Еңбек нормаларын белгілеу және уақыт шығынын талдау

Жоспар
Кіріспе

1 Мөлшерленетін уақыт
2 Мөлшерленбейтін уақыт
3 Еңбек заңдылықтарын сақтау
4 Өндірістегі жазатайым оқиғаларды тергеп.тексеру тәртібі

Мөлшерленетін уақыт дайындау-қорытындылау, оперативті, жұмыс орнын күту, демалыс және жеке мүдде, сонымен қатар ұйымдастыру-техникалық себептермен болған реттелетін үзіліс уақыттарынан тұрады. Мөлшерленбейтін уақытқа өндірістің нашар ұйымдастырылуына, жұмысшының өзіне байланысты, өндіріске қатыссыз тапсырмаларды орындауға кеткен уақыттар кіреді Бауыржан НҰРЛЫБЕКОВ, Ақтөбе облысы бойынша Бақылау және әлеуметтік қорғау департаментінің еңбек қатынастарын бақылау бөлімінің бастығы: Бауыржан Бақтиярұлы, еңбек қатынастарын бақылау жөнінен қандай заңнамаларға сүйене отырып әрекет етесіздер және оның нәтижелері қандай?– Облыстағы еңбек мекемелері мен ұйымдарындағы еңбек заңдылықтарының сақталуына бақылау жасау басты міндетіміз болып есептеледі. Біздің мекемеге негізінен еңбек орнында әділетсіздікке тап болған жандар жиі хабарласады. Біз құқықтық көмек беруде ең алдымен Еңбек кодексін басшылыққа аламыз.Мемлекеттік еңбек инспекторлары жекелеген азаматтардың өтініш, шағым-арыздары бойынша облыс мекемелері мен ұйымдарында тұрақты тексеру жүргізіп отырады. Өткен жылы жүргізілген 1209 тексеру кезінде 9575 рет Еңбек кодексі талаптарының бұзылғандығы анықталды. Тексерілген кәсіпорындардың басшыларына 1131 жазбаша ұйғарым берілді. Заң баптарын бұзған 453 заңды тұлға мен жауапты қызметкерге әкімшілік іс қозғалып, оларға жалпы сомасы 13378,3 мың теңге көлемінде айыппұл салынды.Мекемелерді тексеру барысына жүргізілген талдауларға қарағанда, жұмыс берушілердің әлі де болса Еңбек кодексінде көрсетілген талаптарды сақтай бермейтіндігі байқалады.

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Еңбек нормаларын белгілеу және уақыт шығынын талдауда уақыт мөлшерленетін
және мөлшерленбейтін болып бөлінеді. Мөлшерленетін уақыт дайындау-
қорытындылау, оперативті, жұмыс орнын күту, демалыс және жеке мүдде,
сонымен қатар ұйымдастыру-техникалық себептермен болған реттелетін үзіліс
уақыттарынан тұрады. Мөлшерленбейтін уақытқа өндірістің нашар
ұйымдастырылуына, жұмысшының өзіне байланысты, өндіріске қатыссыз
тапсырмаларды орындауға кеткен уақыттар кіреді Бауыржан НҰРЛЫБЕКОВ, Ақтөбе
облысы бойынша Бақылау және әлеуметтік қорғау департаментінің еңбек
қатынастарын бақылау бөлімінің бастығы: Бауыржан Бақтиярұлы, еңбек
қатынастарын бақылау жөнінен қандай заңнамаларға сүйене отырып әрекет
етесіздер және оның нәтижелері қандай?– Облыстағы еңбек мекемелері мен
ұйымдарындағы еңбек заңдылықтарының сақталуына бақылау жасау басты
міндетіміз болып есептеледі. Біздің мекемеге негізінен еңбек орнында
әділетсіздікке тап болған жандар жиі хабарласады. Біз құқықтық көмек беруде
ең алдымен Еңбек кодексін басшылыққа аламыз.Мемлекеттік еңбек инспекторлары
жекелеген азаматтардың өтініш, шағым-арыздары бойынша облыс мекемелері мен
ұйымдарында тұрақты тексеру жүргізіп отырады. Өткен жылы жүргізілген 1209
тексеру кезінде 9575 рет Еңбек кодексі талаптарының бұзылғандығы анықталды.
Тексерілген кәсіпорындардың басшыларына 1131 жазбаша ұйғарым берілді. Заң
баптарын бұзған 453 заңды тұлға мен жауапты қызметкерге әкімшілік іс
қозғалып, оларға жалпы сомасы 13378,3 мың теңге көлемінде айыппұл
салынды.Мекемелерді тексеру барысына жүргізілген талдауларға қарағанда,
жұмыс берушілердің әлі де болса Еңбек кодексінде көрсетілген талаптарды
сақтай бермейтіндігі байқалады. Олардың ішінде жұмысқа қабылдау кезінде
жасалған келісімшарттардың еңбек заңының талаптарына сәйкес келмей
жататындығын, алынған актілермен жұмысшыларды уақытылы таныстырмайтындығын,
Халықты жұмыспен қамту туралы заңға сәйкес, бос орындар туралы
мәліметтерді уәкілетті органға беріп отырмайтындығын айтуға болады.

– Азаматтардан келіп түсетін арыз-шағымдардың негізі қандай
мәселелерге байланысты болып келеді?
– Арыз-шағымдардың басым көпшілігі еңбекақыны уақытында төлемеу
жағдайларына байланысты. Мәселен, Акас-Ақтөбе ЖШС-де ұжымдық арыз бойынша
тексеру кезінде қызметкерлерге 1 млн 840 мың теңгеден астам еңбекақы
төленбегендігі анықталып, Еңбек кодексі 134-баптың 1-тармағы бұзылғандығы
белгілі болды. Міне, осыған сәйкес, мекеме басшысына Әкімшілік құқық-
бұзушылық туралы кодексінің 873-бабымен айыппұл салынып, жазбаша нұсқама
берілді.
Келіп түскен арыз бойынша Хобас Пайпс Казахстан ЖШС-де тексеру
жүргізіліп, 24 жұмысшыға 15219,1 мың теңге, сондай-ақ, Батыс Лесозащита
ЖШС-інде 81 жұмысшыға 8057,4 теңге еңбекақы төленбегендігі анықталып, бұл
мекемелерге заңды тұлға есебінде айыппұл салынды. Мұндай мысалдар айта
берсе өте көп. Бізге жеке азаматтардан ғана емес, ұжымдық арыз-шағымдар да
түсіп тұрады. Сонымен бірге, жергілікті жерлердегі прокуратура талаптары
бойынша да тексерулер жүргізіледі. Мәселен, Қандыағаш көлік
прокуратурасының талабымен жоспардан тыс тексерілген Шалқар вагон депосында
Арал экологиялық апат аймағы жөніндегі заңға сәйкес 184 жұмысшыға 15,4 млн
теңге, Шалқар локомотив жөндеу депосында 388 адамға 35,3 млн теңге тиесілі
жәрдем ақылары төленбегендігі анықталып, тексеру қорытындысы туралы
анықтама Қандыағаш көлік прокуратурасына тапсырылды. Сонымен қатар, Ырғыз
аудандық прокуратурасының ұсынысымен тексерілген Ырғыз су шаруашылығы
мекемесіне еңбекақыны уақытылы төлемегендігі үшін 35 325 теңге айыппұл
салынды.
Көріп отырғаныңыздай, еңбек заңдылықтарын сақтауда заңбұзушылықтарға
жол берілсе, ол толық тексеріліп, ұйғарым беріледі, айыппұл салынып, кей
жағдайда істер әкімшілік сотқа дейін жіберіліп жатады. Яғни, заңды тұлғалар
және жауапты лауазымды қызметкерлер әкімшілік жауапқа тартылады.
– Халықты жұмыспен қамту заңдылығының орындалуы жайында не айтасыз?
– Мекемелер мен ұйымдарды тексеру кезінде Халықты жұмыспен қамту
туралы заң талаптарының да бұзылу жағдайлары кездесіп жатады. Мәселен,
азамат А.Гурскийдің арызы бойынша Айс Фуд Актобе ЖШС штат қысқарту
кезінде заңбұзушылыққа жол берген. Яғни, жұмыс беруші уәкілетті органға
алдағы уақытта штаттық қысқарту туралы ақпарат бермеген, бұл Еңбек
кодексінің 147-бабына сәйкес, заңбұзушылық болып табылады. Осы бойынша
аталған мекеменің басшысына әкімшілік айыппұл салынды.
– Азаматтардың өндірісте жарақат алу жағдайлары да жиі кездесіп жатады.
Осы мәселеге қатысты қандай шаралар жүзеге асырылуда?
– Өндірістік апаттар оның алдын алу шараларының ұйымдастырылуына, оны
болдырмаудың жолдарын қарастырғанына қарамастан, өкінішке қарай, өндіріс
орындарында болып тұрады. Бұл жағдайда еліміздің азаматтарын қорғау
мәселесі Еңбек кодексінде жан-жақты көрсетілген.
Мұндай жағдайлардың орын алуы көлік құралдарын пайдалану кезінде
қауіпсіздік талаптарының орындалмауы, өндірістің қанағаттанарлықсыз
ұйымдастырылуы, технологиялық процестердің бұзылуы, қауіпсіздік және
еңбекті қорғау бойынша нұсқаулықтар мен талаптардың сақталмауы тағы да
басқа толып жатқан жайлар себеп болады. Облыс бойынша өткен 2010 жылда
өндірісте 92 жазатайым оқиғаға жол беріліп, жарақат алу салдарынан зардап
шеккен 101 адамның 22-сі қаза болды.
Облыстың мекемелері мен ұйымдарында 54 ауыр түрдегі жазатайым оқиғаға
жол берілгені белгілі болды. Сонымен қатар, 8 топтық жазатайым оқиға орын
алып, 17 адам зардап шекті.
Жазатайым оқиға орын алған жағдайда жұмыс беруші Еңбек кодексінде өзге
де нормативтік құқықтық актілерде көрсетілген мемлекеттік органдар мен
ұйымдарға жедел хабарлама жіберуге міндетті. Хабарлама түскен соң жазатайым
оқиғаны арнайы тергеп-тексеруді ұйымдастыру жөнінде мемлекеттік еңбек
инспекциясы органының аумақтық бөлімшесінің бұйрығымен комиссия құрылады.
Комиссия төрағасы – мемлекеттік еңбек инспекторы, мүшелері – жұмыс беруші
және қызметкерлердің өкілі. Тергеу аяқталған соң комиссия арнайы тергеп-
тексеру қорытындысы жөнінде акт жасайды. Өндірістік жазатайым оқиғаға
байланысты жауапты заңды және лауазымды тұлғалар тиісті жауапкершілікке
тартылады. Зардап шеккен азаматтарға заңды түрде көмек көрсетіледі.
– Жоғарыда сіз орын алған жазатайым оқиға жөнінде жедел хабарлануы
қажет дедіңіз. Ал, хабарлама бермеген немесе кеш хабарлаған жәйттер болды
ма? Оларға қандай шаралар көрдіңіздер?
– Әрине, ондай жағдайлар да болып жатады. Мысалы, Қазақтелеком АҚ
Ақтөбе филиалы, Әйтеке би аудандық білім бөлімі ММ және Завод ЖБИ 25
ЖШС мекемелерінің басшылары Еңбек кодексінің 323-бабы 2-тармағының 1-
тармақшасына сәйкес, орын алған жазатайым оқиға жөнінде тиісті органдарға
уақытында хабарлама бермегендігі үшін ӘҚБтК 89-бабының 1-бөлімімен
әкімшілік жазаға тартылды.
– Жазатайым оқиғалар жөнінде 1-2 мысал келтірсеңіз және ол оқиғаларға
қандай жағдайлар себеп болғандығын айта кетсеңіз?
– Мысалы, бір мекемеде жүргізуші болып істейтін
С.Саметов дейтін азамат КамАЗ жүк автокөлігімен келе жатып, ұйықтап
кету салдарынан қарсы бағытқа шығып, жол тәртібін бұзу барысында қаза
тапқан. Р.Күзембаев есімді азамат қоймада заттарды көшіру барысында тез
қимылдаймын деп жүк көтергіш техниканың астына құлап кетіп қайтыс болған.
Жұмысшы У.Вахитов жұмыс бабында жүк көтергіш лифтімен жүру ережесін
сақтамау салдарынан шығар сәтте, лифт өз-өзінен жоғары қарай қозғалып
кетіп, ол лифтінің кабинасы мен шахтасының арасында қыстырылып қалып, қаза
тапты.
Бұл оқиғаларға себеп болған жағдайлар: жұмыс істеу барысындағы
жұмысшының өрескел абайсыздығы, жол тәртібінің бұзылуы, өндірістік
ережелерді сақтамау, қауіпсіздік және еңбек қорғау жөніндегі нұсқаулардың
талапқа сай жүргізілмеуі.
– Азаматтардың әлеуметтік құқығын қорғауда тағы да қандай іс-шаралардың
жасалғандығын қалар едіңіз?
– Мен, бұл жерде мекемелердегі Ұжымдық шарттардың алатын орыны ерекше
дер едім. Өйткені, Ұжымдық шарт – ұйымдағы әлеуметтік – еңбек қатынастарын
реттейтін, қызметкерлер ұжымы мен жұмыс берушінің арасындағы жазбаша
келісім нысанындағы құқықтық акт болып саналады. Елбасының бастамасы
бойынша соңғы кездерде жүргізілген Ұжымдық шарт жасаңыздар атты
акциясының өзіндік мол үлесі болды. Соның нәтижесінде облыс бойынша осы
жылға 4003 ұжымдық шарттар жасалынды, бұл тіркелген барлық заңды
тұлғалардың 48,7 пайызы. Бұл жаман көрсеткіш емес, дегенмен, біз бұл
жұмысты онан әрі жүргізуге ынталымыз, өйткені, жұмысшы-қызметкерлердің,
әлеуметтік жағдайын қорғауда ұжымдық шарттың ықпалы өте жоғары. Сондықтан,
мекемелерде жасалған ұжымдық шарттар біздің департаменттен тексеруден өтіп,
тіркеледі, яғни, мониторингтен өткізіледі.
– Дағдарысқа бағытталған шаралар жөнінде айтарыңыз бар ма? Сіздерде бұл
тұрғыда қандай жұмыстар атқарылуда?
– Облыс әкімдігімен бірлесе отырып, облыстағы әлеуметтік-экономикалық
жағдайларды қалыптастыруға, әлеуметтік зардаптарды жұмсартуға және
азаматтарды әлеуметтік қорғау механизмдерін жүзеге асыруға бағытталған
дағдарысқа қарсы шаралар жүзеге асырылып келеді.
Мәселен, ірі өндірістік мекемелермен және бірлестіктермен өндірістік
процестерді қалыптастыру және жұмысшылардың құқықтары мен кепілдіктерін
қамтамасыз ету мәселелері бойынша жасалынған өзара ынтымақтасу
меморандумдары облыста өндірістегі жаппай қысқарту мәселелеріне тосқауыл
болды.
2011 жылдың 1 ақпанына облыстың 810 кәсіпорындары және ұйымдарымен
меморандумдарға қол қойылды, бұл жұмыс істеп тұрған барлық шаруашылық
субъектілердің 99, 2 пайызы. Бұл жұмыс онан әрі жалғастырылуда.аталған
өндірісте (объектіде) мемлекеттік еңбек инспекторлары мен аумақтық
мемлекеттік қадағалау органының лауазымды адамдарының (егер жазатайым оқиға
осы орган бақылайтын ұйымда немесе объектіде орын алса) бұрын берілген
нұсқамаларынан үзінді көшірмелерді, сондай-ақ қоғамдық еңбек
инспекторларының анықталған еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау
жөніндегі нормативтік талаптарды бұзушылықтарды жою туралы нұсқамаларынан
үзінді көшірмелерді; комиссияның қалауына қарай істің қаралуына қатысы бар
басқа да құжаттарды береді.
324-бап. Өндірістегі жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеру тәртібі

1. Арнайы тергеп-тексерілуге тиіс жағдайларды қоспағанда, өндірістегі
жазатайым оқиғаларды тергеп-тексеруді жазатайым оқиға болған кезден бастап
жұмыс берушінің актісімен жиырма төрт сағат ішінде құрылатын, мынадай
құрамдағы комиссия жүргізеді:
төраға — ұйымның (өндірістік қызметтің) басшысы немесе оның орынбасары;
мүшелері — ұйымның еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметінің
басшысы және қызметкерлердің өкілі.Жазатайым оқиға болған тиісті учаскедегі
еңбек қауіпсіздігіне тікелей жауап беретін лауазымды адам тергеп-тексеруді
жүргізу кезінде комиссия құрамына енгізілмейді.
2. Арнайы тергеп-тексеруге:
1) ауыр немесе кісі өлімімен аяқталған жазатайым оқиғалар;
2) зардап шеккен адамдар жарақаттарының ауырлық дәрежесіне қарамастан, бір
мезгілде екі және одан да көп қызметкерлер ұшыраған топтық жазатайым
оқиғалар;
3) қатерлі уланудың топтық оқиғалары жатады.
3. Жұмыс берушінің — жеке тұлғаның өндірісіндегі жазатайым оқиғаны тергеп-
тексеруге жұмыс беруші немесе оның уәкілетті өкілі, қызметкерлердің өкілі,
жазатайым оқиғаны тергеп-тексеруге шарт негізінде де шақырылуы мүмкін
еңбекті қорғау жөніндегі маман қатысады.
4. Қатерлі улану жағдайында комиссияның тергеп-тексеруіне халықтың
санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласындағы мемлекеттік органның
өкілдері қатысады.
5. Комиссияның жұмысына жұмыс берушімен немесе зардап шеккен адаммен тиісті
шарттық қатынастары бар сақтандыру ұйымының өкілі қатысуға құқылы.
6. Жазатайым оқиғаны тергеп-тексеру мерзімі комиссия құрылған күннен бастап
он жұмыс күнінен аспауға тиіс.
7. Өндірістік практикадан өтіп жүрген, жалпы білім беретін, кәсіптік
мектептерде және жоғары оқу орындарында оқитын адамдар ұшыраған жазатайым
оқиғаны тергеп-тексеруді жұмыс берушінің және зардап шеккен адам өкілінің
қатысуымен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.