Жасанды жер серіктерінің қозғалыс орбиталары
I Кіріспе
II Негізгі бөлім
1.1 Жердің жасанды серігі
1.2 Жердің жасанды серіктерінің қозғалысы
1.3 Байқоңыр ғарыш алаңы
1.4 Байқоңырдан алғашқы жер серігінің ұшырылуы
III Қорытынды
IV Пайдаланылған әдебиеттер
II Негізгі бөлім
1.1 Жердің жасанды серігі
1.2 Жердің жасанды серіктерінің қозғалысы
1.3 Байқоңыр ғарыш алаңы
1.4 Байқоңырдан алғашқы жер серігінің ұшырылуы
III Қорытынды
IV Пайдаланылған әдебиеттер
Жердің жасанды серігі — аспан кеңістігінде өзінің белгіленген орбитасы бойымен қозғала ұшатын ғарыш аппараты.
Әдетте, жасанды серіктер жерді эллипс пішіндегі орбита арқылы айнала ұшып жүреді. Орбитаның мұндай түрі ғылыми тілде геоцентрлік орбита деп аталады.
“Жердің жасанды серігі” мен “Жердің серігі” деген атаулар мүлдем бөлек. Алғашқысы адам қолымен жасалатын ғарыш аппараты болса, екіншісі — Жер планетасының табиғи серігі — Ай.
Жердің жасанды серіктері ғылыми-зерттеу жұмыстарына, әскери мақсаттарға, коммерциялық мақсаттарға (телекоммуникациялық қызметтер) кеңінен пайдаланылады. Рас, әуесқой мамандардың немесе студенттердің жасаған тәжірибелік мақсаттағы аппараттары да бар. Бірақ ондай Жердің жасанды серіктері айтарлықтай маңызды тапсырмаларды орындамайды.
Адамзат тарихындағы ең алғашқы жасанды жер серігі КСРО-да жасалған “Спутник-1″ ғарыш аппараты болды. Ол 1957 жылы 4 қазанда қазақ жерінде орналасқан “Байқоңыр” ғарыш айлағынан “Спутник” зымыранына (ракета) тиеліп ұшырылды.
Әдетте, жасанды серіктер жерді эллипс пішіндегі орбита арқылы айнала ұшып жүреді. Орбитаның мұндай түрі ғылыми тілде геоцентрлік орбита деп аталады.
“Жердің жасанды серігі” мен “Жердің серігі” деген атаулар мүлдем бөлек. Алғашқысы адам қолымен жасалатын ғарыш аппараты болса, екіншісі — Жер планетасының табиғи серігі — Ай.
Жердің жасанды серіктері ғылыми-зерттеу жұмыстарына, әскери мақсаттарға, коммерциялық мақсаттарға (телекоммуникациялық қызметтер) кеңінен пайдаланылады. Рас, әуесқой мамандардың немесе студенттердің жасаған тәжірибелік мақсаттағы аппараттары да бар. Бірақ ондай Жердің жасанды серіктері айтарлықтай маңызды тапсырмаларды орындамайды.
Адамзат тарихындағы ең алғашқы жасанды жер серігі КСРО-да жасалған “Спутник-1″ ғарыш аппараты болды. Ол 1957 жылы 4 қазанда қазақ жерінде орналасқан “Байқоңыр” ғарыш айлағынан “Спутник” зымыранына (ракета) тиеліп ұшырылды.
