Жеті жарғы заңы

Қазақ тарихында әлі зерттелмеген тақырыптар көп солардың бірі қазақтардың заңдар жинағы. Кеңес үкіметі билік құрған және егемендігіміз бен тәуілсіздігімізге қол жеткізген соңғы 80 жыл ішінде бұрынғы ата-бабаларымыз қолданған әдет-ғұрыптық заңдар ережесінен ұзап барамыз. Басқа өркениетті елдер сияқты тарихымызды ұқыптап, түптеп жинай алмағандықтан не бәрі осыдан 300 жылдай бұрын дүниеге келген «Жеті Жарғымыздың» түп нұсқасы жоқ деп шарасыздық танытып отырмыз. Бұл саламен айналысып, ғылыми еңбектер жазып жүрген ағаларымыздың ескі дағды бойынша, тек Ресей жылнамаларына ғана сүйенетіні өкінішті. Алыстан арбалап жүріп, дәл жанымызда дорбалап таситын қазына бар екенін білмейміз.
Қазақ халқы қазақ деп аталғалы бері қаншама ықылым заман, сан ғасыр өтті. Әсіресе түркі тектес туыстас халық тардан еншісін алып, өз алдына жеке ту тіккелі бері қазақтар өз ата-баба дәстүріне шын беріліп, оны қажыратпай, әрін кетірмей, әдет-ғұрыпын, дәстүрін және тілін сүттің қаймағындай қадірлеп, өте таза сақтап келе жатты.
Ғибраты мол әдет-ғұрыпмызды ұрпақтар сүйегіне сіңіріп, бойына дарыту үшін, сол халқымыздың асыл қазынасын түбегейлі жинап, зерттеп, мүмкіншілігінше молынан, тереңірек, түбегейлі насихаттауымыз қажет. Асыл қазына дегеннен шығады, «Халқымыздың артына қалдырған тек материалдық ескерткіштері ғана емес сонымен бірге олардың салт санасы, дәстүрі, әдет-ғұрыптары, қонақ жайлылығы, дархан пейілі, жаман-жақсыға көз қарасы қайрымдылығы, сезімталдығы сияқты қасиетті біз үшін баға жетпес байлық».
Әр халықтың өзіне тән мінез-құлқы, өзіне ғана жарасатын әдет-ғұрыпы болады. Тек қана сол халықтың ұрпақтары ата-баба дәстүрлері кәусәрін бойларына сіңіріп өссе, ондай ұрпақ сол қалыпқа тек абырой әкеледі, тапқырлықпен көрегенділік көрсетеді. Тек соңғы жылдары ғана Қазақ ССР ғылым академиясының академигі С. З. Зимановтың тікелей басшылығымен біраз жұмыс істеліп, зерттеулер жүргізіле бастады. Осы еңбектің авторларының бірі Н. Өсеров «Құқықтық ескерткіш – Жеті Жарғы жайлы зерттеу» және Н.С. Ахметова «Қазақ әдет-ғұрыптарындағы құн институты және совет үкіметі тұсында жойылуы» атты тақырыптарда кондидат десертацияларын қорғаған.