Мұғалімнің сөйлеу шеберлігі

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Мұғалімнің сөйлеу шеберлігі

Бүгінгі жас ұрпаққа жан-жақты білім беру, тэрбиелеу-эрбір ұстаздың басты міндеті. Қайсыбір мұғалімдер сабақтың жаңа түрін пайдаланса, кейбіреулері жаңашыл мұғалімдердің тэжірибесін қолданады. Қай эдісті пайдаланса да, мақсат-бағдарламадағы материалдың мазмүнын шэкірт бойына сіңіру. Жаңа материалды шеберлікпен түсіндіре білу. Қазіргі жаһанда ну заманында білім саласының жаңа жүйеге көшуі эрбір мүғалімнен жаңаша жүмыс істеуді, батыл шығармашылдық ізденісті талап етеді.

XX ғасырдң басында Жүсіпбек Аймауытов:»Сабақ беру-
үйреншікті жай ғана шеберлік емес, ол-жаңадан жаңаны табатын
өнер» деген. ¥стаздық өмірдегі тэжірибемде оқыту барысында
алдыма қойған мақсатым-баланы субьект ретінде оқу ісіне өзінше
қызықтыратын, оған қабілетін арттыратын жағдай туғызу, ойлау
дағдыларын жетілдіру. Осы мақсатпен оқушының шығармашылық
қабілетін дамыту-негізгі үстанымым. Ондағы мақсатым:оқушылардың
дүниетанымын кеңейту және жеке қабілеттерін көре біліп, оны
дамытуға толық мүмкіндік туғызу, қабілетіне қарай шығармашылық
жүмыспен шүғылдануға машықтандыру, бойындағы қасиетіне қарай
ізденуге жол көрсету, өз жүмысының нэтижесін көріп, өз-өзіне сын
көзбен қарауына жэне жеткен жетістігінен лэззат алуға мүмкіндік
беру. Бүгінгі күнде қоғам алға қойып отырған талаптардың
бірі, міне, осы шығаршылық адамын тэрбиелеу. Ендеше, осындай
шығармашылыққа баулу, қалыптастыру процесі нақ мектепте
басталады. Сондықтан, бұл процестіжаңаша технологиямен

ұйымдастырудың маңызы өте зор.

Оқушылардың жас ерекшеліктеріне сай қабілет-олардың белгілі
бір іс-эрекетке бейімділігі арқылы көрінеді. Бейімділік -бұл адамның
белгілі бір іс-эрекетпен айналысуға бет бұрысы, оған көңіл аууы,
оянып келе жатқан қабілеттің алғашқы белгісі . Сондықтан,
оқушылардың бейімділіктерін дер кезінде көре біліп, олармен өз
қабілеттеріне орай жұмыс істеу-біздің міндетті

борышымыз. Шығармашылық қабілет эр баланың табиғатында болуы эбден мүмкін. Біздің міндетіміз-оқушының бойында жасырынып жатқан мүмкіндіктерін ашып көрсету. Кез келген оқушы мұғалімнің басшылығымен орындаган шығармашылық жүмысының нэтижесінде өзінің ішкі мүмкіндіктерін дамытады. Баланың қабілеті мен талантын

ашуды неғұрым ертерек бастаса, соғұрлым оның қабілеті толық ашылуы мүмкін

Қазіргі уақыт талабына сай мектепте шет тілі пэнін практикалықмақсатта оқытып үйретудің қажеттілігі күннен-күнге артып отыр. Сондықтан да шет тілін мектеп оқушыларына оқытып, үйретуде менің алға қойған мақсатымгбағдарламаға сэйкес белгіленген тақырыптар мен тілдік материалдар көлемінде окушылардың шет тілінде өз ойын еркін жеткізе білуі, қосымша эдебиеттерді пайдалана отырып, мэтінді оқу немесе тыңдап түсінуге бейімдеу, мэтіннің кейбір тұстарын аудара білу. Одан түйгенін қысқаша түрде эссе, шағын хабарлар жазуға немесе эңгімелеуге, өз ойын еркін айтып, баға бере білу эрекеттерін қалыптастыруға жэне оқушыларды өз бетімен жүмыс істеуге баулып, игерген білім икемділіктері мен дағдыларын кез- келген жағдайда шығармашылықпен қолдана білуге дағдыландыру.

Осы мақсат оқушыларға шет тілін практикалық тұрғыда меңгертудің негізін қалап, бүкіл оқыту барысында коммуникативтік бағдар бере отырып, щқытуға негіз қалайды, яғни оқушылардың ағылшын тілінде еркін сөйлей алу қабілетін дамытуга негіз болады.

Менің алдыма қойып отырған мақсатым осы еді. Осы мақсатымды жүзеге асыру ^шін ағылшын тілін тереңдетіп оқитын жоғары сынып оқушыларымен бірлесе отырып жүмыс істеуді жөн көрдім. Осылайша жоғары сынып оқушыларымен «Дөңгелек стол»өткізіп, оқушыларды проблемалалық тақырыппен таныстырып, оның шешу жолдарын анықтап, оқушылардың ой-пІкірлерін тыңдап, қызу пікірталас жүргіздік.