1. Аманжол М.Нұғыман Теориялық механика негіздері. Оқулық Алматы,2005ж.27б
2. Рахымбекова З. Материялдар кедергісі. Оқулық Алматы,1999ж.290б
3. Шыныбаев М.Д. Теориялық механика.-Алматы,1984-276б
4. Серікбаев Д. Тәжібаев С. Машина бөлшектері.-Алматы,Мектеп,1983ж-297б
5. Үркімбаев М,Жүнісбеков С. Материялдар кедергісі.- Алматы,1994.-224б
2. Рахымбекова З. Материялдар кедергісі. Оқулық Алматы,1999ж.290б
3. Шыныбаев М.Д. Теориялық механика.-Алматы,1984-276б
4. Серікбаев Д. Тәжібаев С. Машина бөлшектері.-Алматы,Мектеп,1983ж-297б
5. Үркімбаев М,Жүнісбеков С. Материялдар кедергісі.- Алматы,1994.-224б
Жоспар
I Кіріспе
II Негізгі бөлім
1. Жердің жасанды серігі
2. Жердің жасанды серіктерінің қозғалысы
3. Байқоңыр ғарыш алаңы
4. Байқоңырдан алғашқы жер серігінің ұшырылуы
III Қорытынды
IV Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Жердің жасанды серігі — аспан кеңістігінде өзінің белгіленген
орбитасы бойымен қозғала ұшатын ғарыш аппараты.
Әдетте, жасанды серіктер жерді эллипс пішіндегі орбита арқылы айнала ұшып
жүреді. Орбитаның мұндай түрі ғылыми тілде геоцентрлік орбита деп аталады.
“Жердің жасанды серігі” мен “Жердің серігі” деген атаулар мүлдем
бөлек. Алғашқысы адам қолымен жасалатын ғарыш аппараты болса, екіншісі —
Жер планетасының табиғи серігі — Ай.
Жердің жасанды серіктері ғылыми-зерттеу жұмыстарына, әскери мақсаттарға,
коммерциялық мақсаттарға (телекоммуникациялық қызметтер) кеңінен
пайдаланылады. Рас, әуесқой мамандардың немесе студенттердің жасаған
тәжірибелік мақсаттағы аппараттары да бар. Бірақ ондай Жердің жасанды
серіктері айтарлықтай маңызды тапсырмаларды орындамайды.
Адамзат тарихындағы ең алғашқы жасанды жер серігі КСРО-да жасалған
“Спутник-1″ ғарыш аппараты болды. Ол 1957 жылы 4 қазанда қазақ жерінде
орналасқан “Байқоңыр” ғарыш айлағынан “Спутник” зымыранына (ракета) тиеліп
ұшырылды.
Ең алғашқы жердің жасанды серігі
Геостационарлық орбита бойынша Жердің жасанды серігінің қозғалысы
1.1 Жердің жасанды серігі
Жердің жасанды серігі (ЖЖС) — Жер төңірегіндегі орбитаға шығарылып, әр
түрлі ғылыми және қолданбалы мәселелерді шешуге арналған ғарыштық аппарат.
Дүние жүзіндегі ең тұңғыш ЖЖС КСРО-да 1957 жылы 4 қазанда ұшырылды. 1958
жылы 1 ақпанда орбитаға тұңғыш америкалық ЖЖС — “Эксплорер-1” шығарылды.
Кейінірек өз ЖЖС-терін басқа елдер: 26.11.1965 — Франция (“А-1” серігі),
11.2.1970 — Жапония (“Осуми”), 24.4. 1970 — Қытай (“4 айна-1”), 28.10.1971
— Ұлыбритания (“Просперо”), 18.7.1980 — Үндістан (“Рохини”) ұшыра бастады.
Канада, Франция, Италия, Ұлыбритания, т.б. елдерде жасалған кейбір серіктер
1962 жылдан бастап америкалық тасығыш ракеталардың көмегімен ұшырылды.
Кеңестік тасығыш ракеталардың көмегімен Үндістан, Франция, Чехословакия,
т.б. елдердің ЖЖС-тері орбитаға шығарылды. ЖЖС-ті тасығыш ракетаның
көмегімен орбитаға шығару үшін оған бірінші ғарыштық жылдамдыққа тең (қ.
[Ғарыштық ЖылдамдықтарҒарыштық жылдамдықтар) немесе одан артық (бірақ 1,4
еседен асып кетпейтін) жылдамдық берілуі тиіс. ЖЖС-тің ұшуының төменгі
биіктігі (орбитаның перигейінде) 140 — 150 км (атмосферада жылдам тежелуден
сақтану үшін), жоғарғы биіктігі (орбитаның апогейінде) бірнеше жүздеген мың
км-ге дейін. ЖЖС-тің жерді бір айналып шығу уақыты оның ұшу орбитасының
орташа биіктігіне байланысты және 1,5 сағаттан бірнеше тәулікке созылады.
