайша құрылады.

өздігінше үйымдасу (тузілу) - материяның өздігінше дамып, күрделіленуінің, сөйтіп әлдеқайда реттелген құрылымдар жасау қабілеті. Материалдық жүйелердің (системалардьң) әлдеқайда реттелген сапаға өту механизмі барлық деңгейдегі жүйелер үшін ортақ заңдылық сияқты.

Дүниенің қазіргі заманғы жаратылыстану-ғылыми көрінісінің бұл аталған түбірлі ерекшеліктері оиың жалпы басты бейнесін айқындап бере отырып, алуан түрлі ғылыми білімдлерді біртұтас білімдер жүйесіне біріктіру жолын көрсетеді.

Алайда, оны дүниенің бұрынғы ғылыми көріністерінен айырып түратын тағы бір ерекшелігі бар. Ол - оның тарихи сипаттылыгы, яғни оның өзінің де және басқа да кез келген дүниенің ғылыми көріністерінің де толық аяқталып бітпейтіндігі. Қазіргі бар ғылыми көрініс бүкіл бұрынғы тарихи дамудың туындысы, ал болашақ ғылыми көрініс бүгінгінің жалғасы болып табылады. Қысқасы, дүниенің толық аяқталған, абсолютті ақиқат ғылыми көрінісін жасау идеясы ешқашан іске аспайды.

Баќылау с±раќтары:

1. Глобальды эволюционизм принципі

2. Синергетика - материянын өздігінше ұйымдасу теориясы

3 . Қазіргі замангы дүниенің жарытылыстаиу-гылыми бейнесінің жалпы көрінісі

6-7- лекция. Таќырыбы: Өлі табиғат туралы ғылымдар ( 2-сағат )

Жоспары: 4. 1. Физиканың негізгі ұғымдары

4. 2. Классикалық физиканың негізгі концептуалдық жүйелері: механика, термодинамика, электродинамика. Атомдық физика.

4. 3. Астрономияның негізгі обьектілері және оларды зерттеу әдістері.

4. 4. Химия. Химияның негізгі құрылымдық деңгейлері және оның бөлімдерінің сипаты. Химияның басқа ғылымдармен байланысы

Лекция маќсаты: Қазіргі заманғы ғылым материалдық дүниенің құрылымдық негізі ретінде системалық ұғымды басшылыққа алады. Бұл ұғым бойынша материалдық дүниенің кез келген объектісі, ол атом ба, организм бе, планета ма, әлде галактика ма, бәрібір, біртұтас болып біріккен құрамдас бөлшектерден тұратын күрделі құрылым ретінде қарастырылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.