Қазақстанның жаңа тарихы кезеңінен XVIII-XIXғғ Қазақстанның ішкі және сырқы саясаты

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

Қазақстанның жаңа тарихы кезеңінен XVIII-XIXғғ Қазақстанның ішкі және сырқы саясаты.

ГЛОССАРИЙ.

АРЫС -бірнеше қазақ руларының бірігуі.

АУЫЛ - қазақ қоғамындағы рулық бірлестіктің төменгі буыны. (10 үйден)

БИ - рубасы, тайпа көсемі.

Жеке адам ( Адамдардың өмірі қауіп-қатерге толы болды)

Тобыр ( Кездейсоқ біріккен адамдар; әлі де өмір сүруде ауыз бірлік, тірліктерінде мән-мағына жоқ) .

Ру (Туыс адамдардың қауымдастығы; өмір сүру, еңбек ету, қорғану,

күнкөріс біршама жеңілдеді) .

Тайпа ( Бірнеше тайпаның қауымдастығы; өмір сүру үнемі күрес үстінде өтуде, еңбек құралдары жетілді. ) .

Тайпалық одақтар (Бірнеше тайпаның бірлестігі; өмір-үздіксіз билікке, жаңа жерлер үшін талас үстінде)

Мемлекеттер ( Өзіне ғана тән салты, дәстүрі, тілі, территориясы, діні,

ата заңы, мемлекеттік рәміздері, мемлекетті басқару түрі, басқару әдісі, ақшасы т. б. қалыптасып, орныққан қоғам) .

Археология - («архео»-«көне», «логос»-«зеттеймін» қазба жұмыстары арқылы, заттық деректерді зерттейтін ғылым

Этнография- («этнос»-«халық», «графия»-«жазу, үйрену», бұл хаықтар сипаттамасы деген ұғымды білдіреді) .

Этнология -(« әдет-ғұрып, салт-дәстүр » арқылы зерттеу) .

Антропология-(« адам жайлы ғылым», адамның шығу тегі, нәсілін және дене табиғатын зерттейтін ғылым) .

Нумизматика-( латынша тенгені « нумизма»деп атайды. Теңгелер тарихын зерттейтін ғылым) .

Лингвистика- (тіл, жазулар арқылы зерттейтін ғылым) .

Геральдика - ( Елтаңбаларды, гербтер мен мөрлерді зерттейтін жер) .

Онамастика - (« онома »- гректің ат, атау- деген ұғымджы білдіреді) .

Топонимика -(гректің «мекен», «жер таулары» деген сөзінен шыққан) .

Антропонимика - (кісі есімдерін зерттейтін ғылым) .

Этномика -ру, тайпа, халық аттарын зерттейтін ғылым) .

Архитектура- ( халықтың құрылыс, сәулет өнерін зертеу) .

Ақ сүйек - хан, сұлтан, қожа тұқымынан тараған үстем тап өкілдері.

Аманат - кепілдікке уақытша беру

Баж - отырықшы елден алынатын салық.

Беклербек - Алтын Ордадағы әскер басы.

Вакф - салықтан босатылған дін иелері

Губерния - Ресейдің әкімшілік-тереториялық бөлімі.

Гуньмо - үйсіндердің әскери көсемі.

Друға - Алтын Ордадағы салық жинаушы ханның өкілі.

Депортация - Мемлекеттен тысқары жерге күштеп қоныс аудару.

Жеті жарғы - Тәуке ханның шығарған заңдар жинағы.

Зекет - Малдан алынатын салық (1/20) .

Инал - Оғыз жағбуының мұрагері.

Қаған - Түрік қағанатындағы басшысы, хан.

Қалан - астықтан алынатын салық (1/10)

Қараша - қарапайым адамдар.

Қонсы - кедейленген қазақ шаруасы

Қашпауыр - малдан алынатын салық (100 ден 1 бас) .

Мадикар - әртүрлі міндеткерлік жұмыстар.

Мехтар - Қараханидтер еліндегі ауыл әкімі.

1-тарау. XVIII-XIX ғғ Қазақстанның ішкі және сыртқы саясаты

1-тақырып:

Лекцияның мақсаты : XVIII ғғ басындағы қазақ хандығының сыртқы факторлар әсерінен дағдарысқа ұшырау себептерін көрсету.

