Саркоцистоздар

Жоспар
Кіріспе

1 Қоздырғыштары
2 Қоздырғыштарының дамуы
3 Эпизоотологиялық деректер
4 Патогенезі
5 Ауру белгілері
6 Патологоанатомиялық өзгерістер

Қоздырғыштардың түрлерінің аттары аралық және соңғы иелерінің латынша аттарына байланысты қойылған. Мысалы, S.bovicanis, аралық иесі – ірі қара және соңғы иесі – иттер екенін көрсетеді немесе ірі қараға саркоцистоз инвазиясының көзі иттер (мысықтар, адамдар) болып келеді.
Аралық иелерінде (малдарда) қоздырғыштар екі түрде, трофозоиттар (эндозоиттар, цистозоиттар) және цисталар (микроциста және макроциста) ретінде кездеседі. Трофозоиттар жарты ай, орақ, сопақша, тәрізді, ұзындығы 5-16 мкм, ені 2-8 мкм Романовский-Гимза әдісімен бояғанда ядро қызыл түске, цитоплазма көгілдір түске боялады. Трофозоиттар көбінесе бұлшық еттің талшықтарының арасында орналасады. Олар бірігіп трофозоиттар жиынтығын «жалғанцисталарды» түзейді. Трофозоиттар жиынтығы қабықшамен қоршалады, оларды микроцисталар деп атайды. Микроцисталар мөлшері 30-80 мкм.
Макроцисталар дөңгелек, сопақша тәрізді мөлшері 10-20 мм. Цисталардың іші көптеген бөліктерге бөлінген, ішінде толы цистозоиттар болады. Макроцисталар көбінесе өңеште, жүрек етінде, көк бауырда және басқа бұлшық еттерде орналасады.
Sarcocystis ооцисталарының мөлшері түріне байланысты 7,8-12,5 микрометрден 10,8-16,3 мкм дейін болады.
Қоздырғыштарының дамуы (111-сурет). Саркоспоридилердің дамуы 3 сатыдан тұрады; мерогония, гаметогония және спорогония.
Аралық иесінде мерогония сатысы аяқталады, соңғы иесінде гаметогония сатысында гаметалар қосылып (копуляция) ооцисталар пайда болады, олар ішекте споруляция өтіп жетілген ооцисталарға айналады. Бұл ооцисталардың ішінде 2 спороциста, әрқайсысының ішінде 4 спорозоит орналасқан. Соңғы иелері сыртқы ортаға спорланған, инвазиялық ооцисталарды (көбінесе спороцисталар) нәжістерімен бөліп шығарып жайылымдарды, жем-шөпті,

Пән: Ветеринария
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

А.Байтұрсынов атындағы Қостанай Мемлекеттік Университеті

Ветеринария және мал шаруашылығы технологиясы факультеті

Реферат

05-120-100-Ветеринариялық медицина

08-700-
11 тобының 5 курс студенті

Даулетбаев Н.Қ

Қостанай 2016ж

Саркоцистоздар – жітілеу немесе созылмалы, көбінесе ауру белгілерінсіз
өтетін ауылшаруашылық және жабайы жануарлардың, құстардың, балықтардың және
адамдардың Sarcocystis туысына жататын қарапайымдылардың түрлері тудыратын
антропозоонозды аурулар.
Қоздырғыштары. Ірі қара 3 түрі – Sarcocystis
bovicanis, S.bovifelis, S.bovihomin is, қойларда 2 түрі
– S.ovicanis, S.ovifelis, шошқаларда 3 түрі
– S.suicanis,S.suihominis, S.suifel is ауруларды тудырады.
Қоздырғыштардың түрлерінің аттары аралық және соңғы иелерінің латынша
аттарына байланысты қойылған. Мысалы, S.bovicanis, аралық иесі – ірі қара
және соңғы иесі – иттер екенін көрсетеді немесе ірі қараға саркоцистоз
инвазиясының көзі иттер (мысықтар, адамдар) болып келеді.
Аралық иелерінде (малдарда) қоздырғыштар екі түрде, трофозоиттар
(эндозоиттар, цистозоиттар) және цисталар (микроциста және макроциста)
ретінде кездеседі. Трофозоиттар жарты ай, орақ, сопақша, тәрізді, ұзындығы
5-16 мкм, ені 2-8 мкм Романовский-Гимза әдісімен бояғанда ядро қызыл түске,
цитоплазма көгілдір түске боялады. Трофозоиттар көбінесе бұлшық еттің
талшықтарының арасында орналасады. Олар бірігіп трофозоиттар жиынтығын
жалғанцисталарды түзейді. Трофозоиттар жиынтығы қабықшамен қоршалады,
оларды микроцисталар деп атайды. Микроцисталар мөлшері 30-80 мкм.
Макроцисталар дөңгелек, сопақша тәрізді мөлшері 10-20 мм. Цисталардың
іші көптеген бөліктерге бөлінген, ішінде толы цистозоиттар болады.
Макроцисталар көбінесе өңеште, жүрек етінде, көк бауырда және басқа бұлшық
еттерде орналасады.
Sarcocystis ооцисталарының мөлшері түріне байланысты 7,8-12,5
микрометрден 10,8-16,3 мкм дейін болады.
Қоздырғыштарының дамуы (111-сурет). Саркоспоридилердің дамуы 3 сатыдан
тұрады; мерогония, гаметогония және спорогония.
Аралық иесінде мерогония сатысы аяқталады, соңғы иесінде гаметогония
сатысында гаметалар қосылып (копуляция) ооцисталар пайда болады, олар
ішекте споруляция өтіп жетілген ооцисталарға айналады. Бұл ооцисталардың
ішінде 2 спороциста, әрқайсысының ішінде 4 спорозоит орналасқан. Соңғы
иелері сыртқы ортаға спорланған, инвазиялық ооцисталарды (көбінесе
спороцисталар) нәжістерімен бөліп шығарып жайылымдарды, жем-шөпті,

111-сурет. Саркоспоридийлердің даму схемасы.
Сол жақта: 1 – спорозоит; 2 – мерогония; 3 – циста; 4 – мерозоит; 5-7
– микрогаметогенез; 8 – микрогамета; 9 – макрогамета; 10 – спорланған
ооцисталар; 11 – спороцистлар. Оң жақта: даму схемасы.

су көздерін ластайды. Сыртқы ортада ооцисталардың қабықтары бұзылады,
шыққан спороцисталардың қабықтары өте тығыз, мықты болғандықтан,
спороцисталар сыртқы ортаның әр түрлі қолайсыз жағдайларына өте төзімді
келеді, өздерінің инвазиялық қабілетін ұзақ уақыт сақтайды.
Аралық иелері алиментарлық жолмен (жем, су) спороцисталармен
зақымдалады. Иесінің ішінде спороцистаның қабығы бұзылады, шыққан
спорозоиттар ішектің қабығы арқылы қан тамырларына, сөл түйіндеріне өтіп
барлық ішкі органдарды зақымдайды да мерогония арқылы көбейеді. 1-1,5 айдан
кейін жүрек және қаңқа (скелет) бұлшық еттерінде жұқа қабықты цисталар
пайда болады, олардың ішінде дөңгелек түрлі жетілмеген сатысы – метроциттер
орналасады. Метроциттер эндодиогения жолымен бөлініп, 2 айдан кейін
жетілген цисталар пайда болады, олардың ішінде толған цистозоиттар болады.
Сонымен қойдың, ірі қараның, шошқаның ішінде паразиттер жыныссыз жолмен
көбейеді.
Ақтық иелері саркоспоридиялардың цисталарымен залалданған жануардың
етін жеп зақымдалады, цистозоиттар цистадан шыѓып эпителий клеткаларына
енеді. Эпителий клеткаларының астында, мерогония сатысын өтпей, бірден
макро және микро гаметаларға айналады. Макрогаметалар ұрықтанып жұқа
қабықты ооцисталарға айналады, олар ішектің қабығында спорогония сатысын
өтеді. Көптеген ооцисталардың қабықтары жарылып кетеді де спороцисталар
жеке қалады. Сондықтан нәжістерде көбінесе ооцисталар емес спороцисталар
табылады.
Сонымен иттің, мысықтың, адамның организмінде паразит жынысты жолмен
дамиды.
Саркоспоридийлердің препатентті уақыты орташа 1-1,5 апта, ал патентті
периоды 3-6 апта болады. Соңғы иелері ооцисталармен зақымдалмайды.
Сакроспоридийлер соңғы және аралық иелерінің қатысуымен дамиды,
сондықтан облигатты-гетероксенді паразиттерге жатады.
Эпизоотологиялық деректер. Саркоспоридиоз ТМД елдерінде өте көп
тараған. Қазақстанда ауру 190 түрлі үй және жабайы жануарларда табылған
қойлардың зақымдалуы 84% дейін, ірі қараның зақымдалуы 90% дейін жетеді.
Жануарлардан басқа құстар, балықтар, кейбір омыртқасыздар ауырады. Қазіргі
уақытта саркоспоридиилердің ақырғы иелері ретінде мысық, ит, адам, қасқыр,
түлкі, ақ түлкі, жылан – питон болатыны анықталды. Саркоспоридийлермен
малдардың зақымдалуы 1,5 айлық жастан басталады. Жасы ұлғайған сайын
зақымдалуы көбейеді. Паразиттердің ақырғы иелері шикі немесе шала піскен,
цисталармен зақымдалған етті жегенде, аралық иелері ооцисталармен немесе
спороцисталармен зақымдалады. Желтоқсан айынан наурыз айына дейін малдар
зақымдалады, ал қаңтар айында өте жоѓары заќымдалуы байқалады. Көктем-жаз
айларында ауру азаяды. Шілде айынан қазан айына дейін малдар сирек
зақымдалады, инвазия интенсиві төмен болады.
Патогенезі. Аралық иелерінің организмінде паразиттер қан тамырларының
эндотелийінде (қан тамырларын ішінен астарлайтын жалпақ клеткалар қабаты)
көбейеді, барлық органдармен тканьдарды зақымдайды. Паразиттердің қан
тамырларында жаппай көбею нәтижесінде уыттық заттар пайда болып, жиналады.
Осылардың бәрі ұлпалы органдарда дегенеративті (азғындау) процестер
тудырады. Саркоцисталар ет талшықтарында дамып оларды бұзады. Цисталар
өсіп, тканьдарды қысып, ығыстырып атрофияға (сему) ұшыратады. Миозиттер,
миокардиттер пайда болады. Саркоцисталар улы зат – саркоцистин бөледі, олар
орталық нерв жүйесіне, жүрекке, бауырға, ішектің қабықтарына улы әсерін
тигізеді. Эритроциттердің гемолизі (еруі) болады, сондықтан оттегінің
жетіспеушілігі артады. Жалпылама қан құйылу салдарынан іркіліс құбылыстары
(сұйықтың, қанның тұрып қалуы), өкпенің домбығуы болады. Паренхиматозды –
гемолитикалық сары ауру дамиды. Бүйректердің қызметі бұзылады. Миға
жалпылама қан құйылу салдарынан жүйке жүйесінің қызметі бұзылады.
Ауру белгілері. Ауру көбінесе созылмалы түрде өтеді. Жіті түрі
зақымдалғаннан кейін 15-20 күн өткенде байқалады. Ірі қараның дене қызуы
көтеріледі, алғашында қозып тынышсызданады, кейінірек жалпы күйі
төмендейді, бұлшық еттері тітіркенеді, жақтың бұлшық еттері зақымдалады,
сілекейі көп ағады, миокардит болады. Буаз малдар арықтап, көтерем болып
өледі.
Қойлардың көбінесе өңеші зақымдалып, тарылып, азық-суды жеп-ішуі
қиындайды, тәбеті азаяды (112-сурет). Жалпы күйі төмендейді, миокардит
болады. Зақымдалу дәрежесі жоғары болғанда, ауру 20-21 күнге созылып
өліммен аяқталады.
Шошқалардың жалпы күйі төмендейді, құсады, іші өтеді, сирақтары
салданады, арықтайды.
Иттердің және мысықтардың дене қызуы төмендейді, тәбеті жоғалады, іші
өтеді, көздерінен жас ағады, сирақтары салданады.
Тауықтардың дене қызуы көтеріледі, тәбеті жоғалады, денесінде ісіктер
пайда болады. Барлық ауру малдардың эритроциттері және гемоглобиндері 2-3
есе азаяды.

112-сурет. Қойдың өңешіндегі макроцисталар (саркоспоридиоз)

Патологоанатомиялық өзгерістер. Ауру жіті түрде өткенде тері астарында
және қаңқа еттерінде жалпылама қан құйылады, сөл бездері үлкейген, бауыр
нығыздалған, бүйректер сарғыш түсті. Жүрек етіне қан құйылған, өкпе
қабынған. Аурудың созылмалы түрінде өлексе өте арық, бұлшық еттері
бозарған, жұмсарған.
Ірі қарада, қойда микроцисталар көбіне өңеште, көк бауырда, жүректе,
тілде және басқа бұлшық еттерде кездеседі. Олар аќшыл түсті, дөңгелек,
немесе сопақша тәрізді, мөлшерлері 2-3 милиметрден 9-15 мм дейін болады.
Макроцисталар шошқаның барлық бұлшық еттерінде, әсіресе көк бауырдың,
қабырға аралық және арқаның еттерінде жиі кездеседі.
Ауруды анықтау. Ауруды комплексті түрде эпизоотологиялық деректерді,
ауру белгілерін, патологоанатомиялық өзгерістерді ескеріп зертханалық
зерттеулер жүргізіп анықтайды.
Зертханалық анықтау:
Микроскопиялық әдіс. Малдар өте жоғары зақымдалғанда қан тамшысын
алып, арнайы шыныға жағынды жасап, Романовский-Гимза әдісімен бояйды да,
микроскоппен қарап трофозоиттарды табады;
Аллергендік реакция. Ірі қараға 0,3 мл аллергенді мойынның тері ішіне,
қойға 0,2 мл көздің қабығының жоғарғы жағына егеді. Аллергендер
физиологиялық ерітіндіде 1:100 қатынасы ретінде қолданылады. Егілген жерде
15-20 минут өткенде қызарған ісіктер, ірі қарада 30-45 мм (диаметрі), қойда
6-10 мм пайда болып, 2 сағатқа дейін сақталып тұрады;
Серологиялық әдістер, комплементті, байланыстыру реакциясы,
комплементті ұзақ байланыстыру реакциясы қолданылады;
Дарлинг немесе Фюллеборн әдістерімен ақырғы иелерінің нәжістерін
тексеріп, ооцистерді немесе спороцисталарды табады;
Патологиялық-анатомиялық анықтау. Көзге көрінетін саркоцисталарды
бөліп алып, төсеніш шынының үстіне салып, 1-2 тамшы физиологиялық ерітінді
тамызып екінші шынымен жауып қысады. Сынаманы микроскоппен қарап,
цистозоиттарды (эндозоиттарды) табады. Өлексені немесе сойылған малдың етін
саркоспоридозға тексергенде Козелкин және Люминесценттік әдістері жиі
қолданылады.
Козелкин әдісі. Ұстараның пышағымен зерттелетін бұлшық етті тіліп
кеседі де, сол кескен жерден қырынды алып шыныға жағынды жасап, кептіріп,
Романовский-Гимза әдісімен бояйды. Микроскоппен қарап трофозоиттарды,
цистозоиттарды немесе микроцисталарды табады;
Люминесценттік әдіс. Зерттейтін бұлшық еттерді ОИ-19 және УФС-3
аппараттарымен қараңғылау бөлмеде ультракүлгін сәулелерін бағыттап қарайды.
Саркоцисталар болса олар қызыл-қоңыр түсті болып, жарқырап жақсы көрінеді.
Емі. Ампролиум 100мгкг салмағына жеммен қосып 5-10 күн және стенерол
мөлшері 0,66мгкг. Иттерге, мысықтарға химкокцид 0,24мгкг салмағына жеммен
қосып күніне 1 рет 5 күн қатарынан береді.
Профилактикасы. Бұралқы иттерді, мысықтарды жою, оларды шаруашылық
маңына, жайылымға жібермеу. Шопандардың, табыншылардың иттерін, мысықтарын
жылдың әрбір кварталында 1 рет (немесе жылына 4 рет) Дарлинг немесе
Фюллеборн әдісімен зерттеп, нәжістерінде ооцисталар (немесе спороцисталар)
бар жоғы анықталады. Өлекселерді бірден жинап, көміп тастау қажет. Малдарды
тек арнаулы сойыс орындарында сою керек. Жоспарлы түрде уақытында
дезинвазия, дезинфекция, дератизация жүргізу қажет.
Sarcocystis (sarcosporidiosis) - Sarcocystis туралы protists заттай
(sarcocyst) туындаған бауырымен жорғалаушылардың, құстар мен
сүтқоректілердің паразиттік ауру.

Өңеш бұлшық еті Sarcocystis қой, шамамен 4 мм мөлшерімен кистасы. Дамыту
sarcocyst циклі екі фаза түрлі тиесілі. Жыныстық көбею кезеңі негізгі хост
ішек жүреді, және негізгі хосттардан шығарылады oocysts немесе sporocysts
қалыптастыру аяқталады. БП фазалық аралық хост өтеді: oocysts немесе
sporocysts босату бақылайды процесі инвазия спорозоитов жұтыну жүреді,
олар өздері трофозоиты толтырылған цистит қалыптастыру бұлшық содан қанға
асқазан немесе ішек қабырғалары арқылы еніп және онда әрі қарай дамиды.

Патогендердің. Sarcocystis bovicanis - жұқа бір қабаты қаптамасы бар
oocysts мөлшері (12 ... 17) х (11, 14, ...) мкм. Sporulation-ды соңғы хост
құяды, бұл жағдайда қабық гантели ұқсас тонна, қалыптастыру sporocysts және
oocyst айналасында тығыз сығылады. Өлшемдері sporocysts (11 ... 14) х (7
... 9) мкм. ұрпақ саны белгісіз merontov. соңғы буын Meronty (sarcocyst),
бұлшық ет diafrag M S өңештік ірі қара мал қаңқалық бұлшықет
жерсіндірілген. инфекция шпиндельді тәрізді, сопақ, қап-нысанадағы
sarcocyst қалыптастыру аяқталғаннан кейін 120-ші күні, 3 мм-ге дейін, ең
банан тәрізді, 13-17 мм және 2,53 м, ені үкіметтік Мерозоиты ұзындығы
толтырылған. Gametogony шағын ішектің эпителий астында өтеді. Pre - патент
мерзімі, 7-9 күн патент созылады - 6-7 күн. Sarcocystis bovifelis -
nesporulirovannye дөңгелек oocysts, sporulated - гантели нысанын.
sporocysts мөлшері, (13 ... 22) X (6 ... 5) мкм, көрнекті түссіз немесе
ақшыл сары түсті, эллипс. ірі қара мал денеде meronty үш ұрпақ дамиды.
Meronty бірінші ұрпақ пен бүйрек артериялардың ірі ішектің жасушалары
эндотелия жерсіндірілген, бездері, екінші шөгінді E және миды podzhel -
көлденең-жолақты бұлшық - klet көптеген органдардың Kah қылтамырлар,
әсіресе бүйрек, үшінші эндотелиальды жылы. 1 см ұзындығы sarcocyst өтіп
кіреді. Sarcocyst толық меңгергеннен кейін 3 ай Алмасу және Zara қосымша
иттер тудыруы мүмкін. Prepa'gentny кезеңі созылады 8-33- күні, патент - 8-
70 күн немесе одан да көп. Sarcocystis bovihominis - қалдық органның
құрамында sporocysts өлшемдері (13 ... 17) х (8 ... 11) мм. Ол 476 merontov
ерте кезеңі әр түрлі ішкі ағзалар дамыған деп саналады. paltseobraz
үкіметтік қосымшалары бар цилиндрлік пішінді Sarcocyst. Олар Мен
metrotsity, Мен gamonts түрлендіріледі жетпе P S дөңгелектеледі,
қалыптасады. адам 9- 10 күн жылы Prepatentny кезеңі. Sarcocystis ovifelis -
oocysts мөлшері (15 ... 18) х (. 10 .. 14) мкм, сыртқы ортасы сирек
көрсетіледі. Vydelyayuschies Мен өлшемдерін қалдық орган бар (11 ... 14) х
(8 ... 9) м Т sporocysts. Әрбір sporocyst 4 kolbasovidnyh sporozoite бар.
Sar бұлшық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.