Нарықты сегменттеудің мәні

1.1 Нарықты сегменттеудің мәні, принциптері
1.3 Нарықты сегменттеу кезеңдері мен тәсілдері
Пайдаланылған әдебиеттер

Зерттеу және сегменттеу игіліктерді өндіру үшін ресурстар, яғни қоғамның әлеуметтік мүмкіндіктері пайдаланады. Өндіріс үрдісінде ресурстар өндіріс факторларына айналады, олар келесі топтарға бөлінеді: жер, еңбек, капитал, кәсіпкерлік. Шектеулі ресурстар жағдайында таңдау мәселесі туындайды.
Ғылыми білімнің қай саласы болсын, олар кездейсоқ пайда болмайды. Олардың түбегейлі тарихи тамыры бар. Сондықтан әрбір зерттеуші-ғалымның өзі айналысатын ғылымның тарихын білуі міндетті шарт.
Зерттеу және сегменттеу бес негізгі бөлімнен тұрады: кіріспе, микрозерттеу және сегменттеу, мезозерттеу және сегменттеу, макрозерттеу және сегменттеу, мегозерттеу және сегменттеу. Зерттеу және сегменттеу екіге бөлінеді: оң зерттеу және сегменттеу-дерек негіздегі зерттеу және сегменттеу қылық туралы болжаулар. Нормативті зерттеу және сегменттеу-елдің зерттеу және сегменттеу туралы бағалау пікірі.
Зерттеу және сегменттеу шектеулі ресурстар әлеміндегі өндіріс-бөліс-айырбас-тұтыныс процессінде адамдар арасында қалыптасатын объективті зерттеу және сегменттеу қатынастардың жүйесі болып табылады.
Нарықты зерттеу және сегменттеу-өндірушілер мен тұтынушылар нарық арқылы әрекет ететін шаруашылықты ұйымдастыру нысаны.
Нарықты зерттеу және сегменттеуда қолданылатын әдістер жалпы және жеке болып бөлінеді. Жалпы әдістерге - абстракция әдісі, талдау, синтез, индукция, дедукция, жорамал, эксперимент, жүйелі талдау жатады. Жеке әдістер: экстраполяция, зерттеу және сегменттеу-математикалық, графикалық, баланстық, функционалдық. Зерттеу және сегменттеу ғылымдар жалпы, қолданбалы, біріктірілген болып үшке бөлінеді. Нарықты зерттеу және сегменттеу қазіргі зерттеу және сегменттеудің негізгі бөлігі ретінде қарастырылады.

1.Блинов А.О. Малое предпринимательство. Организационные и правовые
основы деятельности. М. 1998г.
2. Мамыров Н.К. Смагулов Н.Т. Яновская О.А. и др. Основы
предпринимательства. Учебное пособие - Алматы 1997г.
3. Зерттеу және сегменттеу предприятия. О.И. Волков. М. Инфра – М 1998г
4. Камаев В.Д. и др. Основы экономики .-М.: 1992.
5. Современная зерттеу және сегменттеу. Многоуровневая учебное пособие
(Под ред. О.Ю.Маметова-Ростов на Дону, Феникс 2001)
6. Зерттеу және сегменттеу, 1998г
7. Рузавин Г.И. Основы экономики. М.Банки и биржи. 1999г.

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

1.1 Нарықты сегменттеудің мәні, принциптері
1.3 Нарықты сегменттеу кезеңдері мен тәсілдері
Пайдаланылған әдебиеттер:

Кіріспе
Зерттеу және сегменттеу игіліктерді өндіру үшін ресурстар, яғни
қоғамның әлеуметтік мүмкіндіктері пайдаланады. Өндіріс үрдісінде ресурстар
өндіріс факторларына айналады, олар келесі топтарға бөлінеді: жер, еңбек,
капитал, кәсіпкерлік. Шектеулі ресурстар жағдайында таңдау мәселесі
туындайды.
Ғылыми білімнің қай саласы болсын, олар кездейсоқ пайда болмайды.
Олардың түбегейлі тарихи тамыры бар. Сондықтан әрбір зерттеуші-ғалымның өзі
айналысатын ғылымның тарихын білуі міндетті шарт.
Зерттеу және сегменттеу бес негізгі бөлімнен тұрады: кіріспе, микрозерттеу
және сегменттеу, мезозерттеу және сегменттеу, макрозерттеу және сегменттеу,
мегозерттеу және сегменттеу. Зерттеу және сегменттеу екіге бөлінеді: оң
зерттеу және сегменттеу-дерек негіздегі зерттеу және сегменттеу қылық
туралы болжаулар. Нормативті зерттеу және сегменттеу-елдің зерттеу және
сегменттеу туралы бағалау пікірі.
Зерттеу және сегменттеу шектеулі ресурстар әлеміндегі өндіріс-бөліс-
айырбас-тұтыныс процессінде адамдар арасында қалыптасатын объективті
зерттеу және сегменттеу қатынастардың жүйесі болып табылады.
Нарықты зерттеу және сегменттеу-өндірушілер мен тұтынушылар нарық арқылы
әрекет ететін шаруашылықты ұйымдастыру нысаны.
Нарықты зерттеу және сегменттеуда қолданылатын әдістер жалпы және жеке
болып бөлінеді. Жалпы әдістерге - абстракция әдісі, талдау, синтез,
индукция, дедукция, жорамал, эксперимент, жүйелі талдау жатады. Жеке
әдістер: экстраполяция, зерттеу және сегменттеу-математикалық, графикалық,
баланстық, функционалдық. Зерттеу және сегменттеу ғылымдар жалпы,
қолданбалы, біріктірілген болып үшке бөлінеді. Нарықты зерттеу және
сегменттеу қазіргі зерттеу және сегменттеудің негізгі бөлігі ретінде
қарастырылады. Егемендігімізді алып зерттеу және сегменттеудің дамуының
жаңа бағытын, яғни нарықты қатынастарды таңдап, біз Қазақстанның қазіргі
нарықты зерттеу және сегменттеусын бөлек дербес пән ретінде де қарастырған
жөн.
Нарық механизмі ғылым мен техника жетістіктерін, еңбек ресурстарын,
еңбекті ұйымдастырудың жаңа әдістерін кеңінен пайдалануды көздейді. Бірақ
көп қаржы мен уақытты қажет ететін оның жаңа бағыттарында стратегиялық
мақсаттарды жүзеге асыруды, өндірісте терең құрылымдық өзгерістер жасауды
қамтамасыз ете алмайды.
Нарық-бұл өндіріс факторларын немесе оның нәтижелері мен шарттарын
айырбастауға байланысты болатын өндірістік қатынастардың белгілі бір бөлігі
немесе жүйесі.
Нарық-бұл сатушылар мен сатып алушылар арасындағы зерттеу және
сегменттеу қатынастардың белгілі бір жүйесімен сипатталатын тауар
айырбасының саласы.
Нарық-тауарларды сатып алу-сату мен байланысты орын алатын зерттеу және
сегменттеу қатынастар жиынтығы.
Нарық-бұл тауарды өткізуге байланысты айырбас саласында қалыптасатын
зерттеу және сегменттеу қатынастардың жиынтығы.
Нарықты әртүрлі тауар өндірушілер мен тұтынушылардың арасында болатын
зерттеу және сегменттеу байланыстар мен қатынастар жүйесі деп сипаттауға
болады.
Нарықты зерттеу және сегменттеу - ертеден келе жатқан шаруашылықты
жүргізу құралы, оның дамуының өзіндік бай тарихы бар. Нарықтың қалыптасуы
айырбас пен қоғамдық еңбек бөлінісінің дамуымен байланысты.

1.1 Нарықты сегменттеудің мәні, принциптері
Нарықты сегменттеу – маркетингтің тиімді құралдарының бірі. Ол
кәсіпорын ресурстарын ұтымды пайдалануға негізделеді және тұтынушылардың
қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында жүргізіледі.
Маркетингтік талдауға нарықтық сегменттеу тұжырымдамасын 1956 жылы
американ ғалымы У. Смит енгізді. Кейін бұл тұжырымдама тұтыну тауарлары
маркетингінде кең қолданыс тапты. Бұл тұжырымдама бойынша әр нарық мінез-
құлықтары мен қажеттіліктері әр түрлі болып келетін сатып алушылардан
тұрады. Сегменттеу – бір жағынан ресурстарды оңтайландыру және маркетингтік
бағдарламаны жасау үшінқолданылатын стратегия, ал екінші жағынан нарықты
белгілі бір топтарға бөлу әдісі.
Нарықтың тартымды сегменттерінде қолайлы өндірістік-коммерциялық
жағдайлар, тиімді тарату арналары, пайда мөлшерінің өсетінмүмкіншіліктері
және әлсіз бәсеке болуы тиіс. Алайда таңдалған сегменттер іс жүзінде бұл
талаптарға әрқашан да сәйкес бола бермейді.
А. Фолионың пікірінше, маркетингтік зерттеулерден, жоспарлаудан,
тауарларды бағыттаудан және маркетинг-миксті басқарудан тұратын бүкіл
маркетинг процесін сегменттеу арқылы реттеуге болады (15-сурет).

15-сурет. Нарықты сегменттеуге негізделген маркетинг процесі

Тұтынушыларды (нарықты) мінез-құлқы мен сипаттамасы және тұтыну
өзгешеліктері негізінде топтарға бөлу процесі нарықты сегменттеудеп
аталады.
Нарықты сегменттеу фирма үшін маңызды стратегиялық іс-әрекет болып
табылады. Себебі ол фирманың әрекет ету шеңберін және нарықта табысқа жету
үшін қажетті өзгермелілерді анықтауға мүмкіндік береді. Нарықты сегменттеу
– маркетинг жөніндегі маман игеруге тиісті шеберлік.
Нарықты сегменттеу мыналарға мүмкіндік береді:
       - сатып алушылардың тауарларға деген қажеттіліктерін
қанағаттандыруға;
      - кәсіпорынның тауарларды шығару және өткізу шығындарын
оңтайландыруға;
      - маркетингтің тиімді стратегиялық бағдарламасын жасап шығаруға;
- толтырылмаған нарық кеңістіктерін табуға;
       - сатып алушылардың мінез-құлқы туралы ақпараттарға сүйене
отырып, шешім қабылдау деңгейінің жоғарылауына;
       - кәсіпорын және оның тауарларының бәсекедегі артықшылықтарын
көбейтуге.
Әрбір фирма өзі қызмет көрсете алатын және ең тартымды деген нарықтық
сегменттерін анықтауы қажет. Фирманың келешекте нарықта және бәсекедегі
күресте жеңіп шығуы нарық сегменттерінің қаншалықты дұрыс таңдалғанына да
байланысты. Сондықтан маркетинг маманы нарықты сегменттей білуі қажет.
Сегменттеудің 2 түрін бөліп көрсетуге болады:
макросегменттеу және микросегментте у.
Макросегменттеу – тауарлар нарығын ұқсастығына байланысты саралау.
Микросегменттеу – тауарлар нарығы ішіндегі тұтынушыларды
әрқилы қажеттіліктеріне байланысты талдап сұрыптау. Нарықты сегменттеу
нәтижесінде, сегменттер мен нарық тауашасы (нишасы) бөлініп шығады.
Нарық сегменті – салыстырмалы түрде ұқсас белгілері бар және
маркетингтің ынта оятар шаралары мен элементтері бірдей әсер ететін тауар
тұтынушылар мен фирмалар тобы.
Тауаша латынның nidus деген сөзінен аударғанда ұяшық деген
мағына береді.
Нарық тауашасын былай сипаттауға болады:
- фирма үшін жұмыс істеп, пайда алуға қолайлы нарық сегменті;
- екі немесе одан да көп нарық сегменттерінің қақтығысында орналасқан
өндірістік қызмет сыйымдылығы жөнінен үлкен емес аймақ;
- өндірістік және коммерциялық іс-әрекет шеңберіндегі бизнестің
инновациялық түрі.
Критерий атауы Қысқаша сипаттамасы
Сегмент әлуеті Нарық сыйымдылығы мен ауданы, болуы ықтимал
тұтынушылар саны, сату көлемі
Мәнділігі Нарық сегменті өсу үстінде, әрі негізгі белгілеріне
қарай тұрақты болып, нарықта көпке дейін орнығуы
тиіс
Сегментке ену Өткізу арналарына ену және фирмалық дүкендер ашу
мүмкіндігі мүмкіндігi, кіру кедергілерінің болмауы
Өлшенетіндігі Сегмент мөлшерінің, тұтынушылардың сатып алу
қабілеттілігінің, олардың негізгі сипаттамалары мен
өткізу көлемінің өлшенетіндігі
Негізгі Бәсекелестердің таңдалған сегменттің белгілі бір
бәсекелестер үлесін беруге әзірлігі, осы сегментте фирма
нарығымен тауарына деген қажеттіліктің тұрақты болуы
сыйысушылығы
Пайдалылығы Таңдалған сегменттің тиімділігі, пайда мөлшері,
салынған капиталдан алынатын табыс, акциядан
дивиденд алу және т.б.
Тиімділігі Мамандардың таңдалған сегменттегі жұмыс тәжірибесі,
олардың берілген сегментте тауарды тиімді жылжытуы,
бәсекелестікті жүргізе алу қабілеттілігі
Бақыланатындығы Мақсатты сегменттің және оның
әлеуметтік-экономикалық сипаттамаларының
бақыланушылығы

Нарықтық тауаша тауарды өндіру мен өткізудің мүмкіндіктерін және
бәсекелестермен салыстырғанда фирма өзінің артықшылықтарын қамтамасыз
ететін сегмент бөлігі.
14-кесте Нарықты сегменттеудің негізгі критерийлері

Нарықтық терезе – бұл өнім өндірушілер назар аудармаған нарық
сегменті, яғни қажеттіліктері қанағаттандырылмаған тұтынушылар. Осы ашық
терезені жабуға ұмтылған өнім өндіруші нарықта жоғары жетістіктерге жетеді.
Микросегменттеу негізінде жергілікті (локальный) және жекелей маркетинг
іске асады. Жергілікті маркетинг - белгілі бір территориядағы жергілікті
тұтынушы топтарға байланысты маркетингтік шараларды өткізу. Жекелей
маркетинг - кейбір тұтынушылардың мұқтаждықтары мен талғамдарына орай
жасалған маркетингтік бағдарлама мен тауарды ыңғайлау. Оны сонымен қатар
бір тұтынушыға арналған маркетинг деп те атайды.
Сегменттеудің критерийлері мен қағидалары (белгілері) болады.
Критерий – таңдап алынған нарық сегментін бағалайтын әдіс, ал қағида
(белгілері) – берілген сегментті нарықта айрықшалап бөліп алу әдісі.
1.   Сегмент әлуеті. Ол сегменттің мынадай сандық
өлшемдерімен сипатталады: нарық сыйымдылығы, болуы ықтимал (потенциалды)
тұтынушылар саны, тұтынушылар тұратын мекен-жай аумағы, өткізу аумағының
өлшемі (ені, көлемі) және сату көлемі. Осы параметрлер негізінде фирма бұл
сегменттегі жұмысқа байланысты шығындарды, өндіріс қуаттылығы мен
өткізу жүйесін анықтайды.
2.   Сегменттің мәнділігі. Фирма мыналарды анықтауы тиіс: осы нарық
сегменті өсіп келе жатыр ма; орнықты ма, әлде кеміп келе жатыр ма, негізгі
біріктіретін белгілер бойынша қаншалықты дәрежеде орныққан? Арнайы
маркетингтік стратегиясын жасап шығару жұмысын ақтау үшінтаңдалған
сегменттер едәуір ірі болуы тиіс. Сонымен қатар нарықтың сандық өлшемдерін,
сегменттің нарықта өмір сүру ұзақтығын, сатып алу жиілігін, фирма
үшін берілген сегмент қажеттілігінің тұрақты болуын ескерген жөн.
3.   Сегментке ену мүмкіндігі, яғни фирманың тауарды тарату және
өткізу, сақтау және тасымалдау арналарын, сонымен қатар қатынасшарттарына
сай мүмкіндігін анықтау. Мақсатты сатып алушылар неғұрлым көп келетін сауда
орындарында тауарларды өткізу арқылы сегментті толық қамту мүмкіншілігі
зерттеледі. Сонымен қатар мұнда кіру кедергілері бар ма, қолда бар
өткізу жолдарын қолдануға бола ма, әлде фирмалық дүкендер мен қоймалар салу
арқылы тиімді өткізу торабын қалыптастыруды ойластыру қажет пе, осыларды
анықтаған жөн.
4. Өлшенетіндігі. Мақсатты сегменті таңдау үшін оның мөлшерін,
тұтынушылардың сатып алушылық қабілеттілігін және олардың негізгі
сипаттамаларын анықтау қажет. Егер болуы ықтимал сатып алушылар орта
мөлшердегі фирмалар қатарына жатса, онда олардың мекен-жайын, санын,
өткізу көлемін және т.б. оңай білуге болады. Ал егер сегменттеудің негізіне
мінез-құлықтық және психографиялық белгілер есепке алынса, онда сегмент
әлуетін өлшеп, анықтау үшін арнайы зерттеулер өткізу қажет.
5. Негізгі бәсекелестер нарығымен сыйысушылығы. Таңдалған нарық
сегментінде бәсекелестер қаншалықты үлес беруге дайын екенін, тауарды
жылжыту бәсекелестер мүддесіне қаншалықты әсер ететіндігін анықтау қажет.
Сонымен қатар мыналарды анықтаған жөн болады: келешекте бәсекелестер кім
болуы мүмкін, олардың күшті және әлсіз жақтары бар ма, болса қандай,
бәсекелестердің болуы ықтимал іс-әрекеттеріфирманың жағдайына
қалай әсер етеді?
6. Пайдалылығы. Бұл таңдалған сегменттің тиімділігін анықтауды
білдіреді. Оны бағалау үшін пайда мөлшері, салынған капиталдан алынатын
табыс, акциядан түскен дивиденд және т.б. есептеледі.
7. Берілген сегментте фирма қызметінің тиімділігі. Таңдалған сегментте
жұмыс тәжірибесін бағалау іске асырылады, бұл жерде фирманың өндірістік,
инженерлік және өткізушілік құрамының тауарды берілген сегментте тиімді
жылжыту дәрежесі және бәсекелестік күреске дайындығы айқындалады.
8. Бақыланатындығы. Мақсатты сегмент бақыланатындай болуы керек. Бұл
тек сегмент салаларының әлеуметтік-демографиялық сипаттамаларын нақты
белгілегенде ғана атқарылады.
Оңтайлы нарық сегменттерін таңдағанда, көп әлуетті сұранысы бар,
нарықтағы басқа сегменттермен қиылыспайтын, аумағы нақтылай анықталған
едәуір ірі сегменттер тиімді деп есептеледі.
Сатып алушылардың шамамен 20%-ы фирма тауарларының 80%-ын сатып алса,
Парето қағидасы бойынша, ол оңтайлы сегмент болып саналады.
Итальян экономисі және әлеуметтанушысы Вильфредо Парето Англиядағы
табыс пен пайданың бөлінуін зерттей келе, мынадай қорытындыға келді: бай
деп саналатын 20%-ды құрайтын отбасы жалпы табыс пен меншіктің 80%-на ие.
Ғалымдардың айтуынша, Парето қағидасы бизнестің эмпирикалық заңы ретінде
алға шығып, экономикалық ілімнің әр түрлі салаларында, соның ішінде
маркетингте де қолданыла алады.
Фирманың мүмкіншіліктерін барлық белгілер бойынша бағалап, берілген
сегменттің фирма қызметіне сәйкестігі жайлы шешім қабылдауғаболады. Яғни,
бұл сегментті әрі қарай зерттеу қажет пе, қосымша ақпарат жинау мен
өңдеуді жалғастыру, жаңа қор мен қаражат шығару керек пе, соны анықтау
қажет.
Нарықты сегменттеу әр қилы белгілер (қағидалар) мен факторларды есепке
алу арқылы іске асырылуы ықтимал. Фирмалар сегменттеу әдістерін, сонымен
қатар алынған сегменттердің орналасуын өздері анықтап, олардың әрқайсысының
тартымдылық дәрежесін бағалайды.
Тұтыну тауарлары нарығын сегменттеу мынадай негізгі белгілер
(қағидалар) бойынша жүргізіледі: географиялық, демографиялық, мінез-
құлықтық және әлеуметтік-психологиялық. Қазақстан жағдайында бұл белгілерді
тауарлар нарығын сегменттеген кезде қолдануға болады (15-кесте).

15-кесте  Нарықты сегменттеудің негізгі қағидалары
Қағидалар Өзгермелілер
Демографиялық жасы 6 жасқа дейін, 6-11, 12-19, 20-34, 35-49, 50-63,
63-тен жоғары
Жынысы Ер, әйел
Отбасындағы Адам саны1-2 адам, 3-4 адам, 5 адам, одан да көп
Отбасының Жалғыз бастылар, балалары жоқ отбасы, бір баласы
ғұмырлық цикл кезеңі бар отбасы
Табыс деңгейі 100 долл. төмен, 100-300 долл. және т.б.
Айналысатын iсi Ой еңбегімен айналысатындар, техникалық мамандар,
басқарушы өкілетті тұлғалар, меншік иелері,
үй шаруашылығымен айналысатындар, жұмыссыздар, т.б.
Білім деңгейі Бастауыш, аяқталмаған орта білімді, орта мектеп
бітірген, арнайы орта білімді, жоғары білімді, т.б.
Діни наным-сенімі Мұсылман, христиан, буддист, иудей және т.б.
Нәсілі Монғол, еуропа тектес, қара нәсілді
Географиялық аймақ Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан, Солтүстік
Қазақстан, Оңтүстік Қазақстан, Орталық Қазақстан
Облыс Алматы, Қарағанды, Оңтүстік Қазақстан және т.б.
Қала Алматы, Астана, Тараз
Халықтың орналасу Халық саны 1000 адамға дейінгі ауылдар, халқының
тығыздығы саны 10 000 адамға дейінгі ауылдар, халқының саны
30000 адамға дейінгі қалалар, халық саны 100 000
адамға дейінгі қалалар, және т.б.
Климат Қоңыржай, континентальды және т.б.

Сегменттеудің географиялық өзгермелі белгілері қалалардың, облыстардың
және аудандардың айрықша сипаттамаларын білуге мүмкіндік береді. Оларды
қолданған кезде әрқилы аудандардағы географиялық айырмашылықтар мен
ерекшеліктерге баса назар аударып, онда тұратын адамдардың мінез-құлқын
зерттеу керек. Географиялық белгілерге мынадай өзгермелі сипаттамалар
кіреді: ауданның орналасқан жері, көлікпен қамтамасыз етілуі, халықтың саны
мен орналасу тығыздығы, аймақтардың экономикалық даму деңгейі, нарық
инфрақұрылымы мен бәсеке деңгейі.
Ауданның орналасқан жері тұрғындардың табысының, мәдениетінің,
білімінің деңгейін және т.б. факторлар ерекшеліктерін көрсетеді. Халықтың
саны мен орналасу тығыздығы фирма өнімін өткізудің мүмкіндіктерін
сипаттайды.
Мысалы, темекі шығаратын Р. Дж. Рейнолдс фирмасы Чикаго қаласын 3
жеке субнарыққа бөледі. Солтүстік жағалау ауданында фирма құрамында смола
деңгейі төмен темекі маркісін ұсынады. Себебі, бұл ауданның тұрғындары –
білімді және өз денсаулығын күтетін адамдар.
Чикагоның көк жағалылары тұратын консервативтік оңтүстік-шығыс ауданы
үшін фирма Winston темекісін жарнамалайды, ал қаланың негр халқы тұратын
оңтүстік ауданында құрамында ментолы бар жоғары Salem сияқты темекілерін
ұсынады.
Аймақтарда, қалаларда темір жол, автомобиль желісінің, көпшілік
қоғамдық көлік түрлерінің бар болуы кәсіпорын жұмысы тиімділігін көтеруге
мүмкіндік жасайды.
Фирмалар сегменттеу жүргізгенде, Қазақстан аймақтарындағы климаттық
ерекшеліктерді есепке алуы тиіс. Мысалы, Солтүстік пен Орталық
Қазақстандағы қыс мерзімінде ұзаққа созылатын қатты аяз болса, Қазақстанның
Оңтүстік пен Оңтүстік-Батыс өңірінде ол қысқа әрі анда-санда болады.
Аймақтардың экономикалық және әлеуметтік даму жағдайы өндірістің
тұрақтылығымен, құлдырауымен немесе өсуімен сипатталады. Фирма өскелең,
орнықты немесе қысқарып келе жатқан аймақтардағы әзірленбеген нарықпен
қызметтес болуы мүмкін.
Сондай-ақ белгілі бір тауарлар мен қызметтер түрін өндіріп, өткізуге
байланысты бәсеке деңгейі - аймақтарды ерекшелеудің маңызды факторларының
бірі болып табылады. Сондықтан, фирма нарықты сегменттегенде, аймақтық
тауар нарығындағы бәсеке факторын есепке алуы керек.
Демографиялық белгі мен оның көрсеткіштері де сегменттеу негізі ретінде
қолданылады. Себебі, олар белгілі бір тұтынушылар тобының жеке тауарлар мен
қызметтерді тұтынудағы негізгі ерекшеліктерін сипаттайды. Демографиялық
белгінің өзгермелілерінің өлшеуі оңай болғандықтан кәсіпкерлер көбіне
соларды қолданады. Демографиялық өзгермелілер жайлы хабарларды ресми
ақпарат көздерінен оңай табуға болады.
Қазақстанда нарықтық экономикаға өтуге байланысты көптеген әлеуметтік-
демографиялық өзгерістер болып жатыр. Соңғы жылдары дүниеге сәби келу
деңгейі төмендеп, неке бұзушылардың саны өсуде. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.