Қаралатын сұрақтар:

1. XVIII ғғ 1-ші жартысындағы Қазақстанның саяси жағдайы.

2. Елдегі ішкі саяси жағдай.

3. Әбілхайыр ханның билікке келуі. Орта және Кіші жүздердегі саяси жағдай.

Тақырыптың қысқаша мазмұны: (тезис)

ХҮII аяғы мен ХҮIII ғасырдың басында Тәуке хан бiрiктiрген қазақ мемлекетi Тәуке өлгенен кейiн бiрлiгi ыдырай бастады. Тәукенiң мирасқоры Қайып елдiң басын құрай алмады. Кiшi жүздiң билеушiлерiнiң бiрi Әбiлхайыр жеке-дара билiк жүргiзе бастады. Осы кезде Қазақстанның Ресейге қосылуының алғы шарттары қалыптаса бастады.

1. Жоңғар мемлекетi қауiп төндiрдi

2. Қазақстанның географиялық орнының ыңғайларына қарап, Азияға шығар қақпа ретiнде, әрi шикiзат көзi үшiн Ресей үкiметi қауiп төндiре бастады.

3. Бұл кезде шикiзат көзiн iздеген Европа елдерi де Азияға ауыз сала бастады.

4. Қазақ, Хиуа хандықтарының да жиi шабуылдары Қазақ халқының мазасын алып, берекесiн кетiрдi.

Саяси бiрлiгi болмаған, экономикалық жағынан артта қалған Қазақ мемлекетi үшiн мықты бiр мемлекетке арқа сүйеу қажет болды. Жоңғар шапқыншылығы кезiнде 2 млн-нан артық адамынан айрылған қазақ халқына сыртқы жаулардан қиын едi. Әйтсе де қазақ елi өзiнiң дербестiгiн сақтап қала алса да, сыртқы қауiптен құтқаратын басқа да дипломатиялық, саяси жолдарды iздеудi талап еттi.

Кiшi жүз ханы Әбiлхайыр Ресей империясына үмiт артқысы келдi:

1. Халықаралық шиеленудi бәсеңдету үшiн.

2. Қалмақтар мен башқұрттардың қазақ жерiн мазалауын тоқтату үшiн.

3. Ресеймен сенiмдi байланыс орнатып, бар күшiн ойраттарға қарсы

күреске жұмылдыру үшiн.

4. Ғасырлар бойы көшiп қонып жүрген қазақ халқы үшiн бейбiт өмiр

ауадай қажет едi.

5. Тағы бiр себебi қазақ жерi арқылы шығысқа, шығыстан батысқа Ресей және басқа елдерге өтетiн керуен жолдарының қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету едi.

1730 жылы Кiшi жүздiң ықпалды билерi Әбiлхайырға Жоңғарияға қарсы күресу үшiн Ресеймен келiссөз жүргiзудi тапсырды. Алайда хан билер мәжiлiсiнiң шешiмiн бұзып, Петербургке аттандырылған елшiлерге әскери одақ құру емес, Ресейдiң қол астына кiрудi қуаттайтын құжатқа қол қоюды тапсырды.

1731 жылғы ақпанның 19-ы күнi қазақ елшiлерi Сейiтқұл Қойдағұлұлы мен Құтылымбет Қоштайұлының Кiшi Жүздi империя құрамына қабылдау туралы ұсынысын императрица Анна Иоановна қабыл алды. Кiшi Жүз қазақтарының Ресейге қосылуға тiлек бiлдiрген феодалдың топтары мен Әбiлхайырдан ант алу үшiн Қазақстанға А. Иоановна елшi А. И. Тевкелевтi жiбердi.

Қазан айының басында бiрiншi рет, сол айдың 10-ы күнi екiншi рет орыс елшiсi Кiшi жүз билерiмен кездестi. 1731 жылы қазан айында Әбiлхайыр мен оның саясатын қолдаған Кiшi Жүздiң 29 старшыны Ресейдiң қаласына кiруге ант бердi.

Бұл келiсiм Ресейдiң Қазақстанның батысын отарлауын тездеттi.

