Қорқытып алушылықты тергеу

1. Қорқытып алушылықтың криминалистикалық сипаттамасы.Анықтауға жататын жағдайлар.
2. Қылмыстық істі қозғау ерекшеліктері.Бастапқы тергеулік әрекеттер барысындағы тергеушінің әрекеттері және типтік келесі тергеулік әрекеттер.
3. Бастапқы тергеулік әрекеттер тәсілінің негізгі және келесі тергеулік әрекеттер .
4. Келесі тергеулік әрекеттер
5. Жедел .іздестіру шараларын қолдану.

1.Қорқытып алушылық , яғни ,бөтен мүлікті немесе мүлікке құқықты беруді немесе бүлдірумен қорқыту арқылы мүлікті сипаттағы жәбірленуші немесе оның жақындарын масқаралайтын мәліметтерді таратумен ,не жәбірленушінің немесе оның жақындарының мүдделеріне елеулі зиян келтіру мақсатында өзге де мәліметтерді жариялау( ҚР ҚК 181 бабы ). Қылмыс жасар алдында қылмыскерлер алдын –ала дайындаушыларын жүргізеді. Мәселен , атқыш қаруларын немесе суық қаруды , оның макеттерін дайындау, сонымен қатар олардың ары –бері жүріп тұруын қамтамасыз ететін көлікті дайындау әрекеттерін жасайды.Тәжірибеде көрсеткендей, кейбір жағдайларда жәбірленушілер –қорқытып алушылардың өздерін жақсы біледі, бірақ құқық қорғау органдарын оларды айтуға қорқады.Қорқытып алушылар олармен жиі кездесіп отырған ( мысалға, қорқытып алушы көшедегі шағын тауарлар сатып тұрғандарға жиі тисіп, оларды ұру арқылы , қорқытып кей жағдайларда өлтіремін деп те қорқытады). Қорқытып тартып алушылардың жасы көбінесе 17-35 жастар шамасында болып келеді. Соңғы кездерде қорқытып тартып алушылар қылмысты алдын-ала ұйымдаса отырып жасауда. Олардың ішінде жақсы дайындалған қылмыс барысында өзінің рөлін жақсы білетін ,сонымен қатар ,барлық,қылмысқа қажетті қарулармен және автокөліктер мен ,басқа да құралдар мен толық жабдықталған болып келеді.Қылмыскерлер белгілі бір фирма, мекеме немесе жеке азаматтарға өздерінің белгілі көмектерін ұсынады (ақша төлету мақсатында ). Егер ол қарсы болған жағдайда қылмыскерлер барлық мүлкін, заттарын құртып немесе өртеп жібереміз деп қорқыта бастайды. Аталмыш қылмыстарда көбінесе жәбірленушілер барлығы жеткілікті қамсыздандырылады, қылмыскердің ойынша табысы жоғары ( камерсанттар ,фирма ,коператив, басшылары т.б. ) азаматтар болып келеді. Кей жағдайларда қылмыскерлер ( қорқақ немесе налог төлемей жасырын жұмыстар жасаушы)т.б. болып келеді.
2. Қылмыстық іс қозғауға – көбінесе жәбірленушінің арызы болып келеді, ал кей жағдайларда құқық қорғау органдары мен табылған қылмыстың заты болып келеді. Бірақ бұл табылған мән- жайларды толық анықтау қажет. Өйткені, бұл хабарламалар жалған болуы мүмкін. Бастапқы тергеулік әрекетінің типтік жағдайының мінездемесіне ;қылмыскерлер өздерінің обьектілерінің қарсы әртүрлі мінез көрсете ме немесе біркелкі түрде қылмыстар жасайма ; қылмыскерлердің сұраған заты берілген және тағы қайталанып талап етілуде ; арызды беруші қылмыскерді таниды ма ; осы жағдайларға қарай отырып екі типтік жағдайларды бөліп алуға болады.1.Азамат құқық қорғау органдарына беру сатысында қорқытып алушылар талап еткен затты әлі берген жоқ.Осындай жағдайларда толығымен тексерулер жүргізе отырып қылмыстық іс қозғауға шешім қабылдайды. Егер қылмыскер арыз берушіге таныс болмаса онда қылмыскерлерді анықтау және оларды ұстау мақсатында жедел іздестіру шаралары жүргізіледі. 2.Қылмыскерлер талап еткен затын бергеннен кейін арыз берген мұндайжағдайда құқық қорғау органдарының әрекеті төмендегідей болуы мүмкін.Бірінші түрі- қылмыскер жиі қылмыс жасауда және олар жәбірленушіге белгілі. Мұндай жағдайда бірінші ситуациядағыдай қылмыскерлерді қылмыс үстінде ұстау шақтарын қарастыру және т.б.. Екінші түрі –қылмыскерлер жөнінде кейбір мәліметтер белгілі .Осындай жағдайларда қылмыстық іс қозғалғаннан бастап , жәбірленушіден толығымен жауап алу жедел іздестіру шаралары жүргізіледі. Тергеу барысында сезіктінің үйіне ,жұмыс орнына тінту әрекеттері жүргізілуі, сонымен қатар кей жағдайларда сезіктімен жәбірленушінің арасында беттестіру әрекеттері жүргізілуі қажет. Үшінші түрі – қорқытып тартып алушы (қылмыскер) арызданушыға белгісіз болуы мүмкін .Мұндай жағдайларда тергеуші жәбірленушіден жауап алу мен тоқтатылады.Осы жауапқа сәйкес барлық жедел іздестіру шаралары жүргізіледі.Қылмыскер ұсталынған сәтте одан жауап алу ,тінтулер жүргізілу, оқиға болған жерді қарау, сараптамалар тағайындау ,сараптаманың ішінде фоноскопиялық сараптамада тағайындалуы мүмкін.