Мемлекеттік тіл мен қазақ тілі
ЖОСПАР
1. МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ МЕН ҚАЗАҚ ТІЛІ
2. МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ . РУХАНИ БАЙЛЫҚ
3. МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТТЕ . МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛМЕН
4. ҚАЗАҚСТАННЫҢ БОЛАШАҒЫ . ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕ
Қолданылған әдебиеттер
1. МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ МЕН ҚАЗАҚ ТІЛІ
2. МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ . РУХАНИ БАЙЛЫҚ
3. МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТТЕ . МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛМЕН
4. ҚАЗАҚСТАННЫҢ БОЛАШАҒЫ . ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕ
Қолданылған әдебиеттер
Біздің қоғамда қазақ тіліне байланысты шатаса қалыптасқан ұғым бар, ол: қазақ тілі – мемлекеттік тіл және керісінше деп қабылдау. Осыдан келіп, оны оқыту мен үйрету мәселесі күрделене түсіп отыр. Шын мәнінде қазақ тілі - қазақ халқының этникалық тілі, яғни бұл тұрмыстық тілден бастап, ғылыми тілге дейінгі барлық салаларды қамтитын кешенді тіл. Ал, мемлекеттік мәртебеге ие болып жүрген тіл – бар болғаны мемлекеттік міндетті атқаруға қажетті барлық органдар мен азаматтардың ауызша-жазбаша қарым-қатынас тілі, оны басқаша ресми тіл деп атайды. Ал, біз ресми атауды орыс тіліне өткізіп жібергесін, мемлекеттік мәртебе алған тіл өз міндетін атқарудан қалып отырғаны рас.
Сонда, қазақ тілін оқытумен және игертумен, тіпті дамытумен айналысатын Білім және ғылым министрлігі ғана болуы керек. Ал, мемлекеттік құрылымдардың дәлізіне мемлекеттік тілді енгізетін яғни мемлекетті ресми тілдендіретін Тіл комитеті болуы қажет еді. Өкінішке орай, әлі күнге бұл салалардың ара-жігі ажыратылмай отырғандықтан, құзырлық шекара да араласуда, міндеттер былығуда. Соның кесірінен қазақ тілі мен мемлекеттік тілді оқытуды шатастырудамыз. Қазақ тілін оқыту сәбиден бастап, ересек ғалымдарға дейінгі жас аралығын және тілдің алуан салаларын қамтыса, мемлекеттік тілді үйрету тек қана мемлекеттік қызметшілер мен әлеуметтік-қоғамдық саланы қамтитынын ескермей отырмыз.
Қоғамдағы қасаңданған тағы бір жайт – «Іс қағаздарын (ісжүргізімді) мемлекеттік тілге көшіру» деген делқұлы пікір. Шын мәнінде ресми тіл екі тармақтан тұрады: ауызекі тіл – бұл мемлекеттік ұйымдар мен мекемелердің, органдардың мәжілістегі, отырыстағы қатынасу тілі, ал екіншісі – іс қағаздарын жүргізу тілі. Сөйтіп, мемлекеттік тілдің ауызекі және жазбаша түрінде қолдануы мемлекеттік қызметкерлерге міндет екені рас. Ал, біз бірінші кезекте ресми тілдің кімге қай тармағын үйретуді әлі шешпей отырмыз. Осыны шешсек, көп мәселе өзінен өзі-ақ жойылады. Мәселен, мемлекеттік органдардағы отырыстарда мемлекеттік қызметкерлердің ресми (мемлекеттік) тілді ауызекі түсінуі бірінші кезекте жеткілікті, ондай адам жиналыстағы ауызекі әңгіменің не жөнінде болып жатқанын ұғады, бірақ өзі сөйлегенде орыс тілін қолдануы мүмкін. Бұл жағдай, елді «орыстілділер мемлекеттік тілді түсінбейді, соларға түсінікті болу үшін ...» дейтін аурудан сауықтырады. Егер біз осындай талаптан бастасақ, бір жыл ішінде барлық мемлекеттік қызметкерлерге сөйлеу, оқу және жазу емес, тек қана ауызекі тілді ұғу талабын енгізу арқылы ресми дәліздерге мемлекеттік тілді именбей ауызекі тармағын енгізе аламыз және ол бір жылдың ішінде жүзеге асады. Келесі сатыда сөйлемесе де, жазбаса да, оқи алу міндетін жүктеу арқылы мемлекеттік қызметкер қазақ тіліндегі қағаздың шамамен не жөнінде екенін аңдау деңгейіне көтерілмек және тілін өз бетінше сындыратындай жазбаны оқи алу мүмкіндігіне ие болады, сондай-ақ қазақ дыбыстарын дұрыс айта алуға алғышарт жасайды. Ал, келесі сөйлеу мен жазу сатыларына да бір жылдан мүмкіндік беру арқылы мемлекеттік тілді бас-аяғы төрт жылда ресмилендіруге әбден мүмкіндік туар еді. Сөйтіп, Тілдерді дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған бағдарламаның алғашқы алты жылы нәтижесіз өтіп кеткенін ескерсек, қалған төрт жылда ол нәтижеге қол жеткізуге әбден мүмкіндік бар.
Қазыр іс жүргізуді «ресми тілден» «мемлекеттік тілге көшірген» облыстар мемлекеттік тілге толық көшкендер қатарына қосылып жүр, шын мәнінде ол облыстардың барлығындағы мемлекеттік ұйымдар мен мекемелер өз отырыстарын орыс тілінде жүргізуде, яғни мемлекеттік тіл мемлекеттік дәлізге жартылай ғана енуде, біз мұндай атүстілікке көз жұмып отырмыз.Сонымен, күн тәртібінде мемлекеттік тілдің ресмилену саясаты тұр, ол саясат екі мәселенің шешілуінен тұрады:
- мемлекеттік қызметкерлердің ауызекі тілді меңгеруі;
- мемлекеттік қызметкерлердің жазба тілді меңгеруі.
- Бұл міндет мемлекеттік тілді меңгерудің төрт сатылық үйрету жүйесін қамтиды.
- Бұл міндет еліміздің тіл саясатына жаңаша қарауды талап етеді.
Сонда, қазақ тілін оқытумен және игертумен, тіпті дамытумен айналысатын Білім және ғылым министрлігі ғана болуы керек. Ал, мемлекеттік құрылымдардың дәлізіне мемлекеттік тілді енгізетін яғни мемлекетті ресми тілдендіретін Тіл комитеті болуы қажет еді. Өкінішке орай, әлі күнге бұл салалардың ара-жігі ажыратылмай отырғандықтан, құзырлық шекара да араласуда, міндеттер былығуда. Соның кесірінен қазақ тілі мен мемлекеттік тілді оқытуды шатастырудамыз. Қазақ тілін оқыту сәбиден бастап, ересек ғалымдарға дейінгі жас аралығын және тілдің алуан салаларын қамтыса, мемлекеттік тілді үйрету тек қана мемлекеттік қызметшілер мен әлеуметтік-қоғамдық саланы қамтитынын ескермей отырмыз.
Қоғамдағы қасаңданған тағы бір жайт – «Іс қағаздарын (ісжүргізімді) мемлекеттік тілге көшіру» деген делқұлы пікір. Шын мәнінде ресми тіл екі тармақтан тұрады: ауызекі тіл – бұл мемлекеттік ұйымдар мен мекемелердің, органдардың мәжілістегі, отырыстағы қатынасу тілі, ал екіншісі – іс қағаздарын жүргізу тілі. Сөйтіп, мемлекеттік тілдің ауызекі және жазбаша түрінде қолдануы мемлекеттік қызметкерлерге міндет екені рас. Ал, біз бірінші кезекте ресми тілдің кімге қай тармағын үйретуді әлі шешпей отырмыз. Осыны шешсек, көп мәселе өзінен өзі-ақ жойылады. Мәселен, мемлекеттік органдардағы отырыстарда мемлекеттік қызметкерлердің ресми (мемлекеттік) тілді ауызекі түсінуі бірінші кезекте жеткілікті, ондай адам жиналыстағы ауызекі әңгіменің не жөнінде болып жатқанын ұғады, бірақ өзі сөйлегенде орыс тілін қолдануы мүмкін. Бұл жағдай, елді «орыстілділер мемлекеттік тілді түсінбейді, соларға түсінікті болу үшін ...» дейтін аурудан сауықтырады. Егер біз осындай талаптан бастасақ, бір жыл ішінде барлық мемлекеттік қызметкерлерге сөйлеу, оқу және жазу емес, тек қана ауызекі тілді ұғу талабын енгізу арқылы ресми дәліздерге мемлекеттік тілді именбей ауызекі тармағын енгізе аламыз және ол бір жылдың ішінде жүзеге асады. Келесі сатыда сөйлемесе де, жазбаса да, оқи алу міндетін жүктеу арқылы мемлекеттік қызметкер қазақ тіліндегі қағаздың шамамен не жөнінде екенін аңдау деңгейіне көтерілмек және тілін өз бетінше сындыратындай жазбаны оқи алу мүмкіндігіне ие болады, сондай-ақ қазақ дыбыстарын дұрыс айта алуға алғышарт жасайды. Ал, келесі сөйлеу мен жазу сатыларына да бір жылдан мүмкіндік беру арқылы мемлекеттік тілді бас-аяғы төрт жылда ресмилендіруге әбден мүмкіндік туар еді. Сөйтіп, Тілдерді дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған бағдарламаның алғашқы алты жылы нәтижесіз өтіп кеткенін ескерсек, қалған төрт жылда ол нәтижеге қол жеткізуге әбден мүмкіндік бар.
Қазыр іс жүргізуді «ресми тілден» «мемлекеттік тілге көшірген» облыстар мемлекеттік тілге толық көшкендер қатарына қосылып жүр, шын мәнінде ол облыстардың барлығындағы мемлекеттік ұйымдар мен мекемелер өз отырыстарын орыс тілінде жүргізуде, яғни мемлекеттік тіл мемлекеттік дәлізге жартылай ғана енуде, біз мұндай атүстілікке көз жұмып отырмыз.Сонымен, күн тәртібінде мемлекеттік тілдің ресмилену саясаты тұр, ол саясат екі мәселенің шешілуінен тұрады:
- мемлекеттік қызметкерлердің ауызекі тілді меңгеруі;
- мемлекеттік қызметкерлердің жазба тілді меңгеруі.
- Бұл міндет мемлекеттік тілді меңгерудің төрт сатылық үйрету жүйесін қамтиды.
- Бұл міндет еліміздің тіл саясатына жаңаша қарауды талап етеді.
Қолданылған әдебиеттер тізімі:
• http://diplomy.kz/load/16-1-0-2436
• http://www.bazernet.kz/load/102-1-0-822
• http://referaty.kz/node/18
• http://referats.ucoz.kz/load/11-1-0-216
• http://www.fails.ucoz.kz/
• http://referaty.kz/
• http://referat.kais.kz/index.php?menu=4&page=4&lg=rus
• http://diplomy.kz/load/16-1-0-2436
• http://www.bazernet.kz/load/102-1-0-822
• http://referaty.kz/node/18
• http://referats.ucoz.kz/load/11-1-0-216
• http://www.fails.ucoz.kz/
• http://referaty.kz/
• http://referat.kais.kz/index.php?menu=4&page=4&lg=rus
ЖОСПАР
МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ МЕН ҚАЗАҚ ТІЛІ
МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ –РУХАНИ БАЙЛЫҚ
МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТТЕ - МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛМЕН
ҚАЗАҚСТАННЫҢ БОЛАШАҒЫ –ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕ
Қолданылған әдебиеттер
МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ МЕН ҚАЗАҚ ТІЛІ
Біздің қоғамда қазақ тіліне байланысты шатаса қалыптасқан ұғым бар, ол: қазақ тілі –мемлекеттік тіл және керісінше деп қабылдау. Осыдан келіп, оны оқыту мен үйрету мәселесі күрделене түсіп отыр. Шын мәнінде қазақ тілі - қазақ халқының этникалық тілі, яғни бұл тұрмыстық тілден бастап, ғылыми тілге дейінгі барлық салаларды қамтитын кешенді тіл. Ал, мемлекеттік мәртебеге ие болып жүрген тіл –бар болғаны мемлекеттік міндетті атқаруға қажетті барлық органдар мен азаматтардың ауызша-жазбаша қарым-қатынас тілі, оны басқаша ресми тіл деп атайды. Ал, біз ресми атауды орыс тіліне өткізіп жібергесін, мемлекеттік мәртебе алған тіл өз міндетін атқарудан қалып отырғаны рас.
Сонда, қазақ тілін оқытумен және игертумен, тіпті дамытумен айналысатын Білім және ғылым министрлігі ғана болуы керек. Ал, мемлекеттік құрылымдардың дәлізіне мемлекеттік тілді енгізетін яғни мемлекетті ресми тілдендіретін Тіл комитеті болуы қажет еді. Өкінішке орай, әлі күнге бұл салалардың ара-жігі ажыратылмай отырғандықтан, құзырлық шекара да араласуда, міндеттер былығуда. Соның кесірінен қазақ тілі мен мемлекеттік тілді оқытуды шатастырудамыз. Қазақ тілін оқыту сәбиден бастап, ересек ғалымдарға дейінгі жас аралығын және тілдің алуан салаларын қамтыса, мемлекеттік тілді үйрету тек қана мемлекеттік қызметшілер мен әлеуметтік-қоғамдық саланы қамтитынын ескермей отырмыз.
Қоғамдағы қасаңданған тағы бір жайт –Іс қағаздарын (ісжүргізімді) мемлекеттік тілге көшіру деген делқұлы пікір. Шын мәнінде ресми тіл екі тармақтан тұрады: ауызекі тіл –бұл мемлекеттік ұйымдар мен мекемелердің, органдардың мәжілістегі, отырыстағы қатынасу тілі, ал екіншісі –іс қағаздарын жүргізу тілі. Сөйтіп, мемлекеттік тілдің ауызекі және жазбаша түрінде қолдануы мемлекеттік қызметкерлерге міндет екені рас. Ал, біз бірінші кезекте ресми тілдің кімге қай тармағын үйретуді әлі шешпей отырмыз. Осыны шешсек, көп мәселе өзінен өзі-ақ жойылады. Мәселен, мемлекеттік органдардағы отырыстарда мемлекеттік қызметкерлердің ресми (мемлекеттік) тілді ауызекі түсінуі бірінші кезекте жеткілікті, ондай адам жиналыстағы ауызекі әңгіменің не жөнінде болып жатқанын ұғады, бірақ өзі сөйлегенде орыс тілін қолдануы мүмкін. Бұл жағдай, елді орыстілділер мемлекеттік тілді түсінбейді, соларға түсінікті болу үшін ... дейтін аурудан сауықтырады. Егер біз осындай талаптан бастасақ, бір жыл ішінде барлық мемлекеттік қызметкерлерге сөйлеу, оқу және жазу емес, тек қана ауызекі тілді ұғу талабын енгізу арқылы ресми дәліздерге мемлекеттік тілді именбей ауызекі тармағын енгізе аламыз және ол бір жылдың ішінде жүзеге асады. Келесі сатыда сөйлемесе де, жазбаса да, оқи алу міндетін жүктеу арқылы мемлекеттік қызметкер қазақ тіліндегі қағаздың шамамен не жөнінде екенін аңдау деңгейіне көтерілмек және тілін өз бетінше сындыратындай жазбаны оқи алу мүмкіндігіне ие болады, сондай-ақ қазақ дыбыстарын дұрыс айта алуға алғышарт жасайды. Ал, келесі сөйлеу мен жазу сатыларына да бір жылдан мүмкіндік беру арқылы мемлекеттік тілді бас-аяғы төрт жылда ресмилендіруге әбден мүмкіндік туар еді. Сөйтіп, Тілдерді дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған бағдарламаның алғашқы алты жылы нәтижесіз өтіп кеткенін ескерсек, қалған төрт жылда ол нәтижеге қол жеткізуге әбден мүмкіндік бар.
Қазыр іс жүргізуді ресми тілден мемлекеттік тілге көшірген облыстар мемлекеттік тілге толық көшкендер қатарына қосылып жүр, шын мәнінде ол облыстардың барлығындағы мемлекеттік ұйымдар мен мекемелер өз отырыстарын орыс тілінде жүргізуде, яғни мемлекеттік тіл мемлекеттік дәлізге жартылай ғана енуде, біз мұндай атүстілікке көз жұмып отырмыз.Сонымен, күн тәртібінде мемлекеттік тілдің ресмилену саясаты тұр, ол саясат екі мәселенің шешілуінен тұрады:
мемлекеттік қызметкерлердің ауызекі тілді меңгеруі;
мемлекеттік қызметкерлердің жазба тілді меңгеруі.
Бұл міндет мемлекеттік тілді меңгерудің төрт сатылық үйрету жүйесін қамтиды.
Бұл міндет еліміздің тіл саясатына жаңаша қарауды талап етеді.
МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ –РУХАНИ БАЙЛЫҚ
Қазақстан Республикасы Конституциясының 7, 93-баптарын, Қазақстан Республикасындағы тіл туралы Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 11 шілдедегі Заңын, Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 жылғы 7 ақпандағы № 550 Жарлығымен бекітілген Тілдерді қолдану мен дамытудың 2001–жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында көрсетілген мемлекеттік тілді насихаттау және қоғамдық өмірдің түрлі салаларына енгізу туралы өкімет тапсырмасын іске асыру мақсатында, Қылмыстық-атқару жүйесі комитетінің төрағасы әділет генерал-майоры Мейрам Ақатұлы Аюбаевтың 2009 жылғы 14 қаңтардағы нұсқауына сәйкес, қылмыстық-атқару жүйесі бойынша 2009 жылғы 1 ақпаннан 1 наурызға дейінгі аралықта Қазақтың қазақтылығының басты белгісі - қазақша сөйлеуі атты айлық өткізілді.
Айлық өткізудің негізгі мақсаты Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Әлі-ақ қазақ тілі тіршілігіміздің барлық саласында кеңінен қолданылатын болады, тек оны насихаттай білуіміз керек - деген сөзін және мемлекеттік тілге байланысты берген тапсырмаларын іске асыруда неғұрлым тиімді әрі нақты мүмкіндіктерді пайдаланып, тіл меңгеру саласындағы мәселелерді шешу болды. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік тіл саясатын іске асырудың басты шарттарының бірі - қызметкерлердің мемлекеттік тілді еркін меңгеруі үшін сапалы, жаңа оқу бағдарламалары мен әдістемелік құралдарды тиімді қолданумен қатар, мемлекеттік тілді білу бүгінгі күннің негізгі талаптары екендігі туралы өзге ұлт арасында үгіт-насихат жұмыстарын жүргізу.
Айлық барысында ҚАЖ комитетінің барлық басқармаларында бірінші басшыларының қатысуымен Қазақстанның болашағы –қазақ тілінде атты тақырыпта жалпы саны 107 ашық сабақтар,бірнеше дөңгелек үстелдер өткізілді.
ҚАЖ комитетінің орталық аппаратында қызметкерлердің мемлекеттік тілді меңгеру деңгейін жетілдіру мақсатында ҚАЖ комитетінің басқарма бастықтарының қатысуымен қазақ тілінің мұғалімі, жоғарғы санатты ұстаз Н.Әбдрахманова ашық сабақ өткізді.
Сабақтың мақсаты –қызметкерлерге қазақ тіліндегі сөздердің ауызша және жазбаша қолдану ерекшеліктерін түсіндіру, қызметтік іс қағаздарында қолдана білуін дамыту, сонымен қатар кәсіби бағыттағы мәтіндерді аудармасыз түсінуге үйрету, салалық құжаттар мен мемлекеттік ұйымдарда қолданылатын іс қағаздарының үлгілерімен танысу болды. Сабақта түсіндіру, сұрақ –жауап, сыни тұрғыдан ойлау, оқылым, жазылым және айтылым әдістері қолданылды. Штаб басқармасы ұйымдық - талдау жұмысы бөлімінің бас маманы И.Бояркина мемлекеттік тілде Тіл жоғалса - ұлт та жоғалады деген әңгімесін оқып, өз ойын толық жеткізе білді, сондай-ақ Режім, қадағалау және күзет басқармасы Режім бөлімінің маман жедел уәкілі Н.Соколова тақтаға шығып Қазақстандықтардың басын біріктіруші фактор - қазақ тілі, сондықтан мемлекеттік тілдің мәртебесін баршамыз бірігіп көтеруіміз керек деген Н.Назарбаевтың сөзіне жоғары деңгейде толық грамматикалық талдау жасады. Күнделікті өмірде қызметкерлердің қазақ тілінде сөйлеу қабілетін жаттықтыру мақсатында олар бір-бірімен қызметтері, әріптестері, отбасы туралы әңгімелесіп, мұғалімге атқарып жатқан қызметтері бойынша кейбір ақпараттарды қазақша айтып берді.
Тыңдаушылардың танымдық қабілетін арттыру, мемлекеттік тілде еркін сөйлеуін дамыту, психологиялық микроклиматты қалыптастыру, септіктердің сөйлем ішіндегі рөлін ұғындыру, тіл үйренушілердің лексикалық қорын байыту, сауатты сөйлеу мәдениетіне дағдыландыру, отаншылдық патриоттық рухты дәріптеу, берілген мәтіндер негізінде эстетикалық қуат алуды көздеу мақсатында өткізілген сабақ өте тартымды өтті.
ҚАЖ комитетінің Алматы қаласы және Алматы облысы бойынша басқармасында болған дөңгелек үстелде мемлекеттік тілдің мәртебесін көтеру және қолдану аясын кеңейту мақсатында жан-жақты ой-пікірлер айтылып, баяндамалар оқылды. Мемлекеттік тілді насихаттау мақсатында әр түрлі ұлт өкілдерінің қатысуымен лингвистикалық сайыстар өткізілді. Осы облыстың ЛА-15514 түзеу мекемесіндегі дөңгелек үстел Қапшағай аймақтық Нұр-Отан ХДП-ның хатшысы З.А.Қазыбекова және мемлекеттік тіл қоғамының әдіскері Г.С.Әкімжанованың қатысуымен өтті.Сондай-ақ, ЛА-15516 тергеу изоляторында өткен ашық сабақ туралы ақпарат Алматы облысының облыстық Жетісу газетінде Мемлекеттік тілді қолдану аясы кеңеюде деген тақырыппен, ал ЛА-15512 мекемесінде өткен дөңгелек үстел Құқықтық Қазақстан газетінде Мемлекеттік тіл –басты назарда атты мақала болып жарық көрді. Айлық аясында көпшіліктің қатысуымен жүргізілген іс-шараларда, қызметкерлер қазақ ақындарының тіл туралы жазған өлеңдері мен жырларын оқыды.
Еңбек РМК-ның Еңбек-Тас филиалында мемлекеттік тілді кәсіпорын қызметкерлеріне оқыту мақсатында кабинеттердің жетіспеушілігіне қарамастан, 2008 жылдың ақпан айында қазақ тілі кабинеті ашылып, оны қажетті оқу құралдарымен жабдықтау жұмыстары жүзеге асырылды.
ҚАЖ комитетінің Шығыс Қазақстан облысы бойынша басқармасында басқарма бастығының қатысуымен Мемлекеттік тіл - менің тілім тақырыбында ашық сабақ өткізіліп, өзге ұлт өкілдерінің қатысуымен Мемлекеттік тілді меңгеру –баршамыздың парызымыз атты дөңгелек үстел ұйымдастырылды. Сондай-ақ, Біз қазақша сөйлейміз тақырыбында көңілді тапқырлар клубының сайысы жүргізілді. Осы облыстың ОВ-1566 мекемесінде өткізілген Қазақстанның болашағы –қазақ тілінде атты ашық сабақ, Ана тілім - ардағым тіл байқауы мекеме қызметкерлерінің мемлекеттік тілге деген сый-құрметін арттыра түсті. Ал, ОВ-15615 мекемесінде мемлекеттік тіл туралы Елбасының ой-пікірлерін қызметкерлерге түсіндіру мақсатында Нұр - Отан ХДП өкілінің қатысуымен үлкен жиын өткізілді.
Қарағанды облысы бойынша ҚАЖКБ АК-1591 мекемесінде мемлекеттік тілді мекеме өмірінің түрлі салаларына енгізуді жүзеге асыру, қазақ халқының тарихы мен салт-дәстүрін, мәдениетін насихаттау мақсатында Қазақтың қазақтылығының басты белгісі –қазақша сөйлеуі тақырыбында мекеме қызметкерлерінің арасында мақал-мәтелдер, қазақ поэзиясының туындыларын айтудан сайыс өтті. АК-1595 мекемесінде мемлекеттік тілдің мәртебесін көтеру бойынша жан-жақты ой-пікірлерді талқылауға арналған дөңгелек үстелге мекеме басшылығы, бөлім бастықтары мен қызметкерлер қатысты. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ МЕН ҚАЗАҚ ТІЛІ
МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ –РУХАНИ БАЙЛЫҚ
МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТТЕ - МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛМЕН
ҚАЗАҚСТАННЫҢ БОЛАШАҒЫ –ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕ
Қолданылған әдебиеттер
МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ МЕН ҚАЗАҚ ТІЛІ
Біздің қоғамда қазақ тіліне байланысты шатаса қалыптасқан ұғым бар, ол: қазақ тілі –мемлекеттік тіл және керісінше деп қабылдау. Осыдан келіп, оны оқыту мен үйрету мәселесі күрделене түсіп отыр. Шын мәнінде қазақ тілі - қазақ халқының этникалық тілі, яғни бұл тұрмыстық тілден бастап, ғылыми тілге дейінгі барлық салаларды қамтитын кешенді тіл. Ал, мемлекеттік мәртебеге ие болып жүрген тіл –бар болғаны мемлекеттік міндетті атқаруға қажетті барлық органдар мен азаматтардың ауызша-жазбаша қарым-қатынас тілі, оны басқаша ресми тіл деп атайды. Ал, біз ресми атауды орыс тіліне өткізіп жібергесін, мемлекеттік мәртебе алған тіл өз міндетін атқарудан қалып отырғаны рас.
Сонда, қазақ тілін оқытумен және игертумен, тіпті дамытумен айналысатын Білім және ғылым министрлігі ғана болуы керек. Ал, мемлекеттік құрылымдардың дәлізіне мемлекеттік тілді енгізетін яғни мемлекетті ресми тілдендіретін Тіл комитеті болуы қажет еді. Өкінішке орай, әлі күнге бұл салалардың ара-жігі ажыратылмай отырғандықтан, құзырлық шекара да араласуда, міндеттер былығуда. Соның кесірінен қазақ тілі мен мемлекеттік тілді оқытуды шатастырудамыз. Қазақ тілін оқыту сәбиден бастап, ересек ғалымдарға дейінгі жас аралығын және тілдің алуан салаларын қамтыса, мемлекеттік тілді үйрету тек қана мемлекеттік қызметшілер мен әлеуметтік-қоғамдық саланы қамтитынын ескермей отырмыз.
Қоғамдағы қасаңданған тағы бір жайт –Іс қағаздарын (ісжүргізімді) мемлекеттік тілге көшіру деген делқұлы пікір. Шын мәнінде ресми тіл екі тармақтан тұрады: ауызекі тіл –бұл мемлекеттік ұйымдар мен мекемелердің, органдардың мәжілістегі, отырыстағы қатынасу тілі, ал екіншісі –іс қағаздарын жүргізу тілі. Сөйтіп, мемлекеттік тілдің ауызекі және жазбаша түрінде қолдануы мемлекеттік қызметкерлерге міндет екені рас. Ал, біз бірінші кезекте ресми тілдің кімге қай тармағын үйретуді әлі шешпей отырмыз. Осыны шешсек, көп мәселе өзінен өзі-ақ жойылады. Мәселен, мемлекеттік органдардағы отырыстарда мемлекеттік қызметкерлердің ресми (мемлекеттік) тілді ауызекі түсінуі бірінші кезекте жеткілікті, ондай адам жиналыстағы ауызекі әңгіменің не жөнінде болып жатқанын ұғады, бірақ өзі сөйлегенде орыс тілін қолдануы мүмкін. Бұл жағдай, елді орыстілділер мемлекеттік тілді түсінбейді, соларға түсінікті болу үшін ... дейтін аурудан сауықтырады. Егер біз осындай талаптан бастасақ, бір жыл ішінде барлық мемлекеттік қызметкерлерге сөйлеу, оқу және жазу емес, тек қана ауызекі тілді ұғу талабын енгізу арқылы ресми дәліздерге мемлекеттік тілді именбей ауызекі тармағын енгізе аламыз және ол бір жылдың ішінде жүзеге асады. Келесі сатыда сөйлемесе де, жазбаса да, оқи алу міндетін жүктеу арқылы мемлекеттік қызметкер қазақ тіліндегі қағаздың шамамен не жөнінде екенін аңдау деңгейіне көтерілмек және тілін өз бетінше сындыратындай жазбаны оқи алу мүмкіндігіне ие болады, сондай-ақ қазақ дыбыстарын дұрыс айта алуға алғышарт жасайды. Ал, келесі сөйлеу мен жазу сатыларына да бір жылдан мүмкіндік беру арқылы мемлекеттік тілді бас-аяғы төрт жылда ресмилендіруге әбден мүмкіндік туар еді. Сөйтіп, Тілдерді дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған бағдарламаның алғашқы алты жылы нәтижесіз өтіп кеткенін ескерсек, қалған төрт жылда ол нәтижеге қол жеткізуге әбден мүмкіндік бар.
Қазыр іс жүргізуді ресми тілден мемлекеттік тілге көшірген облыстар мемлекеттік тілге толық көшкендер қатарына қосылып жүр, шын мәнінде ол облыстардың барлығындағы мемлекеттік ұйымдар мен мекемелер өз отырыстарын орыс тілінде жүргізуде, яғни мемлекеттік тіл мемлекеттік дәлізге жартылай ғана енуде, біз мұндай атүстілікке көз жұмып отырмыз.Сонымен, күн тәртібінде мемлекеттік тілдің ресмилену саясаты тұр, ол саясат екі мәселенің шешілуінен тұрады:
мемлекеттік қызметкерлердің ауызекі тілді меңгеруі;
мемлекеттік қызметкерлердің жазба тілді меңгеруі.
Бұл міндет мемлекеттік тілді меңгерудің төрт сатылық үйрету жүйесін қамтиды.
Бұл міндет еліміздің тіл саясатына жаңаша қарауды талап етеді.
МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛ –РУХАНИ БАЙЛЫҚ
Қазақстан Республикасы Конституциясының 7, 93-баптарын, Қазақстан Республикасындағы тіл туралы Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 11 шілдедегі Заңын, Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 жылғы 7 ақпандағы № 550 Жарлығымен бекітілген Тілдерді қолдану мен дамытудың 2001–жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында көрсетілген мемлекеттік тілді насихаттау және қоғамдық өмірдің түрлі салаларына енгізу туралы өкімет тапсырмасын іске асыру мақсатында, Қылмыстық-атқару жүйесі комитетінің төрағасы әділет генерал-майоры Мейрам Ақатұлы Аюбаевтың 2009 жылғы 14 қаңтардағы нұсқауына сәйкес, қылмыстық-атқару жүйесі бойынша 2009 жылғы 1 ақпаннан 1 наурызға дейінгі аралықта Қазақтың қазақтылығының басты белгісі - қазақша сөйлеуі атты айлық өткізілді.
Айлық өткізудің негізгі мақсаты Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың Әлі-ақ қазақ тілі тіршілігіміздің барлық саласында кеңінен қолданылатын болады, тек оны насихаттай білуіміз керек - деген сөзін және мемлекеттік тілге байланысты берген тапсырмаларын іске асыруда неғұрлым тиімді әрі нақты мүмкіндіктерді пайдаланып, тіл меңгеру саласындағы мәселелерді шешу болды. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік тіл саясатын іске асырудың басты шарттарының бірі - қызметкерлердің мемлекеттік тілді еркін меңгеруі үшін сапалы, жаңа оқу бағдарламалары мен әдістемелік құралдарды тиімді қолданумен қатар, мемлекеттік тілді білу бүгінгі күннің негізгі талаптары екендігі туралы өзге ұлт арасында үгіт-насихат жұмыстарын жүргізу.
Айлық барысында ҚАЖ комитетінің барлық басқармаларында бірінші басшыларының қатысуымен Қазақстанның болашағы –қазақ тілінде атты тақырыпта жалпы саны 107 ашық сабақтар,бірнеше дөңгелек үстелдер өткізілді.
ҚАЖ комитетінің орталық аппаратында қызметкерлердің мемлекеттік тілді меңгеру деңгейін жетілдіру мақсатында ҚАЖ комитетінің басқарма бастықтарының қатысуымен қазақ тілінің мұғалімі, жоғарғы санатты ұстаз Н.Әбдрахманова ашық сабақ өткізді.
Сабақтың мақсаты –қызметкерлерге қазақ тіліндегі сөздердің ауызша және жазбаша қолдану ерекшеліктерін түсіндіру, қызметтік іс қағаздарында қолдана білуін дамыту, сонымен қатар кәсіби бағыттағы мәтіндерді аудармасыз түсінуге үйрету, салалық құжаттар мен мемлекеттік ұйымдарда қолданылатын іс қағаздарының үлгілерімен танысу болды. Сабақта түсіндіру, сұрақ –жауап, сыни тұрғыдан ойлау, оқылым, жазылым және айтылым әдістері қолданылды. Штаб басқармасы ұйымдық - талдау жұмысы бөлімінің бас маманы И.Бояркина мемлекеттік тілде Тіл жоғалса - ұлт та жоғалады деген әңгімесін оқып, өз ойын толық жеткізе білді, сондай-ақ Режім, қадағалау және күзет басқармасы Режім бөлімінің маман жедел уәкілі Н.Соколова тақтаға шығып Қазақстандықтардың басын біріктіруші фактор - қазақ тілі, сондықтан мемлекеттік тілдің мәртебесін баршамыз бірігіп көтеруіміз керек деген Н.Назарбаевтың сөзіне жоғары деңгейде толық грамматикалық талдау жасады. Күнделікті өмірде қызметкерлердің қазақ тілінде сөйлеу қабілетін жаттықтыру мақсатында олар бір-бірімен қызметтері, әріптестері, отбасы туралы әңгімелесіп, мұғалімге атқарып жатқан қызметтері бойынша кейбір ақпараттарды қазақша айтып берді.
Тыңдаушылардың танымдық қабілетін арттыру, мемлекеттік тілде еркін сөйлеуін дамыту, психологиялық микроклиматты қалыптастыру, септіктердің сөйлем ішіндегі рөлін ұғындыру, тіл үйренушілердің лексикалық қорын байыту, сауатты сөйлеу мәдениетіне дағдыландыру, отаншылдық патриоттық рухты дәріптеу, берілген мәтіндер негізінде эстетикалық қуат алуды көздеу мақсатында өткізілген сабақ өте тартымды өтті.
ҚАЖ комитетінің Алматы қаласы және Алматы облысы бойынша басқармасында болған дөңгелек үстелде мемлекеттік тілдің мәртебесін көтеру және қолдану аясын кеңейту мақсатында жан-жақты ой-пікірлер айтылып, баяндамалар оқылды. Мемлекеттік тілді насихаттау мақсатында әр түрлі ұлт өкілдерінің қатысуымен лингвистикалық сайыстар өткізілді. Осы облыстың ЛА-15514 түзеу мекемесіндегі дөңгелек үстел Қапшағай аймақтық Нұр-Отан ХДП-ның хатшысы З.А.Қазыбекова және мемлекеттік тіл қоғамының әдіскері Г.С.Әкімжанованың қатысуымен өтті.Сондай-ақ, ЛА-15516 тергеу изоляторында өткен ашық сабақ туралы ақпарат Алматы облысының облыстық Жетісу газетінде Мемлекеттік тілді қолдану аясы кеңеюде деген тақырыппен, ал ЛА-15512 мекемесінде өткен дөңгелек үстел Құқықтық Қазақстан газетінде Мемлекеттік тіл –басты назарда атты мақала болып жарық көрді. Айлық аясында көпшіліктің қатысуымен жүргізілген іс-шараларда, қызметкерлер қазақ ақындарының тіл туралы жазған өлеңдері мен жырларын оқыды.
Еңбек РМК-ның Еңбек-Тас филиалында мемлекеттік тілді кәсіпорын қызметкерлеріне оқыту мақсатында кабинеттердің жетіспеушілігіне қарамастан, 2008 жылдың ақпан айында қазақ тілі кабинеті ашылып, оны қажетті оқу құралдарымен жабдықтау жұмыстары жүзеге асырылды.
ҚАЖ комитетінің Шығыс Қазақстан облысы бойынша басқармасында басқарма бастығының қатысуымен Мемлекеттік тіл - менің тілім тақырыбында ашық сабақ өткізіліп, өзге ұлт өкілдерінің қатысуымен Мемлекеттік тілді меңгеру –баршамыздың парызымыз атты дөңгелек үстел ұйымдастырылды. Сондай-ақ, Біз қазақша сөйлейміз тақырыбында көңілді тапқырлар клубының сайысы жүргізілді. Осы облыстың ОВ-1566 мекемесінде өткізілген Қазақстанның болашағы –қазақ тілінде атты ашық сабақ, Ана тілім - ардағым тіл байқауы мекеме қызметкерлерінің мемлекеттік тілге деген сый-құрметін арттыра түсті. Ал, ОВ-15615 мекемесінде мемлекеттік тіл туралы Елбасының ой-пікірлерін қызметкерлерге түсіндіру мақсатында Нұр - Отан ХДП өкілінің қатысуымен үлкен жиын өткізілді.
Қарағанды облысы бойынша ҚАЖКБ АК-1591 мекемесінде мемлекеттік тілді мекеме өмірінің түрлі салаларына енгізуді жүзеге асыру, қазақ халқының тарихы мен салт-дәстүрін, мәдениетін насихаттау мақсатында Қазақтың қазақтылығының басты белгісі –қазақша сөйлеуі тақырыбында мекеме қызметкерлерінің арасында мақал-мәтелдер, қазақ поэзиясының туындыларын айтудан сайыс өтті. АК-1595 мекемесінде мемлекеттік тілдің мәртебесін көтеру бойынша жан-жақты ой-пікірлерді талқылауға арналған дөңгелек үстелге мекеме басшылығы, бөлім бастықтары мен қызметкерлер қатысты. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz