«Қазақстан Республикасының ірі қара мал етінің экспорттық әлеуетін дамыту жобасы»
I.Қазақстан республикасында етті мал шаруашылығы саласын дамытуды жүргізу ... ... ... ... ... 4
1.1. Еттi шаруашылығы салаларындағы ағымдағы жағдайды талдау ... ... ... ... ..4
1.2.ҚР етті мал шаруашылығы саласын дамытудың ең маңызды мәселелері ... .6
1.3. Еттi шаруашылығы саласын дамытуы бойынша әлемдік тәжiрибенiң оң тәжiрибесiнiң шолуы ... ... ... .8
1.4. Еттi шаруашылық саласының экспорттық әлеуетін дамыту тұжырымдамасының қажеттiлігінің дәйектемесi» ... ... .10
1.5. Қазақстан республикасындағы еттi шаруашылық саласының экспорттық әлеуетін дамытудың мақсаттары мен міндеттері ... .11
1.6. Тұжырымдаманың іске асыруларынан күтілетін нәтижелерi мен іске асырылу кезеңі
II. ҚР еттi шаруашылық саласының экспорттық әлеуетін дамытуына ортақ жолдар ... ... ... ... ... 13
2.1. Еттi шаруашылықтың экспорттық әлеуетін дамытудың негiзгi қағидалары ...13
2.2. ҚР етті шаруашылығы саласының экспорттық әлеуетін дамытуының ортақ жолдары ... ... ... ... ...14
2.3. ҚР еттi шаруашылығы экспорттық әлеуетін дамытудың аспаптары ... ... .19
2.4. Тұжырымдаманың iске асыруларының қаржылық қамтамасыз етілуі ... ... 19
III.Тұжырымдаманың іске асырылуын көрсететін нормативтік . құқықтық актілер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
1.1. Еттi шаруашылығы салаларындағы ағымдағы жағдайды талдау ... ... ... ... ..4
1.2.ҚР етті мал шаруашылығы саласын дамытудың ең маңызды мәселелері ... .6
1.3. Еттi шаруашылығы саласын дамытуы бойынша әлемдік тәжiрибенiң оң тәжiрибесiнiң шолуы ... ... ... .8
1.4. Еттi шаруашылық саласының экспорттық әлеуетін дамыту тұжырымдамасының қажеттiлігінің дәйектемесi» ... ... .10
1.5. Қазақстан республикасындағы еттi шаруашылық саласының экспорттық әлеуетін дамытудың мақсаттары мен міндеттері ... .11
1.6. Тұжырымдаманың іске асыруларынан күтілетін нәтижелерi мен іске асырылу кезеңі
II. ҚР еттi шаруашылық саласының экспорттық әлеуетін дамытуына ортақ жолдар ... ... ... ... ... 13
2.1. Еттi шаруашылықтың экспорттық әлеуетін дамытудың негiзгi қағидалары ...13
2.2. ҚР етті шаруашылығы саласының экспорттық әлеуетін дамытуының ортақ жолдары ... ... ... ... ...14
2.3. ҚР еттi шаруашылығы экспорттық әлеуетін дамытудың аспаптары ... ... .19
2.4. Тұжырымдаманың iске асыруларының қаржылық қамтамасыз етілуі ... ... 19
III.Тұжырымдаманың іске асырылуын көрсететін нормативтік . құқықтық актілер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
Бүгінгі таңда барлық түрлердегі еттің негізгі өндірушілері тұрғындардың жеке қосалқы шаруашылықтары болып табылады; олардың еншісіне 79,4% өндірілген ет келеді; 9,5% (фермер) шаруа шаруашылықтары шығарады және 11,1% ауылшаруашылық кәсіпорындарына келеді .
Елдегi еттiң өндiрiсi 1990-2009 жылдар аралығында ІҚМ бас санына қарағанда үлкен дәрежеде қысқартылды:
- сиыр етiнiң өндiрiсi 709, 6 мың тонналардан (немесе 1, 8 ретте) 396, 09 мың тонналарға дейiн азайды;
- тұрғынның жеке тұтынуы (етке сиыр етi және ет өнімі қайта есбінде) 506, 8 мың тонналардан 402, 03 мың тонналарға дейiн азайды;
- ет және ет өнімдерін тұтыну әр адамға шаққанда (етке қайта есептеуде) 73 кг-нан 65,7 кг-ға дейін азайды (2009 жылы сиыр еті мен ет өнімдерін тұтыну әр адамға шаққанда 31 кг/жылдан 26кг/жылға дейін азайды);
- сиыр етінің импорты және ет өнімдерінің етке қайта есептеуінде 1990 жылы 19,36 мың тоннадан (4,8% отандық өндірістерден) 6,0 мың тоннаға дейін жетті.
- 2009 жылғы сиыр еті мен ет өнімдерін экспорттау көлемдерінің төмендеуі 184,5 мың тоннадан 0,02,мың тоннаға дейін.
1990 жылдың ұқсас кезеңдерімен салыстыруындағы 2010 жылдың 1 қаңтарындағы күйi бойынша шаруашылықтардың барлық дәрежелерiндегi асыл тұқымды ІҚМ басының саны 12 есе азайған; сүт жыныстарының мал басының саны 13 есе; ет жыныстарының мал басының саны 9, 1 есе. (сурет 2). Республикадағы ІҚМ бас санының төмендетуiне колхоздар, совхоздардың, шаруашылықтың жаңа формалары, қайта ұйымдастырылуы ықпал тигiзеді.
Елдегi еттiң өндiрiсi 1990-2009 жылдар аралығында ІҚМ бас санына қарағанда үлкен дәрежеде қысқартылды:
- сиыр етiнiң өндiрiсi 709, 6 мың тонналардан (немесе 1, 8 ретте) 396, 09 мың тонналарға дейiн азайды;
- тұрғынның жеке тұтынуы (етке сиыр етi және ет өнімі қайта есбінде) 506, 8 мың тонналардан 402, 03 мың тонналарға дейiн азайды;
- ет және ет өнімдерін тұтыну әр адамға шаққанда (етке қайта есептеуде) 73 кг-нан 65,7 кг-ға дейін азайды (2009 жылы сиыр еті мен ет өнімдерін тұтыну әр адамға шаққанда 31 кг/жылдан 26кг/жылға дейін азайды);
- сиыр етінің импорты және ет өнімдерінің етке қайта есептеуінде 1990 жылы 19,36 мың тоннадан (4,8% отандық өндірістерден) 6,0 мың тоннаға дейін жетті.
- 2009 жылғы сиыр еті мен ет өнімдерін экспорттау көлемдерінің төмендеуі 184,5 мың тоннадан 0,02,мың тоннаға дейін.
