ҚР констициялық құрылымының негіздері

1 ҚР констициялық құрылымының негіздері
2. Сайлау құқығының түрлері

Конституциялық кұқық өзіндік мемлекеттік-құқықтық инс¬титутка ие. Құқықтық норма — қүқықтық әлемнің тіні. Ал құқықтық институт құқықтық жалпылықты, яғни, өздерінің заң¬дық мазмұнының жақындығы бойынша топтасқан құқықтық нормалар жиынтығын білдіреді. Құқықтық нормалар конститу¬циялык кұқық саласын сырттай емес, құқықтық институттар арқылы құрады. Конституциялық құқықтың конституциялык институттары конституциялық-кұкықтық нормалардың ықпалындағы қоғамдық қатынастардың белгілі бір учаскелерін реттеуді көздейді. Әр құкыктық институт шартты түрде конститу¬циялык кұқық саласының дербес құқықтық нормалар тобын білдіреді. Құқықтық институттың шартты түрдегі дербестігі құқықтық реттеудің тұйықталмаған механизмімен, конституция¬лык құқықтың баска да құқықтық институттарымен байланыста және тәуелділікте екендігімен көрінеді және олардың бәрі өзара байланыста конституциялық катынастарды реттеуді қамтамасыз етеді.
Конституциялық құқықтың құқықтық институттары қоғамдық катынастардың ірі немесе шағын тобын реттей алады. Алай¬да, бүған қарап, олардың мәнділігін жоғары немесе төмен деп бағалауға болмайды. Әр құқықтық институт өз учаскесінде құқықтық қатынастарды тиімді реттеуі тиіс. Бүл үшін құқықтық институт реттелетін қатынастардың барлық қырын қамтитын құқықтық нормалар кешенін толық меңгеруі қажет. Әрине, ол бір-ақ рет кайталанатын процесс емес. Реттеу пәні — қоғамдық қатынас — жанды, серпінді құбылыс. Осыған орай, оның жағдайын назардан шығармай, тиісінше қүқықтық институт жетілдіріп отыру керек.
Әр конституциялық-құқықтық институт тек қоғамдық қатынастардың белгілі бір учаскесін ғана реттемейді. Оның нормаларында арнаулы ұғымдар, терминдер, кағидалар жатыр. Мысалы, азаматтық институтының мазмұны "азамат", "азаматтық", "азаматтық алу", "азаматтықты жоғалту", "азаматтықтан шығу", "азаматтың құқы, бостандығы және жауапкершілігі" тағы басқа осындай ұғымдардан көрінеді.
Конституциялык-құқықтық институттың, кез келген басқа құқықтық институттың сияқты, өз құрылымы бар. Бұл құрылымды қүрайтындар әр қилы зандық мазмұнымен сипатталады. Мұндай әр қилылық қоғамдық қатынастардың тиісті бөлігін реттеуді қамтамасыз етеді. Бүкіл әр қилылығына қарамастан құқықтық институттың нормалары ортақ құқықтық принциптермен, идеялармен бірлестірілген. Айталык, қабылдау негіздеріне қарамастан азаматтық институты азаматтардың бірлігі мен тендігі принципімен бірлестіріледі. Құқық институты кей кездері жекелеген нормативтік құқықтық актілерде бекітіледі. Арнаулы заң қабылданған сол азаматтық институтын-ақ алалық. Бұл азаматтық қатынастарды реттейтін барлық құқыктық нормалар осы заңның ішінде деген сөз емес. Азаматтық туралы негіз боларлық нормалар Қазақстан Республикасының Конституциясында жазылған.