Клондау - организмдерді жыныссыз жолмен көбейту

1. Кіріспе.
2. Негізгі бөлім.
2.1. Клондау
2.2. ДНҚ фрагменттерін Клондау
2.3. Клондау векторлары
2.4. Клондау этаптары
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер

Клондау, дәлiрек айтсақ көшiру, бiр өсiмдiк немесе жануар клеткасынан тұтас организмдi шығару немесе тiптi ондаған, жүздеген! Организмдердi клондау ағылшын ғалымы Джордж Гердон тәжiрибелерiнен басталды, кейiн АҚШ-ғалымдары да сондай жетiстiктерге жеттi. Гердон секiлдi олар бақа ұрығын алды.
Жiңiшке пипетка көмегiмен бақа клеткасынан ядроны бөлiнiп алып , оны «анасы»- болатын басқа бақаның ұрықтанған жұмыртқа клеткасына салынды. Бұл жұмыртқа клеткасының ядросын ультракүлгiн сәулесiмен өлтiрдi. Әдетте ұрық хромосоманың қос жиынтығының бiреуiн әкесiнен, екiншiсiн анасынан алады — ал бұл жағдайда хромосомалар тек «әкесiнен» донор- бақадан алынады.
Бұл организмдердi клондауда алғашқы қадам болды, кейiн басқалары да жүргiзiле бастады. Басқа күрделi тәжiрибенi ағылшын Дерек Бромхолл жасап көрдi.
Ол қоянның соматикалық клетка ядросын жұмыртқа клеткасына отырғызды. Бiрақ бұл тәжiрибелер сәтсiз болды. Қояндарды клондау жұмысы сәтсiз болды. Процесс тек эмбрион дамуының алғашқы кезеңдерiнде ғана қалыпты жүрдi.

1. В.И.Иванов, Н.В.Барышникова и др. «Генетика.» Москва 2006., 337-354 беттер.
2. Сигнер М., Берг П. «Гены и геномы». М. Мир, 1998. (в двух томах)
3. Маниатис Т., Фрич Э. И Сэмбрук Дж. «Методы генетической инженерии. Молекулярное клонирование» М.: Мир, 1984.
4. www.klon.com

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспары

1. Кіріспе.
2. Негізгі бөлім.
2.1. Клондау
2.2. ДНҚ фрагменттерін Клондау
2.3. Клондау векторлары
2.4. Клондау этаптары
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Клондау, дәлiрек айтсақ көшiру, бiр өсiмдiк немесе жануар клеткасынан
тұтас организмдi шығару немесе тiптi ондаған, жүздеген! Организмдердi
клондау ағылшын ғалымы Джордж Гердон тәжiрибелерiнен басталды, кейiн АҚШ-
ғалымдары да сондай жетiстiктерге жеттi. Гердон секiлдi олар бақа ұрығын
алды.
Жiңiшке пипетка көмегiмен бақа клеткасынан ядроны бөлiнiп алып , оны
анасы- болатын басқа бақаның ұрықтанған жұмыртқа клеткасына салынды. Бұл
жұмыртқа клеткасының ядросын ультракүлгiн сәулесiмен өлтiрдi. Әдетте ұрық
хромосоманың қос жиынтығының бiреуiн әкесiнен, екiншiсiн анасынан алады —
ал бұл жағдайда хромосомалар тек әкесiнен донор- бақадан алынады.
Бұл организмдердi клондауда алғашқы қадам болды, кейiн басқалары да
жүргiзiле бастады. Басқа күрделi тәжiрибенi ағылшын Дерек Бромхолл жасап
көрдi.
Ол қоянның соматикалық клетка ядросын жұмыртқа клеткасына отырғызды.
Бiрақ бұл тәжiрибелер сәтсiз болды. Қояндарды клондау жұмысы сәтсiз болды.
Процесс тек эмбрион дамуының алғашқы кезеңдерiнде ғана қалыпты жүрдi.

Клондау

Клондау(грек. clon – ұрпақ, бұтақ) – организмдерді жыныссыз жолмен
көбейту арқылы сол организмдерге ұқсас ұрпақтар алу. ХХ ғ-дың 60-жылдарының
басында кейбір жоғары сатыдағы өсімдіктер мен жануарларды Клондау әдістері
жете зерттелді. Бұл әдістерге даму сатысын аяқтап, толық жетілген клеткалар
ядросында организмнің барлық белгілері болатыны туралы ақпарат
анықталғаннан кейін қол жеткізілді. Клондау кезінде клеткадағы белгілі
гендер жоғалмайды (тек Клондау процесіне қосылмаған гендер ғана жойылып
отырады). Клондау туралы алғашқы мағлұматты Корнелль универстетінің (АҚШ)
профессорлары жүргізген тәжірибелерден көруге болады. Олар өсуге қажетті
қоректік заттар мен гормондары бар ортада сәбіз тамырының жеке клеткаларын
өсіру арқылы, осы өсімдіктің жаңа формасын алды.
Ұлыбританияның Оксфорд университетінің ғалымы Д.Гердон (1933 ж. т.)
алғаш рет жануар омыртқасын Клондауға болатынына қол жеткізді. Ол өзінің
ядросы алдын ала ультракүлгін сәулелері арқылы жойылған құрбақаның
жұмыртқаклеткасына, ішек клеткаларынан алынған ядроны егу (қондыру) арқылы
әуелі итбалықты, соңынан сол ядро алған құрбақаға ұқсас дарабасты алды. Бұл
тәжірибелер тек дифференциалданған (арнайы) клеткаларда организмнің дамуына
қажетті барлық ақпараттардың болатынын дәлелдеп қана қоймай, сондай-ақ,
жоғары сатыдағы организмдерді, соның ішінде адамды да, Клондауға болатынын
көрсетті. Клондау арқылы өте пайдалы өсімдік сорттарын алуға және мал
тұқымын асылдандыруға болады. Бірақ Клондаудың мұндай әдістері (өсімдік
сорттары мен асыл тұқымды мал алатын) адамдарға қолдануға келмейді.
Теориялық түрде әйелдің де, еркектің де генетикалық көшірмелерін жасауға
болады. Бірақ клондалатын клетка даму сатысының барлық кезеңдерінен өтуі
керек, міне, сол кезде клеткаға сыртқы ортаның қалай әсер ететіні әлі толық
анықталған жоқ.

ДНҚ фрагменттерін Клондау

ДНҚ фрагменттерін Клондау оның бір ғана молекуласынан көптеген
молекулаларды алуға мүмкіндік береді. ДНҚ тізбегі, негізінен, бактерияларда
клондалады. Себебі, бактерияның геномына қосымша “бөгде” ДНҚ тізбегі
жалғанғаннан кейін де, бактериялық плазмида немесе фагтар қалыпты өмір
сүруін жалғастыра береді. Бұл жалғанулар – өзінің және “бөгде” ДНҚ-ның
тізбекті (гибридті немесе химерлі) плазмидалардың немесе фагтардың
түзілуіне әкеледі. Мұндай гибридті тізбектер бактерияларда бастапқы
плазмидалар немесе фагтар сияқты екі еселенеді, сондықтан да олар көп
мөлшерде болады. Бөгде фрагменттердің көшірмелері клеткалардан қайта таза
күйінде бөлініп алынады. Осындай әдіспен қандай да болмасын ДНҚ тізбегін
Клондауға болады. Бөгде ДНҚ-ы геномның инертті (сапалы) көшірілуіне
мүмкіндік жасайтын болғандықтан, плазмиданы немесе фагты – клондаушы
векторлар деп те атайды. Кез келген ДНҚ фрагменттерін Клондау үшін вектор
есебінде лямбда фагы мен әр түрлі плазмидалар қолданылады. Құрамында
клондалатын ДНҚ фрагменттері бар вектор бактерияның клеткаларын кальций
иондарымен өңдегеннен кейін ғана ішіне ене алады. Бұл әдіс – “бөгде” ДНҚ
фрагменттері бар белгілі клонды бактериялардың штаммдарын шығаруға және осы
клондарды көп мөлшерде көбейтуге мүмкіндік береді.
Толық түрдегі геномды Клондау үшін алдымен геномды қолайлы мөлшерде
фрагменттерге бөледі. Сонан соң химерлі векторлар популяциясын түзу
мақсатында фрагменттерді клондайтын векторға орналастырады. Мұндай
клонданған фрагменттер жиынтығын геном кітапханасы немесе гендер банкі деп
атайды. Мыс., дрозофила шыбыны геномының ұз. 15 103 нуклеотидті жұпты
фрагменттерін Клондау үшін(– 20 108(тәуелсіз 40 000 клон керек (мұндағы
жалпы геном ұз. 1,5 жұпты нуклеотидке тең). Адамның толық геномдық
кітапханасын құру үшін 800 000 клон қажет. Гендік кітапханада организмнің
барлық тұқым қуалайтын ақпараттары жинақталған. Бірақ генетиктер геном
кітапханасындағы клондардың қандай тізбекте кезектесіп орналасатындығын әлі
толық анықтаған жоқ. Клондау немесе рекомбинантты ДНҚ технологиясы әдістері
генетика және биотехнология ғылымдарына үлкен жетістік әкелді.
Рекомбинантты ДНҚ әдістері медицина, ауыл шаруашылығы және химия
технологиясындағы күрделі мәселелерді шешуге үлкен жол ашады.

Клондауға қажетті вектор

Вектор дегеніміз не?
Ол бөтен генетикалық материалды клеткаға тасымалдауға қабілетті ДНҚ ның
молекуласы. Егер ДНҚ ң молекуласын векторсыз енгізсе онда оны бактериялық
ферментер ыдыратып жібереді. 3 тобы бар.
1. Плазмидалық
2. Бактериофагтар
3. Космидтар және фазмидтер.
Қазіргі кезде 2 вектор типі (плазмидалық, бактериофаг). Плазмидалық
векторлар. Вектор ретінде мөлшері 15-20 мың н.ж. дейінгі, көбінесе 2-ден 10
мың н.ж, құралған кішігірім плазмидалар қолданылады. Плазмидалар-
бактерияның хромосомасыдан тыс генетикалық элементі.
Генетикалық инженерияда Е. Коли бактериясы үшін көптеген векторлық
плазмидалар құрастырылды. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.