Жалпы жансыздандыру
1. Жалпы жансыздандыру терминінің түсінігі.
2. Ингаляциондық жансыздандыру терминінің түсінігі.
3. Ингаляциондық наркозда қолданылытың препараттар түрі
4. Ингаляциондық наркоздың түрлері.
5. Ингаляциондық наркоздың сатысы.
6. Ингаляциондық наркоздың асқынулары.
2. Ингаляциондық жансыздандыру терминінің түсінігі.
3. Ингаляциондық наркозда қолданылытың препараттар түрі
4. Ингаляциондық наркоздың түрлері.
5. Ингаляциондық наркоздың сатысы.
6. Ингаляциондық наркоздың асқынулары.
Анестезия – ан – жоқ, естезия – сезім, сондықтан, анестезия - жансыздандыру, сезімсіздендіру немесе ауырсынуды жою.
Анестезия – жалпы жансыздандыру жолымен көбінесе орталық жүйке жүйесіне (ОЖЖ) жасалған фармакологиялық жансыздандырғыш дәрілер әсері арқылы туындайды және естің әлсіреуі, жергілікті ауырсынудың тежелуі мен сезімнің толығымен жоғалуы болып табылады. Ол жергілікті және орнықты әсер етуші фармакологиялық құрылымдардың көмегімен туындайды.
Қазіргі уақыттағы анестезиологияда жиі және кең қолданылатын жансыздандырғыштар – эфир, фтортан, пентран, трихлорэтилен (сұйықтар), азоттың шала тотығы, (закись), циклопропан (газ тәрізділер).
Эфир – түссіз, тұнық, жеңіл тұтанғыш, ұшқыш, өзіндік иісі бар сүйықтық. Бір құрамды наркозда ауырсыздану кезеңі – 2-4 көлем % басталады. Қазіргі кездегі жансыздандыруда қолданылатын заттардың саналуан молшылық және таңдамалы жағдайында немесе наркозды жүргізу тәсілінің шеберлену шағында эфирдің жағымсыз жақтары анықтала бастады. Оларға жататыны: ұзақ мерзімді есірткілікке қанығу; есірткі заттардың ұзақ уақыт бөлініп шығуы; тыныс алу жолдарын қоздыру қасиеті; симпат – адреналдық жүйесіне көрсетер әсері; жарылғыштығы, т.б.
Эфирді хирургиялық тәжрибедегі маңызын, өз қасиетін жоғалтты, - деп санауымыз қателік болар еді. Ол басқа жансыздандырғыштармен қоса – қабат әліде кең қолданылып жүр. Эфирдің үлкен емдік мәніне байланысты тәжірибесі аз анестезиологтардың өздері де оны қолдануда өз көзқарастарын әлі күнге дейін жоғалтқан жоқ.
Фторотан – тұнық, түссіз, тәтті, алма иісті сұйықтық, жарылғыш, күшті есірткі есебінде саналады, эфирден 3-4 есе күшті. Соған қарамастан оның қолданылуына лайықты көрсеткіштер көбеюде. Қоспа түрінде басқа есірткілік заттармен қатар қолданылады. Оның азотың шала тотығымен араластырылып қолданылуы кең етек жаюда. Бұл жағдайларда фторотаның мөлшері азайып, шамадан тыс артық берілу қауіпі едәуір төмендейді.
Сонымен, наркоз газ айналымынан тыс орналасқан арнайы булатқыш (испаритель) арқылы жүргізіледі. Наркозды бірқалыпты ұстап тұру үшін 1,2 –1,3 көлем % сақталады. Ал жартылай жабық әдісте 0,7-1 көлем % жеткілікті. Ол қан тамырларын кеңейтіп, жүрек соғысының қабілеттігін төмендетеді.
Трихлорэтилен, трилен – тұнық, түссіз, өзіне тән тәтті иісі бар сұйықтық. Ол жартылай ашық әдіспен қолданылады. Шағын және қысқа уақытта жүргізілетін операцияларда сезімді тежеу үшін қолданылады. Оның мұндай операцияларда қолданылу мақсаты күшті ауырсыздандыру әсері мен құнарлылығына, ал қолдану аралығының кеңдігі 0,4-0,7 көлем %-да ауырсыздандыру (аналгезия) мен 2-3 көлем %- да жансыздану сияқты әсерлік артықшылығына байланысты болды. Оны үлкен операцияларды жүргізуде шамалы қолданады, өйткені оның есірткілік құрамында ерекше улы қасиеті байқалады.
Пентран, ингалан, метоксифлюран – тұнық, түссіз, жеміс иісті сұйықтық. Оның арнайы ерекшелігі – буларының төменгі деңгейдегі қысымы, соның арқасында демалатын қоспада улы мөлшері мүлдем болмайды. Бастапқы кіріспе (вводный) наркозда өте сирек қолданылады. Өйткені сырқатты ұйықтату 8-10 минутқа созылады. Пентранның 0,5-1 көлем % берілгеннен соң – ақ сезімсіздену жағдайы қалыптасады.
Анестезия – жалпы жансыздандыру жолымен көбінесе орталық жүйке жүйесіне (ОЖЖ) жасалған фармакологиялық жансыздандырғыш дәрілер әсері арқылы туындайды және естің әлсіреуі, жергілікті ауырсынудың тежелуі мен сезімнің толығымен жоғалуы болып табылады. Ол жергілікті және орнықты әсер етуші фармакологиялық құрылымдардың көмегімен туындайды.
Қазіргі уақыттағы анестезиологияда жиі және кең қолданылатын жансыздандырғыштар – эфир, фтортан, пентран, трихлорэтилен (сұйықтар), азоттың шала тотығы, (закись), циклопропан (газ тәрізділер).
Эфир – түссіз, тұнық, жеңіл тұтанғыш, ұшқыш, өзіндік иісі бар сүйықтық. Бір құрамды наркозда ауырсыздану кезеңі – 2-4 көлем % басталады. Қазіргі кездегі жансыздандыруда қолданылатын заттардың саналуан молшылық және таңдамалы жағдайында немесе наркозды жүргізу тәсілінің шеберлену шағында эфирдің жағымсыз жақтары анықтала бастады. Оларға жататыны: ұзақ мерзімді есірткілікке қанығу; есірткі заттардың ұзақ уақыт бөлініп шығуы; тыныс алу жолдарын қоздыру қасиеті; симпат – адреналдық жүйесіне көрсетер әсері; жарылғыштығы, т.б.
