Глюкоза-6-фосфат-дегидрогеназаның тапшылығынан болатын анемия

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Глюкоза-6-фосфат-дегидрогеназаның тапшылығынан болатын анемия

Глюкоза-6-фосфат-дегидрогеназаның тапшылығынан болатын анемия - энзимопатиялық гемолиздік анемиялардың ең жиі кездесетін түрі. Эритроциттерде глюкоза-6-фосфат-дегидрогеназа тапшылығы жер бетінде 300 млн. астам адамдарда байқалады.

Глюкоза-6-фосфат-дегидрогеназа синтезіне жауапты ген жынысқа байланысты Х-хромосомада орналасады. Сондықтан бұл ауру гемофилияға ұқсас, анадан еркек балаға таралады. Онымен көбіне ауыратын гомозиготалық еркектер, сиректеу гетерозиготалық әйелдер.

Патогенезі. Глюкоза-6-фосфат-дегидрогеназа ферментінің тапшылығында пентозалық циклдің қызметі бұзылады, глютатион жүйесінде кемістік пайда болады, эритроциттерде АТФ-тың(энергияның) түзілуі төмендейді.

Энергияның тапшылығынан липдтердің асқын тотығуынан бөлінетін заттарға (бос радикалдарға, сутегінің асқын тотығуынан, т. б) эритроциттердің төзімділігі төмендейді.

Сау адамдардың эритроциттерінде (Глюкоза-6-фосфат-дегидрогеназа қалыпты активтілігінде) глютатион жеткілікті мөлшерде түзіледі. Глютатион глютатион-пероксидазаның қатысуымен асқын тотығу заттарының бұзылуына септігін тигізеді. Глюкоза-6-фосфат-дегидрогеназаның тапшылығында бұл антиоксиданттық механизм бұзылады. Эритроциттер басым тамыр ішінде бұзылады, жасушаішілік гемолиздің дамуы сирек. Ең алдымен тозығы жетіп, ескірген эритроциттер бұзылады, өйткені бұларда жас эритроциттерге қарағанда Глюкоза-6-фосфат-дегидрогеназа фермент аздау болады.

Көбіне гемолиздің дамуына эритроциттердің мембранасында липидтердің асқын тотығуын күшейтетін дәрмектер (сульфаниламидтер, безгекке қарсы дәрілер, салицилаттар, анальгетиктер, нитрофурандар, туберкулезге қарсы дәрілер, викасол т. б) және вирустық, бактериялық инфекция, vicia fava-бұршағты дәндіктен дайындалған тағамдар, осы өсімдіктің тозаңы септігін тигізеді. Осы бұршақтық тағамның гликолиздік әсері фавизм аталады.

Клиникалық көрінісі. Анемияның бұл түрі, тегі Жерорта теңізінің жағалауынан, Кавказ аймағы тұрғындарынан шыққан адамдарда кездеседі.

Нәрестелерде туылған кезде гемолиздік сарғаю дамуы мүмкін, оны серологиялық конфликттен айыру қажет болады. Ересек жастағыларда анемияның көрінісі әр түрлі, ол созылмалы сфероцитарлық емес гемолиздік анемия, жедел тамырішілік гемолиз, фавизм түрінде немесе симптомсыз дамуы мүмкін.

Созылмалы сфероцитарлық емес гемолиздік анемия түрінің көрінісіне гемолиздік анемияға тән белгілер болады; сарғаю, конъюгацияланбаған гипербилирубинемия, нормоцитарлық анемия. Ремиссия кезінде бұл белгілер оншалықты білінбейді. Инфекциялық ауруға шалдыққанда немесе кейбір дәрмектерді қабылдаған кездерде сарғаю мен анемия күшейеді. Дерттің аса ауыр өршуі гемолиздік криз түрінде жүреді:құсу, дене қызуының биіктеуі, сарғаюдың тез күшеюі.

Ж е дел тамырішілік гемолиз - гемолизге әкелетін дәрмектен қабылдағаннан 3-4 күннен кейін дамтын дерттің ауыр түрі. Бұл кезде дене қызуы биіктейді, бас қатты ауырады. Науқастың терісі тез сарғайып, талағы ұлғаяды. Криздің ауыр түрінде бел аймағы, іш қатты ауырады. Нәжістің түсі, стеркобилиннің көбеюінен аса қоңырланады. Гемоглобинурия мен гемосидеринурия пайда болады, несептің түсі қараяды. Анемияның белгілері тез өрістейді:ентікпе, жүрек қағуы, әлсіздік пайда болады. Аса ауыр жағдайда науқастар коллапсқа түседі. Қанда гемоглобин төмендейді, ретикулоциттердің саны азаяды, конъюгацияланбаған билирубиннің деңгейі күрт жоғарылайды.

Тамырішілік гемолиздің басты белгісі гемосидериннің бөлінуінен несеп түсінің қараюы. Тамыр ішінде босанып шыққан гемоглобин бүйрек түтікшелерін бітеп, бүйректің жедел шамасыздығын дамытуы мүмкін. Мұндайда бүйректің шамасыздығы түсі қара несептің бөлінуінен басталады.

Кейде аса ауыр гемолиздік криз қанның тамырішілік шашыраңқы ұю синлромына әкеліп соқтырады.

Бірқатар жағдайларда жедел тамырішілік гемолиз вакцинациядан, жедел вирустық респирациялық инфекциядан, дибеттік кетоацидоздан дамиды. Гемолиздік кризден тыс уақытта науқастардың хал жағдайы әдетте қанағаттанарлық.

Фавизм - vicia fava дәндігін жегеннен немесе оның тозаңын жұтқаннан болатын гемолиздік энзимопатиялық анемия. Фавизммен ауыратындардың барлығында Г-6-ФГД-ның тапшылығы анықталады. Фавизм аталмыш дәндікті бірнеше рет жегенде немесе бірнеше рет жегеннен кейін пайда болады. Фавизмнің клиникалық көрінісі әр түрлі. Біреулерінде жеңіл гемолиз болса, екіншілерінде ауыр гемолиз түрінде дамиды.

Г -6-ФГД-за тапшылығының симптомсыз түрінде дерттің ешбір белгілері болмайды. Г-6-ФГД-ның тапшылығы эритроциттерді арнайы зерттегенде ғана анықталады.

Лабораториялық өзгерістер .

Қан анализіндегі өзгерістер гемолиздің деңгейіне тәуелді. Дерттің өршу кезінде нооһрмохромдық анемия, ретикулоциттердің көбеюі, лейкоцитоз, лейкоциттік формуланың солға ығысуы анықталады. Эритроциттердің морфологиясы әртүрлі: макроцитоз, овалоцитоз, анизоцитоз, пойкилоцитоз, эритроциттердің базофильді нүктеленуі, полихромазиясы. Эритроциттердің ішінде Гейнц-Эрлих денешіктері және шеті “тістелген “тәрізді эритроциттердің болуы тән.

Эритроциттердің осмостық төзімділігі көбіне өзгермейді. Аутогемолиз күшейген. Қанға глюкозаны қосқаннан кейін аутогемолиз азаймайды. Сүйек миында эритропоэздің күшеюі анықталады.

Қанның құрамында тікелей емес билирубин көбееді, ал гемолиздік кризде тікелей емес билирубиннің көбеюімен бірге көп мөлшерде бос гемоглобин анықталады. Эритроциттердің құрамында Г-6-ФГД-ның активтілігі төмен болады.

Резюме

Глюкоза-6-фосфат-дегидрогеназаның тапшылығынан болатын анемия - энзимопатиялық гемолиздік анемиялардың ең жиі кездесетін түрі.

Анкилоздаушы спондилоартрит

Анкилоздаушы спондилоартрит - омыртқа бағанасының буындарын (омыртқааралық, қабырға омыртқааралық, сегізкөз мықындық) басым зақымдап, анкилозына алып келетін буындардың жүйелі созылмалы қабыну ауруы.

Аурудың атауы грек тілі сөздерінің түбірлерінен құрастырылған:ankylos-иілген, ankylosis-буындық беттердің бітісуі, spondilos омыртқа.

Анкилоздаушы спондилоарттритің алғашқы суреттемесін XVII ғасырда жасаған ирландық дәрігер Бернар О, Коннор. Ол зираттың басында сегізкөз бен мықын сүйектері, он бес омыртқасы бір бірімен және қабырғалармен бітісіп тұтасталған адам қаңқасына тап болады.

Бұл ауруда омыртқааралық буындардың анкилозы, синдесмофиттер және омыртқа бағанасы сіңірлерінің кальцинозы пайда болады, сондықтан омыртқа бағанасының қозғалысы күрт шектеледі. Омыртқаааралық буындармен қатар шеттік буындар және кейбір ағзалар, мәселен жүрек, бүйрек, көз зақмдануы мүмкін.

Анкилоздаушы спондилоартрит серонегативті, яғни РФ жоқ, артриттердің тобына жатады. Оның кездесу жиілігі 0, 2%, ер кісілерде 3-4 есе жиі байқалады. Ауру көбінесе жас шақта басталады, ал 50 жастан кейін басталуы өте сирек.

Анкилоздаушы спондилоартритпен көбіне HLA жүйесінің В ₂₇ антигендері бар адамдар сырқаттанады, сондықтан HLA В ₂₇ антигенімен бірлескен ауру саналады.

Этиологиясы. Даму себептері белгісіз. Анкилоздаушы спондилоартрит ген ерекшелігінен болуы мүмкін, өйткені науқастардың көбінде HLA В ₂₇ антигені анықталады, ал сау популяцияда оның саны 7% дан аспайды.

Патогенезі. Анкилоздаушы спондилоартриттің даму механизмі толық анықталмаған. Басты патогенездік ерекшелігі - бұл аурудың тұқым қуалауға бейімділігі. Тұқымға таралудың басты маркері - науқастардың 90-95%-да HLA В ₂₇ антигенінің табылуы.

Анкилоздаушы спондилоартрит дамуындағы HLA В ₂₇ антигенінің ролі туралы бірнеше болжамдар айтылды.

1. Рецепторлық теория бойынша HLA В ₂₇ антиген, рецептор тәрізді артриогенді микробтардың антигендерімен байланысады. HLA В ₂₇ + микробтық антиген комплексі, HLA В ₂₇ антигенге ие жасушалар мен тінді зақымдайтын цитостатикалық лимфоциттердің түзілуіне септігін тигізеді.

Бұл саладағы болжамдарға қарағанда анкилоздаушы спондилоартриттің этиологиялық факторы Klebsiella pneumonie болуы ммүкін, өйткені науқастардың көбінде Klebsiella pneumonie липополисахаридтеріне антиденелер биік титрде анықталады. Қортылуға аса төзімді келетін клебсиелланың липополисахаридтері фагоциттердің ішінде бұзылмаған күйінде ұзақ сақталады, сондықтан осыған қарсы антиденелердің түзілуіне септігін тигізеді.

2. Бактериялық немесе өзге зақымдағыш антиген HLA жүйесінің белгілі бір молекуласымен байланысып HLA В ₂₇ антигенге ұқсас қасиетке иеленеді (молекулалық мимикрия теориясы) . Мұндай құрылымдар цитостатикалық Т -лимфоциттермен HLA В ₂₇ антигені ретінде танылып, осыған қарсы аутоимдмундық реакция туғызады немесе ауруды дамытатын пептидке қарсы иммундық реакцияны тежейді.

3. HLA В ₂₇ айырша безінде кейбір микробтық антигендердің әсеріне артриогендік жауап қайтаратын спецификалық СD8 - T лимфоциттерінің түзілуіне септігін тигізуі.

4. HLA В ₂₇ антиген, анкилоздаушы спондилоартриттің дамуына бейімдейтін геннің маркері ғана болуы мүмкін.

Анкилоздаушы спондилоартриттің басты патоморфологиялық ерекшеліктері - сүйектердің сіңір, буын қабы, жалғаманың бекитін жерлерінің және омыртқа аралық дисктердің фиброздық бөлігінің қабынуы, яғни энтезопатия дамуы.

Энтезис - сіңірлердің, буын қабының, жалғамалардың сүйекке бекитін жері. Энтезопатия сегізкөз -мықын буынында, омыртқа аралық дисктердің байламдық аппаратында, төстің тұтқасы мен денесінің қосылысында, қасаға симфизінде және жалғамалардың омыртқалардың қылқанды өсіндісіне, мықын сүйегінің қылқандарына, ортан жіліктің ұршығына, тізе тобығына, бұғанаға, өкше сүйегіне бекіген жерлеріне дамиды. Қкше сүйегіне жалғамалардың бекіген жерлерінің қабынуы Ахилл тендинитінің немесе табан фасциитінің көрінісін береді. Сонымен қатар ірі синовиалдық буындардың буын қабы және буынішілік жалғамалардың бекіген жерлерінің қабынуы тән.

Зақымданған буындар алдымен лимфоциттермен, макрофагтармен инфилтьрацияланады, содан кейін фиброздық процесс тез дамып өрістейді. Кальцийдің жиналуынан фиброздық тін біртіндеп кальциленеді және оссификацияланады, осыдан буындардың фиброздық және сүйектік анкилозы қалыптасады. Омыртқа жалғамалары қатайып, сүйекке айналады. Жалғамалардың сүйекке айналуы - бұл аурудың басты патоморфологиялық ерекшелігі. Анкилоздаушы спондилоартритке ең алдымен қаңқаның осьтік құрылымдарының зақымдануы тән: омыртқа бағанасының, сегізкөз -мықын қосындысының.

Шеттік буындардың зақымдануы бұл ауруда сирек байқалады. Дисктердің сыртқы қабатының оссификациясынан омыртқалардың арасында көпірлер - синдесмофиттер түзіледі, осыдан омыртқа бағанасы бамбук таяғына ұқсайды. Жалғамдық аппараттың сүйектелімен бірге омыртқа денелерінде остеопороз процессі туындайды. Омыртқалардың бір -бірімен бітісуінен, остеопороздың қосылуынан мқтылығы жойылған омыртқа бағанасы болмашы жарақаттан сынуы мүмкін. Шеттік буындардан көбінесе зақымданатын «түбірлік» буындар; ұршық және иық буындары. Төс - бұғана, шықшыт буындары, қасаға симфизі сирек зақымданады.

Клиникалық көрінісі. Ауру көбінесе жас шақта басталады және ер кісілерде З есе жиі пайда болады. Оның қырықтан асқан шақта басталуы сирек кездеседі. Анкилоздаушы спондилоартриттің көрінісі омыртқа бағанасының зақымданған ацмағына тәуелді. Процесс көбінесе саркоилеиттен басталып, кейін біртіндеп төменнен жоғары қарай омыртқа бел, кеуде, мойын аймағына таралады.

Ауру біртіндеп баяу басталады. Алғашқы кезде сегізкөз бел аймағының ауырсынуы мен сіресу пайда болады. Ауырсыну үнемі мазалайды және түннің жартысы ауа, таңға қарай күшейеді. Бастапқы кезде ауырғандық пен сіресу денені біраз қимылдатып, жеңіл жаттығуларды жасағаннан немесе ыстық душтан кейін уақытша басылады.

Ауырсынуды басу үшін науқастар кейде түнгі ұйқысынан оянып тұрып жүруге мәжбүр болады. Сегізкөз мықын буындары зақымданғанда бөксенің біресе оң, біресе сол жартысы ауырады және ауырсыну бөксенің жүлгесіне, санның артқы бетіне берліеді. Радикулитке қарағанда белдің ауруы тыныққаннан басылмайды, түннің жартысы ауа күшейеді және қимылдағаннан кейін жеңілденеді.

Омыртқа қабырға аралық буындар қабынуының алғашқы кездердегі көрінісі қабырға аралық невралгия немесе қабырғааралық миозитке ұқсайды, ауырсыну терең демалуға, денені еркін қозғауға мүмкіндік бермейді және жөтелгенде, түшкіргенде күшейеді. Екі жағынан қысқанда кеуде торы қатты ауырсынады. Аурудың ертелеу сатысында жүріс-тұрыс онша өзгермейді. Буын синдромымен бірге анкилоздаушы спондилоартриттің жаңа басталған шағында науқастардың 25-30% -да ирит немесе иридоциклиттің көрінісіне тән шағымдар болады.

Науқасты тексергенде әсіресе еңкейткенде айқын көрінетін, арқа тік бұлшықеттерінің «садақ жебесі» тәрізді ширығуы, белдік лордоздың жазылып, тегістелуі назар аудартады.

Энтезопатияның болу болмауын нақты анықтау үшін фиброздық құрылымдардың сүйекке бекіген нүктелерін басып тексереді. Энтезопатия болғанда мықын сүйек қырларының, ортан жілік ұршығының қылқандық өсінділерінің, төс - қабырғалық буындардың, шонданай сүйек төмпегінің тұстарында ауырсыну сезінеді. Бурсит болса зақымданған буын сәл ісінеді.

Диагнозды қою үшін сакроилеиттің болуы маңызды. Ол үшін арнайы зерттеу сынамаларын жасайды:

Макаров белгісі - алақанның қырымен қаққанда сегізкөздің ауырсынуы;

Кушелевскийдің І белгісі - шалқасынан жатқан науқастың мықын сүйегінің алдыңғы жоғарғы қырын екі жақтан күштеп басқанда сегізкөз -мықын буындарының ауырсынуы;

Кушелевскийдің ІІ белгісі - науқасты бір бүйірінде жатқызып, мықын сүйектің қанатын күшпен басқанда сегізкөз - мықын буынының ауырсынуы;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.