Лексико-семантикалық жүйесіндегі қазақ және ағылшын тілдеріндегі табу мен эвфемизмдердің геторогендік және гомегендік ерекшеліктері

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 59 бет
Таңдаулыға:

Мазмүны.

Кіріспе

I Тарау.

1. Табу мен эвфемизмдердің әлемдік деңгейдегі зерттелу тарихына шолу

2. Табу мен эвфемизмдердің түрлері.

3. Қазақ және ағылшын тілдеріндегі табу мен эвфемизмдердің ұқсастықтары мен ерекшеліктері.

II. Тарау.

1. Ағылшын тіліндегі табу мен эвфемизмдердің классификациясы . 2. Қазақ және ағылшын тілдеріндегі табу мен эвфемизмдердің ұқсастықтары мен ерекшеліктері.

3. Эвфемизмдердің жасалу жолдар

3. 1. Эвфемизмдік метафоралар

3. 2. Эвфемизмдік синехдоха

3. 3. Эвфемизмдік ирония

3. 4. Эвфемизмдік парафраза

3. 5. Эвфемизм тудырудың басқа тәсілдері

Қорытынды

Әдебиеттер тізімі

Қосымша 1-14

Кіріспе

Тақырыптың кәкейтестілігі - Табу мен эвфемизмдер басқа халықтар

сияқты қазақ және ағылшын халықтарының этномәдениеті мен тілдерінен де

тең орын тепкен ауқымды кең категориялар. Сондықтан оларды этнография

мен лингвистиканын ішінде немесе еншілес мәселелерін зерттейтін

этнолингвистика ғылымдарының тұрғысынан зерделеудің ғылыми танымдық

әрі практикалық мәні ерекше.

Күнделікті коғамдық өмірде біз күлакка жағымсыз немесе дөрекі естілетін сөздер кездеседі. Сол жағдайда біз тыйым салынған сөздер (табу) немесе сол сөздерді жұмсартып сыпайылап айтуға колданылатын сөздер мен (эвфемизм) орнын ауыстырып отырамыз.

Лингвистикалық құбылыс - табу мен эвфемизмдер бүкіл дүние жүзінде жан-жақты зерттелгені мен, бұл құбылысты одан әрі зерттеуге ғалымдардың қызығушылығы артуда. Табу мен эвфемизмдерді зерттеу тілдің жан-жақты қырларын меңгеруге сонымен қатар стилистика, лексикология, этнолингвистиканы үйренуге мүмкіншілік береді. Бұл табу мен эвфемизмдерді зерттеудегі себеп қазақ тілінің дамып күшіне енуі мен байланысты. Себебі Совет үкіметі кезінде ұлттык сезім тарихпен, тілмен байланысын үзген еді. Дәл қазіргі кезде еліміз егемендігін алғаннан соң қазақ этносының тамырлары кайта дамуда. Бұл жұмыста ағылшын және қазақ тілдеріндегі табу мен эвфемизмдер лексико-семантикалық жағынан қарастырылады. Себебі бұл лексикологияның бастапқыдан қойылған мақсаттары. Бұл тақырыпта шетел ғалымдары және совет кезіндегі ғалымдар А. К. Ахметов табу мен эвфемизмдерді ертедегі мифтік кезеңнен дәл осы уақытка дейін зерттеген. Д. К. Зеленин Шығыс Европа мен Солтүстік Азия халықтарының табу сөздері жайлы зерттеген. И. К. Лауде бірнеше түркі тілдеріндегі табу мен эвфемизмдердің салыстырмалы анализін жасаған. Б. А. Ларин эвфемизмдердің орыс, украин және литва тілдеріндегі бірнеше жұмыстары бар. М. М. Копыленко түркі тілдеріндегі табу мен эвфемизмдерді зерттеген.

Жұмыстың басты мақсаттары - лексико-семантикалық жүйесіндегі қазақ және ағылшын тілдеріндегі табу мен эвфемизмдердің геторогендік және гомегендік ерекшеліктерін көрсету. Зерттеген сөздер мен сөз тіркестердің қолданылу аясына қарай классификация жасау. Сонымен қатар бұл зерттеудің тағы бір мақсаты лексико-семантикалық және этнолингвистикалық аспекттегі табу мен эвфемизмдерді зерттеген тілдердегі ұқсастықтары мен айырмашылықтарын зерттеу.

Мақсаттары:

1. Совет үкіметі кезіндегі, шетел және қазақ тіл біліміндегі ғалымдардың бірнеше тілдерде жазылған жұмыстарын оқып анализ жасау.

