Қазақстанды әлеуметтік құқықтық мемлекет ретінде орнықтырудағы конснститутциялық негіздеулер

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Қазақстанды әлеуметтік құқықтық мемлекет ретінде орнықтырудағы конснститутциялық негіздеулер.

Қ. Қ. Баймұратова

Құқықтану мамандығының 2 курс студенті,

заң факультеті.

E-mail:93-muslim@mail. ru

ТҮЙІНДЕМЕ

Мұндағы негізгі мақсат -қазақстандықтардың достық, бауырластық қарым-қатынасын орнықтырып, ежелден келе жатқан ізгі дәстүрлерімізді сақтап қалу. Сол міндеттердің ішіндегі ең қасиеттісі - азаматтарымыздың бойында отансүйгіштік қасиетті қалыптастыру десек, қателеспейміз.

Buradaki temel amaç-Kazakistanların dostluk, kardeşlik ilişkilerini sağlamlaştımak, eskiden devam adan adan geneklerimizi korumak. Bu vasifelerin en kufsalı-vatandaşlarımızın vatanseverlik dugularını oluşturmaktır.

Конституциямыздың 1-бабында «Қазақстан Республикасы өзiн демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтiк мемлекет ретiнде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы - адам және адамның өмiрi, құқықтары мен бостандықтары» деп атап көрсетілген. Және «Республика қызметiнiң түбегейлi принциптерi: қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылық; бүкiл халықтың игiлiгiн көздейтiн экономикалық даму; қазақстандық патриотизм; мемлекет өмiрiнiң аса маңызды мәселелерiн демократиялық әдiстермен, оның iшiнде республикалық референдумда немесе Парламентте дауыс беру арқылы шешу» деп жалғасады осы бап. Осындай құқық беретін Ата Заңның жолымен жүргенде ғана кез келген халық, оның ішіндегі жеке тұлға өзін ерікті сезіне алады. Ал ерікті адам қоғамдық ойдың озық болуына да ықпал етеді. Адам бойындағы ерекше қабілеттілік, дарындылық, ой тереңдігі оның бостандығының арқасында ғана қанатын кеңге жая алады.

Біз тәуелсіздік алғаннан кейін көп ұзамай өзіміздің Ата Заңымызды қабылдадық. Мұндағы негізгі мақсат -қазақстандықтардың достық, бауырластық қарым-қатынасын орнықтырып, ежелден келе жатқан ізгі дәстүрлерімізді сақтап қалу. Сол міндеттердің ішіндегі ең қасиеттісі - азаматтарымыздың бойында отансүйгіштік қасиетті қалыптастыру десек, қателеспейміз. Тағы бір аса маңызды міндет - әрбір Қазақстан азаматының орта білім алуға міндеттілігі. Білім алуға міндетті болудың арғы жағында біздің мемлекетіміздің әрбір азаматының саналы да ойлы, көзі ашық, жақсы мен жаманды салмақтай білетін, ұлы бәсекелестіктер дәуірінде қиындықтардан қаймықпайтындай болып қалыптасуына мүмкіндік жасау қағидасы жатыр.

Ата Заңға сүйене отырып, тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында экономикамызды дамытып, демократияны орнықтыруға күш салдық, өндірістік қатынастарды реформалап, нарықтық экономикаға өтуді жеделдетіп, халықтың әлеуметтік жағдайын жақсартуға барынша көңіл бөлінді. Әлемдік қауымдастыққа кірігіп, дамыған мемлекеттермен тең дәрежеде тұра алатын жағдайға жеттік.

Біз - бостандық жолындағы талай күрестерде шыңдалған, рухын түсірмеген ұлтпыз. Сол ерлік рухының бұдан әрі қарай да ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып, Отанымыздың іргесінің нығая түсуіне ықпал ету қажеттігі де Ата Заңымызда атап көрсетілген. Ал бұл мақсатты жүзеге асыруда халықтың бірлігінің аса маңызды рөл атқаратындығы түсінікті. Сондықтан да біздің Конституциямыздың 3-бабында «Мемлекеттiк билiктiң бiрден-бiр бастауы - халық» делінген. Халықтың тұтастығы, өзара сыйластық, басқа мемлекеттермен достық қарым-қатынас орната алу, экономиканың дамуы, жоғары мәдениеттілікке қол жеткізу - осының бәрі де тек қана халықтың ауызбірлігі арқылы жүзеге асырылады.

