Топырақ түрлерi. Органикалық және минералды тыңайтқыштар

Жоспар
Кіріспе

1 Топырақ түрлерi.
2 Органикалық және минералды тыңайтқыштар
3 Топырақ .организмдердiң мекен ету ортасы.
Топырақты қорғау.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

1870 жылы орыс жаратылыстану зерттеушiсi, топырақ туралы iлiмнiң
негiзiн қалаушы В.В. Докучаев (1846-1909) топырақ дербес табиғи дене екенiн
дәлелдеп, топырақтың түзiлуiнiң теориясын ғылыми түрде негiздедi.
Тау етегiнде тасты жартастарды, сынықтарды, майда шашылыстар бар. Бұл тау
жынысының ыдырауының өнiмi. Олар қалай түзiледi? Күндiз Күн сәулесiнiң
әсерiнен жартастар қызып, кеңейедi. Түнде тастар салқындап, жиырылады.
Нәтижесiнде жарықтар түзiлiп, тау жыныстары бiртiндеп бұзылады. Су, жел,
тiрi организмдер жарыққа енiп, бұзылысты тездетедi. Желденудiң нәтижесiнде
тау жыныстарының жоғарғы бөлiгi борпылдаққа айналады. Мелкозем түзiледi. Ол
топырақтың түзiлуiне әсер етедi. Топырақ борпылдақ тау жынысында да түзiле
алады: батпақ, субатпақ және құмды. Топырақ – түзiлуде өсiмдiктердiң маңызы
зор. Олардың тамырлары ерiп, жыныстарды бұзады. Өсiмдiктердiң тiршiлiгiн
жойған бөлiктерi микроорганизмдер әсерiнен қарашiрiкке немесе гумусқа
(латын жер, топырақ) айналады.
Топырақ түзiлiсiне жануарлар да қатысады: құрттар, жәндiктер дернәсiлi,
көртышқан және тағы басқа. Олар жыныстарды таптап, өсiмдiктердiң шiрiген
тамырларымен араластырады, ал өлгеннен соң өздерi гумусқа айналады. Жауын
құрттарының жолы 1,5 м-ге дейiн болады, ол жолдар арқылы ауа мен су өтiп,
топырақтың құрамын жақсартады. Белсендi топырақ түзушiлер-
микроорганизмдер, әсiресе бактериялар. Олар гумусты минералды заттарға
дейiн ыдыратады. Қыналар – тастардағы, жартастардағы, ағаш дiңгегi сұр
өскiндер, олар тiршiлiгiн жойып топырақты құнарландырады.
Топырақтың негiзгi қасиетi – өнiмдiлiк – өнiм беру қабiлетi. Топырақтың
өнiмдiлiгi минералды тұздарды жинау, ылғалды ұстап тұру, ауаны өткiзу және
осы айтылғандардан өсiмдiктердi бүкiл тiршiлiгi бойы қамтамасыз ету деп
түсiнедi. Өнiмдiлiк гумус мөлшерiне – яғни тiршiлiгiн жойған өсiмдiктер,
жануарлардың қалдықтарының және олардың бөлетiн заттарының ыдырауының
өнiмдерiне, органикалық заттардың ыдырау өнiмдерiне байланысты.
Топырақта топырақ микроорганизмдер әсерiнен жүретiн химиялық реакциялар
нәтижесiнде топырақтың органикалық заттары биоорганикалық заттарға – суға,
азот қосылыстары, фосфор, күкiрт, калий және тағы басқа заттарға ыдырайды.
Топырақтың биорганикалық заттары- өсiмдiктердiң қорегi. Соларға байланысты
өсiмдiктер өсiп, дамиды. Топырақтар өте жай түзiледi: 100 жылда олардың
қабаттарының қалыңдығы небары 0,5-2 см-ге ұлғаяды (кейде одан көп). Сонымен
бiрге топырақ қабатын бұзу өте оңай.
Топырақ- Жер бетiнде түзiлетiн күрделi табиғи дене. Топырақ түзiлуiне тау
жынысы, су, ауа, жылу, бактериялар, саңырауқұлақтар, өсiмдiктер, жануарлар,
адам қатысады. Бұлардың бәрi- топырақ түзiлiсiнiң факторлары.
Топырақ түрлерi. Органикалық және минералды тыңайтқыштар.
Топырақтар әртүрлi. Бiздiң елiмiздiң ауданында 100-ге жуық топырақ түрi
бар. Топырақты жiктегенде барлық белгiлердi қарастырады: құрғақтылығы,
органикалық және минералды заттар, су, ауа, топырақты түзетiн тау жынысының
құрамы (кварц, батпақ және тағы басқа), өсiмдiктер сипаттамасы (орман,
дала, шалғындық және тағы басқа) факторлар.
Топырақтың, мысалы, тундра, күлдi, сұр орманды, қара, каштан, қоңыр,
сарғыш, қызыл, және түрлерi бар. Сұр – қоңыр топырақтары шөлдерде түзiледi,
олар гумусқа кедей. Шөлдi далаларда каштан топырақ түзiледi. Қаратопырақты
В.В. Докучаев топырақтар патшасы деп атады. Олар даланың өсiмдiк
жамылғысы астында түзiледi, ол гумусқа өте бай. Топырақты ормандарда сұр
орманды топырақ түзiлген. Аралас ормандарда шым-күлдi топырақтар түзiлген.
Топырақтың өнiмдiлiгi тек су, ауа, жарық, тiрi организмдер әсерiнен емес,
адамның да әсерiнен өзгередi. Егер қоректi заттардың қорын толтырмаса,
топырақ нашарлап, өнiм азаяды. Сондықтан адам оған тыңайтқыш қосады.
Органикалық тыңайтқыштар – қи, торф, құстың қалдығы – олар өсiмдiк және
жануарлар организмдерiнiң қалдықтары мен тiршiлiк жағдайы өнiмдерiнiң
ыдырауы нәтижесiнде түзiлген. Бұл тыңайтқыштар топырақты жақсартады, гумус,
ауа және ылғалды жинауға көмектеседi. Бiртiндеп, органикалық тыңайтқыштар
микроорганизмдер көмегiмен минералды заттарға дейiн ыдырайды, олармен
өсiмдiктер қоректенедi. Бұл ұзақ жүретiн процесс, сондықтан топыраққа
салынған органикалық тыңайтқыштар, мысалы, қи, өнiмдiлiкке бiрнеше жыл бойы
жақсы әсер етедi.
Топырақ түрлерi.
Өсiмдiктер үшiн қоректiк заттар көзi ретiнде минералды тыңайтқыштар да
қызмет етедi. Олар топырақта азотты, фосфорлы және калий тұздарын
толықтырады. Заводтарда минералды тыңайтқыштарды табиғи минералдардан
алады. Азотты және калий тыңайтқыштары топырақ ылғалында тез еридi,
сондықтан оларды жерге егу алдында ендiрiледi. Фосфорлы тыңайтқыштар жай
еридi, сондықтан олар қимен бiрге күзде ендiрiледi, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.