2. Табу мен эвфемизмдерді этнолингвистикалық жағынан ритуалдармен, әдет-ғүрыптармен салт-дәстүрлерімен бірнеше халықтардың тілдерінің сөздік корының байланысын зерттеу.

3. Ағылшын тіліндегі эвфемизмдерден классификация жасау.

4. Табу мен эвфемизмдердің лексико-семантикалық құрылысын
салыстыра зерттеу.

5. Сөздіктерден әдеби шығармалардан табу мен эвфемизмдерге мысалдар табу.

6. Эвфемизмдердің жасалу жолдарын стилистикалық тұрғыдан
қарастыру.

Жұмыстың нысаналары. Ағылшын және қазақ тілдері жүйесіндегі тыйым салынған сөздер немесе сол сөздердің орнын басатын жұмсартылған сөздер болып табылады. Көптеген табу мен эвфемизмдерді сөздіктерден кездестіруге болады. Бірақ лингвистер эвфемизмдердің кең көлемде дамуын атап өтуде және олар одан әрі дамып тілдің сөздік қорын дамыта түсетіндігін айтуда. Сондықтан да қазіргі кезде біз білмейтін табу мен эвфемизмдерді кездестіруге болады және де бұл құбылыс лингвистердің табу мен эвфемизмдерді зертеуге қызығушылын арттыруда.

Жұмыстың проблемасы. Ағылшын және қазақ тілдерінің генетикалық байланысы болмағандықтан осы тілдердің табу мен эвфемизмдердін паралелльдігін анықтау қиынға соқтырды. Зерттеу жұмысының ғылыми маңыздылығы мен құндылығы.

Жекелеген кандидаттық мақалалар болмаса, қазақ және ағылшын тілдерінде салыстырмалы түрде жете зерттелмеген обьект. Осы уақытқа дейін жарық көрген аталмыш тақырыпқа қатысы бар ғылыми жұмыстардың басым көпшілігінде табу мен эвфемизмдер тек бір жақты атап айтқанда, не таза этнографиялық тұрғыдан не таза лингвистикалық тұрғыдан қарастырылады ал бұл жұмыста олар тілде де тіл мәдениеті не де тікелей қатысы бар ғылымның бірнеше саласының басын бір жерге тоғыстыратын ауқымды кен этнолингвистикалық біртұтас ғылыми обьект ретінде зерттеледі.

Жұмыстың теориялық маңызы. Эфемизмдерді формамен мазмүн түрғысынан карастыру, тілдік фактіні коғамдык сананың түрлері және обьективті акиқат тәрізді сыртқы факторлармен байланыстыра зерттеу қаза тіл білімінін лексикология, фразеология саласындағы теориялық пайымдауларды толықтыра түсуге септігін тигізеді.

Дипломдық жұмыстың кейбір пайымдаулары мен нәтижелерін жоғарғы оку орындарында оқытылатын стилистика, тіл мәдениеті пәндерін оқытуда, сондай-ақ түсіндірме, екі тілдік аударма сөздіктерін құрастыруда, өзге де лексикографиялық жұмыстарда пайдалануға болады.

Жұмыстың құрылымы . Кіріспеде: тақырыптың көкейтестілігі, ғылыми маңыздылығымен құндылығы, мақсаттары, теориялық және практикалық маңызы, жұмыстың проблемалары, нысаналары.

Негізгі бөлім екі тараудан тұрады .

Бірінші тарауда табу мен эвфемизмдердің пайда болуы мен дамуы. Бұл тарау үш параграфтан тұрады: бұл тарауда табу мен эвфемизмдерге қатысты ғылыми еңбектерге шолу жасалынады және лингвистердің табу мен эвфемизмдерге жасаған классификациясына тоқталады.

Екінші тарауда ағылшын және қазақ тілдеріндегі табу мен эфемизмдердің салыстырмалы анализі, классификациясы және жасалу жолдарына тоқталынады. Бұл тарауда табу мен эвфемизм дер дің анатомия мен физиологияға, ауруларға, өлімге байланысты, жанұямен отбасы құрумен байланысты, әйел мен ер адамдардың байланысы, қоғамдық моральдық этикалық нормаларға кайшы келетін қылықтар және де саяси эвфемизмдер жайлы сөз болмақ. Оған қоса бұл тараудың келесі зерттеу мәселелері кіреді. Атап айтқанда олар: эвфемизмдердің жасалу жолдары. Бұл тарауда семантика-стилистикалық анализ жүргізіледі.