1990 жылдың ұқсас кезеңдерімен салыстыруындағы 2010 жылдың 1 қаңтарындағы күйi бойынша шаруашылықтардың барлық дәрежелерiндегi асыл тұқымды ІҚМ басының саны 12 есе азайған; сүт жыныстарының мал басының саны 13 есе; ет жыныстарының мал басының саны 9, 1 есе. (сурет 2). Республикадағы ІҚМ бас санының төмендетуiне колхоздар, совхоздардың, шаруашылықтың жаңа формалары, қайта ұйымдастырылуы ықпал тигiзеді.
Қазақстан Республикасының ірі қара мал
етінің экспорттық әлеуетін
дамыту жобасы
Астана қаласы, 2011 жыл
БАҒДАРЛАМА ТӨЛҚҰЖАТЫ
Бағдарлама 2011-2020 жылдарына Қазақстан Республикасының ірі
атауы қара мал етінің экспорттық әлеуетін дамытуы
Бағдарламаны әзірлеу 2011 жылдың 28 қаңтарындағы Қазақстан
үшін негіз Республикасының Президентінің Қазақстан халқына
жолдауы.
Қазақстан Республикасының Президенті қатысуымен 2011
жылдың 12 қаңтарындағы Мал шаруашылығының даму
перспиктивалары мен ағымдағы жағдайы туралы жиналыс
хаттамасы.
Әзірлеуші КазАгро Ұлттық басқарушы холдинг АҚ
Бағдарлама мақсаты Ірі қара малдардың тауарлы табыннының санының өсуін
қамтамасыз ету, ірі қара мал етінің экспорттық
әлеуетін дамыту
Бағдарлама міндеті Етті малдың генетикалық әлеуетін жақсарту және оның
генетикалық әлеуеті мен өнімді сапаларын жақсарту;
Аз өнімді малдың тұқымының қайта құрылуының
индустриалды негізінде етті мал шаруашылығының
саласын құру;
Етті қайта өңдеу және өнеркәсіп өндіру үшін
инфроқұрылымды дамыту;
ҚР-да эпизоотикалық жағдайларды сауықтыру;
Етті экспорттауға мемлекеттік көмек көрсету;
Жайылымдар мен шабындық жерлерді тиімді пайдалану,
жемдік базаны құру және жақсарту.
Іске асыру мерзімдері 2011-2020 жылдар
Күтілетін нәтижелер 2020 жылға қарай ет бағытындағы ІҚМ бас
санының жалпы бас санынан 61 % дейін үлкейту;
Еттің экспоттық әлеуетін 2016 жылға қарай 6 мың
тоннаға дейін және 2020 жылға қарай 180 мың тоннаға
дейін жағдайлар құру.
МАЗМҰНЫ
I.Қазақстан республикасында етті мал шаруашылығы саласын дамытуды
жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.1. Еттi шаруашылығы салаларындағы ағымдағы жағдайды талдау ... ... ... ... ..4
1.2.ҚР етті мал шаруашылығы саласын дамытудың ең маңызды мәселелері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.3. Еттi шаруашылығы саласын дамытуы бойынша әлемдік тәжiрибенiң оң
тәжiрибесiнiң шолуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
1.4. Еттi шаруашылық саласының экспорттық әлеуетін дамыту
тұжырымдамасының қажеттiлігінің дәйектемесi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.5. Қазақстан республикасындағы еттi шаруашылық саласының экспорттық
әлеуетін дамытудың мақсаттары мен міндеттері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
1.6. Тұжырымдаманың іске асыруларынан күтілетін нәтижелерi мен іске
асырылу кезеңі ...12
II. ҚР еттi шаруашылық саласының экспорттық әлеуетін дамытуына ортақ
жолдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2.1. Еттi шаруашылықтың экспорттық әлеуетін дамытудың негiзгi
қағидалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
2.2. ҚР етті шаруашылығы саласының экспорттық әлеуетін дамытуының ортақ
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
2.3. ҚР еттi шаруашылығы экспорттық әлеуетін дамытудың
аспаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 19
2.4. Тұжырымдаманың iске асыруларының қаржылық қамтамасыз етілуі
... ... ... ... ... ... ... .19
III.Тұжырымдаманың іске асырылуын көрсететін нормативтік – құқықтық актілер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
I.Қазақстан Республикасындағы етті малшаруашылығы саласын дамытуды
жүргізу
1.1. Еттi шаруашылығы салаларындағы ағымдағы жағдайды талдау
Қазақстан республикасының шаруашылықтарының барлық дәрежелерiне iрi
қара мал саны (бұдан әрі ІҚМ) 1990 жылдан 2010 жылға дейiн 9757, 2 мың
бастардан ( олардың ішінде сиырлар 3368 мың бастардан 2778, 78 мың
бастарға дейiн) 6 160, 4 мың бастарға дейiн төмендедi.(сурет 1)
Сурет.1.1990-1920 ж.ж.аралығындағы Қазақстан Республикасында ірі қара мал
бас саны, мың бас.
Дерекнама: ҚР статистика агенттігі, 2010 жылға – алдын ала деректер.
Сонымен бірге, ІҚМ басының 81,4% түбегейлі еншісі тұрғын жеке қосалқы
шаруашылықтарында орналасқан (2011 жылдың 1-қаңтарындағы күйі бойынша ІҚМ
бас саны тұрғын шаруашылықтарында 5011,08мың бастарды құрайды), 13,6%-
шаруа(фермер) шаруашылықтарында; және 5% ауылшаруашылық кәсіпорындарында.
Бүгінгі таңда барлық түрлердегі еттің негізгі өндірушілері
тұрғындардың жеке қосалқы шаруашылықтары болып табылады; олардың еншісіне
79,4% өндірілген ет келеді; 9,5% (фермер) шаруа шаруашылықтары шығарады
және 11,1% ауылшаруашылық кәсіпорындарына келеді .
Елдегi еттiң өндiрiсi 1990-2009 жылдар аралығында ІҚМ бас санына
қарағанда үлкен дәрежеде қысқартылды:
- сиыр етiнiң өндiрiсi 709, 6 мың тонналардан (немесе 1, 8 ретте) 396,
09 мың тонналарға дейiн азайды;
- тұрғынның жеке тұтынуы (етке сиыр етi және ет өнімі қайта есбінде)
506, 8 мың тонналардан 402, 03 мың тонналарға дейiн азайды;
- ет және ет өнімдерін тұтыну әр адамға шаққанда (етке қайта
есептеуде) 73 кг-нан 65,7 кг-ға дейін азайды (2009 жылы сиыр еті мен ет
өнімдерін тұтыну әр адамға шаққанда 31 кгжылдан 26кгжылға дейін азайды);
- сиыр етінің импорты және ет өнімдерінің етке қайта есептеуінде 1990
жылы 19,36 мың тоннадан (4,8% отандық өндірістерден) 6,0 мың тоннаға дейін
жетті.
