Тіл кемістігі және оның себептері. Тіл кемістігін топтастыру

1. Сөйлеу тілінің бұзылуына сипаттама. Табиғи және функциональды тіл кемістігі.
2. Мектеп жасына дейінгі балаларда тіл кемістігі пайда болу себептері. Тіл кемістігі бар балалармен жүргізілетін педагогикалық жұмыстар

Логопедияда сөйлеудің нормалары мен бұзылыстары түсініктерінің айырмашылықтары маңызды болып келеді. Сөйлеу нормалары сөйлеу қызметі процесінде тілді пайдаланудың жалпыға бірдей қабылданған варианттарымен түсіндіріледі. Қалыпты сөйлеу қызметі кезінде сөйлеудің психофизиологиялық механизмдері сақталған болып келеді. Сөйлеу бұзылысы сөйлеу қызметінің психофизиологиялық механизмдерінің қалыпты түрде қалыптасуының бұзылуымен шартталған тілдік қоршаған ортада қабылданған сөйлеушінің тілдік қалыптан ауытқуы ретінде анықталады. Коммуникативті теория көзқарасы бойынша сөйлеу бұзылысы вербалды коммуникация бұзылысы болып табылады. Бұзылыстарға сөйлеу қарым-қатынасы кезінде болатын жеке адам мен қоғам арасындағы объективті өзара қатынастары да жатады.
Сөйлеу бұзылыстары келесі ерекшеліктермен сипатталады:
1. Сөйлеушінің жасына сәйкес келмейді;
2. сөйлеу диалектизмдері болып табылмайды, сауатсыздық пен тілді білмеуі болмайды;
3. сөйлеудің психофизиологиялық механизмдерін қалыптастырудағы ауытқулармен байланысты;
4. тұрақты сипатқа ие, өз еркімен жоғалмай бекітіледі;
5. оның сипатына байланысты белгілі бір логопедтік әсер етуді талап етеді;
6. баланың ары қарайғы психикалық дамуына жиі кері әсерін тигізеді.
Сөйлеу бұзылыстарын анықтау үшін «сөйлеу бұзылыстары», «сөйлеу кемістіктері», «сөйлеудің жеткіліксіздігі», «сөйлеу патологиясы», «сөйлеу ауытқулары» сияқты терминдері де қолданылады.
«Сөйлеудің дамымауы» және «сөйлеудің бұзылуы» түсініктері бар.
Сөйлеудің дамымауы кез-келген сөйлеу функциясының немесе жалпы сөйлеу жүйесінің қалыптасуының төмен деңгейін көрсетеді.
Сөйлеу бұзылысы сөйлеу қызметінің механизмдерінің қалыптасуы процесінде нормадан ауытқуды немесе бұзылуды көрсетеді.
Логопедиядағы сөйлеудің жалпы дамымауында сөйлеудің барлық компоненттерінің қалыптасуы бұзылатын сөйлеу аномалиясы деп аталатын формасы бар. «Сөйлеудің жалпы дамымауы» түсінігі сөйлеу жүйесінің барлық компоненттерінің (оның фонетико-фонематикалық жағы, лексикалық құрамы, грамматикалық құрылымы) қалыптаспаған симптомдарының (немесе дамудың тежелуі) болуын болжайды. Сөйлеудің жалпы дамымауы кемістігінің әр түрлі механизмдері және соған сәйкес әр түрлі құрылымдары болуы мүмкін. Бұл алалия, дизартрия және т.с.с. байқалуы мүмкін.

1. Fenstermacher, G., & Richardson, V. (2005). Making Determinations of Quality in Teaching
[Оқытуда сапаны анықтаудың туындысы]. Teachers College Record, 107(1), 186-213.Frost, D. (2011).
2.Лапшин В.А., Пузанов Б.П. “Основы дефектологии”-М.,”Просвещение” 1990
6. Бадалян Л.О.”Невропатология”-М,1987.
8.Коберник Г.Н., Синев В.Н. Введение в специальность. Дефектология.-Киев 1984.
Қосымша: 4.8.10.11.
1. Власова Т.А., Певзнер М.С. О детях с отклонениями в развитии. М., 1973 г.
2. Расстройства речи у детей и подростков. /под ред. С.С.Ляпидевского. М., 1999 г.
3. Дефектологиялық сөздік. М., 1978 ж.
4. Выготский Л.С. собр.соч.-М. 1983- т.5
Электронды басылымдар тізімі: 5.6.
1. Тебенова К.С «Дети с ограниченными возможностями в развитии» ЭУП Караганда, КарГУ 2006г.
2. Ахметова Н.Ш., Мишукова Т.Н. «Психопатологические особенности детского, подросткового, юношеского возраста» ЭУП Караганда, КарГУ 2004г.