Зертеу жұмысының нәтижесінде қорытынды жасалынады.

Қолданылған әдебиеттер тізімі.

Ағылшын тіліндегі қысқаша сөздік.

I Tapay

1. Табу мен эвфемизмдердің әлемдік деңгейдегі зерттелу тарихына шолу

Адамзаттың рухани дамуының әртүрлі сатыларында қалыптасқан наным-сенімдер мен діндердең, бүкіл әлем халықтарының әдет-ғұрыптарынан, салт-саналарынан және тілдерінен орын алған сан алуан тыйымдар немесе табу этнолингвистикалық құбылыс ретіндс ғылыми әлемнің назарын өзіне ертеден-ақ аударып келген. Мәселен, т а б у д ы ң шығуын, таралуын және түрлерін этнографиялық тұрғыдан бүкіл әлемдік деңгейде зерттеушілердің бірі-ағылшындардың Эдуард Тэйлор [I] бастаған антропологиялық мектебінің ірі өкілі Джеймс Фрэзер болатын. Ғалымның он екі кітаптан тұратын «The Golden Bough» («Алтын бұтақ» - Ә. А. ) атгы ірі ғылыми еңбегінің екінші томы [2] дүниежүзі халықтарының мәдениетіндегі жалпы табу мәселесіне арналған. Онда Дж. Фрэзер табу атаулыны үлкен-үлкеи төрт топқа боліп, бірін-шіге - тыйым салынган іс-әрекеттерді, екіншіге - адамдарды, үшіншіге - заттарды, ал төртінші топқа тыйым салынған сөздерді жатқызады. Тыйым салынған сөздер де табудың басқа топтары секілді тек этнографиялық тұрғыдан ғана қарастырылады. Ал табу сөздерді алмастырып отыратын эвфемизмдерге нақты мысалдар келтірілгенмен, оларға лингвистика тұрғысынан жете талдау жасалмайды. Дж. Фрэзердін аталған еңбегі кейіннен орыс тіліне де аударылып басылды. Бірақоның көлемі тұпнұсқаға қарағанда әлдеқайда қысқарып төрт-ақ кітап болып шықты [3] . Сондықтан да болар, ондағы табу сөздермен байланысты мәліметтер де тұпнұсқадағы мөлшерден көп азайып қалған.

Тарихи тұрғыдан, табу атаулының барлығы дерлік діни наным-сенімдердің негізінде қалыптасқандықтан, алғашқыда оларды теология тұрғысынан карастыратын ғылыми еңбектер басымдау болды. Мысалы, Ф. Б. Джевонздын «An Introduction to the History oi Religion» («Дін тарихына кіріспe» - Ә. А. ) немесе В. Р. Смиттің «Religion of the Semites» («Семиітердің діиі» - Ә. А. ) деп аталатын еңбектері солардың қатарына жатады [4] . Жоғарыда есімі аталған Дж. Фрэзер де табуды діни нанымдармен байланыстыра қарастырды. Мәселен, оның «Totemism and Exogamy» («Тотемизм және экзогамия» - Ә. А. ) деп аталатын монографиясы [5] да дәл сондай еңбектердің бірі. Ғалым бұл зерттеуінде т о т е м г е табынудың ертеректе өте кең таралған наным екендігін жан-жақты дәлелдеумен қатар, сол нанымның, яғни тотемизм-нің негізінде қалыптасқан дүние жүзі халықтарынын басым көпшілігіне тән некемен байланысты тыйымдардын сан алуан түрлеріне тоқталады. Ол тыйымдардын ішінде түркі халықтарына қатысы бар құнды деректер де кездеседі.

Тотемизм мен табуды байланыстыра карастыратын, әлемге аты әйгілі ғалым Зигмунд Фрейдтің қаламынан шыққан «Totem imd Tabu» («Тотем және табу» - Ә. А. ) деп аталатын және бір ғылыми жұмыс бар [6] . Бұл құнды еңбекте негізінен Австралияның байырғы халықтарына тән тотемдік нанымдар мен сол нанымдардың негізінде қалыптасқан табудың түрлері жан-жакты сѳз болады. Ѳз жұмысымызда біз ол еңбектің ағылшын тіліне аударылып басылған нұсқасын [7] пайдаландық.