- 2009 жылғы сиыр еті мен ет өнімдерін экспорттау көлемдерінің
төмендеуі 184,5 мың тоннадан 0,02,мың тоннаға дейін.
1990 жылдың ұқсас кезеңдерімен салыстыруындағы 2010 жылдың 1
қаңтарындағы күйi бойынша шаруашылықтардың барлық дәрежелерiндегi асыл
тұқымды ІҚМ басының саны 12 есе азайған; сүт жыныстарының мал басының
саны 13 есе; ет жыныстарының мал басының саны 9, 1 есе. (сурет 2).
Республикадағы ІҚМ бас санының төмендетуiне колхоздар, совхоздардың,
шаруашылықтың жаңа формалары, қайта ұйымдастырылуы ықпал тигiзеді.
Сурет.2. Қазақстан Республикасында жыныстары бойынша ірі қара мал
жынысының саны, мың, бас.
Дерекнама: ЦСУ КазССР және ҚР АШМ дерегі бойынша
• 1985ж.,1990ж. колхоз, совхоз және ҚазСССР бойынша басқа да
мемлекеттік шаруашылықтарда жыныстық ІҚМ саны
• 2010 жыл Жыныстық ІҚМ-нің шаруашылықтардың барлық дәрежелеріндегі
жыныстары бойынша саны
Республикада ІҚМ-нің ортақ санынан (6095,2 мың бас) асыл тұқымды ІҚМ
бас санының (343,4 мың. бас) дара салмағы 5,6 % құрайды, соның ішінде ет
жынысты асыл тұқымды мал басының дара салмағы 1,9% құрайды. Осы кезде
еуропалық елдерде бұл көрсеткіш едәуір жоғары - 50-60%, АҚШ-та - 80%.
Кесте 1. Қазақстан республикасындағы шаруашылықтардың барлық
дәрежелерiндегi iрi қара малдың асыл тұқымды мал басының дара салмағы
Өнiмдiлiктiң саны, ІҚМ асыл Оның ІҚМ ортақ
№ бағыттары бойынша бастардың тұқымды бас ішінде бас санына
ІҚМ-нің асыл тұқымды санының сиырлар,бдара
мал басының саны ортақ астары салмақ,%
санындағы
дара
салмағы, %
1. ІҚМ-нің асыл тұқымды 343 441 100 144 447 42,05
мал басының саны,
оның ішінде
өнімділік бағыттары
бойынша
1.1.Етті жыныстар 121 875 35,5 50 609 41,5
1.2.Сүтті жыныстары 106 184 30,9 42 611 40,13
1.3.Сүтті-етті жыныстар 115 382 33,6 51 227 44,4
Дерекнама: 2010 жылдың 1 қаңтарындағы күйі бойынша ҚР АШМ деректері
бойынша құралған;
Дүниелiк көрсеткiшке ІҚМ отандық мал басы санының дара салмағы 0,6%
құрайды. Қазақстан Республикасында 2010 жылы әлемдік өндірістің ортақ
көлемінен сиыр етінің 0,7% өндірілді.
Қазақстанда ортақ сиырлардың бас санынан етті бағыттағы сиырлардың
бас саны 1,2 % құрайды.
Республикаға меншiктi асыл тұқымды аналық мал санын жақын жылдарда
еттi шаруашылығының саласының қатты көтеруiмен қамтамасыз ету экономикалық
сегментті экспорттық қуатқа шығаруға жетпейді.
1.2. Қазақстан Республикасының етті мал шаруашылығы саласын дамытудың
ең маңызды мәселелері
Етті шаруашылық салаларын қанағаттанарлықсыз дамытудың маңызды
мәселелері болып табылады:
1. Тұрғындардың төмен өнімді жеке қосалқы шаруашылықтарында 80% астам
ІҚМ бас санының шоғырлануы. Нәтижесінде , тек жеке мұқтаждықтар
үшін өнім өндіруге тиіс мамандандырылмаған ауылшаруашылық
кәсіпорындар, ал расында үй шаруашылықтары нарықтағы ет өнімінің
негізгі жабдықтаушылары болып қалыптасты;
2. Шаруашылықтың барлық дәрежелеріндегі ІҚМ төмен ет өнімділігі ( тірі
салмақтағы сойыста алынған ІҚМ дара массасының шығуы 52%.[1]
құрайды);
3. 2010 жылғы 1,9% деңгейіндегі ІҚМ-ның ортақ мал санынан етті
бағыттағы асыл тұқымды малдың төмен еншісі жіберілмейді.
Қорытындысында малдардың жоғары өнімді ет жыныстарының шамалы саны
арқасында өндіріске негізінен жас төл және сүт жыныстарының
жарамсыз мал еттері жүреді.
Асыл тұқымды малдың тұқымдық құндылығы, тектік әлеуеті, өнімділігі
зауыттар мен шаруашылықтар, аттестатты асыл тұқымды орталықтармен
берілген асыл тұқымды куәлігімен расталады.
Тауарлық ауылшаруашылық өндірісіне тұқымдық малды беру кезінде оның
асыл тұқымды шежіресі іс жүзінде бөлінеді, себебі, тұқымдық құндылығына
қарамастан берілген малдың жемісі оның иесі асыл тұқымды мәртебесіне
иеленбейтін шаруашылық болғандығына байланысты толықтай асыл тұқымды
мәртебесін жоғалтады. Сәйкесінше, оған мемлекеттік қолдаудың шаралары
таратылмайды, бұл тұқымдық процесстің қатысушыларын теңсіз шарттарға қояды
және тұқымды жақсарту жұмысының әрі қарай дамуына жеке меншік иелерінің
қызығушылығын жоғалтуды ілестіреді.
4. Жемдеуді қанағаттандырмайтын ұйым ( шаруашылықтың барлық
дәрежелерінде еттің сойыс үшін жүзеге асырылатын ІҚМ орташа тірі
салмағы 300 кг[2] құрайды). Мал шаруашылығының төменгі сапалы
көрсеткіштері ІҚМ ет өндірісінің тиімділігі мен өзіндік құнына әсер
етеді;
5. Ескірген әдістер мен сұрыптаулық – тектік жұмыстың өткізілуінің
жеткіліксіз деңгейі.