Елбасы Н. Ә. Назарбаев 2012 жылғы халыққа Жолдауында «Бізге мемлекеттің келешегі, болашақ дамуы үшін не керек? Ол үшін мемлекеттің ең негізгі сыртқы саясаты - көршілермен тату болуымыз керек. Онсыз мемлекеттің болашағы бұлыңғыр болады», деп көрсеткен еді. Біз қазір әрбір азаматтың құқықтық санасы жоғары сауаттылықпен қалыптасқан, әркім өзінің жауапкершілігін терең сезінетін қоғам құрдық және оны әрі қарай дамыту үстіндеміз. Өз құқығымызды жақсы білу арқылы қоғамдық тәртіп пен әлеуметтік қарым-қатынастарда Ата Заңның қағидаттарының сақталуын әрқайсымыз қатаң қадағалайтын жауапкершілікті де мойнымызға алдық.

Соның арқасында Қазақстан әлемге бейбітсүйгіш ел ретінде танылып үлгерді. Жаһандық мәселелерді қарастырған, халықаралық деңгейдегі аса маңызды құжаттар қабылданған талай алқалы жиындардың біздің Астанамыздың төрінде өткендігіне әлем куә болды.

Өткен жылдың соңында Астана форумы аясында Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев жаңа G-Global жобасын ұсынды. Бұл жоба бүгінгі таңда көп қырлы әлемді біріктіруші идеялардың біріне айналуда. Жобаға жаһандық қауымдастықтың саясаткерлері, экономистері мен сарапшылары дереу үн қосты. Ресей экономистері мен сарапшылары бүгінгідей ауыр дағдарыс жағдайында әлемдік экономиканың кез келген ойыншысы еркін қатыса алатын жаңа G-Global пішініне сенім зор екендігін білдіруде. Өйткені, ол бүгінгі таңдағы ең өзекті деген инновациялық дамудың, ядролық және экологиялық қауіпсіздіктің, этносаралық және дінаралық толеранттылықтың, геосаясаттың және басқа да толғақты мәселелерді талқылау алаңына айналып отыр.

Қай мемлекеттің болсын басшысының сөзіне әлемдік сарапшылардың құлақ түруі - бұл сол мемлекеттің халықаралық деңгейдегі әлеуетін мойындайтындықтың белгісі болып табылады. Осыдан 20 жыл бұрын әлемдегі ең жас әрі ең артта қалған мемлекеттердің қатарында жүрген Қазақстанның аз ғана уақыт аралығында жеткен жетістіктері осындай. Мұның барлығы да Ата Заңның қағидаттарын басшылыққа алып және оны қатаң сақтай отырып қол жеткізген табыстарымыз екенін сезінудің өзі зор бақыт![1]

Осындай іргелі жұмыстардың нәтижесі және ең басты жетістігі - бейбітшілік пен келісім. Қазақстандық қоғам енді өзінің қалаған дербес жолымен жан-жақты да анық қадаммен дамуда.

Біздің Конституциямыз Қазақстан халқының материалдық әл-ауқатының артуына үлкен ықпалын тигізді. Қазір бізде мемлекеттік және жеке меншік теңдігі, кәсіпкерлік еркіндігі, қоғамның қажеттілігі қағидаттары ескеріле отырып, осы тұрғыдағы тағы басқа да тетіктерді пайдалануға сәйкес дамуда. Бұл өз кезегінде экономиканың өркендеуіне айтарлықтай ықпалын тигізуде. Ата Заңымыз меншік иелерін, бірінші кезекте мемлекеттің өзін көп нәрсеге міндеттеуде. Негізгі заңды орындау арқылы мемлекет медициналық қызметті және білім беруді жақсарту, жаппай тұрғын үй құрылысы, жалақы және әлеуметтік төлемдер мөлшерін көбейту, азаматтарға және отандық кәсіпкерлерге салықты азайту сияқты әлеуметтік мәселелерді шешуде. Нарық кезінде жіберілген қателіктерді мемлекет біртіндеп түзетуде. Қазақстан экономикасының тепе-теңдігі қалпына келтірілуде. Конституцияны басшылыққа алған Қазақстан халқының біріге еңбек етуінің нәтижесінде қаржы-экономикалық дағдарысқа да тосқауыл қойылуда.

Мемлекет әлеуметтік бағдарламалар арқылы жағдайы ауыр азаматтарға өтемақылармен қолдау көрсетуде. Мемлекеттің мұндай конституциялық рөлі барлық әлеуметтік-экономикалық саясатты қайта қарауға мәжбүр еткен экономикалық дағдарыс кезеңінде өзінің тиімділігін байқатты.

