Негізгі мектептің математика курсындағы стохастика элементтері

Математиканың бастауыш курсы бастауыш математикалық білім берудің мемлекеттік стандартын анықтайтын ірге тасы мен тірегі, сондай-ақ 5-6 сыныптар математикасы сабақтастық курсының үстіне салынатын сұлба болып табылады. Өз кезегінде 5-6 сыныптардың математика курсы негізгі орта білім берудегі 7-9 сыныптар алгебрасы мен геометриясы жүйелі курстары мазмұнымен математиканы оқыту мазмұнын жақындастыруды жүзеге асыратын, байланыстыру функциясы қызметін атқарады.
Ықтималдық-статистикалық тәсілдермен танысу оқушылардың әр алуан құбылыстар талдауына деген жалпы көзқарастарын маңызды өзгертеді. Олар өздері үшін көптеген сұрақтар бірмәнді «дұрыс» жауаптарға ие болмайтынын, ал бір және осы статистикалық мәліметтерден олардың әрқайсысы біршама ықтималдықпен дұрыс болатын әр түрлі қорытындылар жасауға болатынын ашады [1]. Стохастика элементтерін оқып-үйрену кездейсоқ деректер тобындағы заңдылықтар туралы саналы түсініктер әлеміне көзқарастар жүйесін байытады, қазіргі ғылыми әлемтануды, ерекше философиялық көзқарастарды қалыптастыруға, қазіргі ғылымның көптеген тараулары үшін сипатты өзгеше әдіснаманы меңгеруіне көмектеседі.
Айтылғандардан оқушылардың статистикалық ойлауын қалыптастыру міндеттерін шешу математикаға оқытудың жалпы мақсаттарына жету мүмкіндіктерін күшейтетінін көрсетеді. «Жалпы білім беретін мектепте математиканы оқыту мақсаты бүтіндей қоғамды дамытудағы оның рөлі мен әрбір жеке адамның жеке тұлғасын қалыптастырумен анықталады.
Мектептегі математикалық білім беру оқытудың келесі мақсаттарын қояды:
- практикалық қызметте пайдалануға, іргелес пәндерді оқып-үйренуге, білімді алуды жалғастыруға қажетті нақты математикалық білімді меңгерту;
- оқушыларды интеллектуалды дамыту, математикалық іс-әрекетке тән және қоғамда толыққанды қызмет етуге қажетті ойлау сапасын қалыптастыру;
- математиканың идеялары мен әдістері туралы таным әдістері және нақты нәрсені танып білу мен сипаттау формасы ретіндегі математика жайлы түсініктерді қалыптастыру;
- жалпы адамзат мәдениетінің бөлігі ретіндегі математика туралы түсінік қалыптастыру және оның қоғамдық прогресс үшін маңызын ұғындыру»[2].
Жоғарыда мазмұндалғандар негізінде бастауыш және негізгі орта білім беру деңгейлерінде стохастика элементтерін оқытып-үйретудің жалпы бағытын беретін келесі мақсаттарды ұсынамыз:
1.Күнделікті өмірде, сондай-ақ бастауыш және негізгі орта білім беруде қоғамдық және жаратылыс ғылымдары пәндерін қазіргі деңгейде оқып-үйрену үшін қажетті стохастикалық түсініктер жүйесін меңгерту.
2.Ықтималдық-статистикалық заңдардың жан-жақтылығы, әлемнің ғылыми бейнесін сипаттау базасы, қоғамдық, әлеуметтік, экономикалық және жаратылыс ғылымдық үдерістері мен құбылыстарын модельдеу құралы ретінде стохастика туралы түсініктерін қалыптастыру.
3.Стохастика ұғымдарын интеллектуалдық дамуда меңгерту, сонымен қатар ықтималдық интуицияны, статистикалық мәдениетті қалыптастыру, бар ақпараттармен негізделген қорытынды жасай білуі бойынша оқу іс-әрекетін бағдарлау.

1. Дограшвили А.Я. Формирование у учащихся умений и навыков решения комбинаторных и вероятностных задач при обучении математике в восьмилетней школе//автореф. канд. пед.наук.:13.00.02.-Тбилиси,1976.-30с.
2. Қазақстан Республикасының жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты. Жалпы орта білім. -Алматы: РОНД,2002. -368 б.
3. Мынжасарова М.Ж. Негізгі мектеп математика курсындағы ықтималдық-статистикалық желінің маңызы//«Жас ғалымдардың қазіргі заманғы зерттеулері: проблемалар және оларды шешу жолдары» атты жас ғалымдардың халықаралық ғылыми-практикалық конференциясының материалдары. –Астана, 2007. 2-бөлім, -Б.101-104.