Экватор жазықтығына жақын жатқан экваторлық орбитаға шығарылған ЖЖС
экваториалдық ЖЖС, ал Жердің полюстері маңынан өтетін полярлық (немесе
поляр маңындағы) орбитадағы ЖЖС полярлық ЖЖС деп аталады. Жер бетінен 35800
км қашықтықтағы экваториалдық орбитаға шығарылып, Жердің айналу бағытымен
қозғалатын ЖЖС Жер бетінің бір нүктесінің үстінде “қалқып” тұрады
(геостационарлық орбита). Мұндай ЖЖС-тер стационарлық деп аталады. ЖЖС-
тердің ерекше типіне ғарыштық кемелер және герметикалық кабинасында адам
өмір сүретін орбиталық стансалар жатады. Халықаралық келісімге сәйкес, егер
ғарыштық аппарат Жерді кем дегенде бір рет айналып ұшса, ол ЖЖС деп
аталады. Бұл шарт сақталмаған жағдайда ғарыштық аппарат баллистикалық
траектория бойымен өлшеулер жүргізген зондылау ракетасы болып саналады және
ЖЖС ретінде тіркелмейді. Орбитаға шығар кезінде ЖЖС-тен бөлініп қалатын
тасығыш ракетаның соңғы сатылары, бас бөлігіндегі ауа ақтырғыш, т.б.
қосалқы орбиталық нысандар болып есептеледі; бұл нысандар Жер төңірегіндегі
орбитамен қозғалады; олар бірқатар жағдайларда ғыл. мақсат үшін бақыланатын
нысан қызметін атқарғанымен, әдетте, оларды ЖЖС деп атамайды. ЖЖС-тер
көмегі арқылы шешілетін мәселелерге байланысты олар ғыл.-зерт. ЖЖС-тері
және қолданбалы ЖЖС-тер болып бөлінеді. Егер ЖЖС-те радиотаратқыштар,
қандай да бір өлшеуіш аппаратура, жарық сигналдарын беретін импульстық
шамдар, т.б. орнатылса оны активті ЖЖС деп атайды. Аталған жабдықтардың
ешқайсысы жоқ, тек кейбір ғыл. мәселелерді шешу үшін жерден бақыланатындары
(мұндай ЖЖС-тер қатарына диаметрі бірнеше ондаған м-ге жететін ЖЖС-
баллондар жатады) пассивті деп аталады. ұылыми-зерттеу ЖЖС-тері Жерді,
басқа аспан денелерін, ғарыштық кеңістікті зерттеуге, ғарыштық кеңістікте
биологиялық, т.б. зерттеулер жүргізу үшін қызмет атқарады. ЖЖС-тің бортында
орналастырылған аппаратура, сондай-ақ, ЖЖС-ті жер бетіндегі станциялардан
бақылау астрономиялық, геодезиялық, биологиялық, геофизикалық және арнайы
зерттеулер жүргізуге мүмкіндік береді. ұыл.-зерт. ЖЖС-теріне алғашқы
кеңестік “Электрон”, “Протон”, “Космос” сериялы ЖЖС-тер, америкалық
“Авангард”, “Эксплорер”, “ОГО”, “ОСО”, “ОАО” (геофизикалық, күндік,
астрономиялық обсерваториялар) сериялы ЖЖС-тер; ағылшын ЖЖС-і — “Ариэль”,
француз ЖЖС-і — “Диадем”, т.б. жатады.
2. Жердің жасанды серіктерінің қозғалысы
Жасанды серіктердің қозғалысы - Бүгінгі таңда бірнеше мыңдаған
жасанды серіктер Жерді айналуда. Зымырандардың көмегімен белгілі
бір орбитаға шығарылған серіктер сол алған жылдамдығы есебінен орбиталар
бойымен қозғалады. Жасанды серіктердің қозғалысы денелердің ауырлық
күші әрекетінен қозғалуының маңызды әрі ерекше жағдайы болып
табылады.Денелердің ауырлық күшінің әрекетінен қозғалуының қарапайым түрі —
денелердің Жер бетіне вертикаль бағытта нөлге тең бастапқы жылдамдыкпен
еркін түсуі. Бұл кезде дене Жердің центріне қарай g еркін
түсу үдеуімен қозғалады.Егер дененің бастапқы жылдамдығы нөлден үлкен болса
және Жер бетіне жанама бойымен бағытталса, онда дене қисық траектория
бойымен қозғалады. Бастапқы жылдамдықтың белгілі бір мәнінде Жер бетіне
жанама бойымен лақтырылған дене (атмосфера болмаған жағдайда), ауырлық
күшінің әрекетінен Жерді айнала дөңгелек орбита бойымен қозғала
алады.Бүкіләлемдік тартылыс күші әрекетінен дененің дөңгелек орбита бойымен
қозғалысы жүзеге асатын жылдамдық бірінші ғарыштық жылдамдық деп
аталады.Жерден ұшатын дене үшін бірінші ғарыштық жылдамдықты аныктайық.
Ауырлық күшінің әрекетінен дене Жер айналасында радиусы R шеңбер бойымен
қозғалсын. Бұл кездегі еркін түсу үдеуі центрге тартқыш үдеу болады,
яғни . Ал бұдан немесе
Бұл — бірінші ғарыштық жылдамдықтың формуласы. Жердің радиусын 6400 км, ал
g = 9,8 мc2 деп алып, осы жылдамдықты есептейік:
Жердің жасанды серіктеріне мұндай жылдамдықты тек қуатты ғарыш зымырандары
ғана бере алады.
Егер Жердің жасанды серігінің Жерден һ биіктігін ескермеуге
болмаса, һ биіктіктегі еркін түсу үдеуі формуласымен анықталады.
Бұл жағдайда бірінші ғарыштық жылдамдықты есептеуге
арналған формула немесе түріне ие болады.
формула бойынша кез келген планета серігінің бірінші ғарыштың
жылдамдығын есептеуге болады. Мұнда Жер радиусы мен массасы мәндерінің
орнына берілген планетаның сәйкес шамаларының мәндері қойылады.
Параболалық траекторияға сәйкес келетін жылдамдық екінші ғарыштық
жылдамдық деп аталады.
Жерден ұшатын дене үшін екінші ғарыштық жылдамдықтың мәнін қорытып шығармай
аламыз: Серік мұндай жылдамдықпен парабола бойымен қозғала отырып,
Күннің немесе басқа планетаның жасанды серігіне айналады.
мен арасындағы аралық жылдамдық ( ) кезінде серік Жерді
созылыңқы эллипс бойымен айнала қозғалады.
Жердің алғашқы жасанды серігі 1957 жылдың 4 қарашасында ұшырылған
болатын. Ол жұлдыздардың арасында жылдам қозғалып бара жатқан кішкене
жұлдыз сияқты еді. Бүгінгі таңда жасанды серіктердің көмегімен көптеген
пайдалы жұмыстар атқарылады, мысалы, Жер төңірегі кеңістігіндегі ғылыми
зерттеулер, астрономиялық бақылаула р, байланыс (радио,теледидар), ауа райын
болжау, Жердің табиғи қорларын зерттеу және т.б.
Планетааралық станциялар Марс пен Ш олпанды, Меркурий мен Юпитерді зерт теді.
Қазіргі кезде бір станцияның көмегімен бірнеше планеталарды зерттеу жүзеге
асырыла бастады.Қазіргі кезде Жерден 36000 км қашықтықтағы экваторлық
орбитаға жаңа байланыс серіктері ұшырылады. Мұндай серіктердің Жерді
айналу периоды 24 сағатка тең, яғни серік әр уақытта Жер бетінің белгілі
бір нүктесінің үстінде болады. Мұндай
серіктер телекоммуникацияда (телефо ндық байланыс, теледидар), дөл уақытты
анықтау қызметінде кеңінен қолданылып отыр
3. Байқоңыр ғарыш алаңы
Байқоңыр ғарыш алаңы Қазақстан Республикасының Қызылорда облысы аумағында
орналасқан.
1950-ші жылдары ғарыш алаңын құру алғашқы кеңестік құрлықаралық Р-
7 баллистикалық ракетасын жасап шығару қажеттілігімен белгіленген болатын.
Оның ұшу қашықтығы 8000 км асып кетті, соған байланысты Кеңес Одағының
тұтастай азия бөлігі арқылы шығыс бағытында өтетін жаңа трассаны жабдықтау
қажеттігі туындады. Қалдық сатылардың түуі үшін жаңа аумақтар мен
жаңа өлшеу пуктілері қажеттігі туындады. Осы ракеталады ұшыру үшін
жаңа полигон қажет болды. Осы мәселелерді шешу мақсатында 1950-ші жылдардың
басында комиссия құрылды, жаңа полигонға қойылатын талаптар
әзірленді және оны құруға елдегі қолайлы аудандар аталды, оның ішінде
Калмыкия мен Дагестан да болды.Нәтижесінде жаңа полигонды Қазақстанда, Арал
теңізіне жақын, Қазақ КСР Қызылорда облысының Төре-Тамтеміржол бекеті
аумағына орналастыру нұсқасы таңдалды. 1955 ж. 12, ақпанда полигон салу
туралы КСРО Министрлер Кеңесінің № 292–181 қаулысы қабылданды.
Ғарыш алаңы ауданы 6717 км² және солтүстіктен оңтүстікке дейін ұзындығы —
75 км, батыстан шығысқа дейін — 90 км аумақты алып жатыр.Құрлықаралық
екісатылы баллистикалық ракета 8К71 № 5Л -Р-7 типіндегі ракеталар тобының
прототипі Союз алғашқы ұшыру 1957 ж. 15 мамырында жүзеге асырылды.8К71
№ 6 ракетасын алғашқы сәтті ұшыру 1957 ж. 21 тамызында жүзеге асырылды,
ал сол жылдың 4 қазанында ғарыш алаңынан Жердің алғашқы жасанды серігі ПС-
1 алып шыққан 8К71 ПС ракета-тасушысыұшырылды, 1961 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
I Кіріспе
II Негізгі бөлім
1. Жердің жасанды серігі
2. Жердің жасанды серіктерінің қозғалысы
3. Байқоңыр ғарыш алаңы
4. Байқоңырдан алғашқы жер серігінің ұшырылуы
III Қорытынды
IV Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Жердің жасанды серігі — аспан кеңістігінде өзінің белгіленген
орбитасы бойымен қозғала ұшатын ғарыш аппараты.
Әдетте, жасанды серіктер жерді эллипс пішіндегі орбита арқылы айнала ұшып
жүреді. Орбитаның мұндай түрі ғылыми тілде геоцентрлік орбита деп аталады.
“Жердің жасанды серігі” мен “Жердің серігі” деген атаулар мүлдем
бөлек. Алғашқысы адам қолымен жасалатын ғарыш аппараты болса, екіншісі —
Жер планетасының табиғи серігі — Ай.
Жердің жасанды серіктері ғылыми-зерттеу жұмыстарына, әскери мақсаттарға,
коммерциялық мақсаттарға (телекоммуникациялық қызметтер) кеңінен
пайдаланылады. Рас, әуесқой мамандардың немесе студенттердің жасаған
тәжірибелік мақсаттағы аппараттары да бар. Бірақ ондай Жердің жасанды
серіктері айтарлықтай маңызды тапсырмаларды орындамайды.
Адамзат тарихындағы ең алғашқы жасанды жер серігі КСРО-да жасалған
“Спутник-1″ ғарыш аппараты болды. Ол 1957 жылы 4 қазанда қазақ жерінде
орналасқан “Байқоңыр” ғарыш айлағынан “Спутник” зымыранына (ракета) тиеліп
ұшырылды.
Ең алғашқы жердің жасанды серігі
Геостационарлық орбита бойынша Жердің жасанды серігінің қозғалысы
1.1 Жердің жасанды серігі
Жердің жасанды серігі (ЖЖС) — Жер төңірегіндегі орбитаға шығарылып, әр
түрлі ғылыми және қолданбалы мәселелерді шешуге арналған ғарыштық аппарат.
Дүние жүзіндегі ең тұңғыш ЖЖС КСРО-да 1957 жылы 4 қазанда ұшырылды. 1958
жылы 1 ақпанда орбитаға тұңғыш америкалық ЖЖС — “Эксплорер-1” шығарылды.
Кейінірек өз ЖЖС-терін басқа елдер: 26.11.1965 — Франция (“А-1” серігі),
11.2.1970 — Жапония (“Осуми”), 24.4. 1970 — Қытай (“4 айна-1”), 28.10.1971
— Ұлыбритания (“Просперо”), 18.7.1980 — Үндістан (“Рохини”) ұшыра бастады.
Канада, Франция, Италия, Ұлыбритания, т.б. елдерде жасалған кейбір серіктер
1962 жылдан бастап америкалық тасығыш ракеталардың көмегімен ұшырылды.
Кеңестік тасығыш ракеталардың көмегімен Үндістан, Франция, Чехословакия,
т.б. елдердің ЖЖС-тері орбитаға шығарылды. ЖЖС-ті тасығыш ракетаның
көмегімен орбитаға шығару үшін оған бірінші ғарыштық жылдамдыққа тең (қ.
[Ғарыштық ЖылдамдықтарҒарыштық жылдамдықтар) немесе одан артық (бірақ 1,4
еседен асып кетпейтін) жылдамдық берілуі тиіс. ЖЖС-тің ұшуының төменгі
биіктігі (орбитаның перигейінде) 140 — 150 км (атмосферада жылдам тежелуден
сақтану үшін), жоғарғы биіктігі (орбитаның апогейінде) бірнеше жүздеген мың
км-ге дейін. ЖЖС-тің жерді бір айналып шығу уақыты оның ұшу орбитасының
орташа биіктігіне байланысты және 1,5 сағаттан бірнеше тәулікке созылады.
Экватор жазықтығына жақын жатқан экваторлық орбитаға шығарылған ЖЖС
экваториалдық ЖЖС, ал Жердің полюстері маңынан өтетін полярлық (немесе
поляр маңындағы) орбитадағы ЖЖС полярлық ЖЖС деп аталады. Жер бетінен 35800
км қашықтықтағы экваториалдық орбитаға шығарылып, Жердің айналу бағытымен
қозғалатын ЖЖС Жер бетінің бір нүктесінің үстінде “қалқып” тұрады
(геостационарлық орбита). Мұндай ЖЖС-тер стационарлық деп аталады. ЖЖС-
тердің ерекше типіне ғарыштық кемелер және герметикалық кабинасында адам
өмір сүретін орбиталық стансалар жатады. Халықаралық келісімге сәйкес, егер
ғарыштық аппарат Жерді кем дегенде бір рет айналып ұшса, ол ЖЖС деп
аталады. Бұл шарт сақталмаған жағдайда ғарыштық аппарат баллистикалық
траектория бойымен өлшеулер жүргізген зондылау ракетасы болып саналады және
ЖЖС ретінде тіркелмейді. Орбитаға шығар кезінде ЖЖС-тен бөлініп қалатын
тасығыш ракетаның соңғы сатылары, бас бөлігіндегі ауа ақтырғыш, т.б.