Елде тектің сұрыптаулық белгілерін бағалау қолданатын мал басының
тармағының өсіру әдісі тиімсіз және іс – жүзінде әлемдік тәжірибеде
қолданылмайды (ортақ тәжірибеден 0,2%). Осы әдіс бойынша бұқаның сұрыптау
құндылығының расталуы 12 жылды талап етеді. Еттің бастаушы әлемдік
өндірушілері ұрпақ бойынша немесе тегі (ДНК) бойынша индекстік бағалауды
қолданады;
6. Бүгінгі күнде барлық малдәрігерлік – профилактикалық шаралардың
тұқымды жұмыстың, зоотехникалық есептің және т.б. бастапқы негізі
болып табылатын ауылшаруашылық малдардың теңстірілуі өткізілмеген.
Іс жүзінде тіпті асыл тұқымдық мал басының теңестірілуі
өткізілмеген. Теңестірілудің жоқтығы үлкен көлемді ұрықтауды
өткізудің тиімділігін күмандандырады;
7. Әлсіз жем базасы: табиғи жем жайылымдарының төмен өнімділігі, бір
жылдық және көпжылдық шөптердің, дәнді бұршақ пен энергетикалық
мәдениеттердің (жүгері, соя күнжарасы, күнжара) жайылымының
жеткіліксіздігі, пішендеме, сүр шөп, ірі талшықты азықтардың
өндіріс көлемінің қысқартылуы, пішен ұнының, құрамалы сүр шөптің
өндірісінің тоқтатылуы;
8. Мал шаруашылық саласының дамуы бойынша есепті шешуге тиімді
мүмкіндік бермейтін мал дәрігерлік аманшылықтың қамтамасыз
етілуінің төмен деңгейі;
9. Жоғарғы сапалы сиыр етінің өндірісінің нарығының дамымағандығы,
бәсекеге түсе алатын еттің ірі партияларын жеткізу және
қалыптастырудың жоқтығы ;
10. Етті шаруашылықтың дамуына мемлекеттік қолдау шараларының
жеткіліксіздігі;
11. Етті шаруашылық саласында қазіргі кешенді ғылыми әзірлемелердің
жеткіліксіздігі.
1.3. Еттi шаруашылығы саласын дамытуы бойынша әлемдік тәжiрибенiң
оң тәжiрибесiнiң шолуы
2010 жылдың 1 қаңтарындағы ІҚМ әлемдік бас саны FASUSDA деректері
бойынша 967,6 млн. бас саналады. Сонымен бірге, әлемдік көрсеткіште дара
салмақтары Бразилияда 18,5% құрайды; Қытайда - 11%; АҚШ - 9,6%; ЕС - 9,2%;
Аргентинада - 5,6%; Австралияда- 2,8%.[3]
АҚШ (USDA) ауылшаруашылығы министрлігінің және FAS деректері
бойынша сиыр етінің әлемдік өндірісі 2009 жылы 57,43 млн. тонн құрады. Сиыр
етінің өндірісінің әлемдік рейтингінде озып келе жатқан позицияларды АҚШ,
ЕС, Бразилия, Қытай, Аргентина алады.
Сурет. 3. Сиыр етінің әлемдік нарығының құрылымы
Дерекнама: ФАО. (FASUSDA статистикалық деректеріне сәйкес), халықаралық
интернет желісі,
ҚР статистика Агенттігі
Бастаушы ел – өндірушілердегі ІҚМ етті жыныстарының еншісі 35-80%
құрайды. Мысалы, ірі қара малдың ортақ мал массасынан мамандандырылған ет
малының дара салмағы АҚШ - 76 %; Канадада -69%; в Австралияда -86%, Батыс
Европада- 50 %.[4] дейін. Сүтті сиырларға етті сиырларды шаққандағысы
1:4 құрайды. Дәл осылай АҚШ-та да (9 млн. және 33 млн. сәйкесінше).
Бастапқы әлемдік экспортаушы – Бразилия тажірибесінде көрсетілгендей,
осы елде етті шаруашылық саласын дамытуыдың басты жетістіктерінің
факторлары болып табылады:
• тек экспорттық мәдениет емес, сонымен қатар малшаруашылығының
негізгі жемдік рационы болып табылатын, қант қамысы, соя және
жүгері сияқты әлемдік нарықтағы аса қажетті, өңдеу пайдасына
плантациялық мономәдениеттердің (кофе плантациялары,
апельсиндер өсіру) біртіндеп жиналуы ;
• жыл бойы жайылымдық малшаруашылығы артықшылықтарын қолдану ;
• қайта өңделетін ауылшаруашылық жайылымдардың алаңдарын үлкейту;
• аграрлы секторда міндетті қаржыландыру және инвестициялау;
• малшаруашылығы үшін жемдер өндірісінің төмен өзіндік құны;
• ет өндірісіне қазіргі технологиялық процесстерді енгізу:
ұрықтау, жемдеу,мал дәрігерлік-профилактикалық шаралардың
өткізілуі мен мазмұны;
• аграрлы экспорттық либерализациясы: экспорттық лицензиялар мен
квоталар жойылды және аграрлық өнімнен кедендік тарифтер
алынды;
• несиелендірудің мемлекеттік қолдауы, преференциялды өндірістік
несие желілердің нысаны ретінде шаруашылықтардың мемлекеттік
қолдауын жүзеге асыру;
• ет өндірісі бойынша ірі-тауарлық фермалар құру;
• малды жемдеу жүйесінің арзандауы, оның өзіндік құнының
төмендеуі.
Көп елдерді еттің әлемдік тапшылығы мал шаруашылығына өз
қатынастарын қайта құруды мәжбүрледі.
Осылай, РФ Ауылшаруашылық Министрлігімен 2012 жылға дейін
есептелінген, етті шаруашылықтардың аймақтық бағдарламаларын жүзеге
асыруға жыл сайын 3,5 млрд.рубль бөлуді қарастыратын,етті шаруашылықты
дамытудың бағдарламасы әзірленді және жүзеге асырылуда. Бағдарламаның іске
асырылу нәтижесі арнайы 450 ден 300 мың бастарға дейін ет жыныстарының мал
бас санын үлкейту болуы керек, соның ішінде, тұқымдық малдар 143 – тен 500
мың бастарға дейін. Асыл тұқымды өзегінің күшейтуіне Ресей жыл сайын
шетелден 50 мың бастан кем емес төлдер тасуға жоспарлайды.
1.4. Еттi шаруашылық саласының экспорттық әлеуетін дамыту
тұжырымдамасының қажеттiлігінің дәйектемесi
Ет және ет өнімдері елдің стратегиялық азық-түлік қауіпсіздігінің
құрылымының ажырамас бөлігі болып табылады. Мал шаруашылығы өнімнің
тұтынушылық көрсеткіштері әр адамға шаққанда, мән бойынша, ұлттық
аманшылығын сипаттайтын негізгі көрсеткіші болып табылады. Ет шаруашылығын
дамытудың тарихи шарттары күшінде - мамандандырылған ет жыныстары
малдарынан жоғары сапалы сиыр етін алу сала ретінде елде таратылмады.
Қазақстан үшін сыртқы нарыққа еттің экспортын айтарлықтай қосуға
мүмкіндік беретін қолайлы нарықтық конъюктура қалыптасады. Бұл -
жайылымдардың бар болуы , (180 млн. дейін) өткізу нарығының сиымды
жақындығы, қолайлы табиғи климаттық шарттары бар, елдің табиғи
басекелестік артықшылықтарының бар болуымен байланысты. Осымен қатар, мал
шаруашылығы байырғы тұрғындардың дәстурлі қолөнері болып табылады.
Етті шаруашылық экспортық әлеуетін дамыту оның экономикалық
тартымдылығы және агробизнестің диверсификациясының жоғарлатуына мүмкіндік
туғызады..
Сайып келгенде Қазақстан Республикасының етті шаруашылық саласының
экспорттық әлеуетін дамыту тұжырымдамасы Қазақстандағы ет өндірісі
саласын бірқалыпты дамытуды қамтамасыз ету, ет және ет өнімдерін экспортқа
жеткізу және импорттық тәуелсіздігіне табыстары үшін құрал бөлуге арналған
және де АПК дамытудың басымды бағыттарының бірі болып табылады..
1.5. Қазақстан республикасындағы еттi шаруашылық саласының экспорттық
әлеуетін дамытудың мақсаттары мен міндеттері.
Қазақстан Республикасындағы етті шаруашылық саласының экспорттық
әлеуетін дамытудың басты мақсатттары агроөнеркәсіптік кешенде еңбек
өнімділігін жоғарлату, елдің ортақ экспорттық құрылымында АПК өнімдерінің
экспорт еншісін ұзарту болып табылады.
Қазақстан Республикасында ет шаруашылығы саласының экспорттық әлеуетін
дамыту үшін ет бағытындағы ІҚМ бас санының үлкейуін және етті
малшаруашылықтарының жүргізілуін тиімділігін жоғарлату жолымен қамтамасыз
ету керек:
- Индустриалды негізде етті мал шаруашылық саласының дамулары;
- етті малдың және оның өнімді сапаларының қауымдаластығының тектік
әлеуетінің жақсартулары;
- етті мал шаруашылығының дамытуына инновациялық технологиялардың
енгізілуі;
- жайылымдар мен шабындықтардың жақсартулары және тиімді қолданулары;
- азық өндірісі жүйесінің дамытулары;
- өндеркәсіптік өндіріс және етті қайта өңдеу үшін инфроқұрылымдардың
дамытулары;
- ҚР эпизоотикалық жағдайлардың сауығулары;
- етті шаруашылық саласындағы мемлекеттік қолдау көрсетулер;
- етті шаруашылық дамытуына инвистициялық бөлінділердің тартылуы.
1.6. Тұжырымдаманың іске асыруларынан күтілетін нәтижелерi мен іске
асырылу кезеңі
Тұжырымдаманы іске асырудың аралығы 2 кезеңнен тұрады:
Тұжырымдаманы іске асырудың бірінші кезеңі (2011-2015 жылдар) ет
бағытындағы асыл тұқымды жоғары өнімді табынның санын құру және үлкейтуді
қарастырады .
Тұжырымдаманы іске асырудың екінші кезеңі (2016-2020жылдар) етті
шаруашылық саласының экспорттық әлеуетін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
етінің экспорттық әлеуетін
дамыту жобасы
Астана қаласы, 2011 жыл
БАҒДАРЛАМА ТӨЛҚҰЖАТЫ
Бағдарлама 2011-2020 жылдарына Қазақстан Республикасының ірі
атауы қара мал етінің экспорттық әлеуетін дамытуы
Бағдарламаны әзірлеу 2011 жылдың 28 қаңтарындағы Қазақстан
үшін негіз Республикасының Президентінің Қазақстан халқына
жолдауы.
Қазақстан Республикасының Президенті қатысуымен 2011
жылдың 12 қаңтарындағы Мал шаруашылығының даму
перспиктивалары мен ағымдағы жағдайы туралы жиналыс
хаттамасы.
Әзірлеуші КазАгро Ұлттық басқарушы холдинг АҚ
Бағдарлама мақсаты Ірі қара малдардың тауарлы табыннының санының өсуін
қамтамасыз ету, ірі қара мал етінің экспорттық
әлеуетін дамыту
Бағдарлама міндеті Етті малдың генетикалық әлеуетін жақсарту және оның
генетикалық әлеуеті мен өнімді сапаларын жақсарту;
Аз өнімді малдың тұқымының қайта құрылуының
индустриалды негізінде етті мал шаруашылығының
саласын құру;
Етті қайта өңдеу және өнеркәсіп өндіру үшін
инфроқұрылымды дамыту;
ҚР-да эпизоотикалық жағдайларды сауықтыру;
Етті экспорттауға мемлекеттік көмек көрсету;
Жайылымдар мен шабындық жерлерді тиімді пайдалану,
жемдік базаны құру және жақсарту.
Іске асыру мерзімдері 2011-2020 жылдар
Күтілетін нәтижелер 2020 жылға қарай ет бағытындағы ІҚМ бас
санының жалпы бас санынан 61 % дейін үлкейту;
Еттің экспоттық әлеуетін 2016 жылға қарай 6 мың
тоннаға дейін және 2020 жылға қарай 180 мың тоннаға
дейін жағдайлар құру.
МАЗМҰНЫ
I.Қазақстан республикасында етті мал шаруашылығы саласын дамытуды
жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.1. Еттi шаруашылығы салаларындағы ағымдағы жағдайды талдау ... ... ... ... ..4
1.2.ҚР етті мал шаруашылығы саласын дамытудың ең маңызды мәселелері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.3. Еттi шаруашылығы саласын дамытуы бойынша әлемдік тәжiрибенiң оң
тәжiрибесiнiң шолуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8
1.4. Еттi шаруашылық саласының экспорттық әлеуетін дамыту
тұжырымдамасының қажеттiлігінің дәйектемесi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
1.5. Қазақстан республикасындағы еттi шаруашылық саласының экспорттық
әлеуетін дамытудың мақсаттары мен міндеттері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
1.6. Тұжырымдаманың іске асыруларынан күтілетін нәтижелерi мен іске
асырылу кезеңі ...12
II. ҚР еттi шаруашылық саласының экспорттық әлеуетін дамытуына ортақ
жолдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2.1. Еттi шаруашылықтың экспорттық әлеуетін дамытудың негiзгi
қағидалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
2.2. ҚР етті шаруашылығы саласының экспорттық әлеуетін дамытуының ортақ
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
2.3. ҚР еттi шаруашылығы экспорттық әлеуетін дамытудың
аспаптары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... 19
2.4. Тұжырымдаманың iске асыруларының қаржылық қамтамасыз етілуі
... ... ... ... ... ... ... .19
III.Тұжырымдаманың іске асырылуын көрсететін нормативтік – құқықтық актілер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
I.Қазақстан Республикасындағы етті малшаруашылығы саласын дамытуды
жүргізу
1.1. Еттi шаруашылығы салаларындағы ағымдағы жағдайды талдау
Қазақстан республикасының шаруашылықтарының барлық дәрежелерiне iрi
қара мал саны (бұдан әрі ІҚМ) 1990 жылдан 2010 жылға дейiн 9757, 2 мың
бастардан ( олардың ішінде сиырлар 3368 мың бастардан 2778, 78 мың
бастарға дейiн) 6 160, 4 мың бастарға дейiн төмендедi.(сурет 1)
Сурет.1.1990-1920 ж.ж.аралығындағы Қазақстан Республикасында ірі қара мал
бас саны, мың бас.
Дерекнама: ҚР статистика агенттігі, 2010 жылға – алдын ала деректер.
Сонымен бірге, ІҚМ басының 81,4% түбегейлі еншісі тұрғын жеке қосалқы
шаруашылықтарында орналасқан (2011 жылдың 1-қаңтарындағы күйі бойынша ІҚМ
бас саны тұрғын шаруашылықтарында 5011,08мың бастарды құрайды), 13,6%-
шаруа(фермер) шаруашылықтарында; және 5% ауылшаруашылық кәсіпорындарында.
Бүгінгі таңда барлық түрлердегі еттің негізгі өндірушілері
тұрғындардың жеке қосалқы шаруашылықтары болып табылады; олардың еншісіне
79,4% өндірілген ет келеді; 9,5% (фермер) шаруа шаруашылықтары шығарады
және 11,1% ауылшаруашылық кәсіпорындарына келеді .
Елдегi еттiң өндiрiсi 1990-2009 жылдар аралығында ІҚМ бас санына
қарағанда үлкен дәрежеде қысқартылды:
- сиыр етiнiң өндiрiсi 709, 6 мың тонналардан (немесе 1, 8 ретте) 396,
09 мың тонналарға дейiн азайды;
- тұрғынның жеке тұтынуы (етке сиыр етi және ет өнімі қайта есбінде)
506, 8 мың тонналардан 402, 03 мың тонналарға дейiн азайды;
- ет және ет өнімдерін тұтыну әр адамға шаққанда (етке қайта
есептеуде) 73 кг-нан 65,7 кг-ға дейін азайды (2009 жылы сиыр еті мен ет
өнімдерін тұтыну әр адамға шаққанда 31 кгжылдан 26кгжылға дейін азайды);
- сиыр етінің импорты және ет өнімдерінің етке қайта есептеуінде 1990
жылы 19,36 мың тоннадан (4,8% отандық өндірістерден) 6,0 мың тоннаға дейін
жетті.
- 2009 жылғы сиыр еті мен ет өнімдерін экспорттау көлемдерінің
төмендеуі 184,5 мың тоннадан 0,02,мың тоннаға дейін.
1990 жылдың ұқсас кезеңдерімен салыстыруындағы 2010 жылдың 1
қаңтарындағы күйi бойынша шаруашылықтардың барлық дәрежелерiндегi асыл
тұқымды ІҚМ басының саны 12 есе азайған; сүт жыныстарының мал басының
саны 13 есе; ет жыныстарының мал басының саны 9, 1 есе. (сурет 2).
Республикадағы ІҚМ бас санының төмендетуiне колхоздар, совхоздардың,
шаруашылықтың жаңа формалары, қайта ұйымдастырылуы ықпал тигiзеді.
Сурет.2. Қазақстан Республикасында жыныстары бойынша ірі қара мал
жынысының саны, мың, бас.
Дерекнама: ЦСУ КазССР және ҚР АШМ дерегі бойынша
• 1985ж.,1990ж. колхоз, совхоз және ҚазСССР бойынша басқа да
мемлекеттік шаруашылықтарда жыныстық ІҚМ саны
• 2010 жыл Жыныстық ІҚМ-нің шаруашылықтардың барлық дәрежелеріндегі
жыныстары бойынша саны
Республикада ІҚМ-нің ортақ санынан (6095,2 мың бас) асыл тұқымды ІҚМ
бас санының (343,4 мың. бас) дара салмағы 5,6 % құрайды, соның ішінде ет
жынысты асыл тұқымды мал басының дара салмағы 1,9% құрайды. Осы кезде
еуропалық елдерде бұл көрсеткіш едәуір жоғары - 50-60%, АҚШ-та - 80%.
Кесте 1. Қазақстан республикасындағы шаруашылықтардың барлық
дәрежелерiндегi iрi қара малдың асыл тұқымды мал басының дара салмағы
Өнiмдiлiктiң саны, ІҚМ асыл Оның ІҚМ ортақ
№ бағыттары бойынша бастардың тұқымды бас ішінде бас санына
ІҚМ-нің асыл тұқымды санының сиырлар,бдара
мал басының саны ортақ астары салмақ,%
санындағы
дара
салмағы, %
1. ІҚМ-нің асыл тұқымды 343 441 100 144 447 42,05
мал басының саны,
оның ішінде
өнімділік бағыттары
бойынша
1.1.Етті жыныстар 121 875 35,5 50 609 41,5
1.2.Сүтті жыныстары 106 184 30,9 42 611 40,13
1.3.Сүтті-етті жыныстар 115 382 33,6 51 227 44,4
Дерекнама: 2010 жылдың 1 қаңтарындағы күйі бойынша ҚР АШМ деректері
бойынша құралған;
Дүниелiк көрсеткiшке ІҚМ отандық мал басы санының дара салмағы 0,6%
құрайды. Қазақстан Республикасында 2010 жылы әлемдік өндірістің ортақ
көлемінен сиыр етінің 0,7% өндірілді.
Қазақстанда ортақ сиырлардың бас санынан етті бағыттағы сиырлардың
бас саны 1,2 % құрайды.
Республикаға меншiктi асыл тұқымды аналық мал санын жақын жылдарда
еттi шаруашылығының саласының қатты көтеруiмен қамтамасыз ету экономикалық
сегментті экспорттық қуатқа шығаруға жетпейді.