1734 жылы Сенаттың бас хатшысы И. К. Кириллов басқарған арнайы экспедиция жабдықталды. Экспедицияның мақсаты Ор өзенiнiң бойына бекiнiс тұрғызу, Орта Азияның хандықтарымен керуен саудасын кеңейту, табиғат байлықтарын игеру, Сырдария бойына қала тұрғызып, бiртiндеп өзен флотилиясын ұйымдастыр болды. Барлық мақса орындалға жоқ, тек 1735жылы Ор бекiнiсi салынды.

1735-1737 жылдары башқұрт халқының азаттық көтерiлiсiн басуда Кiшi жүз жасақтарын пайдаланды. Алайда Әбiлхайырдың башқұрт билеушiлерiмен ауыз жаласып кетуiнен қорыққан орыс үкiметi оның бiр ұлын аманатқа беруге мәжбүр еттi.

1738 жылы тамыз айында 60-қа жуық Кiшi жүз бен Орта жүз старшиндары Ресейге адалдығын қуаттап, антқа бармақтарын басты.

1740 жылы башқұрттардың екiншi көтерiлiске шығуына байланысты Кiшi жүзбен бiрге Орта жүз билеушiлерi Абылай сұлтан мен Әбiлмәмбет хан да ант бердi. Алайда Абылай мен Әбiлмәмбет Ресейге жақындасу арқылы Жоңғар шапқыншылығын әлсiретудi көздейдi.

Өзін-өзі тексеруге арналған тапсырмалар:

Қазақ қоғамының ішкі саяси жағдайының негізгі кезеңдері қандай?
Әбілқайыр ханға мінездеме бер?
Қазақ хандығының ауыз бірлікте болмау себебін анықта?

Әдебиеттер:

1. Қазақстан тарихы. 5 томдық көне дүниеден бүгінгі күнге шейін. - т. 3. А, 2001 жыл.

2. Аполлова Н. Г. Присоединение Казахстана к России в 30-х годах 18 века. М., 1986.

3. Басин В. Россия и казахские ханства в XVI-XYIII вв. - Алма-Ата, 1971.

4 Моисеев В. А. Джунгарское ханство и казахи 17-18 вв. Алма-Ата, 1991.

5. А. К. Акинжанов Қазақстан тарихы лекциялар курсы. 1-бөлім. А., 1995 ж.

6. Е. Б. Бекмаханов Қазақстанның Рессейге қосылуы. М., 1957 ж.

2-тақырып . Қазақстанның Рессейге қосылуы.

Лекцияның мақсаты : Қазақ жерлерінің Рессейге қосылуының себептері мен барысын ашып көрсету.

Қаралатын сұрақтар:

1. Қазақстанның Рессейге қосылуының басталуы.

2. Солтүстік-Шығыс пен Батыс Қазақстанда бекіністердің пайда болуы.

3. Кіші жүз қазақтарының Рессей бодандығын қабылдауы.

Тақырыптың қысқаша мазмұны: (тезис)

Әбiлхайыр өлгеннен кейiн Кiшi жүзде екi хандық құрылды: оңтүстiк-шығыс Батыр сұлтанның, ал солтүстік батыс өңiрi Нұралының ықпалында болды.

1735 жылы башқұрттардың азаттық қозғалысын басуға қазақтардың қатыспай қоюы Ресей билеушiлерi тарапынан қазақтарға өшпендiлiк тудырды. 1747 жылы Алтайдың байлығын игеру үшiн Елизавета Петровна оны Демидовтардың меншiгi деп жариялады. 1755 жылы жоңғар тайпалары арасындағы талас Жоңғар хандығын әлсiреттi. Жоңғарияда билiкке таласушы Әмiрсананы Цин императоры Цянь Лун қолдап, оған әскер бердi. Жоңғар феодалдары Цин әскерiне қарсылық көрсете алмады. 1755 жылы шiлденiң 19-да жоңғар жерi Цин өкiметiнiң меншiгi деп жарияланды. Алданғанын бiлген Әмiрсана Цин билiгiне қарсы күрестi. Әмiрсананың қарсылығын пайдаланып Цин империясы 1758 жылы Жоңғарияны толық талқандады. Жоңғар халқының оннан төрт бөлiгi аурудан қырылды, оннан екi бөлiгi Ресейге қашты, оннан үш бөлiгi Цин әскерiнiң қолынан қаза тапты, бірқатары Еділдегі қандастарына қосылды. Бұрынғы жоңғар жерінде 1761 жылы империялық әкімшілік бірлестігі - Шыңжаң (жаңа шекара) құрылды.

Әскери шептерді салудың барысы

ХҮІІІ ғасырдың 40-50 жылдары Қазақстанның солтүстік-шығыс өңірі бекініс шептермен қоршалды.

Сібір редутынан Омбыға дейінгі шепті Горькая шебі деп атады.
Ертістің оң жағасынан Кіші Нарынға дейінгі шеп Ертіс шебі деп аталды.
Алтай тауынан Кузнецк шебіне дейінгі шепті Колыван шебі деп атады.
Звериноголовскіден Есілге дейін Есіл немесе Пресногорьковск шебі құрылды.

Қамал қыспағында қалған қазақтардың көшіп-қонатын жері тарыла бастады.

Қазақ-орыс сауда қатынастары

ХҮІІІ ғасырдың ортасында Қазақстан мен Ресей арасында керуен саудасы дамыды.

Мынадай жерлер сауда орталығына айналды: Орынбор, Омбы, Семей, Өскемен, Жезді.

Сауданың түрі : айырбас сауда.

Саудаланған тауарлар : мал, мал терілері, киіз.

Қазақ саудасын ұйымдастырғандар : Қазыбек би мен Абылай хан.

1766 жылы Әбілмәмбет хан ІІ Екатерина мен Семей, Жәміш бекіністеріне шек қоймай қабылдауға рұқсат алды. Алайда қазақ-орыс саудасы біржақты дамыды, Қазақстанның Ресейге тәуелсіздігін күшейтті.

Ресейдің отаршылдық саясаты

ХҮІІІ ғасырдаың 50-60 жылдары Ресей Қазақстанды тәуелді ету үшін әртүрлі шараларды іске асырды:

Жайық, Сібір, Орынбор казак әскерлерін ұйымдастырды.
Есіл, Ертіс, Жайық бойынан қазақтарды ығыстырып, казактарды орналастырды.
1756 жылы Жайық жағасына алғаш рет мал жаюға ресми шек қойылды.
Алайда 1757-1758 жылдары Орынбор өлкесінің басқарушылары үкімет талабын іске асыру орынсыз екенін түсініп, қазақтардан аманат алып, Жайықтың оң жағасына өтуге рұқсат берді.
Ресей бекіністерінен 10 шақырым, кейіннен 50 шақырым жерге дейін қазақтардың мал жаюына тыйым салынды.
Ресейдің әр жерінен қылмыскерлерді, жерсіз шаруаларды әкеп қоныстандырды.

Бұл шаралар қазақ жерін толық отарлаудың бастамасы еді.

Өзін-өзі тексеруге арналған тапсырмалар:

Картадан салынған бекіністерді хронологиялық тізбегі бойынша көрсет.
Әбілқайырдың билікті қатайтуға бағытталған шараларын қалай түсіндіресің?

Әдебиеттер:

1. Қазақстан тарихы. 5 томдық көне дүниеден бүгінгі күнге шейін. - т. 3. А, 2001 жыл.

2. Аполлова Н. Г. Присоединение Казахстана к России в 30-х годах 18 века. М., 1986.

3. Басин В. Россия и казахские ханства в XVI-XYIII вв. - Алма-Ата, 1971.

4 Моисеев В. А. Джунгарское ханство и казахи 17-18 вв. Алма-Ата, 1991.

5 Е. Б. Бекмаханов Қазақстанның Рессейге қосылуы. М., 1957 ж.

6 Ерофеева И. В. Хан Абулхаир: полководец, правитель и политик. - Алматы, 1999.

7. Сулейменов Б. С., Басин В. Я. Казахстан в составе России в 18-20 вв. Алма-Ата, 1981.

3-тақырып . XYIII ғасырдың 2-ші жартысындағы Кіші жүздегі саяси жағдай

Лекцияның мақсаты : Кіші жүздің Рессей қол астына өтуін құқықтық актілер мен патша өкіметінің жүргізген шаралары негізінде көрсету.

Қаралатын сұрақтар:

1 XYIII ғасырдың 2-ші жартысындағы Кіші жүздегі саяси жағдай.

2. Нұралы хан басқарған кездегі елдегі саяси жағдай.

3. Орынбор әкімшілігінің қызметі.

4. Бөкей хандығының құрылуы. Ішкі Бөкей ордасының ішкі құрылымы

Тақырыптың қысқаша мазмұны: (тезис)

Кiшi жүз Ресейге қосылғанмен саяси жағдайы өзгерген жоқ. 1740 жылы парсы әмiршiсi Нәдiр шах қауiп төндiрдi. Бұл Ресеймен байланысты нығайтуға мәжбүр қылды.

Орынбор шекаралық комиссиясының төрағасы И. Н. Неплюев 1743-i жылы Ор қалашығын жаңа жерге көшiрдi. Бұл қоныс - Орынбор деп аталды.

1741-1742 жылдардағы “Ақтабан шұбырындыдан” кем түспейтiн жоңғар шапқыншылығынан кейiн 1742 жылы мамырдың 20-да Ресей үкiметi қазақтарды және шекаралық өңiрдегi бекiнiстердi қорғау жөнiнде жарлық шығарды.

И. Н. Неплюев Қалдан Цереннен қазақтарға қысымды тоқтатуды талап еттi.

Бiрақ жоңғарлар бұл талапты орындамады. Қазақ сұлтандары қазақ жерiн Жоңғарлардан босататын тек қазақтардың өздерi болатынын түсiндi. 1747 жылы Нәдiр шахтың өлiмiнен кейiн Хиуа тағына Батыр Әбiлхайырдың ұлы Қайыптың сайлануы Әбiлхайырдың билiгiн әлсiреттi. 1748 жылы Әбiлхайыр Барақ сұлтанның қолынан қаза тапты.

Жайық пен Едiл өзенiнiң төменгi ағысында 1801жылы Iшкi Орда немесе негiзiн салған Бөкейдiң атымен Бөкей ордасы құрылды. Патша үкiметiне арқа сүйеген Iшкi орда ханы әкiмшiлiк, сот билiктерiн шоғырландырып, орданы басқару жүйесiнде өзгерiстер жасады.

1827 жылы 12 биден құралған "Хандық кеңес" болды.

Шаруалар көтерiлiсiнiң себептерi:

1. Алым-салықтың ауыртпалығы - жыл сайын 10-50 мың сом аралығында әр ру ақшалай салық төлеу керек болды.

2. Iшкi Ордамен iргелес орыс бекiнiстерiнiң салына бастауы.

3. Бөкей ордасындағы ауылдық-қауымдық жерлердi орыс помещиктерi мен хан туыстарының иемденiп алуы, т. б.

Сипаты - отаршылдыққа, феодалдық озбырлыққа қарсы болды.

Қозғаушы күшi- қазақ шаруалары, старшындар мен билер де қатысты.

Көтерiлiстiң басшылары: Исатай Тайманұлы, ақын Махамбет Өтемiсұлы, Сары Едiлұлы, Тiнәлi Тайсойғанұлы, Ұса Төлегенұлы, Иманбай Қондыбайұлы, т. б.

Көтерiлiстiң кезеңдерi:

1. 1833-1836 жылдар - алғышарттардың қалыптасуы.

2. 1837 жылдың басынан аяғына дейiн көтерiлiстiң етек алған кезеңi.

3. 1837 жылдың желтоқсанынан 1838 жылдың шiлде айына дейiн - әлсiреп, жеңiлген кезеңi.

Негiзгi оқиғалар:

1. 1836 жылдың қарашасында 400 адамдық хан тобы және казактарымен Геке подполковник Меркулов тобымен бiрiктi.

Екi зеңбiрек жиыны 400 хан-сұлтан жасағы, 700 казак әскерi Тастөбе жерiнде 3000-нан астам көтерiлiсшiлермен кездестi. Зеңбiрекке қарсы тұра алмаған көтерiлiсшiлер жеңiлдi. Жеңiлiс көтерiлiстiң барысына әсер еттi. Көтерiлiсшiлер қатары азайды. Геке әскерлерi Исатайды қудалай бастады. Оны тiрiдей ұстағандарға 1000 сом, басын әкелгендерге 500 сом тiгiлдi.

2. 1838 жылы Бөкей Ордасынан қашқан қазақтардан күш жиған Исатай Жәңгiр хан ордасына шабуыл жасауды жоспарлады. Сұлтан Қарауылқожа Бабажанұлы мен сұлтан Баймағамбет Айшуақұлдары Исатайға қарсы қарулы топ жасақтады. Бұларға көмекке Гекенiң жазалау күштерi қосылды. 1838 жылы шiлденiң 12-күнi екi жақтың күштерi Ақбұлақ деген жерде ақырғы шайқаста кездестi.

Шайқаста көтерiлiсшiлерден 80-дей адам өлдi. Ауыр жараланған Исатайды казактар қылышпен шауып өлтiрдi. Махамбет тобы көтерiлiстi жалғастыру үшiн ұрыс даласынан қалған сарбаздарды алып шегiнiп кеттi.

Қолға түскен көтерiлiсшiлер қатал жазаланды. Көтерiлiстiң белсендi басшылары:Қ. Өтемiсұлы, Бекен Сарыұлы, Танрық Нұржанұлы, Балабек Нұржанұлы 500-ден дүре алып, Ригаға қара жұмысқа айдалды. Кейiнгi топқа 20-дан 50-ге дейiн дүре соғылды.

1842 жылы Ноғай руынан Аббас Қошайұлы Жәңгiрге наразылығын бiлдiру үшiн Орынборға барды. 1843 жылы Масқар руынан Лаубай Мантайұлы Орынборға сапар шектi. Бұлар салықты шамадан тыс көп жиналатынына шағымданбақшы болды. Екеуi де тұтқындалып түрмеде өлдi. Iшкi Ордадағы бұқаралық қозғалыс осылай аяқталды. Махамбет кейбiр деректерге қарағанда 1846 жылы қапыда қаза болған.

Өзін-өзі тексеруге арналған тапсырмалар:

Кіші жүздің Рессей, Хиуа және басқа да қазақ жүздерімен арақатынасындағы орнына баға бер.
Ішкі бөкей ордасының құрылуына қандай себептер және мақсаты болды?
Қазақстандағы өзге ұлт-азаттық қозғалыстардан Бөкей Ордасындағы көтерiлiстiң айырмашылығы

қандай?

Әдебиеттер;

1. Қазақстан тарихы. 5 томдық көне дүниеден бүгінгі күнге шейін. - т. 3. А, 2001 жыл.

2. Аполлова Н. Г. Присоединение Казахстана к России в 30-х годах 18 века. М., 1986.

3. Е. Б. Бекмаханов Қазақстанның Рессейге қосылуы. М., 1957 ж.

4. Зиманов С. З. Россия и Букей хандығы - М., 1980.

5. Рязанов А. Ф. Восстание Исатая Тайманова (1836-1838гг. ) . - Алма-Ата, 1991.

6. В. В. Шахматов Ішкі Орда және И. Тайманов бастаған көтеріліс. А, 1946 ж.

7. Вяткин М. П. Батыр Срым. - Алматы, 1999.

4-тақырып . XVIII ғасырдың 2-ші жартысындағы Ұлы және Орта жүз.

Лекцияның мақсаты : Қазақ жерлерін біріктірудегі Аблайханның саясатын ашып көрсету.

Қаралатын сұрақтар:

1 XYIII ғасырдың 2-ші жартысындағы Орта және Ұлы жүздер және ондағы хандық биліктің нығайуы.

2. Абылайдың ішкі және сыртқы саясаты (1771-1881ж)

3. Орталық және Шығыс аймақтардағы Сібір әскери-әкімшілік саясаттың күшейуі.

Тақырыптың қысқаша мазмұны: (тезис)

Абылай орта жүздің сұлтаны Уәлидің баласы. 1711 жылы дүниеге келген. Арғы атасы - Абылай Түркістан қаласының билеушісі болды. Абылайдың шын есімі - Әбілмансұр. 15 жасынан бастап жоңғар шапқыншылығына қарсы күресті.

1740 жылы тамызда Орта жүз ханы Әбілмәмбет екеуі Орскіге келіп Ресей империясының билігін мойындады.

1741-1743 жылдары Жоңғар мемлекетінің тұтқынында болды. Тұтқыннан босағаннан кейін Жоңғариямен соғысып, Орта жүздің көптеген жерін қайтарды.

Абылайдың басты мақсаты - мемлекет дербестігін сақтап қалу еді.

1771 жылы Әбілмәмбет өлгеннен кейін Абылай хан сайланды. Ресей үкіметі 1778 жылдың 24 мамырында Орта жүздің ханы етіп Абылайды бекітті.

Абылай өзіне дейінгі Қазақ мемлекетінің заңдарына өзгеріс енгізді: хан билігіне қойылған шектеулерді алып тастады, ірі ұлыстарды билеуге хан өзіне жақын сұлтандарды қойды, билер қызметіне шек қойды, батырлардың қолдауына сүйенді.

Абылай шаруашылық құрылымға өзгерістер енгізуге тырысты:

Егін шаруашылығын дамытуды қолдады.
1761 жылы ІІ Екатеринадан ағаш ұсталарын, 200-300 пұт астық сұрады, халықты отырықшылыққа үйреткісі келді.

Қазақ халқы отырықшы болу арқасында жерін сақтап қалуға және кедейшіліктен құтылуға болатын еді.

Абылай 1781 жылы дүние салды. Ол Ахмед Йассауи кесенесіне жерленді. Абылайдың мирасқоры Уәли сұлтан хан тағына келді.

Өзін-өзі тексеруге арналған тапсырмалар:

Абылайдың қайраткер ретінде қалыптасуына қандай тарихи жағдайлар әсер етті?
Абылай қазақ заңдарына қандай өзгерістер кіргізді және неге?
Абылай қазақ халқын не себепті отырықшылыққа үйреткісі келді?

4. . Абылайдың өмір сүрген уақыты?

5. . Абылай халықты отырықшылыққа айналдыру үшін Ресейден қандай көмек алды?

Әдебиеттер;

1. Қазақстан тарихы. 5 томдық көне дүниеден бүгінгі күнге шейін. - т. 3. А, 2001 жыл.

2. Аполлова Н. Г. Присоединение Казахстана к России в 30-х годах 18 века. М., 1986.

3. Е. Б. Бекмаханов Қазақстанның Рессейге қосылуы. М., 1957 ж.

4. Ж. О. Артықбаев Қазақстан тарихынан 12 дәріс., А 2001 жыл.

5. А. К. Акинжанов Қазақстан тарихы лекциялар курсы. 1-бөлім. А., 1995 ж.

6. Зиманов С. З. Политический строй Казахстана конца XYIII- пер. пол. XIX века. - Алма-Ата, 1960.

7. Козыбаев М. К. Казахстан на рубеже веков. Кн. 1-2. - Алматы, 2000.

8. Муканов М. Этническая территория Казахстана в XVIII - начале ХХ вв. - Алма-Ата, 1991.

5-тақырып . XIX ғасырдың басындағы Қазақстан.

Лекцияның мақсаты : Рессей отаршылдық ықпалының Қазақстан териториясының өн бойына таралу кезеңдерін ашып көрсету. .

Қаралатын сұрақтар:

1 Қазақстан XIX ғасырдың басында.

2. Аблай хан билеген уақыттағы елдегі саяси жағдай.

3. XIX ғ 20 жылдарындағы Рессей империясының оңтүстік аймақтарға ықпалы.

Тақырыптың қысқаша мазмұны: (тезис)

Ұлы жүздің Ресейге қосылу себептері:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

Ұқсас жұмыстар

ХVІІІ ғасырдың екінші жартысындағы Орынбор губернаторларының қазақ даласына қатысты саясатын толық және жүйелі көзқарас тұрғысынан зерттеу

XIX ғ. екінші жартысы – XX ғ. басындағы Батыс Қазақстандағы жәрмеңкелер: тарихи талдау (1867-1917 жж.)

Қазақ халқының ұлт-азаттық көтерілісі (XVIII – XIX ғғ.)

Орта Азия аймағына жүргізген орыс саяхатшыларының зерттеулері

Ресейдің Кіші жүзді құрамына қосып алуы. Әбілқайыр қолбасшы, билеуші, саясаткер

Түркістан аймағындағы туризм

Қазақстанның патшалы Ресейге бодан болуы

Тарихи деректерді жіктеу

Физиологияның даму тарихы

Қазақстанның егемендік алуы және дамуы

Пәндер

Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат

Қосымша

Email: info@stud.kz