қосалқы орбиталық нысандар болып есептеледі; бұл нысандар Жер төңірегіндегі
орбитамен қозғалады; олар бірқатар жағдайларда ғыл. мақсат үшін бақыланатын
нысан қызметін атқарғанымен, әдетте, оларды ЖЖС деп атамайды. ЖЖС-тер
көмегі арқылы шешілетін мәселелерге байланысты олар ғыл.-зерт. ЖЖС-тері
және қолданбалы ЖЖС-тер болып бөлінеді. Егер ЖЖС-те радиотаратқыштар,
қандай да бір өлшеуіш аппаратура, жарық сигналдарын беретін импульстық
шамдар, т.б. орнатылса оны активті ЖЖС деп атайды. Аталған жабдықтардың
ешқайсысы жоқ, тек кейбір ғыл. мәселелерді шешу үшін жерден бақыланатындары
(мұндай ЖЖС-тер қатарына диаметрі бірнеше ондаған м-ге жететін ЖЖС-
баллондар жатады) пассивті деп аталады. ұылыми-зерттеу ЖЖС-тері Жерді,
басқа аспан денелерін, ғарыштық кеңістікті зерттеуге, ғарыштық кеңістікте
биологиялық, т.б. зерттеулер жүргізу үшін қызмет атқарады. ЖЖС-тің бортында
орналастырылған аппаратура, сондай-ақ, ЖЖС-ті жер бетіндегі станциялардан
бақылау астрономиялық, геодезиялық, биологиялық, геофизикалық және арнайы
зерттеулер жүргізуге мүмкіндік береді. ұыл.-зерт. ЖЖС-теріне алғашқы
кеңестік “Электрон”, “Протон”, “Космос” сериялы ЖЖС-тер, америкалық
“Авангард”, “Эксплорер”, “ОГО”, “ОСО”, “ОАО” (геофизикалық, күндік,
астрономиялық обсерваториялар) сериялы ЖЖС-тер; ағылшын ЖЖС-і — “Ариэль”,
француз ЖЖС-і — “Диадем”, т.б. жатады.
2. Жердің жасанды серіктерінің қозғалысы
Жасанды серіктердің қозғалысы - Бүгінгі таңда бірнеше мыңдаған
жасанды серіктер Жерді айналуда. Зымырандардың көмегімен белгілі
бір орбитаға шығарылған серіктер сол алған жылдамдығы есебінен орбиталар
бойымен қозғалады. Жасанды серіктердің қозғалысы денелердің ауырлық
күші әрекетінен қозғалуының маңызды әрі ерекше жағдайы болып
табылады.Денелердің ауырлық күшінің әрекетінен қозғалуының қарапайым түрі —
денелердің Жер бетіне вертикаль бағытта нөлге тең бастапқы жылдамдыкпен
еркін түсуі. Бұл кезде дене Жердің центріне қарай g еркін
түсу үдеуімен қозғалады.Егер дененің бастапқы жылдамдығы нөлден үлкен болса
және Жер бетіне жанама бойымен бағытталса, онда дене қисық траектория
бойымен қозғалады. Бастапқы жылдамдықтың белгілі бір мәнінде Жер бетіне
жанама бойымен лақтырылған дене (атмосфера болмаған жағдайда), ауырлық
күшінің әрекетінен Жерді айнала дөңгелек орбита бойымен қозғала
алады.Бүкіләлемдік тартылыс күші әрекетінен дененің дөңгелек орбита бойымен
қозғалысы жүзеге асатын жылдамдық бірінші ғарыштық жылдамдық деп
аталады.Жерден ұшатын дене үшін бірінші ғарыштық жылдамдықты аныктайық.
Ауырлық күшінің әрекетінен дене Жер айналасында радиусы R шеңбер бойымен
қозғалсын. Бұл кездегі еркін түсу үдеуі центрге тартқыш үдеу болады,
яғни . Ал бұдан немесе
Бұл — бірінші ғарыштық жылдамдықтың формуласы. Жердің радиусын 6400 км, ал
g = 9,8 мc2 деп алып, осы жылдамдықты есептейік:
Жердің жасанды серіктеріне мұндай жылдамдықты тек қуатты ғарыш зымырандары
ғана бере алады.
Егер Жердің жасанды серігінің Жерден һ биіктігін ескермеуге
болмаса, һ биіктіктегі еркін түсу үдеуі формуласымен анықталады.
Бұл жағдайда бірінші ғарыштық жылдамдықты есептеуге
арналған формула немесе түріне ие болады.
формула бойынша кез келген планета серігінің бірінші ғарыштың
жылдамдығын есептеуге болады. Мұнда Жер радиусы мен массасы мәндерінің
орнына берілген планетаның сәйкес шамаларының мәндері қойылады.
Параболалық траекторияға сәйкес келетін жылдамдық екінші ғарыштық
жылдамдық деп аталады.
Жерден ұшатын дене үшін екінші ғарыштық жылдамдықтың мәнін қорытып шығармай
аламыз: Серік мұндай жылдамдықпен парабола бойымен қозғала отырып,
Күннің немесе басқа планетаның жасанды серігіне айналады.
мен арасындағы аралық жылдамдық ( ) кезінде серік Жерді
созылыңқы эллипс бойымен айнала қозғалады.
Жердің алғашқы жасанды серігі 1957 жылдың 4 қарашасында ұшырылған
болатын. Ол жұлдыздардың арасында жылдам қозғалып бара жатқан кішкене
жұлдыз сияқты еді. Бүгінгі таңда жасанды серіктердің көмегімен көптеген
пайдалы жұмыстар атқарылады, мысалы, Жер төңірегі кеңістігіндегі ғылыми
зерттеулер, астрономиялық бақылаула р, байланыс (радио,теледидар), ауа райын
болжау, Жердің табиғи қорларын зерттеу және т.б.
Планетааралық станциялар Марс пен Ш олпанды, Меркурий мен Юпитерді зерт теді.
Қазіргі кезде бір станцияның көмегімен бірнеше планеталарды зерттеу жүзеге
асырыла бастады.Қазіргі кезде Жерден 36000 км қашықтықтағы экваторлық
орбитаға жаңа байланыс серіктері ұшырылады. Мұндай серіктердің Жерді
айналу периоды 24 сағатка тең, яғни серік әр уақытта Жер бетінің белгілі
бір нүктесінің үстінде болады. Мұндай
серіктер телекоммуникацияда (телефо ндық байланыс, теледидар), дөл уақытты
анықтау қызметінде кеңінен қолданылып отыр
3. Байқоңыр ғарыш алаңы
Байқоңыр ғарыш алаңы Қазақстан Республикасының Қызылорда облысы аумағында
орналасқан.
1950-ші жылдары ғарыш алаңын құру алғашқы кеңестік құрлықаралық Р-
7 баллистикалық ракетасын жасап шығару қажеттілігімен белгіленген болатын.
Оның ұшу қашықтығы 8000 км асып кетті, соған байланысты Кеңес Одағының
тұтастай азия бөлігі арқылы шығыс бағытында өтетін жаңа трассаны жабдықтау
қажеттігі туындады. Қалдық сатылардың түуі үшін жаңа аумақтар мен
жаңа өлшеу пуктілері қажеттігі туындады. Осы ракеталады ұшыру үшін
жаңа полигон қажет болды. Осы мәселелерді шешу мақсатында 1950-ші жылдардың
басында комиссия құрылды, жаңа полигонға қойылатын талаптар
әзірленді және оны құруға елдегі қолайлы аудандар аталды, оның ішінде
Калмыкия мен Дагестан да болды.Нәтижесінде жаңа полигонды Қазақстанда, Арал
теңізіне жақын, Қазақ КСР Қызылорда облысының Төре-Тамтеміржол бекеті
аумағына орналастыру нұсқасы таңдалды. 1955 ж. 12, ақпанда полигон салу
туралы КСРО Министрлер Кеңесінің № 292–181 қаулысы қабылданды.
Ғарыш алаңы ауданы 6717 км² және солтүстіктен оңтүстікке дейін ұзындығы —
75 км, батыстан шығысқа дейін — 90 км аумақты алып жатыр.Құрлықаралық
екісатылы баллистикалық ракета 8К71 № 5Л -Р-7 типіндегі ракеталар тобының
прототипі Союз алғашқы ұшыру 1957 ж. 15 мамырында жүзеге асырылды.8К71
№ 6 ракетасын алғашқы сәтті ұшыру 1957 ж. 21 тамызында жүзеге асырылды,
ал сол жылдың 4 қазанында ғарыш алаңынан Жердің алғашқы жасанды серігі ПС-
1 алып шыққан 8К71 ПС ракета-тасушысыұшырылды, 1961 ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz