Транспорттық РНҚ
1 Транспорттық РНҚ
2 Информациялық (матрицалық). РНҚ
2 Информациялық (матрицалық). РНҚ
Клеткадағы барлық РНҚ-ның 10% шамасындайы транспорттық РНҚ. тРНҚ молекуласы құрамына 70-84 нуклеотид кіреді, оның м.м. үлкен емес, 25000-30000. тРНҚ құрамынан 30 шамасына дейін қалыптан тыс, минорлық азотты қалдықтар деп аталатын қосылыс табылған, тРНҚ қызметі активтелген амин қышқылдарын белок синтезделетін орынға жеткізу болып табылады. Клеткада 50 шамасындай тРНҚ бар, ал амин қышқылының саны 20 ғана екені белгілі. Демек, бір амин қышқылын екі және одан көп тРНҚ тасымалдайды екен. Сол сияқты әр амин қышқылын өзінің арнаулы тРНҚ-сы тасымалдайды. Қазіргі кезде көптеген тРНҚ-дың нуклеотидтерінің алмасып келу орындары толық анықталып отыр. Бірінші рет 1965 ж. ашытқыдан тРНҚА1а-ның химиялық құрылымын Р.Холли деген оқымысты ашты. РНҚ — молекуласының бірінші құрылымы дегеніміз ондағы нуклеотид қалдықтарының белгілі ретпен орналасуын айтады.
тРНҚ молекуласында үлкен үш ілгек бар (Д, антикодондық және Т), олар белок синтезі кезінде әртүрлі қызмет атқарады. Д ілгегі (дигидроуридилдік ілгек) тРНҚ-ні аминоацил-тРНҚ-синтетаза ферментімен байланыстыру қызметін атқарады және бұл ферменттердің қажетті амин қышқылдарын тауып алып, оларды активтендіріп катализденуіне әсер етеді.
тРНҚ-ның антикодонды ілгегінде үш нуклеотид иРНҚ молекуласындағы кодонға комплементарлық құралған. тРНҚ құрамындағы бұл нуклеотидтер антикодон деп аталады. тРНҚ-ның антикодоны иРНҚ құрамындағы кодонға әрқашан комплементарлы, әрі ол тРНҚ молекуласы-ның ортасына орналасқан және мұның ДНҚ-дан иРНҚ алып келген генетикалық мәлімет есептеу кезінде айтарлықтай маңызы бар.
тРНҚ-ның амин қышқылы жалғасатын соңы акцепторлық соң деп аталады.
тРНҚ молекуласында үлкен үш ілгек бар (Д, антикодондық және Т), олар белок синтезі кезінде әртүрлі қызмет атқарады. Д ілгегі (дигидроуридилдік ілгек) тРНҚ-ні аминоацил-тРНҚ-синтетаза ферментімен байланыстыру қызметін атқарады және бұл ферменттердің қажетті амин қышқылдарын тауып алып, оларды активтендіріп катализденуіне әсер етеді.
тРНҚ-ның антикодонды ілгегінде үш нуклеотид иРНҚ молекуласындағы кодонға комплементарлық құралған. тРНҚ құрамындағы бұл нуклеотидтер антикодон деп аталады. тРНҚ-ның антикодоны иРНҚ құрамындағы кодонға әрқашан комплементарлы, әрі ол тРНҚ молекуласы-ның ортасына орналасқан және мұның ДНҚ-дан иРНҚ алып келген генетикалық мәлімет есептеу кезінде айтарлықтай маңызы бар.
тРНҚ-ның амин қышқылы жалғасатын соңы акцепторлық соң деп аталады.
Транспорттық РНҚ
Клеткадағы барлық РНҚ-ның 10% шамасындайы транспорттық РНҚ. тРНҚ
молекуласы құрамына 70-84 нуклеотид кіреді, оның м.м. үлкен емес, 25000-
30000. тРНҚ құрамынан 30 шамасына дейін қалыптан тыс, минорлық азотты
қалдықтар деп аталатын қосылыс табылған, тРНҚ қызметі активтелген амин
қышқылдарын белок синтезделетін орынға жеткізу болып табылады. Клеткада 50
шамасындай тРНҚ бар, ал амин қышқылының саны 20 ғана екені белгілі. Демек,
бір амин қышқылын екі және одан көп тРНҚ тасымалдайды екен. Сол сияқты әр
амин қышқылын өзінің арнаулы тРНҚ-сы тасымалдайды. Қазіргі кезде көптеген
тРНҚ-дың нуклеотидтерінің алмасып келу орындары толық анықталып отыр.
Бірінші рет 1965 ж. ашытқыдан тРНҚА1а-ның химиялық құрылымын Р.Холли деген
оқымысты ашты. РНҚ — молекуласының бірінші құрылымы дегеніміз ондағы
нуклеотид қалдықтарының белгілі ретпен орналасуын айтады.
тРНҚ молекуласында үлкен үш ілгек бар (Д, антикодондық және Т), олар
белок синтезі кезінде әртүрлі қызмет атқарады. Д ілгегі (дигидроуридилдік
ілгек) тРНҚ-ні аминоацил-тРНҚ-синтетаза ферментімен байланыстыру қызметін
атқарады және бұл ферменттердің қажетті амин қышқылдарын тауып алып, оларды
активтендіріп катализденуіне әсер етеді.
тРНҚ-ның антикодонды ілгегінде үш нуклеотид иРНҚ молекуласындағы
кодонға комплементарлық құралған. тРНҚ құрамындағы бұл нуклеотидтер
антикодон деп аталады. тРНҚ-ның антикодоны иРНҚ құрамындағы кодонға әрқашан
комплементарлы, әрі ол тРНҚ молекуласы-ның ортасына орналасқан және мұның
ДНҚ-дан иРНҚ алып келген генетикалық мәлімет есептеу кезінде айтарлықтай
маңызы бар.
тРНҚ-ның амин қышқылы жалғасатын соңы акцепторлық соң деп аталады.
Барлық тРНҚ-ның акцепторлық соңында ЦЦА нуклеотидтерінің орналасу
реті бірдей. Антикодонға сәйкес активтелген амин қышқылы аденилаттың З1
кеміртегі атомы арқылы иРНҚ-ға жалғасады.
Рибосомаларда синтезделетін полипептидтегі бір амин қышқылын
кодтайтын иРНҚ-ның үш нуклеотидін кодон деп атайды.
Т ілгегі, осы ілгектің көмегімен тРНҚ рибосомамен байланысады, онда
ТψСGАm нуклеотидтері бар. Барлық белгілі тРНҚ-ның бұл ілгегіндегі
нуклеотидтердің реттеліп орналасуы ұқсас келеді. Кейбір тРНҚ-ларда қосымша
ілгектер кездеседі (мәселен, ашытқының тРНҚрһе-дағы вариабельді ілгек).
Д ілгегінде минорлы негіз дигидроурацил болатындықтан (Д-мен
белгілейді), ал Т ілгегін алсақ, онда минорлы негіз псевдоурацил (ψ) бар.
Сондай-ақ нуклеотидті тізбектерде басқадай да минорлы негіздер —
метилденген (m), бір метил (-СН3) тобы, диметилденген (m2), екі метил
топтары, V негіз де кездеседі.
Клеткада 20-дан астам амин қышқылының әрқайсысына арналған ерекше
ферменттер — аминоацил — тРНҚ— синтетазалар бар. Әрбір тРНҚ ерекше осы
ферментарқылы өзіне тән амин қышқылымен байланысып, оларды рибосомаларға
жеткізеді, онда иРНҚ-дағы кодонның арнайы орнын "тану" іске асырылады.
Үшінші құрылым. РНҚ-ның үшінші құрылымы деп кеңістікте тРНҚ-ның
барлық бөліктері молекуласының орналасуын түсінеміз.
Пурин негіздері созылыңқы қайрақша түрінде, пиримидинділері-шаршы
қайрақша түріңде берілген, қайрақшалар арасыңдағы сызықтар-сутекті
байланыстар.
(Ирвин, Гейс, Кантор Ч., ШиммелП. Суреті бойынша 1984)
РНҚ-ның екінші және үшінші реттік құрылыьдары.РНҚ-ның барлық
өкілдері бір полинуклеотидтитік тізбектен тұрады.Сондықтан олар
құрылымдық ұйыьдастырылуын қатаң түрдегі ретпен жүрмейді.
мРНҚ-ң екінші реттік құрылымын иілген тізбекке ұқсайды,ал
үшінші реттік құрылымы ақуызға (информация көпрет оралып шумақталу
арқылы түзіледі. мРНҚ ақуыздың құрамына еритін амин қышқылдары
туралы хабарды тасымалдайды. Ақуыздың биосинтезіне қатысуында мРНҚ-ның
шумағы жазылып кетеді.
Жасушадағы РНҚ-ның жалпы саны 2-3% матрицаның РНҚ құрад тРНҚ-
ның екінші ретік құрамын жасушаның жапырағына ұқсатады.Бір
полинуклеотитік тізбектің полиментарлық бөліктері бірімен-бірі
байланысып қос серіппе түзеді,ал полиментарлық емес бөлігі амин
түзеді яғни тРНҚ-ң құрамында био-ң маңызы бар бірнеше бөліктер бар.
А)Акцепторлық бөлік ЦЦА нуклеотиттерімен аяқталу.Бұл бөлік
аденозиннің 3-гидросилдік ... ... . амин қышқылдарды
байланыстырып алып,оларды рибосомаға тасымалдайды.
Б)Псевдоридиндік ішек. Осы ішек құрамында міндетті түрде псевдоуридше
қышқылы бар жеті нуклеотидтерден турады. Бұл ішек тРНҚ-ңрибосомамен
байланысуын қамтамасыз етеді. тРНҚ-ң рибосомамен байланысуын
қамтамасыз етеді.
В)Қосымша ішектің биологиялық қызметі толық анықталады;
Г)Антикондық ішек жеті нуклеотиттерден турады.
Бұл ішек өзінің антинаданы мен комплентарлық негізінде мРНҚ-ң
ноданы мен байланысады ал полипетидтік тізбектегі аминқышқылдарының
орналасуы ретін рибосомадағы биосинтез негізінде анықталады.
Информациялық (матрицалық). РНҚ
Информациялық РНҚ көп жағдайда матрицалық РНҚ (мРНҚ) деп аталады,
өйткені, информациялық РНҚ-да, матрицадағыдай, полипептид синтезделеді.
иРНҚ молекуласы тиісті гені бар ДНҚ-ның белгілі учаскесінде синтезделеді де
және сол геннің көшірмесін дәл түсіріп алады. Осыдан кейін иРНҚ ядродан
цитоплазмаға шығады да, рибосомалармен қосылады, белок синтезі осылайша
басталады. Жануарлар клеткасындағы иРНҚ тіршілігі бірнеше сағатқа, тіпті
бірнеше күнге созылуы мүмкін. Осы мезгіл аралығында белоктің жүздеген,
тіпті одан да кеп молекулалары синтезделеді.
Клетка құрамындағы иРНҚ мелшері шамалы ғана (5% шамасындай), бірақ ол
ерекше әсерлі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Клеткадағы барлық РНҚ-ның 10% шамасындайы транспорттық РНҚ. тРНҚ
молекуласы құрамына 70-84 нуклеотид кіреді, оның м.м. үлкен емес, 25000-
30000. тРНҚ құрамынан 30 шамасына дейін қалыптан тыс, минорлық азотты
қалдықтар деп аталатын қосылыс табылған, тРНҚ қызметі активтелген амин
қышқылдарын белок синтезделетін орынға жеткізу болып табылады. Клеткада 50
шамасындай тРНҚ бар, ал амин қышқылының саны 20 ғана екені белгілі. Демек,
бір амин қышқылын екі және одан көп тРНҚ тасымалдайды екен. Сол сияқты әр
амин қышқылын өзінің арнаулы тРНҚ-сы тасымалдайды. Қазіргі кезде көптеген
тРНҚ-дың нуклеотидтерінің алмасып келу орындары толық анықталып отыр.
Бірінші рет 1965 ж. ашытқыдан тРНҚА1а-ның химиялық құрылымын Р.Холли деген
оқымысты ашты. РНҚ — молекуласының бірінші құрылымы дегеніміз ондағы
нуклеотид қалдықтарының белгілі ретпен орналасуын айтады.
тРНҚ молекуласында үлкен үш ілгек бар (Д, антикодондық және Т), олар
белок синтезі кезінде әртүрлі қызмет атқарады. Д ілгегі (дигидроуридилдік
ілгек) тРНҚ-ні аминоацил-тРНҚ-синтетаза ферментімен байланыстыру қызметін
атқарады және бұл ферменттердің қажетті амин қышқылдарын тауып алып, оларды
активтендіріп катализденуіне әсер етеді.
тРНҚ-ның антикодонды ілгегінде үш нуклеотид иРНҚ молекуласындағы
кодонға комплементарлық құралған. тРНҚ құрамындағы бұл нуклеотидтер
антикодон деп аталады. тРНҚ-ның антикодоны иРНҚ құрамындағы кодонға әрқашан
комплементарлы, әрі ол тРНҚ молекуласы-ның ортасына орналасқан және мұның
ДНҚ-дан иРНҚ алып келген генетикалық мәлімет есептеу кезінде айтарлықтай
маңызы бар.
тРНҚ-ның амин қышқылы жалғасатын соңы акцепторлық соң деп аталады.
Барлық тРНҚ-ның акцепторлық соңында ЦЦА нуклеотидтерінің орналасу
реті бірдей. Антикодонға сәйкес активтелген амин қышқылы аденилаттың З1
кеміртегі атомы арқылы иРНҚ-ға жалғасады.
Рибосомаларда синтезделетін полипептидтегі бір амин қышқылын
кодтайтын иРНҚ-ның үш нуклеотидін кодон деп атайды.
