Конструкциялау әдістері мен принциптері

Конструктор техникалық құрылғыны жобалауда неғұрлым экономикалық тиімділікті көздейді, яғни алған көрсеткіш құрылғыны шығаруға, пайдалануға кеткен шығындар қатынасымен сипатталады. Техникалық құрылғының жұмысы: өнімнің құны немесе пайдалы жұмыс, уақыт бірлігіндегі өнімнің оның өнімділігімен (өнімнің көлеміне немесе уақыт бірлігіндегі орындалған жұмысқа) және операциялардың құнымен байланысты пайдалы көрсеткіштермен анықталады. Өнімділікті жоғарылатудың негізгі тәсілі мәселен бірмезгілдегі операциялар санын немесе өңделетін бөлшектер санын арттыру, технологиялық циклдер уақытын қысқарту, технологиялық процестерді автоматтандыру іс-шараларымен байланысты. Экономикалық тиімділік көбіне сенімділікке байланысты техникалық құрылғылардың беріктілігі берілген функцияны өзінің негізгі сипаттамасын сақтай отырып орындау қабілеті.
Сенімділік тоқтаусыз, ұзақтық (долговечность), жөндеу жұмыстары жасалатын және сақталатын деген түсініктерді қамтиды. Сенімділіктің көрсеткіштері – тоқтаусыз жұмыс жасау ықтималдылығы, техникалық ресурсы, қызмет ету мерзімі және т.б.
Ұзақтылық – бұл техникалық құрылғының анықталған уақыт ішінде немесе анықталған жұмыс көлемін орындағанға дейін жұмыс жасау қабілетін сақтау қасиеті. Сенімділікті арттырудың басты жолы конструкциялауда беріктік пен қаттылықты арттыру болып табылады. Беріктікті тиімді профил мен пішінді (форманы) қолданып, материал қасиетін максимальды пайдаланып және күшті конструкция элемент-теріне бірдей түсетін етіп, салмақты арттырмай-ақ жоғарылатуға болады.
Конструктордың машинаны жобалауда басшылыққа алатын принциптерін қарастырайық. Олар үйлестіру (унификация-бірегейленді-ру) принципі және конструкцияның технологиялылығы принципі.
Үйлестіру – конструкцияда көп қолданылуын, бір элементті, бір функцияға арналған объектілер санын тиімді қысқарту. Бұл типтік бөлшектер санының бірнәрсеге тағайындалғанын қысқартуға, бұйымның өзіндік құнын азайтуға, пайдалануды және техникалық құрылғыны жөндеуді жеңілдетуге мүмкіндік береді.
Бірегейлендіруді конструкциялық, технологиялық, қолданылатын материал маркілерін үйлестіру және материалдардың типтік өлшемдері деп бөледі.
Оқу орнында конструкциялау және техникалық модельдеу кезінде үйлестіру практикада әртүрлі бөлшектер санын азайтуға, кішірейтуге, материалды аз жұмсауға әкеледі. Олар үйлестірілген бөлшектерді және құраушы бөлшектерді: қозғалтқыш құрылысын, редукторларды, сырғанау мойынтіректерін (подшипниктерін), қоректендіру көздерін, бекіту бөлшектерін, серіппелерді көп рет пайдалану және орын алмастыруды қамтамасыз ету үшін жағдай туғызады. Жаңа модельді немесе техникалық құрылғыны жобалау кезінде бар технологиялық жабдықтардың өзара үйлестірілген бөлшектері және құрастыру бірліктері пайдаланылады.