1.2. Қазақстан Республикасының етті мал шаруашылығы саласын дамытудың
ең маңызды мәселелері
Етті шаруашылық салаларын қанағаттанарлықсыз дамытудың маңызды
мәселелері болып табылады:
1. Тұрғындардың төмен өнімді жеке қосалқы шаруашылықтарында 80% астам
ІҚМ бас санының шоғырлануы. Нәтижесінде , тек жеке мұқтаждықтар
үшін өнім өндіруге тиіс мамандандырылмаған ауылшаруашылық
кәсіпорындар, ал расында үй шаруашылықтары нарықтағы ет өнімінің
негізгі жабдықтаушылары болып қалыптасты;
2. Шаруашылықтың барлық дәрежелеріндегі ІҚМ төмен ет өнімділігі ( тірі
салмақтағы сойыста алынған ІҚМ дара массасының шығуы 52%.[1]
құрайды);
3. 2010 жылғы 1,9% деңгейіндегі ІҚМ-ның ортақ мал санынан етті
бағыттағы асыл тұқымды малдың төмен еншісі жіберілмейді.
Қорытындысында малдардың жоғары өнімді ет жыныстарының шамалы саны
арқасында өндіріске негізінен жас төл және сүт жыныстарының
жарамсыз мал еттері жүреді.
Асыл тұқымды малдың тұқымдық құндылығы, тектік әлеуеті, өнімділігі
зауыттар мен шаруашылықтар, аттестатты асыл тұқымды орталықтармен
берілген асыл тұқымды куәлігімен расталады.
Тауарлық ауылшаруашылық өндірісіне тұқымдық малды беру кезінде оның
асыл тұқымды шежіресі іс жүзінде бөлінеді, себебі, тұқымдық құндылығына
қарамастан берілген малдың жемісі оның иесі асыл тұқымды мәртебесіне
иеленбейтін шаруашылық болғандығына байланысты толықтай асыл тұқымды
мәртебесін жоғалтады. Сәйкесінше, оған мемлекеттік қолдаудың шаралары
таратылмайды, бұл тұқымдық процесстің қатысушыларын теңсіз шарттарға қояды
және тұқымды жақсарту жұмысының әрі қарай дамуына жеке меншік иелерінің
қызығушылығын жоғалтуды ілестіреді.
4. Жемдеуді қанағаттандырмайтын ұйым ( шаруашылықтың барлық
дәрежелерінде еттің сойыс үшін жүзеге асырылатын ІҚМ орташа тірі
салмағы 300 кг[2] құрайды). Мал шаруашылығының төменгі сапалы
көрсеткіштері ІҚМ ет өндірісінің тиімділігі мен өзіндік құнына әсер
етеді;
5. Ескірген әдістер мен сұрыптаулық – тектік жұмыстың өткізілуінің
жеткіліксіз деңгейі.
Елде тектің сұрыптаулық белгілерін бағалау қолданатын мал басының
тармағының өсіру әдісі тиімсіз және іс – жүзінде әлемдік тәжірибеде
қолданылмайды (ортақ тәжірибеден 0,2%). Осы әдіс бойынша бұқаның сұрыптау
құндылығының расталуы 12 жылды талап етеді. Еттің бастаушы әлемдік
өндірушілері ұрпақ бойынша немесе тегі (ДНК) бойынша индекстік бағалауды
қолданады;
6. Бүгінгі күнде барлық малдәрігерлік – профилактикалық шаралардың
тұқымды жұмыстың, зоотехникалық есептің және т.б. бастапқы негізі
болып табылатын ауылшаруашылық малдардың теңстірілуі өткізілмеген.
Іс жүзінде тіпті асыл тұқымдық мал басының теңестірілуі
өткізілмеген. Теңестірілудің жоқтығы үлкен көлемді ұрықтауды
өткізудің тиімділігін күмандандырады;
7. Әлсіз жем базасы: табиғи жем жайылымдарының төмен өнімділігі, бір
жылдық және көпжылдық шөптердің, дәнді бұршақ пен энергетикалық
мәдениеттердің (жүгері, соя күнжарасы, күнжара) жайылымының
жеткіліксіздігі, пішендеме, сүр шөп, ірі талшықты азықтардың
өндіріс көлемінің қысқартылуы, пішен ұнының, құрамалы сүр шөптің
өндірісінің тоқтатылуы;
8. Мал шаруашылық саласының дамуы бойынша есепті шешуге тиімді
мүмкіндік бермейтін мал дәрігерлік аманшылықтың қамтамасыз
етілуінің төмен деңгейі;
9. Жоғарғы сапалы сиыр етінің өндірісінің нарығының дамымағандығы,
бәсекеге түсе алатын еттің ірі партияларын жеткізу және
қалыптастырудың жоқтығы ;
10. Етті шаруашылықтың дамуына мемлекеттік қолдау шараларының
жеткіліксіздігі;
11. Етті шаруашылық саласында қазіргі кешенді ғылыми әзірлемелердің
жеткіліксіздігі.
1.3. Еттi шаруашылығы саласын дамытуы бойынша әлемдік тәжiрибенiң
оң тәжiрибесiнiң шолуы
2010 жылдың 1 қаңтарындағы ІҚМ әлемдік бас саны FASUSDA деректері
бойынша 967,6 млн. бас саналады. Сонымен бірге, әлемдік көрсеткіште дара
салмақтары Бразилияда 18,5% құрайды; Қытайда - 11%; АҚШ - 9,6%; ЕС - 9,2%;
Аргентинада - 5,6%; Австралияда- 2,8%.[3]
АҚШ (USDA) ауылшаруашылығы министрлігінің және FAS деректері
бойынша сиыр етінің әлемдік өндірісі 2009 жылы 57,43 млн. тонн құрады. Сиыр
етінің өндірісінің әлемдік рейтингінде озып келе жатқан позицияларды АҚШ,
ЕС, Бразилия, Қытай, Аргентина алады.
Сурет. 3. Сиыр етінің әлемдік нарығының құрылымы
Дерекнама: ФАО. (FASUSDA статистикалық деректеріне сәйкес), халықаралық
интернет желісі,
ҚР статистика Агенттігі
Бастаушы ел – өндірушілердегі ІҚМ етті жыныстарының еншісі 35-80%
құрайды. Мысалы, ірі қара малдың ортақ мал массасынан мамандандырылған ет
малының дара салмағы АҚШ - 76 %; Канадада -69%; в Австралияда -86%, Батыс
Европада- 50 %.[4] дейін. Сүтті сиырларға етті сиырларды шаққандағысы
1:4 құрайды. Дәл осылай АҚШ-та да (9 млн. және 33 млн. сәйкесінше).
Бастапқы әлемдік экспортаушы – Бразилия тажірибесінде көрсетілгендей,
осы елде етті шаруашылық саласын дамытуыдың басты жетістіктерінің
факторлары болып табылады:
• тек экспорттық мәдениет емес, сонымен қатар малшаруашылығының
негізгі жемдік рационы болып табылатын, қант қамысы, соя және
жүгері сияқты әлемдік нарықтағы аса қажетті, өңдеу пайдасына
плантациялық мономәдениеттердің (кофе плантациялары,
апельсиндер өсіру) біртіндеп жиналуы ;
• жыл бойы жайылымдық малшаруашылығы артықшылықтарын қолдану ;
• қайта өңделетін ауылшаруашылық жайылымдардың алаңдарын үлкейту;
• аграрлы секторда міндетті қаржыландыру және инвестициялау;
• малшаруашылығы үшін жемдер өндірісінің төмен өзіндік құны;
• ет өндірісіне қазіргі технологиялық процесстерді енгізу:
ұрықтау, жемдеу,мал дәрігерлік-профилактикалық шаралардың
өткізілуі мен мазмұны;
• аграрлы экспорттық либерализациясы: экспорттық лицензиялар мен
квоталар жойылды және аграрлық өнімнен кедендік тарифтер
алынды;
• несиелендірудің мемлекеттік қолдауы, преференциялды өндірістік
несие желілердің нысаны ретінде шаруашылықтардың мемлекеттік
қолдауын жүзеге асыру;
• ет өндірісі бойынша ірі-тауарлық фермалар құру;
• малды жемдеу жүйесінің арзандауы, оның өзіндік құнының
төмендеуі.
Көп елдерді еттің әлемдік тапшылығы мал шаруашылығына өз
қатынастарын қайта құруды мәжбүрледі.
Осылай, РФ Ауылшаруашылық Министрлігімен 2012 жылға дейін
есептелінген, етті шаруашылықтардың аймақтық бағдарламаларын жүзеге
асыруға жыл сайын 3,5 млрд.рубль бөлуді қарастыратын,етті шаруашылықты
дамытудың бағдарламасы әзірленді және жүзеге асырылуда. Бағдарламаның іске
асырылу нәтижесі арнайы 450 ден 300 мың бастарға дейін ет жыныстарының мал
бас санын үлкейту болуы керек, соның ішінде, тұқымдық малдар 143 – тен 500
мың бастарға дейін. Асыл тұқымды өзегінің күшейтуіне Ресей жыл сайын
шетелден 50 мың бастан кем емес төлдер тасуға жоспарлайды.
1.4. Еттi шаруашылық саласының экспорттық әлеуетін дамыту
тұжырымдамасының қажеттiлігінің дәйектемесi
Ет және ет өнімдері елдің стратегиялық азық-түлік қауіпсіздігінің
құрылымының ажырамас бөлігі болып табылады. Мал шаруашылығы өнімнің
тұтынушылық көрсеткіштері әр адамға шаққанда, мән бойынша, ұлттық
аманшылығын сипаттайтын негізгі көрсеткіші болып табылады. Ет шаруашылығын
дамытудың тарихи шарттары күшінде - мамандандырылған ет жыныстары
малдарынан жоғары сапалы сиыр етін алу сала ретінде елде таратылмады.
Қазақстан үшін сыртқы нарыққа еттің экспортын айтарлықтай қосуға
мүмкіндік беретін қолайлы нарықтық конъюктура қалыптасады. Бұл -
жайылымдардың бар болуы , (180 млн. дейін) өткізу нарығының сиымды
жақындығы, қолайлы табиғи климаттық шарттары бар, елдің табиғи
басекелестік артықшылықтарының бар болуымен байланысты. Осымен қатар, мал
шаруашылығы байырғы тұрғындардың дәстурлі қолөнері болып табылады.
Етті шаруашылық экспортық әлеуетін дамыту оның экономикалық
тартымдылығы және агробизнестің диверсификациясының жоғарлатуына мүмкіндік
туғызады..
Сайып келгенде Қазақстан Республикасының етті шаруашылық саласының
экспорттық әлеуетін дамыту тұжырымдамасы Қазақстандағы ет өндірісі
саласын бірқалыпты дамытуды қамтамасыз ету, ет және ет өнімдерін экспортқа
жеткізу және импорттық тәуелсіздігіне табыстары үшін құрал бөлуге арналған
және де АПК дамытудың басымды бағыттарының бірі болып табылады..
1.5. Қазақстан республикасындағы еттi шаруашылық саласының экспорттық
әлеуетін дамытудың мақсаттары мен міндеттері.
Қазақстан Республикасындағы етті шаруашылық саласының экспорттық
әлеуетін дамытудың басты мақсатттары агроөнеркәсіптік кешенде еңбек
өнімділігін жоғарлату, елдің ортақ экспорттық құрылымында АПК өнімдерінің
экспорт еншісін ұзарту болып табылады.
Қазақстан Республикасында ет шаруашылығы саласының экспорттық әлеуетін
дамыту үшін ет бағытындағы ІҚМ бас санының үлкейуін және етті
малшаруашылықтарының жүргізілуін тиімділігін жоғарлату жолымен қамтамасыз
ету керек:
- Индустриалды негізде етті мал шаруашылық саласының дамулары;
- етті малдың және оның өнімді сапаларының қауымдаластығының тектік
әлеуетінің жақсартулары;
- етті мал шаруашылығының дамытуына инновациялық технологиялардың
енгізілуі;
- жайылымдар мен шабындықтардың жақсартулары және тиімді қолданулары;
- азық өндірісі жүйесінің дамытулары;
- өндеркәсіптік өндіріс және етті қайта өңдеу үшін инфроқұрылымдардың
дамытулары;
- ҚР эпизоотикалық жағдайлардың сауығулары;
- етті шаруашылық саласындағы мемлекеттік қолдау көрсетулер;
- етті шаруашылық дамытуына инвистициялық бөлінділердің тартылуы.
1.6. Тұжырымдаманың іске асыруларынан күтілетін нәтижелерi мен іске
асырылу кезеңі
Тұжырымдаманы іске асырудың аралығы 2 кезеңнен тұрады:
Тұжырымдаманы іске асырудың бірінші кезеңі (2011-2015 жылдар) ет
бағытындағы асыл тұқымды жоғары өнімді табынның санын құру және үлкейтуді
қарастырады .
Тұжырымдаманы іске асырудың екінші кезеңі (2016-2020жылдар) етті
шаруашылық саласының экспорттық әлеуетін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz