Экожүйе концепциясы

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

Экологиялық жүйелер
Экожүйе концепциясы.
Қазақстандағы экожүйелер

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Экологиялық жүйелер

Экологияның ең негізгі объектісі экологиялық жүйе, немесе эко жүйе - тірі организмдер жиынтығының қоректену, өсу және ұрпақ беру мақсатында белгілі бір тіршілік ету кеңестігін бірлесе пайдалануын тарихи қалыптасқан жүйесі. Функциялық тұрақтылығы аз уақытқа созылса-да қарым -қатынаста болатын құраыштары бар кез келген бірлікті экожүйе деп атауға болады. Экожүйе деген терминді 1935 жылы бірінші рет ұсынған ағылшын экологі А. Тенсили . А Тенсили эко жүйенің құрамына организмдерде обиотикалық орта да керетін жер бетіндегі тірі табиғатынтың негізгі функциясының бірлігі деп есептеуі және оның әр бөлігінің екіншіне әсер ететіндігіне назар аударады. Былайша аәтқанда экожүйе - заттектердің айналымы мен энергия тасмалдануы жүретін табиғи бірлік . Экожүйеде заттектер айналымының жүоуіне органикалық маникулалардың сінімділік түрде белгілі қоры және орагнизмнің үш функцияоналды әр түрлі экологиялық топтары, продуценттер, консументтер, ретутенттер болуы керек.

Экожүйе концепциясы.

Жердегі алғаш организмдер гетеретрофты долған. Автротрофтар органикалық заттарды синтездесе, гетеретрофтар олармен қоректенелі. Соның нәтижесінде органикалық заттар ыдырайды.

Продукценттерге өздерінің денелерін беиорганикалық қосылыстар есебінен құратын автоторлық организм жатады. Олар өздеріне қажетті органикалық заттектерді Күн энергиясын пайдаланып, беиорганикалық заттектерден өздігінен өндірі алатын тірі оргнизм . Автотрофты организмдерге жасыл өсімдіктер, балдырлар мен фототрофты бактериялар жатады.

Консументтерт - бұлар гетеретрофты организмдер, продуценттер немесе басқа консументтер өндірген заттектерді азық ретінде пайдаланады немесе жаңа түрге трансформалайтын организмдер.

Қазақстандағы экожүйелер

Орман дала.

Қоңыржай белдеудегі орманды дала экологиялық жүйе Батыс Еуропаның көпшілік жерін, Шығыс Еуропа жазығын, Орал, Батыс Сібір, Орта Сібір таулы үстірттерін, Қиыр Шығыс алқабын алып жатыр.

Қазақстан жерінде орманды дала экологиялық жүйесіне Солтүстік Қазақстан облысы, Көкшетау облыстарының Солтүстік аудандары кіреді. Басқаша айтқанда жалпы сырт қыратының солтүстігі осы жүйеге жатады. Ол Республика териториясының 7 пайызын алып жатыр.

Ормандарда бұлан, елік, сусар, ақ тиін, құстар, ашық далада атжалман, саршұнақ, сиыр, қоян, безгілдек, түлкі, қасқыр т. б.

Орманды дала қойнауы, темір рудасына, мұнайға, фосфорға құрылыс материалдарын шығаратын шикізат қорларына өте бай.

Дала - ормансыз негізінен жазық, жайылым өңірі. Бұл экологиялық жүйеге Қазақстан териториясында Каспий маңы ойпатынан Алтай тауларына дейінгі 2200 км - ге созылған үлкен алқар кіреді. Республика жүйесіне 20 % далалық экологиялық жүйеге жатады. Ақмола, Павлодар, Көкшетау облыстары, Ақтөбе облыстарының шығысының, Қостанай облысының оңтүстігі, Семей облысының солтүстігі рудалары осы жүйеге кіреді. Климаты қуаң және құрғақ, жауын - шашын орта мөлшері 220 - 310 мм. шамасында, жылы күндер саны 135 - 170, қуаңшылық жылдар солтүстікте 2-3 жылда, оңтүстікте 1-2 жылда қайталанып отырады.

Топырағы солтүстіктен оңтүстікке қарай кәдімгі қаратопырақтан, қара қызыл қоңыр, қызыл қоңыр топырақ түрлене ауысып отырады.

Оңтүстік бөлігінде төбешіктер, аласа таулар, кездеседі. Қазақ даласында ерекше шөп, бетеге ойпаттау келген ылғалды жерлерде жоңышқа, бидайық, сор жерде ақ жусан, қара жусан, ақбас сортаң шөптер өседі. Өзендер жағалауында тепек ақ қайың, тал түрлері өседі.

Қазақстан даласы - пайдала қазба кендер қоймасы болып есептеледі.

Шөл .

Бұл экологиялық жүйеге жататын алқаптар шөлейт жүйенің қоңыржай, субтропиктік және пропиктік белдеулерінде кездесе береді.

Жер шараның 2 % ғана шөлді өлкеге жатса, Қазақстан Республикасы териториясының 40 0% осы алқапқа кіреді. Солтүстік еңдіктің 48 градусынан төмен жатқан Қазақстан жерінің кең бөлігі шөлді өлке болып табылады.

Бұл өңірдің климаты тым қуаң, күні мен түнінің t айырмашылығы көп. Жылдық жауынның орташа мөлшері 200 мм. шамасында, кей жерлерде 75 мм дейін азаяды. Жазда күннің ыстығы 40 градусқа дейін, ал құм ішінде 70 градусқа дейін көтеріледі. Климаты құрғақ болуына байланысты егін шаруашылығымен тек суармалы жерлерге ғана айналысады. Орта Азия мен Қазақстан жерлерін басып өтетін Сырдария, Әмудария, Іле, Шу өзендері халықты сумен қамтамасыз етуде үлкен роль атқарған. Ол жерлердің үсті қатты және тегіс, шөп шықпайды, жаңбыр жауса тұздар тез еріп, тақыр беті лай болады. Құмдағы өсімдіктер жылжымалы құм жағдайына бейімделген болса, сор жерлерде тұздан қорықпайтын ащы шөптер өседі.

Жануарлардан қабан, қоян, құлан, қасқыр, түлкі, жылан, тасбақа, кесіртке т. б. кездеседі. Құстардан жек, қырғауыл, қызғыш т. б. мекендейді.

Шөл алқап қазбалы кеңдерге де бай. Мұнда мұнай, газ, тас және көмір, күкірт, темір рудасы, мыс марганец, алтын, фосфор т. б. Кендердің мол қорлары бар.

Таулар. Қазақстанда таулы алқаптар жердің 10 % - тін алып жатыр. Аласа таулар қатарына мұғалжар, Ұлытау, Шыңғыстау, Тарбағатай, Маңғыстау, Шу, Іле, таулары жатыр. Мұнда көктеректі, қайыңды, қарағайлы ормандар, бұталар, жусан, бетегелі боздар өседі. Тау арасында шағын көлдер, бұлақ көздері бар. Жыл бойына 560 мм шамасында жауын - шашын түседі. Бұл жерлер көбінесе жайылым ретінде пайдаланылады.

Биік таулар Алтай, Тарбағатай, Жоңғар Алатауы, Тянь - Шянь тауларының қырқаларында, Алтайда 2700 - 2800 м биіктікте, қалғандарына 3300 - 3000 биіктікте кездеседі.

Шөлейт. Таралу орнына қарай шөлейт экологиялық жүйе қоңыржай, субтропиктік белдеулерге бөлінеді.

Солтүстік қоңыржай белдеулікке Еуропа мен Азия шөлейт аудандары кіреді. Ол Каспий теңізінің батыс шетінен Қиыр шығысқа дейінге ұзындығы 10 мың км - ден астам, ені 500 км - ге жететін алқапты алып жатыр.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.