Эфирді хирургиялық тәжрибедегі маңызын, өз қасиетін жоғалтты, - деп санауымыз қателік болар еді. Ол басқа жансыздандырғыштармен қоса – қабат әліде кең қолданылып жүр. Эфирдің үлкен емдік мәніне байланысты тәжірибесі аз анестезиологтардың өздері де оны қолдануда өз көзқарастарын әлі күнге дейін жоғалтқан жоқ.
Фторотан – тұнық, түссіз, тәтті, алма иісті сұйықтық, жарылғыш, күшті есірткі есебінде саналады, эфирден 3-4 есе күшті. Соған қарамастан оның қолданылуына лайықты көрсеткіштер көбеюде. Қоспа түрінде басқа есірткілік заттармен қатар қолданылады. Оның азотың шала тотығымен араластырылып қолданылуы кең етек жаюда. Бұл жағдайларда фторотаның мөлшері азайып, шамадан тыс артық берілу қауіпі едәуір төмендейді.
Сонымен, наркоз газ айналымынан тыс орналасқан арнайы булатқыш (испаритель) арқылы жүргізіледі. Наркозды бірқалыпты ұстап тұру үшін 1,2 –1,3 көлем % сақталады. Ал жартылай жабық әдісте 0,7-1 көлем % жеткілікті. Ол қан тамырларын кеңейтіп, жүрек соғысының қабілеттігін төмендетеді.
Трихлорэтилен, трилен – тұнық, түссіз, өзіне тән тәтті иісі бар сұйықтық. Ол жартылай ашық әдіспен қолданылады. Шағын және қысқа уақытта жүргізілетін операцияларда сезімді тежеу үшін қолданылады. Оның мұндай операцияларда қолданылу мақсаты күшті ауырсыздандыру әсері мен құнарлылығына, ал қолдану аралығының кеңдігі 0,4-0,7 көлем %-да ауырсыздандыру (аналгезия) мен 2-3 көлем %- да жансыздану сияқты әсерлік артықшылығына байланысты болды. Оны үлкен операцияларды жүргізуде шамалы қолданады, өйткені оның есірткілік құрамында ерекше улы қасиеті байқалады.
Пентран, ингалан, метоксифлюран – тұнық, түссіз, жеміс иісті сұйықтық. Оның арнайы ерекшелігі – буларының төменгі деңгейдегі қысымы, соның арқасында демалатын қоспада улы мөлшері мүлдем болмайды. Бастапқы кіріспе (вводный) наркозда өте сирек қолданылады. Өйткені сырқатты ұйықтату 8-10 минутқа созылады. Пентранның 0,5-1 көлем % берілгеннен соң – ақ сезімсіздену жағдайы қалыптасады.
1. Бунтян А.А., Рябов Г.А., Маневич А.З. Анестезиология и реаниматология. -М.: Медицина, 1984. -510 с.
2. Гостищев В.К. – «Общая хирургия». М., 1993
3. Мадыкенов О.М. «Общая хирургия». Караганда, 1996.
4. Гостищев В.К. Общая хирургия. -М.: Медицина, 2001. -663с.
5. Малярчук В.И., Пауткин Ю.Ф. Курс лекции по общей хирургии. -М.: Изд. Российского университета дружбы народов, 1999. -314с.
6. Петров С.В. Общая хирургия. -Санкт-Петербург; «Лань», 1999. -666с.
7. Общая хирургия: Учебник для мед. вузов /Под ред. П.Н.Зуба¬рева, М.И.Лыткина, М.В.Епифанова.-СПб.:СпецЛит,1999.-472 с.
8. Гостищев В. К. Общая хирургия.-М.: Медицина,1993.-576 с.
9. Гостищев В. К. Общая хирургия.-М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003.-220 с.
10. Гроер К., Кавалларо Д. Сердечно-легочная реанимация /Пер. с англ.
(карманный справочник). М.: Практика, 1996,
11. Пащук А. Ю. Регионарное обезболивание. М.: Медицина, 1987. 155 с.
12. Петров С.В. Общая хирургия:Учебник для вузов с компакт- диском.-3-е изд.,перераб.и доп.-М.:ГЭОТАР-Медиа,2005.-768 с.
13. Нартайлаков М.А. Общая хирургия:Учеб. пособие для медвузов.- Ростов-на-Дону: Феникс, 2006.-256 с.
2. Гостищев В.К. – «Общая хирургия». М., 1993
3. Мадыкенов О.М. «Общая хирургия». Караганда, 1996.
4. Гостищев В.К. Общая хирургия. -М.: Медицина, 2001. -663с.
5. Малярчук В.И., Пауткин Ю.Ф. Курс лекции по общей хирургии. -М.: Изд. Российского университета дружбы народов, 1999. -314с.
6. Петров С.В. Общая хирургия. -Санкт-Петербург; «Лань», 1999. -666с.
7. Общая хирургия: Учебник для мед. вузов /Под ред. П.Н.Зуба¬рева, М.И.Лыткина, М.В.Епифанова.-СПб.:СпецЛит,1999.-472 с.
8. Гостищев В. К. Общая хирургия.-М.: Медицина,1993.-576 с.
9. Гостищев В. К. Общая хирургия.-М.: ГЭОТАР-МЕД, 2003.-220 с.
10. Гроер К., Кавалларо Д. Сердечно-легочная реанимация /Пер. с англ.
(карманный справочник). М.: Практика, 1996,
11. Пащук А. Ю. Регионарное обезболивание. М.: Медицина, 1987. 155 с.
12. Петров С.В. Общая хирургия:Учебник для вузов с компакт- диском.-3-е изд.,перераб.и доп.-М.:ГЭОТАР-Медиа,2005.-768 с.
13. Нартайлаков М.А. Общая хирургия:Учеб. пособие для медвузов.- Ростов-на-Дону: Феникс, 2006.-256 с.
Жоспары:
1. Жалпы жансыздандыру терминінің түсінігі.
2. Ингаляциондық жансыздандыру терминінің түсінігі.
3. Ингаляциондық наркозда қолданылытың препараттар түрі
4. Ингаляциондық наркоздың түрлері.
5. Ингаляциондық наркоздың сатысы.
6. Ингаляциондық наркоздың асқынулары.
Жалпы жансыздандыру.
Анестезия – ан – жоқ, естезия – сезім, сондықтан, анестезия -
жансыздандыру, сезімсіздендіру немесе ауырсынуды жою.
Анестезия – жалпы жансыздандыру жолымен көбінесе орталық жүйке
жүйесіне (ОЖЖ) жасалған фармакологиялық жансыздандырғыш дәрілер әсері
арқылы туындайды және естің әлсіреуі, жергілікті ауырсынудың тежелуі мен
сезімнің толығымен жоғалуы болып табылады. Ол жергілікті және орнықты әсер
етуші фармакологиялық құрылымдардың көмегімен туындайды.
Қазіргі уақыттағы анестезиологияда жиі және кең қолданылатын
жансыздандырғыштар – эфир, фтортан, пентран, трихлорэтилен (сұйықтар),
азоттың шала тотығы, (закись), циклопропан (газ тәрізділер).
Эфир – түссіз, тұнық, жеңіл тұтанғыш, ұшқыш, өзіндік иісі бар
сүйықтық. Бір құрамды наркозда ауырсыздану кезеңі – 2-4 көлем % басталады.
Қазіргі кездегі жансыздандыруда қолданылатын заттардың саналуан молшылық
және таңдамалы жағдайында немесе наркозды жүргізу тәсілінің шеберлену
шағында эфирдің жағымсыз жақтары анықтала бастады. Оларға жататыны: ұзақ
мерзімді есірткілікке қанығу; есірткі заттардың ұзақ уақыт бөлініп шығуы;
тыныс алу жолдарын қоздыру қасиеті; симпат – адреналдық жүйесіне көрсетер
әсері; жарылғыштығы, т.б.
Эфирді хирургиялық тәжрибедегі маңызын, өз қасиетін жоғалтты, - деп
санауымыз қателік болар еді. Ол басқа жансыздандырғыштармен қоса – қабат
әліде кең қолданылып жүр. Эфирдің үлкен емдік мәніне байланысты тәжірибесі
аз анестезиологтардың өздері де оны қолдануда өз көзқарастарын әлі күнге
дейін жоғалтқан жоқ.
Фторотан – тұнық, түссіз, тәтті, алма иісті сұйықтық, жарылғыш, күшті
есірткі есебінде саналады, эфирден 3-4 есе күшті. Соған қарамастан оның
қолданылуына лайықты көрсеткіштер көбеюде. Қоспа түрінде басқа есірткілік
заттармен қатар қолданылады. Оның азотың шала тотығымен араластырылып
қолданылуы кең етек жаюда. Бұл жағдайларда фторотаның мөлшері азайып,
шамадан тыс артық берілу қауіпі едәуір төмендейді.
Сонымен, наркоз газ айналымынан тыс орналасқан арнайы булатқыш
(испаритель) арқылы жүргізіледі. Наркозды бірқалыпты ұстап тұру үшін 1,2
–1,3 көлем % сақталады. Ал жартылай жабық әдісте 0,7-1 көлем % жеткілікті.
Ол қан тамырларын кеңейтіп, жүрек соғысының қабілеттігін төмендетеді.
Трихлорэтилен, трилен – тұнық, түссіз, өзіне тән тәтті иісі бар
сұйықтық. Ол жартылай ашық әдіспен қолданылады. Шағын және қысқа уақытта
жүргізілетін операцияларда сезімді тежеу үшін қолданылады. Оның мұндай
операцияларда қолданылу мақсаты күшті ауырсыздандыру әсері мен
құнарлылығына, ал қолдану аралығының кеңдігі 0,4-0,7 көлем %-да
ауырсыздандыру (аналгезия) мен 2-3 көлем %- да жансыздану сияқты әсерлік
артықшылығына байланысты болды. Оны үлкен операцияларды жүргізуде шамалы
қолданады, өйткені оның есірткілік құрамында ерекше улы қасиеті байқалады.
Пентран, ингалан, метоксифлюран – тұнық, түссіз, жеміс иісті сұйықтық.
Оның арнайы ерекшелігі – буларының төменгі деңгейдегі қысымы, соның
арқасында демалатын қоспада улы мөлшері мүлдем болмайды. Бастапқы кіріспе
(вводный) наркозда өте сирек қолданылады. Өйткені сырқатты ұйықтату 8-10
минутқа созылады. Пентранның 0,5-1 көлем % берілгеннен соң – ақ
сезімсіздену жағдайы қалыптасады.
Азоттың шала тотығы (закись) – ауадан салмақты, өзіне тән иісі бар,
түссіз газ, әсіресе эфир мен циклопропаннан құралған қоспалары жануды жақсы
қалайды. Азоттың шала тотығы әлсіз, сезім жойғыш, тәжрибеде оның басқа
есірткісіз және ет босаңсытқыштарсыз қолданылуы шектеулі болады.
Тұмылдырық (маска) арқылы таза азоттың шала тотығы қысқа мерзімді
операцияларда, байлап – құрсаулауда (шинирование, иммобилизация),
операциядан соңғы кезеңде жергілікті ауыру сезімін азайту мақсатында
қолданылады, өйткені оның ауырсыздандыру әсері өте күшті.
Демалатын қоспадағы азоттың шала тотығының мөлшерінің 80 % - дан аса
жоғарлауы оттегіне тапшылықтың (гипоксия) қауіптілігімен байланысты болады.
Циклопропан – түссіз, өзіне тән иісі бар, жанғыш, жарылғыш келетін
газ. Циклопропанды наркоз жүргізу үшін жансыздандырғыш және оттегіне
арналған өлшеуіші (дозиметр) бар арнайы наркоз аспабы қажет. Сезім
жойғыштық артықшылығы: есірткілік әсері тез басталады және демалатын
қоспадағы оттегінің қысымы жоғары деңгейде қамтамасыз етілген. Сезім
жойғыштық иісі мен қоздырғышты қасиеттерінің жоқтығы және денеден тез
шығарылуы циклопранды тәжрибеде қолдануға мүмкіндік береді.
Кемшіліктері: жарылғыштығы мен қымбаттылығы.
Трихлорэтилен, трилен – тұнық, түссіз, өзіне тән тәтті иісі бар
сұйықтық. Ол жартылай ашық әдіспен қолданылады. Кішкене және қысқа уақытты
операцияларда сезім жойдыру үшін қолданылады. Оның мұндай операцияларда
қолданылу мақсаты күшті ауырсыздандыру әсері мен құнарлылығында. Қолдану
аралығының кеңдігі 0,4-0,7 көлем % -те – ауырсыздандыру (анальгезия), ал 2-
3 көлем % -те жансыздану сияқты әсерлік артықшылығында. Оны үлкен
операцияларды жүргізуде шамалы қолданады, өйткені есірткілік құнарлылығында
ерекше улы қасиеті байқалады.
Буланып, ұшпайтын наркотикалық заттарды денеге еңгізудің арқасында
жүргізілетін жалпы жансыздандыру тыныс алу жолдарынсыз берілетін (не
ингаляционный) наркоз, - деп аталады.
Көмекейге орналасатын (интубационная) түтікше мұрын арқылы, ауыз –
кеңірдек (назотрахеальное) және кеңірдек тесігі (трахеостома) арқылы да
еңгізілуі мүмкін.
Наркоздың көмекейге қойылған түтікше арқылы (интубационный) әдісінің
ерекшеліктері – тілдің көмекейге қарай түсуіне, жұтқыншақтың қысылуына,
танау мен ауыз қуысынан тыныс алу жолына сөлдің жиналуына, құсықпен тыныс
жолдарының бітелуі (регургитация) мен құсу кезінде асқазан – ішек
сөлдерінің ағуы сияқты жағдайларға жол бермейді және де өкпенің жасанды
тыныс алуын сапалы өткізуге мүмкіндік береді.
Сонымен, наркоз газ айналымынан тыс орналасқан арнайы бұлатқыш
(испаритель) арқылы жүргізіледі. Наркозды бірқалыпты ұстап тұру үшін 1,2-
1,3 көлем % сақталады. Ал жартылай жабық әдісте 0,7-1 көлем % жеткілікті.
Ол қан тамырларын кеңейтіп, жүрек соғысының қабілеттігін төмендетеді.
Жалпы жансыздандырудың ішінде тыныс алу жолдарынсыз берілетін наркоз
әдістерінің бірі ретінде көп таралған тәсілдің түрі көк тамыр (венаға)
арқылы жүргізілетін жансыздандыруды айта кеткен жөн.
Қазіргі уақытта клиникада сезім жойғыш дәрілердің тік ішек, артерия,
тері асты арқылы еңгізілу әдістері хирургиялық тәжірбиеде мүлдем
қолданылмайды. Көк тамыр арқылы берілетін наркозды тыныс алу жолдары
бойымен жүргізілетін наркозбен салыстырып қарағанда көптеген айырмашылығы
бар: жылдам және ыңғайлы жүргізілуі, күрделі аспапсыз қалаған жағдайда
қолданылу мүмкіндігі, қозу сатысының байқалмайтындығы немесе жоқтығы,
қоршаған ортаға, операцияға қатысушы адамдардың денсаулығына қауіпсізділігі
болып саналады. Осыған байланысты келешекте жансыздандырудың болашағы тыныс
алу жолдарынсыз берілетін наркозда екенінде сөз жоқ.
Фармакологтар мен химиктердің ізденістері табысты болып, тыныс алу
жолдарынсыз қолданылатын сезім жойғыштардың тұтас бір тобын ашты: фентанил,
виадрил, калипсол, ардуан, риланиум, сомбревин, кетамин, натрий
оксибутираты, тиопентал мен гексенал натрий, т. б. нейролептикалық
жансыздандыру мен ауырсыздандыру дәрілері.
Соңғы жылдары жансыздандырудың нейролептанальгезия (НЛА) атты әдісі
кең қанат жайып отыр (1959). Жансыздандырудың бұл тәсілі фентанильді вена
арқылы еңгізумен жүргізіледі. Оның жансыздандыру дәрежесінің жоғарылығы әр
түрлі уақыттағы, әр түрлі көлемдегі хирургиялық операцияларды жүргізуге
мүмкіншілік береді. Сонымен бірге нейролептикалық дәрі – дегидробенсперидол
беріледі. Ол адамның психикалық қабілетін жойдырады, ауырсынуды,
сезгізштікті азайтып, өзіндік психикалық тыныштық қалпын орнатады, ал ақыл
- есі сақталған қалпында болады.
НЛА – ның жалпы жансыздандырудың бір тәсілі ретінде өзіне тән
ерекшеліктері бар:
1. Операциядан кейінгі кезеңге дейін созылатын күшті сезім
жойғыштығы.
2. НЛА тыс әсерін фармакологиялық қарсылас заттардың көмегімен оңай
түзету;
3. НЛА кезінде қан айналымының қалыпты деңгейде болуы;
4. Өте аз мөлшердегі улы әсері;
5. Сырқаттардың наркоздан тез шығуы,
6. Сырқаттардың наркоздан соңғы кезеңде жүрегі айнып қусуының
жоқтығы;
7. Операциядан соңғы кезеңде ауруда өзіндік психологиялық тыныштық
қалыптасады.
Қазіргі анестезиологияның міндеттеріне мыналар кіреді:
1. Толық жетілдірілген жалпы жансыздандыру;
2. Хирургиялық озбырлықтың қалаусыз зардаптарын ескерту;
3. Толық психикалық және физикалық тыныштыққа жету;
4. Зат алмасудың қажетті мөлшерін, бірінші кезекте газ алмасуды
қамтамасыз ету;
5. Операция әдістерін ойластыру және тәжрибеде қолданылуы;
Былайша айтқанда, операция кезінде хирург жұмыс істеу үшін ыңғайлы
жағдай жасалуы қажет. Сондықтан, жансыздандыру жұмысы мақсатының орындалуы
жалпы және арнайы құрамдардың көмегімен шешіледі.
Анестезияның жұмыс құрамы, - деп кез келген операцияны жасау кезінде
туған патфизиологиялық өзгерістер жиынтығын айтамыз. Бұл өзгерістер(
1. Психологиялық жайсыздық, ауырсыну дамиды.
2. Ет қозғыштығы, нейро – вегетативті және нейроэндокриндік ауытқулар, қан
айналысындағы, тыныс алудағы, зат алмасудағы өзгерістер, аурудың операция
жасалған жеріне байланысты өзіне тән өзгерістер әсіресе мида, жүректе,
өкпеде, іш – құрсақ ағзаларында, т. б. қалыптасады.
Анестезияның жұмыс құрамдары мыналарға бөлінеді:
1. Наркоздың көмегімен есінен айыру. Алғашқыда наркозды тек есінен
айыру үшін ғана емес, ауыруды сездірмеу үшін, нейровегетативті,
нейроэндокринді ауытқуларда да қолданады.
Наркоздың озбырлық әсерінің өзіндік бір түрі ол өкпе мен жүрек
қызметінде қалыптасатын айтарлықтай өзгерістер. Зат алмасу үрдістерін
бұзып, эндокриндік жүйеде күрделі ауытқуларға жеткізеді. Неғұрлым наркоз
терең, ұзақ болса соншалықты байқалатын өзгерістер де айқынырақ болады.
Сондықтан, қазірде жеңіл наркозды жиірек қолданады, ал қалған сәттерде
фармакологиялық заттардың көмегімен толықтырып, жетілдіреді -
(барбитураттар, транквилизаторлар, т. б.).
2. Ауырсыздандыру (анальгезия) – бұл кезеңде жартылай естен
айырылудың белгілері байқалады, ауруда ойлану – сезіну, нейро –
вегетативтік, нейроэндокриндік сезім әсерлері сақталып қалады.
Эфир мен пентранның көмегімен жүргізілген наркоздар айқын
ауырсыздандырғыш әсерлерімен белгілі, бірақ фторотан науқастың ауырсыну
сезімін мүлдем баса алмайды, ал гексенал болса ауырсыну сезімін күшейтіп
жібереді.
Ауырсыну сезімін анағұрлым және арнайы тек жергілікті жансыздандыру
ғана басады немесе жоя алады. Бұл жағдайда ол ең бір ұтымды әдіс болып
саналады.
3. Нейро – вегетативті тежеу (блокада) не болмаса шеттен тыс жағымсыз
өзгерістердің алдын алу алғашқы екі құрамның көмегімен қаматамасыз етіледі
және тек жансыздандыру мен ауырсыздандыру арқылы қалыптасады. Бірақ,
қиын жарақатты операцияларда немесе өте сезімтал аймақтарға операция
жасауда қалыптасқан, асқынған өзгерістерді қосымша жою қажет. Олар қосымша
фармакологиялық дәрілерді (холиномиметикалық, адреномиметикалық заттар)
қолдануға байланысты болады.
4. Қозғалыстың тежелуі мен бұлшық ет салдануы (миоплегия) – наркоз
арқылы жергілікті сезімсіздендіру мен шартсыз қозғалыс әрекеттерін және
аурудың қозуынан жоғарғы деңгейдегі ет қатаюын болдырмайды (перидуральды,
жұлынды жансыздандырулар).
Наркоз кезінде еттің босаңсуы тек наркоздың едәуір терең деңгейінде
болады, ал перидуральды және жұлын бойын сезімсіздендіруді жүргізу
көптеген әдістемелік қиындықтар мен күрделі қауіптерге байланысты болады.
Осы мақсатпен қазіргі уақытта жалпы жансыздандыру мен жеңіл наркоз
жүргізгенде бұлшық еттерді босаңсыту үшін ет босаңсытқыштарды
(миорелаксант) қолданады.
5. Жеткілікті газ алмасуды қолдану – сезімсіздендірудің негізгі
құрамы. Ет босаңсытқыштарды қолдану өкпеде жасанды ауа алмастыруды (ӨЖАА)
жүргізуді қажет етеді. Бірақ, тыныс алудың бұзылуы тек ет босаңсытқыштарын
пайдаланғандықтан ғана емес, сол сияқты операция кезінде науқастың стол
үстінде физиологиялық қалыпта жатпағандығынан немесе тыныс жолдары
өткізгіштігінің бұзылуынан да болуы ықтимал.
Бұл өзгерістер төменгі деңгейдегі ауа алмасуы (гиповентиляция) мен
жоғарғы деңгейдегі ауа алмасуына (гипервентиляция) және көмір қышқылды
газдың көбеюіне (гиперкапния) немесе оның азаюына (гипокапния), ұлпаларда
оттегінің жетіспеушілігіне (гипоксия) әкеліп соғады.
Газ алмасудың осы ауытқуларының алдын алу мен болдырмау
анестезиологтың жауапты жұмысы болып саналады. Осы мақсатта ол бірқатар
әдістерді қолданады:
а) сыртқы тыныс алуды басқару;
б) қандағы оттегі мөлшерін жасанды түрде көбейту (оттегімен емдеу,
жоғарғы қысым деңгейінде оттегін қолдану – (ЖҚО - ГБО)):
в) ұлпаларда оттегіне қажеттілікті төмендету (төменгі деңгейде суыту
(гипотермия);
г) Тыныстық аналептик заттардың көмегімен өзіндік тыныс алуды өрбіту,
бірақ олар сирек қолданылады, өйткені әлсіреген дененің қабілетін тежейді;
д) Тыныс жолдарының өткізгіштігін қалпына келтіру, тілдің көмейге
қарай төмен түсуін болдырмау үшін түтікті орнату (интубация), кеңірдекке
түтікше қою (трахеостомия) әдістерін қолдану;
6. Жеткілікті қан айналысын қалыптастырып қолдану да жансыздандырудың
негізгі құрамына кіреді. Қан айналысының негізгі үш өлшемінен айналымдағы
қанның көлемі – АҚК (ОЦК), қанның меншікті салмағы (УВК) және тамырдың
шеткергі қарсыластығынан АҚК көп өзгерістерге ұшырайды. Ал ол болса өз
тарапынан операциялық шоққа әкеліп соғуы мүмкін. Сондықтан анестезиологтың
негізгі міндеті: қан кетудің алдын алу және АҚК-нің жетіспеушілігін
толықтыру.
Бұл үшін ол мынадай әдістерді қолданады:
а) Қан мен қан алмастырғыштарды операция кезінде өз уақытында құю.
б) Операция алдында қан алмастырғыштарды АҚК алдын ала жоғарылату
мақсатында құю (гемодилюция).
в) Жасанды төмеңгі деңгейдегі қан қысымының (гипотония) көмегімен қан
кетуді азайту. Бәрінен де екпінді көлеммен шеткергі қарсыластықты басқару
қиын. Бұл бұзылыстардың және жүрекке деген адренэргиялық әсердің алдын алу
тек жүрекке келер қанның көлемін қамтамасыз ету арқылы қалыптастырылады.
Бірақ, жүрек тоқтап қалған кезде жүрекке жанама немесе тікелей қарқынды
жандандыру (массаж) жасау әдісінің, жүректің жүйке жүйесіндегі
сезімталдықтың көлденең тежелуінде электртоғымен тез арада жетілдіру сияқты
толық серпіліс сипатында тамырдың соғуына қарсы әдістерді ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Жалпы жансыздандыру терминінің түсінігі.
2. Ингаляциондық жансыздандыру терминінің түсінігі.
3. Ингаляциондық наркозда қолданылытың препараттар түрі
4. Ингаляциондық наркоздың түрлері.
5. Ингаляциондық наркоздың сатысы.
6. Ингаляциондық наркоздың асқынулары.
Жалпы жансыздандыру.
Анестезия – ан – жоқ, естезия – сезім, сондықтан, анестезия -
жансыздандыру, сезімсіздендіру немесе ауырсынуды жою.
Анестезия – жалпы жансыздандыру жолымен көбінесе орталық жүйке
жүйесіне (ОЖЖ) жасалған фармакологиялық жансыздандырғыш дәрілер әсері
арқылы туындайды және естің әлсіреуі, жергілікті ауырсынудың тежелуі мен
сезімнің толығымен жоғалуы болып табылады. Ол жергілікті және орнықты әсер
етуші фармакологиялық құрылымдардың көмегімен туындайды.
Қазіргі уақыттағы анестезиологияда жиі және кең қолданылатын
жансыздандырғыштар – эфир, фтортан, пентран, трихлорэтилен (сұйықтар),
азоттың шала тотығы, (закись), циклопропан (газ тәрізділер).
Эфир – түссіз, тұнық, жеңіл тұтанғыш, ұшқыш, өзіндік иісі бар
сүйықтық. Бір құрамды наркозда ауырсыздану кезеңі – 2-4 көлем % басталады.
Қазіргі кездегі жансыздандыруда қолданылатын заттардың саналуан молшылық
және таңдамалы жағдайында немесе наркозды жүргізу тәсілінің шеберлену
шағында эфирдің жағымсыз жақтары анықтала бастады. Оларға жататыны: ұзақ
мерзімді есірткілікке қанығу; есірткі заттардың ұзақ уақыт бөлініп шығуы;
тыныс алу жолдарын қоздыру қасиеті; симпат – адреналдық жүйесіне көрсетер
әсері; жарылғыштығы, т.б.
Эфирді хирургиялық тәжрибедегі маңызын, өз қасиетін жоғалтты, - деп
санауымыз қателік болар еді. Ол басқа жансыздандырғыштармен қоса – қабат
әліде кең қолданылып жүр. Эфирдің үлкен емдік мәніне байланысты тәжірибесі
аз анестезиологтардың өздері де оны қолдануда өз көзқарастарын әлі күнге
дейін жоғалтқан жоқ.
Фторотан – тұнық, түссіз, тәтті, алма иісті сұйықтық, жарылғыш, күшті
есірткі есебінде саналады, эфирден 3-4 есе күшті. Соған қарамастан оның
қолданылуына лайықты көрсеткіштер көбеюде. Қоспа түрінде басқа есірткілік
заттармен қатар қолданылады. Оның азотың шала тотығымен араластырылып
қолданылуы кең етек жаюда. Бұл жағдайларда фторотаның мөлшері азайып,
шамадан тыс артық берілу қауіпі едәуір төмендейді.
Сонымен, наркоз газ айналымынан тыс орналасқан арнайы булатқыш
(испаритель) арқылы жүргізіледі. Наркозды бірқалыпты ұстап тұру үшін 1,2
–1,3 көлем % сақталады. Ал жартылай жабық әдісте 0,7-1 көлем % жеткілікті.
Ол қан тамырларын кеңейтіп, жүрек соғысының қабілеттігін төмендетеді.
Трихлорэтилен, трилен – тұнық, түссіз, өзіне тән тәтті иісі бар
сұйықтық. Ол жартылай ашық әдіспен қолданылады. Шағын және қысқа уақытта
жүргізілетін операцияларда сезімді тежеу үшін қолданылады. Оның мұндай
операцияларда қолданылу мақсаты күшті ауырсыздандыру әсері мен
құнарлылығына, ал қолдану аралығының кеңдігі 0,4-0,7 көлем %-да
ауырсыздандыру (аналгезия) мен 2-3 көлем %- да жансыздану сияқты әсерлік
артықшылығына байланысты болды. Оны үлкен операцияларды жүргізуде шамалы
қолданады, өйткені оның есірткілік құрамында ерекше улы қасиеті байқалады.
Пентран, ингалан, метоксифлюран – тұнық, түссіз, жеміс иісті сұйықтық.
Оның арнайы ерекшелігі – буларының төменгі деңгейдегі қысымы, соның
арқасында демалатын қоспада улы мөлшері мүлдем болмайды. Бастапқы кіріспе
(вводный) наркозда өте сирек қолданылады. Өйткені сырқатты ұйықтату 8-10
минутқа созылады. Пентранның 0,5-1 көлем % берілгеннен соң – ақ
сезімсіздену жағдайы қалыптасады.
Азоттың шала тотығы (закись) – ауадан салмақты, өзіне тән иісі бар,
түссіз газ, әсіресе эфир мен циклопропаннан құралған қоспалары жануды жақсы
қалайды. Азоттың шала тотығы әлсіз, сезім жойғыш, тәжрибеде оның басқа
есірткісіз және ет босаңсытқыштарсыз қолданылуы шектеулі болады.
Тұмылдырық (маска) арқылы таза азоттың шала тотығы қысқа мерзімді
операцияларда, байлап – құрсаулауда (шинирование, иммобилизация),
операциядан соңғы кезеңде жергілікті ауыру сезімін азайту мақсатында
қолданылады, өйткені оның ауырсыздандыру әсері өте күшті.
Демалатын қоспадағы азоттың шала тотығының мөлшерінің 80 % - дан аса
жоғарлауы оттегіне тапшылықтың (гипоксия) қауіптілігімен байланысты болады.
Циклопропан – түссіз, өзіне тән иісі бар, жанғыш, жарылғыш келетін
газ. Циклопропанды наркоз жүргізу үшін жансыздандырғыш және оттегіне
арналған өлшеуіші (дозиметр) бар арнайы наркоз аспабы қажет. Сезім
жойғыштық артықшылығы: есірткілік әсері тез басталады және демалатын
қоспадағы оттегінің қысымы жоғары деңгейде қамтамасыз етілген. Сезім
жойғыштық иісі мен қоздырғышты қасиеттерінің жоқтығы және денеден тез
шығарылуы циклопранды тәжрибеде қолдануға мүмкіндік береді.
Кемшіліктері: жарылғыштығы мен қымбаттылығы.
Трихлорэтилен, трилен – тұнық, түссіз, өзіне тән тәтті иісі бар
сұйықтық. Ол жартылай ашық әдіспен қолданылады. Кішкене және қысқа уақытты
операцияларда сезім жойдыру үшін қолданылады. Оның мұндай операцияларда
қолданылу мақсаты күшті ауырсыздандыру әсері мен құнарлылығында. Қолдану
аралығының кеңдігі 0,4-0,7 көлем % -те – ауырсыздандыру (анальгезия), ал 2-
3 көлем % -те жансыздану сияқты әсерлік артықшылығында. Оны үлкен
операцияларды жүргізуде шамалы қолданады, өйткені есірткілік құнарлылығында
ерекше улы қасиеті байқалады.
Буланып, ұшпайтын наркотикалық заттарды денеге еңгізудің арқасында
жүргізілетін жалпы жансыздандыру тыныс алу жолдарынсыз берілетін (не
ингаляционный) наркоз, - деп аталады.
Көмекейге орналасатын (интубационная) түтікше мұрын арқылы, ауыз –
кеңірдек (назотрахеальное) және кеңірдек тесігі (трахеостома) арқылы да
еңгізілуі мүмкін.
Наркоздың көмекейге қойылған түтікше арқылы (интубационный) әдісінің
ерекшеліктері – тілдің көмекейге қарай түсуіне, жұтқыншақтың қысылуына,
танау мен ауыз қуысынан тыныс алу жолына сөлдің жиналуына, құсықпен тыныс
жолдарының бітелуі (регургитация) мен құсу кезінде асқазан – ішек
сөлдерінің ағуы сияқты жағдайларға жол бермейді және де өкпенің жасанды
тыныс алуын сапалы өткізуге мүмкіндік береді.
Сонымен, наркоз газ айналымынан тыс орналасқан арнайы бұлатқыш
(испаритель) арқылы жүргізіледі. Наркозды бірқалыпты ұстап тұру үшін 1,2-
1,3 көлем % сақталады. Ал жартылай жабық әдісте 0,7-1 көлем % жеткілікті.
Ол қан тамырларын кеңейтіп, жүрек соғысының қабілеттігін төмендетеді.
Жалпы жансыздандырудың ішінде тыныс алу жолдарынсыз берілетін наркоз
әдістерінің бірі ретінде көп таралған тәсілдің түрі көк тамыр (венаға)
арқылы жүргізілетін жансыздандыруды айта кеткен жөн.
Қазіргі уақытта клиникада сезім жойғыш дәрілердің тік ішек, артерия,
тері асты арқылы еңгізілу әдістері хирургиялық тәжірбиеде мүлдем
қолданылмайды. Көк тамыр арқылы берілетін наркозды тыныс алу жолдары
бойымен жүргізілетін наркозбен салыстырып қарағанда көптеген айырмашылығы
бар: жылдам және ыңғайлы жүргізілуі, күрделі аспапсыз қалаған жағдайда
қолданылу мүмкіндігі, қозу сатысының байқалмайтындығы немесе жоқтығы,
қоршаған ортаға, операцияға қатысушы адамдардың денсаулығына қауіпсізділігі
болып саналады. Осыған байланысты келешекте жансыздандырудың болашағы тыныс
алу жолдарынсыз берілетін наркозда екенінде сөз жоқ.
Фармакологтар мен химиктердің ізденістері табысты болып, тыныс алу
жолдарынсыз қолданылатын сезім жойғыштардың тұтас бір тобын ашты: фентанил,
виадрил, калипсол, ардуан, риланиум, сомбревин, кетамин, натрий
оксибутираты, тиопентал мен гексенал натрий, т. б. нейролептикалық
жансыздандыру мен ауырсыздандыру дәрілері.
Соңғы жылдары жансыздандырудың нейролептанальгезия (НЛА) атты әдісі
кең қанат жайып отыр (1959). Жансыздандырудың бұл тәсілі фентанильді вена
арқылы еңгізумен жүргізіледі. Оның жансыздандыру дәрежесінің жоғарылығы әр
түрлі уақыттағы, әр түрлі көлемдегі хирургиялық операцияларды жүргізуге
мүмкіншілік береді. Сонымен бірге нейролептикалық дәрі – дегидробенсперидол
беріледі. Ол адамның психикалық қабілетін жойдырады, ауырсынуды,
сезгізштікті азайтып, өзіндік психикалық тыныштық қалпын орнатады, ал ақыл
- есі сақталған қалпында болады.
НЛА – ның жалпы жансыздандырудың бір тәсілі ретінде өзіне тән
ерекшеліктері бар:
1. Операциядан кейінгі кезеңге дейін созылатын күшті сезім
жойғыштығы.
2. НЛА тыс әсерін фармакологиялық қарсылас заттардың көмегімен оңай
түзету;
3. НЛА кезінде қан айналымының қалыпты деңгейде болуы;
4. Өте аз мөлшердегі улы әсері;
5. Сырқаттардың наркоздан тез шығуы,
6. Сырқаттардың наркоздан соңғы кезеңде жүрегі айнып қусуының
жоқтығы;
7. Операциядан соңғы кезеңде ауруда өзіндік психологиялық тыныштық
қалыптасады.
Қазіргі анестезиологияның міндеттеріне мыналар кіреді:
1. Толық жетілдірілген жалпы жансыздандыру;
2. Хирургиялық озбырлықтың қалаусыз зардаптарын ескерту;
3. Толық психикалық және физикалық тыныштыққа жету;
4. Зат алмасудың қажетті мөлшерін, бірінші кезекте газ алмасуды
қамтамасыз ету;
5. Операция әдістерін ойластыру және тәжрибеде қолданылуы;
Былайша айтқанда, операция кезінде хирург жұмыс істеу үшін ыңғайлы
жағдай жасалуы қажет. Сондықтан, жансыздандыру жұмысы мақсатының орындалуы
жалпы және арнайы құрамдардың көмегімен шешіледі.
Анестезияның жұмыс құрамы, - деп кез келген операцияны жасау кезінде
туған патфизиологиялық өзгерістер жиынтығын айтамыз. Бұл өзгерістер(
1. Психологиялық жайсыздық, ауырсыну дамиды.
2. Ет қозғыштығы, нейро – вегетативті және нейроэндокриндік ауытқулар, қан
айналысындағы, тыныс алудағы, зат алмасудағы өзгерістер, аурудың операция
жасалған жеріне байланысты өзіне тән өзгерістер әсіресе мида, жүректе,
өкпеде, іш – құрсақ ағзаларында, т. б. қалыптасады.
Анестезияның жұмыс құрамдары мыналарға бөлінеді:
1. Наркоздың көмегімен есінен айыру. Алғашқыда наркозды тек есінен
айыру үшін ғана емес, ауыруды сездірмеу үшін, нейровегетативті,
нейроэндокринді ауытқуларда да қолданады.
Наркоздың озбырлық әсерінің өзіндік бір түрі ол өкпе мен жүрек
қызметінде қалыптасатын айтарлықтай өзгерістер. Зат алмасу үрдістерін
бұзып, эндокриндік жүйеде күрделі ауытқуларға жеткізеді. Неғұрлым наркоз
терең, ұзақ болса соншалықты байқалатын өзгерістер де айқынырақ болады.
Сондықтан, қазірде жеңіл наркозды жиірек қолданады, ал қалған сәттерде
фармакологиялық заттардың көмегімен толықтырып, жетілдіреді -
(барбитураттар, транквилизаторлар, т. б.).
2. Ауырсыздандыру (анальгезия) – бұл кезеңде жартылай естен
айырылудың белгілері байқалады, ауруда ойлану – сезіну, нейро –
вегетативтік, нейроэндокриндік сезім әсерлері сақталып қалады.
Эфир мен пентранның көмегімен жүргізілген наркоздар айқын
ауырсыздандырғыш әсерлерімен белгілі, бірақ фторотан науқастың ауырсыну
сезімін мүлдем баса алмайды, ал гексенал болса ауырсыну сезімін күшейтіп
жібереді.
Ауырсыну сезімін анағұрлым және арнайы тек жергілікті жансыздандыру
ғана басады немесе жоя алады. Бұл жағдайда ол ең бір ұтымды әдіс болып
саналады.
3. Нейро – вегетативті тежеу (блокада) не болмаса шеттен тыс жағымсыз
өзгерістердің алдын алу алғашқы екі құрамның көмегімен қаматамасыз етіледі
және тек жансыздандыру мен ауырсыздандыру арқылы қалыптасады. Бірақ,
қиын жарақатты операцияларда немесе өте сезімтал аймақтарға операция
жасауда қалыптасқан, асқынған өзгерістерді қосымша жою қажет. Олар қосымша
фармакологиялық дәрілерді (холиномиметикалық, адреномиметикалық заттар)
қолдануға байланысты болады.
4. Қозғалыстың тежелуі мен бұлшық ет салдануы (миоплегия) – наркоз
арқылы жергілікті сезімсіздендіру мен шартсыз қозғалыс әрекеттерін және
аурудың қозуынан жоғарғы деңгейдегі ет қатаюын болдырмайды (перидуральды,
жұлынды жансыздандырулар).
Наркоз кезінде еттің босаңсуы тек наркоздың едәуір терең деңгейінде
болады, ал перидуральды және жұлын бойын сезімсіздендіруді жүргізу
көптеген әдістемелік қиындықтар мен күрделі қауіптерге байланысты болады.
Осы мақсатпен қазіргі уақытта жалпы жансыздандыру мен жеңіл наркоз
жүргізгенде бұлшық еттерді босаңсыту үшін ет босаңсытқыштарды
(миорелаксант) қолданады.
5. Жеткілікті газ алмасуды қолдану – сезімсіздендірудің негізгі
құрамы. Ет босаңсытқыштарды қолдану өкпеде жасанды ауа алмастыруды (ӨЖАА)
жүргізуді қажет етеді. Бірақ, тыныс алудың бұзылуы тек ет босаңсытқыштарын
пайдаланғандықтан ғана емес, сол сияқты операция кезінде науқастың стол
үстінде физиологиялық қалыпта жатпағандығынан немесе тыныс жолдары
өткізгіштігінің бұзылуынан да болуы ықтимал.
Бұл өзгерістер төменгі деңгейдегі ауа алмасуы (гиповентиляция) мен
жоғарғы деңгейдегі ауа алмасуына (гипервентиляция) және көмір қышқылды
газдың көбеюіне (гиперкапния) немесе оның азаюына (гипокапния), ұлпаларда
оттегінің жетіспеушілігіне (гипоксия) әкеліп соғады.
Газ алмасудың осы ауытқуларының алдын алу мен болдырмау
анестезиологтың жауапты жұмысы болып саналады. Осы мақсатта ол бірқатар
әдістерді қолданады:
а) сыртқы тыныс алуды басқару;
б) қандағы оттегі мөлшерін жасанды түрде көбейту (оттегімен емдеу,
жоғарғы қысым деңгейінде оттегін қолдану – (ЖҚО - ГБО)):
в) ұлпаларда оттегіне қажеттілікті төмендету (төменгі деңгейде суыту
(гипотермия);
г) Тыныстық аналептик заттардың көмегімен өзіндік тыныс алуды өрбіту,
бірақ олар сирек қолданылады, өйткені әлсіреген дененің қабілетін тежейді;
д) Тыныс жолдарының өткізгіштігін қалпына келтіру, тілдің көмейге
қарай төмен түсуін болдырмау үшін түтікті орнату (интубация), кеңірдекке
түтікше қою (трахеостомия) әдістерін қолдану;
6. Жеткілікті қан айналысын қалыптастырып қолдану да жансыздандырудың
негізгі құрамына кіреді. Қан айналысының негізгі үш өлшемінен айналымдағы
қанның көлемі – АҚК (ОЦК), қанның меншікті салмағы (УВК) және тамырдың
шеткергі қарсыластығынан АҚК көп өзгерістерге ұшырайды. Ал ол болса өз
тарапынан операциялық шоққа әкеліп соғуы мүмкін. Сондықтан анестезиологтың
негізгі міндеті: қан кетудің алдын алу және АҚК-нің жетіспеушілігін
толықтыру.
Бұл үшін ол мынадай әдістерді қолданады:
а) Қан мен қан алмастырғыштарды операция кезінде өз уақытында құю.
б) Операция алдында қан алмастырғыштарды АҚК алдын ала жоғарылату
мақсатында құю (гемодилюция).
в) Жасанды төмеңгі деңгейдегі қан қысымының (гипотония) көмегімен қан
кетуді азайту. Бәрінен де екпінді көлеммен шеткергі қарсыластықты басқару
қиын. Бұл бұзылыстардың және жүрекке деген адренэргиялық әсердің алдын алу
тек жүрекке келер қанның көлемін қамтамасыз ету арқылы қалыптастырылады.
Бірақ, жүрек тоқтап қалған кезде жүрекке жанама немесе тікелей қарқынды
жандандыру (массаж) жасау әдісінің, жүректің жүйке жүйесіндегі
сезімталдықтың көлденең тежелуінде электртоғымен тез арада жетілдіру сияқты
толық серпіліс сипатында тамырдың соғуына қарсы әдістерді ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz