Иман

Пән: Дінтану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

ИМАН

Тақырыптар:

- Кәлимә Таухид.

- Кәлимә Шәһәдәт жән Иманның негіздері.

- Ижмали иман.

- Тафсили иман.

- Сенім тұрғысынан адамдар.

- Иманның адамға беретін бақыты.

- Иман мен амал арасындағы байланыс.

- Иманның шынайылығы мен қабыл болуының шарттары.

КӘЛИМӘ ТАУХИД:

Оқылуы: « Лә иләһә иллаллаһ Мұхаммәдур расулуллаһ».

Мағынасы: «Аллаһтан басқа тәңір жоқ, Мұхаммед (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) Аллаһтың елшісі».

кӘлимӘ шӘҺӘдӘт

Кәлимә шәһәдәт деп аталатын куәлік сөзі - адамның Ислам дініне кіруіндегі ең алғашқы кезең. Осы сөз Аллаһтың бар және бір екендігін, мұнымен қатар ақырзаман пайғамбарының да пайғамбар екендігін қабылдап бекіту жөнінде өз нәпсісін (жанын) куә қылу мағынасындағы мүбарак бір сенімді білдірген сөйлем. Сондықтан осы куәлік сөзі діннің тегі және тіреуі болып табылады.

Кәлимә шәһәдәт өте ұлы сөз болғаны соншалық бүкіл адамзаттың құтылуы және бақыты соның шексіз мағынасы мен сырында сақтаулы.

Бұл сөз Құран Кәрім мен хадис шәрифтерде:

Кәлимә тайиба (ең жақсы сөз),

Кәлимә тақуа (тақуа сөзі),

Қаулу сәбит (тура сөз),

Мәқалидус-сәмәуәти уәл-ард (көктердің және жердің кілті),

Кәлимә Ихлас (ықылас сөзі),

Ируәтул-уусқа (мықты тұтқа),

Дағуәтул-Хақ (Хаққа шақыру),

Сәмәнаһул-жәннәти (жәннаттың ақысы) сияқты баяндамалармен түсіндірілген.

Өйткені бұл сөз негіздердің негізі сияқты бір негіз. Исламның басқа негіздері де, егжей-тегжейлі түрдегі бөлімдері де осы негізге байланысты. Сондықтан куәлік сөзімен иман келтіру бүкіл ғибадаттардан артық. Өйткені ғибадаттар сонымен ғана бар, әрі мәні бар болады. Ғибадаттар белгілі уақыттарда орындалады. Белгіленген уақыттарынан басқа уақыттарда орындалса дұрыс болмайды. Ғибадаттардың ішінде ең ерекше әрі артық болған намаз да күніне бес уақыт орындалуға тиісті. Ал иман үнемі парыз. Яғни, үздіксіз иман ету әркімнің мойынында. Көңілді әр түрлі масиуадан (құлдың Аллаһқа құлшылық етіп, Оған жетуіне кедергі болатын барлық нәрсе. Дүние, мал-мүлкіне деген бітпес ой сияқты . . . ) үнемі сақтау және иманды әр түрлі жағдайда тірі яғни күшті ұстау қажет. Иман келтіру ешбір міннің себебінен парыз болудан түспейді. Үнемі қорғалуы шарт болып кешіктірілуіне рұқсат жоқ.

Куәлік сөзі ең жалпы түрімен төмендегі сөйлемді жүрекпен бекітіп, тілмен айтудан тұрады:

Оқылуы: «Әшһәду әллә иләһә иллаллаһ уә әшһәду әннә Мухаммәдән абдуһу уә расулуһу».

Мағынасы: «Аллаһтан басқа тәңір жоқ екендігіне куәлік етемін, Мұхаммед (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) Аллаһтың құлы әрі елшісі екендігіне де куәлік етемін».

Ал терең мағынасы бойынша Исламға қарасты ақиқаттар тізбегін қамтиды.

Құран Кәрім басынан аяғына дейін куәлік сөзінің не екендігінің түсініктемесі деп айтылса да болады. Өйткені Құран Кәрім дін мен таухидтен (Аллаһты бірлеу жүйесі) тұрады. Бұл шындықты баяндау ретінде көркем аятта былай айтылады:

«Бұл Құран, (адамдар) ескерту алсын, Аллаһтың жалғыз бір екендігін білсін әрі ақыл иелері жақсылап ойлап, үгіт алсын деп адамзатқа тәблиғ (білдірілген) етілген». (Ибраһим сүресі 52-аят)

Дүниеде де ақыретте де Аллаһ разы болатын барлық жақсы істер (амал салих) кәлимә тайиба яғни ең жақсы сөз болған таухидтің жемісі. Ғибадаттар иманның жүректегі әсері бойынша ләззатқа, сыпайылық пен жақсы мінез-құлыққа жеткізеді. Бұған қарсылық Хақ Тағаланың ашуын келтіретін барлық жаман іс-әрекеттер де жаман сөздің, яғни күпіршіліктің нәтижесі болып, әр түрлі пәлекет пен жамандықтың, бүліктің және бұзықшылықтың бұлағы болып табылады.

Аллаһ Тағала айтады:

«Аллаһтың қалай мысал келтіргенін көрмедің бе? Көркем сөз (болған таухид және куәлік сөзінің) тамыры мықты, бұтағы көкте болған бір көркем ағаш тәрізді».

«(Сол ағаш) Раббысының бұйрығы бойынша әр уақыт жемісін береді. Үгіт болсын деп Аллаһ адам баласына мысал келтіреді».

«Ал жаман сөздің (күпіршілік пен имансыздың) мысалы, жерден қопарылып тасталған, сондықтан діңінде тұра алмайтын (шірік) ағаш сияқты». (Ибраһим сүресі 24-26 аяттар)

Аллаһ Расулі (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) айтады:

«Сол ағаштың әр уақыт жеміс беруі - зәкір құлдың күні-түні Аллаһты еске алып зікір етуі». (Фәдаили Амал, 462)

Ибн Аббас (радиаллаһу анһу) осы аяттар туралы былай дейді:

«Осы аяттарда Кәлимә шәһәдәтқа (куәлік сөзіне) ишарат етілген. Тамыры мүмин құлдың сөзінде және жүрегінде, ал бұтақтары көкте. Сондықтан мүминдердің амалдары яғни іс-әрекеттері аспанға көтеріледі. Ал жаман сөз Аллаһқа серік қосу, күпіршілік пен имансыздықты көрсететін сөздер. Осындай сөздермен ешбір іс-әрекет қабылданбайды».

Сондықтан:

«(Күпірден және күнәдан) тазарған (ағарған) кісі сөзсіз құтылған» (Ағлә сүресі 14-аят) аяттың түсініктемесінде Хазреті Пайғамбар (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) былай дейді:

«Бұл аяттағы тазару сөзінің келтірілуіндегі мақсат:

деп куәлік беру және Аллаһқа құл болуға бөгет болатын қандай нәрсе болса да барлығынан пұт деп бет бұрылуын қамтамасыз ету». (Фәдаили Амал, 4)

Расында нәпсілерді ағартуға және жүректерді сафтандыруға міндетті болған сопылардың негізгі міндеттері осы хадистің мағынасы, сыры бойынша қызмет істеу. Төмендегі аят Аллаһ Тағаланың жүректе пайда болған пұттарға деген ашуын білдіреді:

«Ей, Пайғамбар! Нәпсі бейімдерін тәңір халіне келтіргендерді көрдің бе?» . (Жасиә сүресі 23-аят)

Көптеген аяттарда баяндалғандай пайғамбарлардың міндеттерінің бірі - адамзаттың көңіл әлемін ағартып кәміл түрде таухидтің тереңдіктерінен несібесін ала білулерін қамтамасыз ету.

Шәһәдәт, яғни куәлік сөзі бөлек бір иләһи сырлар мен хикметтер қазынасы. Сондықтан жер, көк, бүкіл мақлұқат, періштелер және шын білім иелері кәлимә таухид пен кәлимә шәһәдәтті, яғни Аллаһтың бар және бір екендігін бекіту әрі айту күйінде. Бұдан басқа олардан бұл бекіту мен айтуды талап еткен Аллаһ Тағаланың өзі де куәлік беруде. Аятта айтылады:

«Аллаһ осы шындықтарға куәлік береді: Ешбір тәңір жоқ тек қана Ол бар. Бүкіл періштелер және білім иелері де тұп-тура осы жөнінде куәгер: Ешбір тәңір жоқ тек қана әзиз және үстем болған

Ол бар». (Әли Имран сүресі 18-аят)

Кәлимә шәһәдәт деп аталатын куәлік сөзінде төрт негіз бар:

1. Исбат затуллаһ (Аллаһтың затының бар екендігінің белгіленуі)

2. Исбат сифатуллаһ (Аллаһтың сипаттарының белгіленуі)

3. Исбат әфғалуллаһ (Аллаһтың істерінің белгіленуі)

4. Исбат сыдқи Расулуллаһ (берген әрбір хабарда Аллаһтың пайғамбарының туралығының белгіленуі)

ИМ АН НЕГІЗДЕРІ

Сөздік мағынасы жағынан Иман - бір нәрсеге сену деген сөз.

Діни термин ретінде Иман - «Пайғамбарымыз Хазіреті Мұхаммедтің (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) Аллаһ тарапынан әкелген нәрселеріне күдіксіз рас деп шын жүректен сену және бұл сенімін тілмен жеткізу».

Иман екіге бөлінеді:

а) Ижмали иман

ә) Тафсили иман

а) Ижмали иман: Аллаһқа және Хазіреті Мұхаммедтің (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) Аллаһтың пайғамбары екендігіне сену.

Дінімізде сенуге тиіс нәрселердің тобықтай түйіні болғандықтан мұны «ижмали иман» деп атаймыз.

Иман негіздері жалпы тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні ретінде «Кәлимә Таухид» пен «Кәлимә Шәһәдәт»та берілген. Бір адам Кәлимә Таухид немесе Кәлимә Шәһәдәттің біреуін тілмен жеткізсе, яғни айтса және оған жүрегімен сенсе мұсылман болып саналады. Бірақ мұсылман адам мұнымен шектелмейді. Иман негіздерін нақты және түбегейлі үйреніп жеке-жеке сену керек.

ә) Тафсили иман: Иман негіздеріне жеке-жеке сену тафсили деп аталады.

Нақты иман негіздері - «Иманның шарттары» деп те аталады. Иманның шарттары алтау:

1. Аллаһқа сену

2. Аллаһтың періштелеріне сену;

3. Аллаһтың кітаптарына сену;

4. Аллаһтың пайғамбарларына сену;

5. Ақырет күніне сену;

6. Тағдырға - жақсылық пен жамандықтың Аллаһтың жаратуымен болатындығына сену.

Иманның шарттары «Әмәнту» де жинақталған. Әрбір мұсылман адам «Әмәнту»-ді мағынасымен бірге білу керек.

«Әмәнту» дегеніміз мынау:

Оқылуы: «Әмәнту билләһи уә мәләикәтиһи уә кутубиһи уә русулиһи уәл-йәумил-ахири уә бил-қадәри хайриһи уә шәрриһи миналлаһи Тағала уәл-бағсу бағдәл-мәути Хаққун әшһәду әл лә иләһә иллаллаһ уа әшһәду әннә Мұхаммәдән абдуһу уә расулуһ».

Мағынасы: «Мен, Аллаһқа, Аллаһтың періштелеріне, кітаптарына, пайғамбарларына, ақырет күніне, тағдырға, жақсылық пен жамандықтың Аллаһтың жаратуымен болатындығына сендім. Өлгеннен кейін қайта тірілу хақ. Мен Аллаһтан басқа ешбір тәңір жоқ екендігіне және де Хазіреті Мұхаммед (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) Аллаһтың құлы әрі елшісі екендігіне куәлік етемін».

Алланың сөзі де рас, өзі де рас,

Рас сөз ешқашанда жалған болмас.

Алладан кітап келді оның төрті,

Алланы танытуға сөз айырмас.

Абай Құнанбайұлы

СЕНІМ ТҰРҒЫСЫНАН АДАМДАР

Адамдар сенім тұрғысынан үшке бөлінеді:

1) Мүмин: Аллаһтың бар екендігіне және оның бір екендігіне, Хазіреті Мұхаммедтің (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) Аллаһтың пайғамбары екендігіне шын жүректен сенген және бұл сенімін тілімен әрі іс-амалы арқылы жеткізген адамдар «мүмин» деп аталады.

2) Мунафиқ: Аллаһтың бар екендігіне және бір екендігіне, Хазіреті Мұхаммедтің (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) Аллаһтың елшісі екендігіне жүрегімен сенбей, тілімен сенгендігін айтатын адамдар «Мунафиқ» (екі жүзді) деп аталады.

3) Кәпір: Аллаһтың бар екендігіне әрі бір екендігіне және Хазіреті Мұхаммедтің (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) пайғамбарлығына жүрегімен сенбейтін, әрі сенбейтіндігін тілімен айтатын адамдар «Кәпір» деп аталады.

Мүминдер жәннатта (пейіште) шексіз әрі бақытты өмірге қол жеткізеді, ал мунафиқтар мен кәпірлер сенбегендіктерінің жазасын тозақта тартады. Олар еш уақытта жәннатқа кіре алмайды.

ИМАННЫҢ АДАМҒА БЕРЕТІН БАҚЫТЫ

Адам - дене мен жанның бірлесуінен пайда болған тіршілік иесі. Денеміз қалай ішіп-жеуді қажет етсе, жанымыз да азықты яғни ғибадатты солай керек етеді.

Жанның ең маңызды азығы - дұрыс сенім. Аллаһқа сенген адам рухани азықтанып, үлкен күшке ие болады. Өйткені, адамзат әрдайым Аллаһтың жәрдеміне мұқтаж. Құлдар мұқтаж болған Ол Ұлы Жаратушыға сеніп, мойынсұну - бақыттың, рахат өмірдің көзі.

Ұлы Аллаһ былай дейді:

« Абайлаңдар жүректер Аллаһты еске алумен ғана жай табады» . (Рағд сүресі 28-аят)

Иман адамды жалғыздықтан, басы бос қалудан құтқарады. Иман - рухымыздың азығы, жүрегіміздің нұры. Имансыз адамның рухы азықсыз, жүрегі қараңғылық және ең ұлы сүйеніштен мақрұм болады.

Өмірде адам баласы әр түрлі қиындықтарға кездесері анық. Сондай кезде де шын жүрегімен Аллаһқа сенген адамдар үмітсіздікке бой алдырмайды, Аллаһты паналайды. Оған арқа сүйеп, сеніп, сабырмен ақырын күтеді. Мұндай құдіретті досқа жүрекпен және сеніммен байлану адамды бақытқа бөлейді.

Иманнан жұрдай адамдар үмітсіздікке бой алдырады. Қиыншылықтан, қайғыдан құтылудың жолын ішімдіктен немесе есірткі сияқты заттардан іздейді. Сөйтіп, одан бетер бәлеге ұшырайды. Осылайша әрі ақырет бақытынан, әрі осы дүние бақытынан айырылады.

ИМАН МЕН ҒИБАДАТ АРАСЫНДАҒЫ БАЙЛАНЫС

Бір кісі Ислам дінінің үкімдеріне сеніп, бірақ онымен амал етпесе де діннен шықпайды, яғни кәпір болмайды, бәрібір мұсылман болып есептеледі. Бірақ, Аллаһ Тағаланың әмірін орындамағаны үшін күнәһар болып, жазасын тартады.

Ғибадаттар (құлшылықтар) иманның күшейуін (толысып берік болуын) қамтамасыз етеді. Ақыретте жазадан құтылуымызға және жәннат нығметтеріне ие болуымызға себепші болады. Тек қана Иманмен шектеліп, ғибадаттарды тәрк ету (орындамау) иманның әлсіреуіне және иман нұрының сөнуіне әкеп соғады.

Мұны бір мысалмен түсіндірейік:

Иман - ашық күйде жанып тұрған шам сияқты. Шамның сөніп қалмауы үшін шынымен қалқалау керек. Егер, осылай ашық күйінде жанып тұра берсе, азғана баяу желден-ақ сөніп қалады. Иман да жүрегімізде жанып тұрған сәуле. Оның қорғанышы - Ғибадат (құлшылық) . Намаз, ораза және басқа да ғибадаттарды орындай отырып, әрі Аллаһтың алдындағы борышымызды (міндеттерімізді) өтейміз, әрі иманымызды қорғаған боламыз.

Ғибадаттар орындалмаған жағдайда, иман ашық күйінде жанып тұрған шам сияқты қорғансыз қалады. Бір күні сөніп қалуы мүмкін. Иманның жоқ болуы мұсылман үшін ең қымбат саналатын жәннаттың кілтін жоғалту деген сөз. Осы себептен ғибадаттар иманымызды сақтап қалуда және жәннатта шексіз әрі бақытты өмірге қауышуымызда өте маңызды рөл атқарады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.