Табумен байланысты ғылыми еңбектердің ішінде ерекше орны бар зерттеулердің бірі - Франц Б. Стайнердің «Табу» деп аталатын шығармасы [8] . Ғалым бұл еңбегінде белгілі бір жаңалық ашпағанымен жоғарыда аталған Р. Смит, Дж. Фрэзер, З. Фрейд және Леви-Брюльдің табу жөнінде жазған зерттеулеріндегі кемшіліктер мен олқылықтарды сынай отырып, ѳз ойын ортаға салады. Негізінен Ф. Стайнердің бұл еңбегін оның табу жөнінде оқыған лекцияларының жиынтыгы деуге болады.

Табудың жеке салаларына арналган зерттеу жұмыстары да баршылық. Мәселен, ағылшын ғалымы Эдвард Вестермарктың кѳлемді еңбегі Марокко халкының әдет-ғұрпындағы некемен байланысты тыйымдардың түрлеріне, атап айтқанда, діни ұғымдардың негізінде қалындыққа, күйеу жігітке, олардың ата-енесі мен туған-туысқандарына салынатын сан алуан тыйымдарга арналған [9] . Ал Эрнест Краулейдің екі томдық монографиясы [10] мен М. М. Пайт, И. Л. Пстерс және П. Бланчардтың бірігіп жазған еңбегі [II] табудың жыныспен байланысты түрлеріне арналған. Э. Краупейдің жоғарыда аталған еңбегі кейін орыс тіліндс де басылып шықты [12] . Бұл жұмыстарда негізінен әйел адамдарда үнемі қайталанын тұратын кейбір физиологиялық процестердің сырын білмей, оларды діни тұрғыдан теріс ұғынудың салдарынан, әйелдерге, сол сиякты ер адамдарға салынатын әртүрлі халықтарға тән табудың түрлері баяндалады. Олардың арасында іс-әрекеттерге салынатын тыйымдармен қатар табудың тілге қатысы жөнінде де көптеген деректер кездеседі.

Франция елінің жоғарыда аты аталған ғалымы Леви-Брюльдің монографиялық еңбегінің [13] де табуға тікелей қатысы бар. Мұнда жалпы табу мәселесі психология тұрғысынан сөз болады. Табу туралы әдебиеттің ішінде жеке бір халықтың ғана мәдениетінде кездесетін тыйымдарды су-реттейтін еңбектер де жоқ емес. Солардың бірі - Америкадағы навахо үндістерінің тыйымдары жайлы жазылған «Navajo Taboos» («Навахо тыйымдары» - Ә. А. ) деп атапатын зерттеу жұмысы [14] . Осындай еңбектердің қатары на Индия халықтарының мәденисті мен салт-дәстүрлерінде кездесетіп тыйымдар жайлы жазылған «Hindu Religion Customs and Manners» («Үнділердің діни салт-дәстүрлері» - Ә. А. ) [15] ? @Hindu Manners Customs and Ceremonies@ (@Үvlі әltn-ғұhsgnfhs vty cfkn-lәcnүhkthі@ - Ә/F/) [16], «Strange Customs of Courtship and Marriage» («Әйел көңілін табу және үйленуге байланысты оғаш салттар» - О. А. ) [ 17] деп аталатын ғылыми еңбектер де жатады.

Үндіеуропа тарихи тіл білімі саласында табу сѳздердіц маңызды орын алатыны жѳнінде апғаш қүнды пікір айтқан белгілі лингвист А. Мейе болагын. Ғалым «Quelques hypotheses sur des interdictions dc vocabulaire dans les langues indo-europecnnes» деп атапатын еңбегінде [ 18] кейбір үндіеуропа тілдеріндегі аю, жылан, тышқаи, түлкі, аққалақ, қоян сияқты жануарлардың ескі атауларының жойылып кетуінің ең басты себебі табуда. яғни тыйымдарда жатқандығына назар аударады. Мәселен. А. Мейенің топшылауынша, славян, балтық герман тілдеріндегі «аю» деген ұғымды білдіретін «медведь» (орысша), «bar» (немісше), «. bear» (ағылшынша), «lokys» (литваша) сияқты сөздердің барлығы даэвфемизмдер, ал аюдың латын тіліндегі «orso», испан тіліндегі «oso», грек тіліндегі «arktos» және басқа тілдерде кездесетін үндіеуропалык бір түбірден тарайтын байырғы атауы славян, балтык, герман тілдерінде табуға айналғандықтан қолданыстан мүлдем шығып қалған, сақталмаған. Осы тұста үндіеуропа тілдеріндегі табуды лингвистика тұрғысынан салыстыра қарастыратын Вильгельм Хаферс [19] пен М. Гуериостың [20] ғылыми жұмыстарын ерекше атап өткен жөн. Олардың біріншісі неміс тілінде, ал екіншісі испан тілінде жазылған. Ал тек роман тілдеріне ғана қатысты табу мен эвфемизмдер Данияның белгілі тілші ғалымы К. Пьороптың еңбегінде [21 қарастырылады. Табу мен эвфемизмдерге ағылшын және американдық лингвистер де назар аударған. Мұның дәлелі ретінде бірнеше еңбектерді атап етуге болады. Мәселен, Небраска университетінің профессоры Louise Pound бір еңбегін [22] ағылшын тіліндегі өлім мен қазаға байланысты қалыптасқан эвфемизмдерге арнаса, Калифорния университетінің профессоры M. B. Emeneau өз еңбегін [23] жануарлардың атауларына байланысты табу сөздерге арнаған. l. ars-Gunar Andersson мсн Peter Trudgill бірігіп жазған еңбек [24] те ағылшын тіліндегі табу мен эвфемизмдерге бағышталған. Бұл тақырыпка арналған материалдарды американдық ғалым Х. Л. Менкеннің [25] салиқалы ғылыми еңбегінен де кездестіреміз.

Жоғарыда, осы жұмыстың кіріспесіндс, атап ѳткендей, ағылшын тіліндегі табу мен эвфемизмдердің арнайы сѳздіктері әлдеқашан жасалып қойған. Олардың ішінен Richard A. Spears [26] және Hugh Rawson [27] құрастырган сѳздіктерді ерекше атап өткен орынды. Үндіеуропа тілдеріндегі табу мен эвфемизмдерге қатысты құнды мәлімегтерді сонымен қатар 1984 жылы Тбилиси қаласында жарық көрген Т. В. Гамкрелидзе мен Вяч. Вс. Ивановтың бірігіл жазған ірі-ірі екі кітаптан тұратын ғылыми еңбегінен [28] . де кездестіруге болады. Шығыс Еуропамен Солтүстік Азия халықтарының табу сөздері белгілі орыс ғалымы Д. К. Зелениннің екі томнан тұратын құнды еңбегінде [29] жан-жақты сипатталған. Ғалым бірінші кітабында жоғарыда аталған үлкен географиялық кеңістікте орналасқан ондаған халықтардың тілдеріндегі аңшылықпен байланысты наным-сенімдердің негізінде калыптаскан сан алуан тыйымдар жайлы мәселе қозгғаса, екінші кітапта сол халыктардың аңшылық кәсібінен тыс күнделікті өмірінде кездесетін әртүрлі табу мен эвфемизмдер жайлы ой ѳрбітеді. Олардың ішінде түркі халықтарының, атап айтқанда, татарлар, хакастар, алтайлықтар, шорлар, тувалықтар және якуттардың мәдениеті мен тілінде кездесетін табу мен эвфемизмдер туралы да өтe кұнды деректер бар.

Табу мен эвфемизмдерді тек лингвистика тұрғысынан қарастырған, олар туралы салмақты пікір айтқан немесе келелі ой түйіп, тұжырым жасаған тілші ғалымдар мен ғылыми еңбектер жоғарыда айтылғандармен ана шектелмейді. Мәселен, кешегі кеңестік тіл білімінде өзіндік орны бар ірі ғалымдардың бірі А. Л. Реформатский табу мен эвфемизмдердің байланысы мен аражігін былайша түсіндіреді: «Для замены табу слов нужны другие слова эвфемизмы. Эвфемизмы - это заменые разрешенные слова, которые употребляют вместо запрещенных (табуированных) » [30] .

Алдыңғы пікірді толықтыра түсетін әрі табу мен эвфемизмдерді басқа бір қырынан суреттейтін анықтаманы белгілі ғалым Л. А. Булаховскийдің еңбегінен де кездестіреміз. Ғалым түйген ой тѳмендегідей: «Как очень сузившиеся по употреблению, запрещенные слова более других стоят, с одной стороны, перед опасностью вымирания, с другой - перед потребностью замены их разрешенными словами - эвфемизмами . . . и словами другого значения. Эвфемизмы - слова или выражения, заменяющие точные названия пугающих предметов или явлений и дающие возможность говорить о них без «опасности» вызвать стоящие за словом злые силы» [31] .

Эвфемизмдер туралы арнайы ғылыми мақала жазған Б. А. Лариннің ауқымды тұжырымы да эвфемизмдердің мәнін одан ары айшықтай түседі: «В замену запретных слов сөздаются новые («подставные») наименования, чтобы не разгневать богов, обмануть нечистую силу или страшного зверя, чтобы задобрить их. Таким образом, еще на стадии первобытных суеверий - в силу табу начинают развиваться древнейшие эвфемизмы, дозволенные и пристойные наименования, по природе своей перифрастические или образные, скрывающие свой предмет, отвлекающие от его узнавания, якобы превращающие силой словотворчества злые качества, действия в благоприятные, желательные или хотя бы безвредные» [32] .

Табу мен эвфемизмдерді тудыратын әлеуметтік себептердің енді бірі тіл мәдениетімен тікелей байланысты. Белгілі ғалым В. Н. Перетрухни жасаған мына бір қорытынды соның айғағы: «Иной характер носит словарный запрет, обусловленный соображениями вежливости и такта. Например, опытный и деликатный врач не убьет мать больного словами: Ваш сын сошел с ума, а скажет, вероятно: У вашего сына нервное расстройство» [33] .

Ал түркі халықтарынын мәдениетіпен, атап айтканда, наным-сенімдерінен, мифологиялык дүниетанымдарынан, салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарынан орын тепкен сан алуан тыйымдардың, сол сияқты олардың тілдеріндегі табу сөздер мен эвфемизмдердің зерттелу жайына келетін болсак, бұлар да ғалымдардын назарынан тыс қалмаған мәселе екенін атап айтқан жөн. Алайда о баста аталмыш халықтардың тегі, тілі, діні бір болғанымен, келе-келе олардың ұрпақтары бастапкы ортақ мекеннен жан-жақка қоныс аударып, бірте-бірте одан мүлде алыстап, бір шеті Шығыс Еуропаға дейін жетсе, екінші канаты Солтүстік Мұзды мұхит иен Тынык мұхитына және Беринг жермойнағын басып өтіп, Америка сияқты орасан зор географиялык кеңістіктен жаңа мекен тапты. Арада откен сан ғасырлар ішінде түркі тектес халықтар бір-бірінеп одан да бетер алшақтап, тұрмыс-тіршілігі де, мәдениеті де, тілі де өз бетімен оқшау дамып келді. Miнe, сондықтан да бұл күнде олардың тілдерінде, әдет-ғұрыптарында, наным-сенімдерінде, яғни жалпы мәдениетінде өткеннен қалған ортақ ұқсастықтармен қатар, «әр елдің заңы әр басқа, иттері қара қасқа» демекші, айырмашылықтар мен ерекшеліктердіц де бар екенін естен шығармаған жөн. Осы тұрғыдан алып қарағанда, бұл күнде ұзын саны отызға тарта, атап айтқанда, түріктер, азербайжандар. өзбектер, қазақтар, татарлар, түрікмендер, қырғыздар, башқұрттар, ноғайлар, чуваштар, қарайымдар, қырым татарлары, гагауздар, қарачайлар, балқарлар, қарақалпақтар, хакастар, алтайлықтар, тувалыктар, тофалар, шорлар, құмықтар, якуттар немесе сахалар, долгандар т. с. с. ірілі-ұсақты түркі халықтарының этнографиясы мен тілдері әлі күнге дейін толық зерттеліп болған жоқ. Бұл айтылғанның жоғарыда аталған халықтардың салт-дәстүрлерінде сақталған пнографиялык тыйымдарымен қатар олардың тілдеріндегі табу мен эвфемизмдерге де тікелей қатысы бар.

Түркі халықтарының этнографиялық тыйымдары, тілдеріндегі табу мен олардың орнын басып, ауыстырып отыратын эвфемизмдеріне қатысы бар ғылыми жұмыстарга шолу жасағанда, лингвистикалық тыйымдардан гөрі, этнографиялық тыйымдар ғалымдардың назарына ертерек шалынғаны байқалады. Мәселен, түркі халықтарына тән тыйымдар, атап айтқанда, тотемдік нанымдармен байланысты қалыптасқан табу жайлы мәліметтер 1247-1318 жылдар арасында өмір сүрген, Шыңғысханға дейінгі түркі халықтарының тарихын алгаш per кагазга түсіргсн, бүкіл әлемге танымал гүлама галым Рашид-ад-Диннін «Джами ат-таварих» («Жылнамалар жинағы» - Ә. Л. ) деп аталатын парсы тілінде жазылған құнды еңбегінде берілген. Өз жұмысымызда біз аталмыш еңбектің орыс тіліне аударылып басылған нұсқасын [34] пайдаландық.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.