Социология пәні және оның қоғам өміріндегі рөлі мен маңызы

Жоспар
Кіріспе

1. Әлеуметтанудың ғылым ретіндегі анықтамасы, түсінігі.

2. Басқа ғылымдармен байланысы.
3 Пән міндеттері мен даму кезеңдері.

Жоғарғы оқу орындарында студенттердің әлеуметтануды оқып үйрене бастағынына аз уақыт болды. Социология пәнін оқыту 90 жылдардың басынан басталды. Оны оқып үйренудегі мақсаттар:- бейтаныс адамдар мен ұйымдардың арасындағы қарым-қатынастарды жаңа тұрғыдан дұрыс түсінуге және әлеуметтік мәселелерді зерттеуге ұмтылу. Себебі қоғамдық мәселелердің байыбына бармай енжарлық таныту қоғамдағы қордаланған мәселелерді шешуге мүмкіндік бермейді. Оны Жан-жақты зерттеп сараптамайынша мәселелерді шешудің жолын қалау аздық етеді.

Социологияның қарастыратын мәселелерін анықтау үшін алдымен «әлеуметтік» сөзінің анықтамасы грек-латын тілдерінен «socitias» және «logos» яғни қоғам туралы ілім дегенді білдіретіндігін анықтаймыз.

Социологияның басқа қоғамдық ғылымдар арасында өз алдына бөлек ғылым екені мынадан көрінеді. Социология қоғамды, оның өмір сүруі мен дамуын әлеуметтік құбылыстар, процесстер мен қатынастар тұрғысынан қарастырады. Оның зерттеу обьектісі - социум деп аталатын әлеуметтік шындық. Қоғам барлық қоғамдық ғылымдардың зерттеу обьектісі бола отырып, әр ғылымдар негізі өзінің ерекше зертеу обьектісін таңдап алады. Мысалы тарих ғылымының зерттеуі- оқиғалардың шығу себептерін алса, экономиканың зерттеуі - өндіріс пен өндірістік қатынастар, тұтыну мәселелері, саясатану ғылымының зерттеуі – саяси билік жүргізу мәселелерімен тығыз байланысты. Әр ғылымдардың өзіндік зерттейтін мәселелері осылайша бөлініп алынады.

Демек социология қоғамды тұтас қаратырмайды, тек сол қоғамның әлеуметтік өмырын ғана зерттейді. Атап айтқанда, адамдардың кең қауымдастықтары арасындағы әлеуметтік қатынастарды қарастырады.

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Социология пәні және оның қоғам өміріндегі рөлі.

1. Әлеуметтанудың ғылым ретіндегі анықтамасы, түсінігі.

2. Басқа ғылымдармен байланысы. Пән міндеттері мен даму кезеңдері.

Жоғарғы оқу орындарында студенттердің әлеуметтануды оқып үйрене
бастағынына аз уақыт болды. Социология пәнін оқыту 90 жылдардың басынан
басталды. Оны оқып үйренудегі мақсаттар:- бейтаныс адамдар мен ұйымдардың
арасындағы қарым-қатынастарды жаңа тұрғыдан дұрыс түсінуге және әлеуметтік
мәселелерді зерттеуге ұмтылу. Себебі қоғамдық мәселелердің байыбына бармай
енжарлық таныту қоғамдағы қордаланған мәселелерді шешуге мүмкіндік
бермейді. Оны Жан-жақты зерттеп сараптамайынша мәселелерді шешудің жолын
қалау аздық етеді.

Социологияның қарастыратын мәселелерін анықтау үшін алдымен
әлеуметтік сөзінің анықтамасы грек-латын тілдерінен socitias және
logos яғни қоғам туралы ілім дегенді білдіретіндігін анықтаймыз.

Социологияның басқа қоғамдық ғылымдар арасында өз алдына бөлек ғылым
екені мынадан көрінеді. Социология қоғамды, оның өмір сүруі мен дамуын
әлеуметтік құбылыстар, процесстер мен қатынастар тұрғысынан қарастырады.
Оның зерттеу обьектісі - социум деп аталатын әлеуметтік шындық. Қоғам
барлық қоғамдық ғылымдардың зерттеу обьектісі бола отырып, әр ғылымдар
негізі өзінің ерекше зертеу обьектісін таңдап алады. Мысалы тарих ғылымының
зерттеуі- оқиғалардың шығу себептерін алса, экономиканың зерттеуі - өндіріс
пен өндірістік қатынастар, тұтыну мәселелері, саясатану ғылымының зерттеуі
– саяси билік жүргізу мәселелерімен тығыз байланысты. Әр ғылымдардың
өзіндік зерттейтін мәселелері осылайша бөлініп алынады.

Демек социология қоғамды тұтас қаратырмайды, тек сол қоғамның
әлеуметтік өмырын ғана зерттейді. Атап айтқанда, адамдардың кең
қауымдастықтары арасындағы әлеуметтік қатынастарды қарастырады.

Әлеуметтік қатынастардың бір ерекшелігі сол, олар біртұтас комплексті
сипатта болады да, тек жекеленген экономикалық немесе тек саяси, рухани
ғана болмайды. Жеке адам, тап, ұлт, демографиялық, кәсіптік топтар
әруақытта қоғамдық қатынастардың барлық жиынтығының субьектісі болып
табылады. Бұл өзара қатынастар мәселелері субьектілермен бірге біртұтас
қоғамдық өмір заңдылығы болады.

Әлеуметтанудың зерттеу объектісі мен пәні, таным процесі.Қоғамның
құрылысы өмір сүруі мен дамуының жалпы және ерекше әлеуметтік заңдылықтары
жайлы адамдар мен олардың бірлестіктерінің өзара қарым-қатынастарында іске
асырудың жолдары, формалары, әдістері қарастырылған. Американдық социолог
Нейл Смезлер Соцология қоғамды және әлеуметтік қатынастарды зерттеу
ғылымы дей келе, адамдарды танып білу, мінез- құлқы мен жүріс- тұрысын
анықтауға тырысады деп анықтама берген.

Социологияның негізгі категориясы Әлеуметтік ұғымы. Бұл ұғымдарға
әлеуметтік жүйк, әлеуметтік құрылым, әлеуметтік институт, әлеуметтік
топ, әлеуметтік әрекет т.б. Бұлардың әрқайсысы өз алдына маңызды
категорияларға бөлінеді. Әлеуметтік заңдар адамдар мен топтардың мінез -
құлқын реттеп, олардың қоғамдастықтар арасындағы қарым-қатынастарды
анықтайды. Бұған әлеуметтік жіктелу , бірігу, әлеуметтік мобильдік,
әлеуметтік интернационалдану, жеке адамның әлеуметтенуі т.б. жатады.

Әлеуметтік заңдарды түрліще белгілері бойынша классификациялауға
болады. Жалпылығына қарай жалпы және ерекше деп бөлінсе, Сипатына қарай
динамикалық және статистикалық деп бөлінеді. Динамикалық заңдар нақты
жағдайда өз ретімен болатын оқыиғалар арасындағы бір мәнді, оның бағытын,
түрлері мен факторларын анықтап береді. Статистикалық заңдар әлеуметтік
құбылыстарды қатаң жіктеп анықтайды. Осыған орай пәннің құрамдас
бөліктері:

- жалпы –теориялық социумның өмір сүруі мен дамуының жалпы заңдылықтарын
анықтап, макросоциологиялық зерттеулер болып табылса,

- орташа социология- әлеуметтік жүйенің құрамдас бөліктерін (қала, ауыл,
білі, еңбек., экономика, саясат т.б.) арақатынасын қарастырады.

- микросоциология- жекеленген адамдардың қимылы мен өзара әлеуметтік
құбылыстар мен процесстер байласынысын қарастырады.

Ғылыми қортыныдысына орай социологиялық зерттеулер теориялық және
эмпириктік деп бөлінеді. Теориялық зерттеу – жиналған нақты материалдарға
терең қортынды жасайды. Эмпириктік зерттеулер- бақылау, сұрақ қою,
статистикалық материалдар жиынтығы бойынша зерттеулер жасайды.

Социология жеке дара дамымайды. Басқа ғылымдармен өте тығыз
байланыста болады. Философиямен, Тарихпен, Саясаттанумен, Экономикалық
ғылымдармен байланысына тоқталып көрейік.

Әлеуметтанудың философиямен байланысы қоғамды тұтас әлеуметтік
организм ретінде қарастырып, оның әлек-уметтік ұғымдар, категориялары және
заңдар көмегімен түсіндіреді. Тарихпен байланыстылығы- тарихи процестің
субьективтік, іс-әрекеттік жағына ерекше баса назар аударады. Саясаттанумен
байланыстылығы- әлеуметтік қауымдастықтар, ұйымдар мен саясаттың субьектісі
жіне обьектісі мәселелеріне баса назар аударады. Экономикалық ғылымдармен
байланыста- әлеуметтанулық материалдық өндірісті, адамдардың экономикалық
қатынастарын зерттейді. Ал құқықтану ғылымымен байлансында- құқықтық
қатынастарды жеке дара қарастырмайды, керісінше- бүкіл қоғамдық өмірдің бір
бөлігі ретінде қарап, социологиялық заңдылықтардың құқық саласындағы
көріністерін қарастырады.
Әлеуметтанудың қоятын міндеті- құқыққа және оның әлеуметтік рөліне
әлеуметтік факторлардың, қатынастар мен инститтуттардың және әлеуметтік
ұйымдардың тигізетін әсерін анықтау.
Әлеуметтанудың қоғамдық қызметі әр түрлі. Олар теориялық-танымдық,
саяси-практикалық, идеялық-тәрбиелік деп бөлінеді. Жеке тоқталайық.

1. Теориялық-танымдық қызметі- қоғам мәніне, құрылысы мен заңдылықтарына,
қызметі мен даму бағыттарына, тенденцияларына социологиялық зерттеулер
жасайды.

2. Саяси-практикалық қызметі- әлеуметтік болмысты танумен бірге қоғам
өмірін жетілдіруге бағытталған саяси және практикалық ұсыныстарды
тұжырымдайды.

3. Идеялық-тәрбиелік қызметі - әлеуметтік топтар мен қауымдастықтар
мақсат-мүддесін белгілеп анықтайды.Социолоогиялық зерттеулерде обьективтік-
ғылыми тұрғыдан түсіндіру мен идеологиялық мүдделердің арасалмағын
анықтауда сыңаржақ пен бұрмалаушылық жасауға болмайды.
90 жылдардың басынан социологиялық мәселелерге назар аударылып, пән
ЖОО-да оқытылуы басталды. Себебі қоғамдағы түрліше әлеуметтік өзгерістер
басымдылығы әлеуметтану ғылымына жаңа міндеттер жүктеді. Олардың бірі-
азаматтық қоғам қалыптастыру.Оның шешімі экономиканы реттегенде ғана жүзеге
асырылатындығы түсінікті. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.