Т ілгегі, осы ілгектің көмегімен тРНҚ рибосомамен байланысады, онда
ТψСGАm нуклеотидтері бар. Барлық белгілі тРНҚ-ның бұл ілгегіндегі
нуклеотидтердің реттеліп орналасуы ұқсас келеді. Кейбір тРНҚ-ларда қосымша
ілгектер кездеседі (мәселен, ашытқының тРНҚрһе-дағы вариабельді ілгек).
Д ілгегінде минорлы негіз дигидроурацил болатындықтан (Д-мен
белгілейді), ал Т ілгегін алсақ, онда минорлы негіз псевдоурацил (ψ) бар.
Сондай-ақ нуклеотидті тізбектерде басқадай да минорлы негіздер —
метилденген (m), бір метил (-СН3) тобы, диметилденген (m2), екі метил
топтары, V негіз де кездеседі.
Клеткада 20-дан астам амин қышқылының әрқайсысына арналған ерекше
ферменттер — аминоацил — тРНҚ— синтетазалар бар. Әрбір тРНҚ ерекше осы
ферментарқылы өзіне тән амин қышқылымен байланысып, оларды рибосомаларға
жеткізеді, онда иРНҚ-дағы кодонның арнайы орнын "тану" іске асырылады.
Үшінші құрылым. РНҚ-ның үшінші құрылымы деп кеңістікте тРНҚ-ның
барлық бөліктері молекуласының орналасуын түсінеміз.
Пурин негіздері созылыңқы қайрақша түрінде, пиримидинділері-шаршы
қайрақша түріңде берілген, қайрақшалар арасыңдағы сызықтар-сутекті
байланыстар.
(Ирвин, Гейс, Кантор Ч., ШиммелП. Суреті бойынша 1984)
РНҚ-ның екінші және үшінші реттік құрылыьдары.РНҚ-ның барлық
өкілдері бір полинуклеотидтитік тізбектен тұрады.Сондықтан олар
құрылымдық ұйыьдастырылуын қатаң түрдегі ретпен жүрмейді.
мРНҚ-ң екінші реттік құрылымын иілген тізбекке ұқсайды,ал
үшінші реттік құрылымы ақуызға (информация көпрет оралып шумақталу
арқылы түзіледі. мРНҚ ақуыздың құрамына еритін амин қышқылдары
туралы хабарды тасымалдайды. Ақуыздың биосинтезіне қатысуында мРНҚ-ның
шумағы жазылып кетеді.
Жасушадағы РНҚ-ның жалпы саны 2-3% матрицаның РНҚ құрад тРНҚ-
ның екінші ретік құрамын жасушаның жапырағына ұқсатады.Бір
полинуклеотитік тізбектің полиментарлық бөліктері бірімен-бірі
байланысып қос серіппе түзеді,ал полиментарлық емес бөлігі амин
түзеді яғни тРНҚ-ң құрамында био-ң маңызы бар бірнеше бөліктер бар.
А)Акцепторлық бөлік ЦЦА нуклеотиттерімен аяқталу.Бұл бөлік
аденозиннің 3-гидросилдік ... ... . амин қышқылдарды
байланыстырып алып,оларды рибосомаға тасымалдайды.
Б)Псевдоридиндік ішек. Осы ішек құрамында міндетті түрде псевдоуридше
қышқылы бар жеті нуклеотидтерден турады. Бұл ішек тРНҚ-ңрибосомамен
байланысуын қамтамасыз етеді. тРНҚ-ң рибосомамен байланысуын
қамтамасыз етеді.
В)Қосымша ішектің биологиялық қызметі толық анықталады;
Г)Антикондық ішек жеті нуклеотиттерден турады.
Бұл ішек өзінің антинаданы мен комплентарлық негізінде мРНҚ-ң
ноданы мен байланысады ал полипетидтік тізбектегі аминқышқылдарының
орналасуы ретін рибосомадағы биосинтез негізінде анықталады.
Информациялық (матрицалық). РНҚ
Информациялық РНҚ көп жағдайда матрицалық РНҚ (мРНҚ) деп аталады,
өйткені, информациялық РНҚ-да, матрицадағыдай, полипептид синтезделеді.
иРНҚ молекуласы тиісті гені бар ДНҚ-ның белгілі учаскесінде синтезделеді де
және сол геннің көшірмесін дәл түсіріп алады. Осыдан кейін иРНҚ ядродан
цитоплазмаға шығады да, рибосомалармен қосылады, белок синтезі осылайша
басталады. Жануарлар клеткасындағы иРНҚ тіршілігі бірнеше сағатқа, тіпті
бірнеше күнге созылуы мүмкін. Осы мезгіл аралығында белоктің жүздеген,
тіпті одан да кеп молекулалары синтезделеді.
Клетка құрамындағы иРНҚ мелшері шамалы ғана (5% шамасындай), бірақ ол
ерекше әсерлі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz