Ы. Алтынсариннің дидактикаға қосқан үлесі

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

«Педагогика» пәнінен

Курстық жұмыс

Тақырыбы:

Ы. Алтынсариннің дидактикаға қосқан үлесі

- 2017ж

ЖОспар

І Кіріспе . . .

ІІ Негізгі бөлім

І-Тарау. Дидактика туралы жалпы түсінік және оның теориялық-

әдістемелік негізі . . .

1. 1 Дидактика туралы түсінік және Қазақстанда дидактика мен жеке

пән әдістемесінің негізін салушылар . . .

1. 2 Қазіргі заманғы дидактикалық жүйелердің мәні мен мазмұны . . .

1. 3 Қазіргі заманғы дидактиканы оқытудың принциптерi мен

ережелері . . .

ІІ-Тарау. Ы. Алтынсариннің дидактикаға қосқан үлесі . . .

2. 1 Ы. Алтынсариннің өмірі мен шығармашылығы . . .

2. 2 Ы. Алтынсариннің дидактикаға қосқан үлесі . . .

2. 3 Ы. Алтынсариннің әңгімелері мен өлеңдеріндегі дидактиканың

тәрбиелік идеясы . . .

ІІ Қорытынды . . .

ІІІ Пайдаланылған әдебиеттер . . .

Кіріспе

Егеменді еліміздің өсіп келе жатқан ұрпағын тәлімді, ойлы да іскер, жігерлі де батыл, өзіне-өзі сенімді, интеллектуалдық деңгейі жоғары, дүниетанымы дұрыс дамыған азамат етіп тәрбиелеуде дидактиканың алатын орны ерекше.

Дидактика (гр. Didaktikos - тәлімді) - білім беру, оқыту, тәрбиелеу теориясы; педагогиканың үйренушілерге білімді, машық пен дағдыны меңгерту және тәрбиелеу заңдылықтарын зерттейтін, әр кезеңде берілетін білім мазмұнының көлемі мен құрылымын айқындайтын, білім берудің әдістері мен ұйымдық формаларын жетілдіру жолдарын ғылыми негіздеумен айналысатын саласы [1, 52 б] .

Қазақстанда дидактикалық ой философиялық, әлеуметтік, этникалық, әдеби шығармалар арқылы дамыды. Жүсіп Баласағұни, Ахмет Иүгінеки, Сүлеймен Бақырғани, т. б. дидактикалық дастандарында бала тәрбиесіне, оқу-білімнің маңызына, адамгершілік негіздеріне жан-жақты тоқталған.

Қазақ әдебиеті тарихында «жыраулық поэзия» деп аталатын Асан Қайғыдан Бұқар жырау шығармаларына дейінгі ауызша жыр-толғаулар ұлттық дидактикада ойдың терең қазынасы болып табылады.

XX ғасырдың басында балаларды оқыту, тәрбиелеу мәселелері Ы. Алтынсарин, А. Байтұрсынұлы, Ж. Аймауытов, М. Дулатов, М. Жұмабаев, т. б. кітаптарында жан-жақты талқыланды. Әсіресе, Байтұрсынұлының сол замандағы әлемдік дидактика ғылымындағы оқыту әдістерін талдаған мақалалары, әдістемелік «Баяншы» кітабы отандық кәсіби дидактика ғылымының дамуына негіз қалады. Кейін оқыту теориясымен айналысқан педагог ғалымдар (Қ. Жұбанов, Т. Тәжібаев, Р. Г. Лемберг, Н. Көшекбаев, т. б. ) әлемдік дидактиканың заңдылықтары мен принциптерін отандық оқу-ағарту ісіне қатысты тұжырымдап, тәжірибеге енгізді.

Қазіргі заманғы дидактика ғылымы білім беру теориясы болып табылады. Оның зерттеу пәні - оқытудың мақсаты, мазмұны, заңдылықтары мен принциптері. Дидактика өзінің алдына қойған мақсаттарына жету үшін белгілі бір дидактикалық принциптерге негізделеді. Дидактикалық принциптер оқу-тәрбие жұмыстарының заңды жүйесін көрсетеді, оқыту ісінде табысқа жетудің қажетті шарты болып табылады. Олар бір-бірімен тығыз байланысты құрылған [2, 25 б, 3, 92 б, 4, 128 б] .

Курстық жұмыстың өзектілігі: Отандық педагогика ғылымы тарихында таза ағартушылық қызметпен айналысып, тәрбие мен оқу-ағарту ісін дамытуға кәсіби теориялық тұжырымдамаларымен ат салысқан ғалым - Ы. Алтынсарин. Оның мақалалары мен хаттарында, «Қырғыз (қазақ) хрестоматиясы», «Қырғыздарды (қазақтарды) орыс тіліне оқыту ісіне алғашқы басшылық», т. б. кітаптарында сол замандағы дидактика мәселелері әр қырынан сөз болады. Ұлы ұстаз өз еңбектерінде мұғалім өз шәкірттерін сүйе білуі, олардың ата-аналарын құрметтеу, тәрбиелі болуы туралы құнды пікірлер айтқан. Ыбырай Алтынсариннің ағартушы-педагог ретіндегі негізгі ұстанымы - ізгілік пен адамгершілік, гуманистік көзқарас, балаға жылы жүрекпен қарау, мұғалім мен оқушының өзара түсінікті қатынаста болуы принциптері. ХХІ ғасырдағы дидактиканың стратегиялық дамуында Ыбырай Алтынсариннің идеялары құнды орын алады.

Курстық жұмыстың мақсаты - Ы. Алтынсариннің дидактикаға қосқан үлесін зерделеу, бағасын беру болып табылады.

Зерттеу мақсатына жету үшін курстық жұмыстың құрылымы мен зерттеу логикасын анықтайтын мынадай міндеттер қойылған:

- дидактика және жеке әдістемелерге тоқталу. Қазақстанда дидактика мен жеке пән әдістемесінің негізін салушыларға шолу жасау;

- оқыту процесінің қозғаушы күштері, білімдік, тәрбиелік, дамытушылық қызметтерін сипаттау;

- қазіргі заманғы дидактикалық жүйелердің мәні мен мазмұнын қарастыру;

- Ы. Алтынсариннің әңгімелері мен өлеңдеріндегі дидактиканың тәрбиелік идеясына тоқталу болмақ.

Зерттеу объектісі: Ы. Алтынсариннің дидактикалық еңбектері.

Зерттеу пәні: дидактика

Курстық жұмыстың әдіснамалық негіздері ретінде

Жұмыстың теориялық мәні . Дидактиканың оқыту үрдісіндегі маңыздылығымен танысу, білім беру, оқыту, тәрбиелеу теориясын меңгеру, педагогиканы үйренушілерге білімді, машық пен дағдыны меңгерту және тәрбиелеу заңдылықтарын меңгеруге көмектеседі.

Жұмыстың практикалық маңыздылығы, Ы. Алтынсарин еңбектеріндегі дидактикалық әдістемені қазіргі дидактикалық жүйемен ұштастыра пайдалану болмақ.

Курс жұмысының құрылымы: жұмыс кіріспеден, негізгі екі тараудан, қорытындыдан тұрады. Соңында пайдаланылған әдебиеттердің тізімі берілген.

І-ТАРУ. Дидактика туралы жалпы түсінік және оның теориялық-әдістемелік негізі

1. 1 Дидактика туралы түсінік және Қазақстанда дидактика мен жеке пән әдістемесінің негізін салушылар

«Дидактика» - бұл ежелгі грек сөзі, яғни didasko - оқыту, түсіндіру, дәлелдеу, оқу деген ұғымды білдіреді. Дидактика білім беру мен оқытудың теориялық және әдістемелік негіздерін зерттейтін педагогика ғылымының саласы. Әл-Фараби оқыту дегеніміз - үйрету, дағдыландыру, әрекеттендіру.

Дидактиканың пайда болып дамуы. Оқыту теориясының негізін қалаушылар: Я. А. Коменский, И. Г. Песталоций, Ж. Ж. Руссо, К. Д. Ушинский, В. Сухомлинский, А. С. Макаренко, т. б. қосқан үлесі. Дидактиканың негізін салушы чех педагогы Ян Амос Коменский (1592 - 1670) . Оның 1632 жылы шыққан «Ұлы Дидактика» кітабында оқыту мақсаты, әдістері, принциптері, сынып-сабақ жүйесі туралы жазылды. Ол басты мақсат - адамшылық, оған жету жолы - білім беру және оқыту деп санады. «Көп емес, өмірге керекті білімдерді» беруге шақырып, оны түсіндіру үшін жаттығу, тәжірибелік әдістерді қолдануды ұсынды. Оқушыны жақсы сезімге бөлейтін әдістердің пайдалылығын дәлелдеді. Я. А. Коменский саналылық және белсенділік, көрнекілік, жүйелілік және сабақтастық, жаттығу және түсініктілік принциптерін ұсынды. Я. А. Коменский сынып-сабақ жүйесін терең зерттеді. «Жақсы ұйымдастырылған мектеп заңдары» деген еңбегінде сынып-сабақ жүйесінің бөліктерін атады. Олар:оқушыларды мектепке белгілі бір уақытта қабылдау, сабақ аяқталмай, ешкімді одан босатпау; оқушыларды сыныпқа бөлу; әр сыныпқа бөлме беру; күніне 4 сабақ өткізу; әрбір сағатта істелетін жұмыстарды жоспарлау; қоңыраудың соғылуы; тәртіп; бір сабақтың ұзақтығы бір сағаттан аспау керек; сабақты күзде бастау. Мұғалім оқушыларға жаңабілімдерді түсіндіреді, жаттығулар орындатады. Бұл қазіргі аралас сабаққа ұқсайды. Я. А. Коменский тақырыпты қайталауды апта, тоқсан соңына қойған. Сабақты 3 бөлікке бөлген: басы, жалғасы, соңы. Басында оқушылар ескі білімдерін еске түсіреді, мұғалім үй жұмысын тексереді, жаңа тақырыпты түсіндіреді.

Я. А. Коменский «Мұғалім - сабақты жаратушы, оның жүрегі», - деп түсінген. Оқушының өз күшіне деген сенімін арттыру, еңбекті сүюге тәрбиелеу, үй жұмысы туралы да мәселелер ұлы педагогтың назарынан тыс қалған жоқ. Я. А. Коменский экскурсияны кең қолданып, оны білім берудің маңызды құралы деп санаған.

Иоганн Генрих Песталоций (1746-1827) «Гертруда өз балаларын қалай оқытады?» (1801ж. ) деген еңбегінде дамытып оқыту принциптерін ұсынып, бастауыш мектептегі оқыту әдістерінің негіздерін қалады. Қоршаған дүниені сезім арқылы қабылдау - білім негізі. Одан әрі нәтиже - дерексіздік. Білімді қажетсіну ынтаны туғызады. Сөз, сан, шама - ақыл жемісі, оның негізі, оқытудың қарапайым құралдары. Жаратушы балаға күш береді. Ол баланы дамуға итермелейді. «Көз көргісі келеді, құлақ естігісі, аяқ жүргісі, қол ұстағысы, жүрек сенгісі, жақсы көргісі, ми ойланғысы келеді»-деген. Осы тұжырымдарға сай

И. Г. Песталоций буынға бөліп оқыту, алдымен сурет салуға үйрету, содан кейін жазуға үйрету тәсілдерін қолданған. Бақылау әдісін, баланың бақылаудан алған әсерлерін талқылатуды қолданған. Оның пікірінше «заттар мен құбылыстарды бақылаған баланың ойы оянып, сөйлегісі келеді». Адамның дүние туралы түсінігі алғашқыда анық емес, оны реттейтін оқыту арқылы жиналатын білім қоры, өйткені ол ақыл-ой жұмысын туғызады. Бірақ білімді бере беру жеткіліксіз, ақылдың қуатын арттыру керек. Ол үшін түрлі жаттығулар, балаға сөйлеу, ойлату, сұрақ-жауап тәсілдері қолданылған. Пәндерді көрнекілік арқылы оқыту тиімді екендігін дәлелдеген.

Ұлы педагог көрнекілік әдісін Я. А. Коменскийге қарағанда терең жазып, ақыл-ой жұмысына керектісі еңбек пен тәжірибе деген. Жан Жак Руссо (1712-1778жж. ) «Эмиль немесе тәрбие туралы» (1762ж. ) деген еңбегінде халыққа білім беруді, әр адамды дамытуды, баланың белсенділігін көтеруді ұсынды. Өз заманының мектебін өмірмен байланыспағаны, кітап тілімен көп сөйлегені үшін сынады. Руссо баланың қажеттілігін қанағаттандыратын оқыту теориясын ұсынды. Бұл тұжырымдамаға сәйкес баланы өмірге бейімдеу керек деп, тәрбиешілерді оның қажеттіліктері мен қызығушылықтарын ескеруге шақырады. Оның оқыту мен бала өмірінің байланысы, бала табиғатын зерттеу, шығармашылық күшін дамыту, еңбекке дайындау сияқты идеяларынң педагогиканың дамуы үшін маңызы зор болды. Ұлы орыс педагогы Константин Дмитриевич Ушинский (1824-1870жж. ) басқа тілде оқыту баланың табиғи күші мен қабілтін әлсіретеді, сондықтан оны ана тілінде оқыту керек деді. Ушинский бастауыш мектеп жұмысының негізгі бағыттарын, жеке пәндердің мазмұнын анықтауға көп үлес қосты. Халық шығармашылығы - ертегілер, мақал-мәтелдер, жұмбақтар білімділікке көмектеседі. Зейінді жаттықтыру, есте сақтауды жақсарту, қайталау, жүйелілік, сабақтастық, беріктік принциптері, оқытудың түрлі әдістері баланың берік білім алуын қамтамасыз етеді.

Надежда Константиновна Крупская (1869-1939жж. ) . Оқушылардың дүниетанымын қалыптастыру үшін оларға терең білім керектігін, әр пәнді басқа пәндермен және өмірмен байланыстыруды атап көрсетті. Мұғалім теория мен тәжірибенің бірлігі арқылы жекелеген пәндер арасында байланыс орнату керек деді. Крупская политехникалық оқуды қолдап, оқу жоспарына жалпы техникалық пәндерді енгізуді ұсынды. Ол оқуды өнімді еңбекпен байланыстыруа шақырды.

Антон Семенович Макаренко (1888-1939жж. ) . А. С. Макаренко оқу пәндерін жүйелі оқытуды құптады. Ол сол кезде қолданылған дальтон-жоспары, жобалау әдісі сияқты әдістеріне қарсы шықты.

Василий Александрович Сухомлинский (1918-1970жж. ) оқытуды ақыл-ой тәрбиесінің маңызды құралы деп қарады. Оқытудың табыстылығы мектептегі мұғалімдердің рухани өміріне, ой-өрістерінің кеңдігіне, мәдениеттілігіне байланысты деді. Сонымен қатар өнімді еңбек, зерттеу жұмыстары, эксперимент жүргізу, құбылыстарды, әдебиеттерді өз бетімен түсіну ой жұмысын шапшаңдатады.

Өткен ғасырдың 80-жылдарының аяқ кезінде ынтымақтастық педагогикасы одан әрі дамыды. Оның негізгі идеялары:

Сабақ үстінде оқушылармен жақсы қарым-қатынаста болу. Маңызды міндет - баланың оқуға деген ықыласын ояту, оны өзінің табысына, ісінің алға басқанына, дамығанына қуанту.

Қысым жасамай оқыту. Ынтымақтастық педагогикасының бір принципі - оқушыларды қорқытпау, еркін ұстау, өз күшіне сендіру.

Қиын мақсат қою идеясы. Жаңашылдар сабақтарының дәстүрліден айырмашылығы - балалармен ынтымақ, оларды қиын мақсатқа жетуге жігерлендіру.

Тірек идеясы. Жаңашыл мұғалімдер пәндік, сөздік ақпараттарға алуан түрлі нұсқауларды (сызба, кестелер, т. б. ) енгізді. Олар есті, қисынды, қиялды, ойдың алгоритмдік формаларын дамыту құралы.

Өз еркімен таңдау идеясы. Владимир Федорович Шаталов оқушыларға көп есептер береді, ал олар қалаған есебін шығарады.

Озу идеясы. Сабақта, алда өтетін тақырыптарға уақыт беріледі.

Ірі блоктар идеясы. Оқулықтың 3-4 тарауы бір сабақта оқылады.

Өзін-өзі талдау идеясы. Шалва Александрович Амонашвили балаларды өздерінің іс-әрекеттерін бағалауға және пікірлерін айтуға үйретеді. Оның оқушылары жолдастарының жұмыстарын тексереді және бағалайды.

Сыныптағы ақыл - ой жұмысы. Шығармашылықпен жұмыс істейтін мұғалімдердің сыныпта білімге деген құштарлық, биік мақсатқа жетуге деген құлшыныс бар.

Жеке тұлғалық тұрғы. Жаңашыл мұғалімдердің сабағында әр оқушы өзін жеке тұлғамын деп сезінеді, мұғалімнің өзіне деген адал ниетін көреді.

Ыбырай Алтынсарин (1841-1889жж. ) орыс тілін қазақтарға үйрету курсының, оқу жоспарының, бағдарламаларының авторы.

Ол орыс тілі мен қазақ тілінің айырмашылықтарын анықтады. Оқыту процесінде көрнекілік, әңгімелеу, кітаппен жұмыс әдістерін кеңінен қолданды. Ы. Алтынсарин орыс тілін үйрету үшін дйындық сыныптарын ашты, ауызша сөйлеу тәсілі қолданылып, орыс әдебиеті, грамматиканы оқытқанда қазақ тілінде аз сөйлеткен, сөздік жұмыстарын жүргізген. 1879 жылы оқу құралы «Қырғыз хрестоматиясы» шықты. Бұл бірінші, қазақ тіліндегі оқу құралы, оған ауыз әдебиеті шығармалары, өсімдік, техника атаулары енгізілді.

Ахмет Байтұрсынов (1873-1937жж. ) қазақша оқу әдістемесінің негізін салушы. «Оқу ана тілінде жүргізілсін»-деген талапты бастаушы.

1912 жылы тұңғыш рет «Әліппе» жазды, ол халықты сауаттандырудың басты құралы болды. Бұл оқу құралы әрі сауат ашу, әрі ұлттық дүниетанымды іске асыру мақсатын қойды. 1926 жылы бұл «Әліппенің» жете өңделген жаңа түрі жарияланып, қазақ халқының сауат ашу мектебінің басты құралы болды. Әдіскер оқушыларға ереже жаттатудың тиімсіз екенін дәлелдеп, түсіндіру, талдау, қорыту тәсілдерін қолдануды ұсынды. Сол сияқты әдебиет сабағын оқытқанда әсерлендіру, талдау, бейнелеу, тұжырымдау тәсілдерін қолдану қажет екендігін «Қай әдіс жақсы?» деген мақаласында айқын баяндайды.

Халыққа білім беру ісі үшін халықтың (ұлттың) ана тіліндегі жазуы, оқу құралдары болуы керек. Міне, осындай өзекті мәселелерге Ахмет Байтұрсынов ереше мән беріп, ұлттық емлені, грамматиканы ғылыми негізде жаңадан құрып, оны жүзеге асыруға басшы болды. Халықты надандық түнегінен шығару үшін оған білім беру қажеттігін дәлелдеді. 1913 жылғы «Қазақша оқыту жайынан» деген мақаласында «бала оқытатын адам оған үйрететінін, оның көңіл сарайын, мұғалімдік ғылымды жақсы білу керек», -дейді. Жүсіпбек Аймауытов (1890-1931жж. ) . «Тәрбиеге жетекші» (1924) деген еңбегінде баланы оқытудың ережелерін, заңдарын баяндайтын, оқытудың дұрыс жүйесін тауып, білім берудің ишараттарын көрсететін педагогика бөлімі «дидактика» деп, дидактикаға қазақ тілінде тұңғыш ғылыми анықтама берген. Жүсіпбек Аймауытов баланың ақылын, сезімін, ерік-жігерін, мінезін тәрбиелеу керектігін атап көрсетті. Балаға туған елдің салт-санасын, әдеп-ғұрпын көрсетуді ұсынды. Баланың тіл байлығын арттыруға ерекшеге көңіл бөлді. Мағжан Жұмабаев (1893-1938жж. ) . Ол зейінді тәрбиелеу жолдарын көрсетті. Олар:

мұғалімнің қатты сөйлеуі;
суреттердің бояуының ашықтығы;
әсердің күштілігі;
затты көрсету, суретін салдыру, балшықтан сол затты жасату.

Баланың ойын бөлетін сабаққа қатысы жоқ заттар, мұғалімнен қорқу, не көзге түскісі келу сияқты сезімдер. Осы құбылыстарға жол бермеу үшін Мағжан Жұмабаев сабақтарды түрлендіруді, әсерді жаңалауды, оқуды енді бастаған балаларды 5-10 минут оқытуды ұсынды.

Сонымен дидактика бойынша көптеген жұмыстары жүргізілді. Бұл жұмыстар одан әрі жүргізілуде. Қазір дидактиканың алдында көптеген міндеттер тұр. Олар:

І-ХІ сыныптарға арналған жаңа оқулықтарды жазуды бітіріп, оларды мектепке енгізу; аз комплектілі мектептердегі, мектепке дейінгі мекемелердегі оқу процесін жетілдіру; білімдік процеске жаңа технологияларды енгізу; мектептегі компьютерлендіруді аяқтау; мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарды жасауды аяқтау, оларды кезең-кезеңмен мектептерге енгізу; ерекше дарынды балаларды оқыту бағдарламаларын ғылыми негіздеу; білім беруді ізгілендірудің ғылыми әдістерін жасау.

1. 2 Қазіргі заманғы дидактикалық жүйелердің мәні мен мазмұны

Дидактика - оқу (обучение), бiлiмдену (образование) теориясын нақтылаушы ғылым. Қазіргі заман оқу-бiлiмiнің мақсаты - әлеуметтiк құнды iс-әрекетке араласу үшiн тұлға мен қоғамға қажет адами сапа- қасиеттердi дамыту. Дидактиканың өзектi мәселелерi - кiмдi, неге, қалай, ненi, қашан, не үшiн оқыту керек. Оқыту (преподование) - оқу мақсатын (бiлiмдендiру мiн- деттерiн) iске асыру бойынша педагогтың (оқытушының) реттестiрiлген қызметi, ақпарат жеткiзу (информирование) тәрбиелеу, игерiлген бiлiмдi түсiнiп, қолдана бiлуге үйрету iс- терiн қамтамасыз ету. Сауат ашу, сауат көтеру (учение) - таным, жаттығу және жинақталған тәжiрибе негiзiнде оқушыда әрекет-қылық пен iс- әрекеттің жаңа формалары пайда болып, бұрын игерiлгендердi өзгерiске келтiретiн қосымша үдеріс. Оқу - көздеген мақсатты iске асыруға бағытталған мұғалiм мен оқушы арасындағы жүйелi iс-әрекеттiк байланыс, олардың бiрлiктi екi тарапты оқыту - оқып үйрену қызметi. Оқу - бұл оқушының мұғалім тарапынан арнайы ұйымдастырылған танымдық iс-әрекетi, осы әрекет негiзiнде ғылыми бiлiмдер, қажеттi қызмет тәсiлдерi, қоршаған дүниеге болған көңіл-күй, құндылықты және шығармашыл қатынастар қалыптасады. Оқу барысында бала дамиды.

Нақты жүйе ретiнде оқу келесi элементтердi қамтиды:

1) мақсат;

2) мазмұн;

3) әдістер;

4) ұйымдасу формалары;

5) нәтиже.

Бiлiмдену (образование) - оқу үдерiсiнде игерiлетiн бiлiм- дер, ептiлiктер, ойлау тәсiлдерiнің жүйесi. Бiлiм (знание) - пәннің теориялық тұрғыдан игерiлгенiн танытушы идеялар жиынтығы. Қоршаған дүниенің, жалпы болмыстың бала санасында түсiнiктер (понятия), сұлба, нақты бейнелер күйiнде өрнектелуi (отражение) . Ептiлiк (умение) - игерiлген бiлiмдi тұрмыстық тәжiрибеде қолдана бiлу тәсiлдерi мен әрекеттерiнің көрсеткiшi. Дағды (навык) - орындалуы аса жоғары дәрежеде жетiле бекiген ептiлiк. Мақсат (цель) - оқуға, бiлiм игеруге байланысты: 1) жүйелi оқудың күнi iлгерi санада пайымдалған нәтижесi; 2) оқу соңында күтiлетiн болашақ. Мазмұн (содержание) - оқуға, бiлiм меңгеруге байланысты: оқу барысында шәкiрт тарапынан игерiлетiн ғылыми бiлiмдер, ептiлiктер мен дағдылар, ойлау және iс-әрекет тәсiлдерiнің тиянақты жүйесi. Ұйымдастыру (организация) - дидактикалық үдерiстер: белгiлi өлшем-шектерге орай ретке келтiру, оқуда көзделген мақсатты тиiмдi iске асыруға қажет формаға келтiру. Форма - оқу үдерiсiнің болмыс тәсiлi (способ существова- ния), оқудың iштей мәнi, логикасы мен мазмұнының сырттай көрiнiсi. Оқу формасы ең алдымен сыныптағы бала санымен, оқу уақыты, орыны және iске асу ретiмен байланысты. Әдiс (метод) - оқу мақсаты мен мiндеттерiнің орындалу (iске асу) жолы. Құрал-жабдық, шаралар (средство) - оқу үдерiсiнiң заттай қолдауы. Құрал-жабдықтар тобына кiретiндер: педагог дауысы, шеберлiгi, оқулықтар, сынып құралдары және т. б. Нәтиже (результат) - оқу үдерiсiнің салдары, соңғы өнiмi, көзделген мақсаттың орындалу дәрежесi. И. Гербарт жүйесi - тәрбиенің ең жоғары мақсаты - адам- гершiлiктi, мораль тұрғысынан берiк мiнездi тұлға қалыптастыру. Мектеп мiндетi - баланың интеллектуал дамуына қамқорлық жасау, ал тәрбиелеу - отбасы мiндетi. Оқу мен тәртiп, бiлiм мен сезiм, ерiк орайласа байланысып, тәрбиелік оқудың негiзiн қалайды. Тәрбие оқумен бiрге ерiк пен мiнез, ақыл негiзiнде қаланады. Мұғалiм басты тұлға. Дж. Дьюи жүйесi - оқу бала қызығуына, өмiрлiк қажеттерiне негiзделуi тиiс. Оқушының ойлау қабiлетi оқу, бiлiм қиыншылықтары мен кедергiлерiн жеңуге орай қалыптасады. Оқу проблемді болуы шарт, баланың өзiндiк белсендiлiгi мен жеке танымдық әрекетiнің арқасында жүргізілуі қажет. Мұғалiм жәрдемшi.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.