Нәтижесінде тақырыпты қүрамдас бөліктерге бөле отырып, әр сынып оқушыларының қабілеттеріне қарай, мысалы, сурет салу, жазушылық, іздене білу, аудармашылық жэне де басқа да қабілеттеріне қарай шағын шығармашылық зерттеу топтарын қүрып, эр топтың жүмыс істеу жоспарын қүрдық. .

Әр топ мүшелері өздеріне жүктелген тапсырманы жауапкершілікпен орындау мақсатында ақпарат көздерімен танысып, өз жүмыстарын жоспарлап, сабақтан тыс уақытта өз білімдерін басқаларға үйретіп, олардың ой-пікірлерімен бөлісе отырып ай сайын сыныпоқушылары мен мүғалім алдында атқарған жүмыстары жөнінде есеп беріп отырды.

Осылайша оқушылардың жұмыстары талқыланып, бағаланып, әрі қарай жұмыс істеуіне бағыт-бағдар белгіленіп отырды.

Әр пэннің жеке ерекшелігіне орай ізденіп, эдіс-тэсілдерін түрлендіру қажет.

Бұл тұрғыдан табысқа жету, көбінесе ұстаздың оқыту
құралы. Әдіс-тәсілдің жалпы сабақ өту үрдісіндегі барлық жиынтық
технологиясын кэсіби шеберлікпен меңгерумен айқындалады әрі
мұның ішінш дегі ең бастысы мұғалім сөзі болып табылады. Соңғы
жылдары педагогикалық ғылымын оқып үйренуде мүғалім сөзінің
қүдіреттілігін айқындайтын жаңа тіркестер пайда болды. »Оқыту
тілі»(Л. Кленберг), »Сөйлеу шеберлігі»(Л. Чыхаев) «Оқу

педагогикалық тіл». т. б. Педагогика ғылымдарында бүл мэселеге
ерекше көңіл бөледі жэне басты назарда адам түрады. Өйткені, адам-
тілдің сақтаушысы, эрі ойлап табушысы. Ал, Ушинскийдің
дидактикалық жүйесінде білімді кім қанша бойына көбірек сіңірсе, ол
сонша ақыл-ойға бай әрі дамуы да жоғары болады дейді. Сондықтан
да мүғалім оқушының қабілетін, еркін ойлау жүйесіндабылдау
зерделілігін дөп басып, осы қасиеттерін жетілдіре түсуде үлкен мэнге
ие. Мүғалім сөзі оқулық мазмүнын тек түсіндіріп қана

қоймай, оқушының шығармашылықпен жүмыс істеуіне, оқып білгенін терең түйсінуге жэне психикалық-зерделік жағдайына эсер етуі

тиіс. Себеб, сөз сезінуден ойлануға, жалқыдан

жалпыға, рақтылықтан шынайылыққа алмасу үрдісіндегі аралық буын болып табылады.

Мүғалім сөзі деп сабақ кезіндегі жэне еркінжүмыс кезіндегі үстаздың шэкірт сұрақтарына жауап беруін, сондай-ақсұхбат, дәріс, әңгіме өткізу, сабақ түсіндіру деп түсінеміз. Үстаздың дэрістегі шағын мэтіндерінің қай-қайсысы да дидактикалық оқыту циклінің барлық буындарына кіреді. Сабақ өту кезінде оқу танымдық үрдісінің бэрінде қолданылады, сондай-ақ жаңа тақырыпты хабарлағанда, білімді бекітіп, окушы үлгерімін бақылағанда, үй жүмысы мен оның орындалуын қадалағанда жүзеге асырылады.

Сабақты тындата білудің тиімділігіне жету үшін түсінбеуден түсінуге бару жолдарын жэне негізгі механизмдердің бұзуына әкеп соғатын кедергілерді анықтап білу.

Бірінші кедергі-тыңдатуға көңіл бөлудің жоқтығы. Оқушының назарын мүғалімнің аударта алуы айрықша орын алады. Оқушыны бұған тэрбиелеу-щқыту тиімділігінің алғы шартв. Ол үшін оның

тықдау қабілетін жетілдіріп, сабақты ұғынуды қалыптастыруға жағдай жасау керек. Оқушының бүкіл назарын мұғалім өзіне жэне өтіп жатқан дэрісінің мэтініне бағыттай білуі тиіс.

Екінші кедергі-дауысты хабарламаны дауыстата қабылдата
білуді игермеу салдары. Тыңдата білу жағынан тіл құралы-сөйлеу
мэнері арқылы түсіндіріп қабылдатуды, екінші жағынан сөзбен
жеткізілген сабақ мазмұны ойланып-толғантуды талап етуді. Барлық
фонологиялық тіл құралын қабылдату қабілеттері мен сөз саптау
ерекшеліктері сөйлеу бейімділігі деп қарастырылады. Оқушы
айтылған сөздің мэнісін ұғып қана қоймай, одан өзіндіп ой тудырып
қорытуға міндетті екенін білеміз. Мұғалімнің өтілетін сабақты толық
меңгеруі тындатудың басты дидактикалық шарты болып