Қазақ этпопедагогикасының туып қалыптасуы, дамуы

1. Ш.Уалиханов . қазақтың салт дәстүрлері туралы,
2. Ы.Алтынсариннің тәлімгерлік мұралары.
3. А.Құнанбаевтың педагогикалық мұралары

Этнопедагогика ғылымы орыс, батыс елдерінде ХҮП-ХҮШ ғасырлардан бастап қолға алынған бояса, қазақ этнопедагогикасыныц зерттелу жайын, ғылым ретінде қалыптасу тарихын сөз еткенде оны үш кезеңге бөліп қарастырамыз.
Бірінші — XIX ғасырдың екінші жартысында өмір сүріп, қазақтың ұлттық тәлімгерлік ой-пікірлері мен салт-дәстүрлері жайында тұңғыш зерттеу еңбектерін жазған Шоқан, Ыбырай, Абай сияқты демократ ағартушылар мен орыс, батыс саяхатшысы, эхнограф ғалымдарынын /Э.С.Вульфсон, П.С.Баллас, А.Вамбери, А.Левшин, В.Радлов, А.Януяжевич, Н.Г.ГТотанин, Н.Л.Зеланд, т.б./ жазбалары десек,
Екінші. ХХ ғасырдың алғашқы 20-30, жылдарында бұл істі арнайы қарастырып сөз еткен Ә.Диваев, А.Байтұрсынов, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, Ш.Құайбердиев, Х.Досмұхамедов, М.Дулатұлы, Н.Құлжанова, М.Әуезов т.б.болды. Яғныи бұл кезенді қазақ этнопедагогикасының ғылым ретінде туып қалыптасу кезеңі деп қараймыз.
Үшінші_кезең -35-40 жылдық үрдістен кейін /1970-1995 жж/ қазақ этнопедагогикасының кайта Жанданып даму дәуірі деп аламыз.
Қазақ этнопедагогикасының бастау бұлағы ғасырдың екінші жартысында өмір сүрген оқымысты демократ-ағартушылары: ШІ.Уалиханов, Ы.Алтынсарин, А.Кұнанбаевтардың ғылыми еңбектерімен тығыз байланыста болғандықтан қазақ халқының салт-дәстүрі, тұрмыс-тіршілігі, ұлттық мәдениеті жайында олардың ой-тікірлеріне арнайы тоқталуымыз қажет демекпіз.
Ш.Уалиханов - қазақ халқының мәдениеті өлең әдебиетін жан-жақты зерттеп, ұлттык ағарту ісінің негіздеріне ғылыми еңбектерімен үлес қосқан дарынды ғалым, Әль-Фараби, Ж.Баласағұннан соң жеті ғасырдан кейінгі қазақтың XIX ғасырдын тұңғыш ғалымы. ІІІығыстану ғылымына елеулі үлес қосқаны үшін Шоқан 22 жасында орыс География коғамының толық мүшесі болды.
Данышпан ғалым қазақ халқының жаттап алу қабілетің, шешендігін жоғары бағалады да, сондай қабілеті бар халыққа сауаттылык пен ғылым -үйренудің қажет екенін дәлелдеп берді.
"Халықтың мұңы мен сырын, арманын жалғайтын жыраулардың жырлары өнегелік бір-ден-бір құнды кұбылыс", дейді Шоқан. Сөйтіп ол жыршылардың ерекшеліктерін айқындайды.
"Тәңір" туралы тәлімдік еңбегінде Шоқан атты құдірет деп тану, отқа май құйып ырым жасау, отқа түкірмеу, аруақты сыйлау, құдайы садака беру, айға қарап тілек айту, малдың сүйегін баспау, малдың сүтін төкпеу, т.б. сол сияқты имандық дінге байланысты халықтың салт-санасына айналған ырымдар мен тыйымдардың зор тәрбиелік мәні бар екенін дәлелдеп, ол тәрбиелік мақсаттардың орындалғанын өмірден көріп, оның жақсы жақтарын қуаттай сөз етеді де, тәрбиенің өзекті мәселесі етіп көрсетеді.