Бүгінде еліміздегі азаматтардың әлеуметтік құқықтарын қорғауда Конституцияның алатын орны айрықша. Елбасы «Дағдарыстан - жаңару мен дамуға» атты Жолдауында Ата Заңды басшылыққа ала отырып, мемлекеттік органдарға азаматтардың экономикалық құқықтарын тиімді қорғауды барынша арттыруды, оның ішінде отандық өндірісшілерді ынталандырудың кешенді шараларын жүзеге асыруды жүктеді. Осы Жолдаудан туындаған міндеттерді орындау мақсатында азаматтарды әлеуметтік қорғау, кадрларды қайта даярлау бағдарламаларын қамтамасыз ету үшін республикалық бюджеттен қомақты қаржы бөлінді. Өңірлерде жаңа жұмыс орындары ашылуда. Азаматтардың білім алудағы конституциялық құқығын қамтамасыз ету мақсатында техникалық және еңбек қызметін көрсететін кадрларды даярлауға мемлекеттік білім беру тапсырысы ұлғайтылды. Азаматтарды тұрғын үймен қамтамасыз ету үшін тұрғын үй-коммуналдық нысандары қайта жобаланып, жөндеулер жүргізілуде. Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілерге өз өнімдерін қайта өңдеу үшін мақсатты несиелер берілуде. Бұл да халықтың әл-ауқатын жақсартудың конституциялық шарасы болып табылады.

Ата заңда бекітілген азаматтардың құқықтары іскерлік сипатқа ие. Бұл, әсіресе, еліміз үшін дағдарысты кезеңде анық көрінуде. Конституциямыз бойынша әлеуметтік мемлекет қағидаты негізделген әлеуметтік саясат - өзінің табиғаты бойынша әлеуметтік тұрғыда қорғалмаған азаматтарға жанашырлық білдіретін қайырымдылық қызмет емес. Бұл - азаматтардың әлеуметтік құқықтарына кепілдік беретін және қорғайтын мемлекеттің конституциялық міндеті. Осы арқылы азаматтардың әділеттілік негіздегі құқықтары сақталып, материалдық құндылықтары қамтамасыз етіледі.

’’Конституциялық кеңестің бір шешімінде атап көрсетілгендей, адамды, оның өмірін, құқықтары мен бостандығын конституциялық тұрғыда мойындау ең жоғарғы құндылық болып табылады. Мемлекет үшін адамға деген қамқорлықтан, оның материалдық әл-ауқатын арттырудан басқа маңызды ештеңе жоқ, сондықтан да мемлекет адамдардың лайықты өмір сүруі үшін бәрін жасауға міндетті’’ деп атап корсеткен.

Конституция бекіткендей, әлеуметтік мемлекет қоғамның әрбір мүшесінің жұмыссыздық, мүгедектік, қарттық және жалғызіліктілік жағдайында денсаулығын, азаматтың және отбасының игілігін қолдау үшін әлеуметтік саясатты жүргізуге тиісті. Ата Заң міндеттерін жүзеге асыруда еліміздің азаматтарын әлеуметтік қорғау және олардың тұрмыс жағдайын жақсартуға қатысты республика Конституциясының жоғарылығын қамтамасыз ететін мемлекеттік орган - Конституциялық Кеңестің рөлі ерекше екені сөзсіз.

Конституциялық Кеңес бұл мәселелерді мемлекеттік органдар қабылдайтын заңдар мен басқа да нормативтік құқықтық актілерді конституциялық тұрғыдан, сондай-ақ, ресми түсіндіру, конституциялық ережелер мазмұнын ашу жолымен конституциялық идеяларды өмірге енгізе отырып шешеді.

Конституциялық Кеңестің әрбір шешімінде әлеуметтік-экономикалық тиімділік, әлеуметтік теңсіздікті қысқартуға есептелген әсерлер болжамы ескеріледі.

Мәселен, көлік ұйымдарын жекелеген азаматтар санатын (оқушылар, студенттер, зейнеткерлер, мүгедектер, т. б. ) жеңілдікпен тасымалдауды міндеттейтін бірқатар нормаларды «Қазақстан Республикасындағы көлік туралы» Заңнан алып тастау туралы Үкімет ұсынған заң жобасы Парламенттің талқылауына түскен еді. Бірқатар депутаттар Конституциялық Кеңеске жүгініп, конституциялық нормаларды түсіндіруді сұрады. Бұл мәселені қараған Конституциялық Кеңес заңдағы жеңілдіктерді сақтау және бизнестің әлеуметтік жауапкершілігін орнату мақсатында шешім қабылдады. Бұл шешімде Конституция аталмыш санаттағы азаматтардың құқықтарын сақтауды міндеттеді және жеңілдікке байланысты көлік ұйымдарына келетін шығынды көлік ұйымдарының қоғам және мемлекет өміріне міндетті қатысуы, мәселен, салық төлеу тұрғысынан қарады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.