Балабақшада балаларды мектепке даярлау бағдарламасы

1 Мемлекеттік білім беру саласындағы саясатының тұжырымдамасы
2 ХХІ ғасырда Қазақстанның білім беру жүйесіндегі жалпы және орта 12.жылдық білім беру жүйесінің енгізілуі
3 Қазіргі мектепке дейінгі мекемелердің балаларды мектепке даярлау мәселесіне талдау

Қазіргі қоғамда болып жатқан кең шеңбердегі өзгерістер үшінші мыңжылдықтың білімді, саналы жастарын тәрбиелеушілерге үлкен міндет жүктері сөзсіз. Жас ұрпақтың жаңаша ойлауына, олардың біртұтас дүниетанымының қалыптасуына, әлемдік сапа деңгейдегі білім, білік негіздерін меңгеруіне ықпал ететін жаңаша білім мазмұнын құру – жалпы білім беру жүйесіндегі өзекті мәселенің бірі.
«Кішкентай бүлдіршіндердің дамуына ықпал ететін үздіксіз білім берудің алғашқы сатысы ретінде мектепке дейінгі білім беруге баса назар аударған жөн. Және бұл сатыны олардың шығармашылық және интеллектуалдық қабілеттерін дамытуға арналған тиімді бағдарламалармен қамтамасыз ету қажет. Әрі балалардың білім алуға, еңбекке және қоршаған ортаға бейімі, қарым-қатынасы нақ осы кезеңде қаланатынын естен шығармауымыз қажет», – деп Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев 2008 жылғы Қазақстан халқына жолдауында атап көрсеткен.
Мемлекеттік білім беру саласындағы саясатының тұжырымдамасында: «Соңғы кездері мектепке дейінгі тәрбиенің мүмкіндігі кеңейіп келеді, мемлекеттік пен қатар жеке меншік яслилер мен балабақшалар пайда болды», – деп көрсетілген. Сонымен қатар, қазіргі кезеңде мектепке дейінгі тәрбие мен білім беру жүйесінің жаңаруына орай, жаңа үлгідегі «Мектеп және балабақша» кешені, гимназиялық, лицейлік, отбасылық, коммерциялық және т.б. балабақшалар іске қосыла бастады. Міне, осындай мектепке дейінгі мекеменің алдына қойылатын маңызды міндеттердің бірі – баланың кейін мектептегі оқу үдерісіндегі нәтижелілігіне кепілдік ететін, мектепке дайындығының оптималдық деңгейін қамтамасыз ету. Қазіргі мектеп алдыңғы кезеңге оқушыларды пән бойынша білім, білікпен қаруландырып қоюды емес, олардың тұлғасын оқу әрекеті негізінде тәрбиелеуді ұсынып отыр. Баланың оқу әрекетін игеру жетістіктері мен оқу жағдайына үйлесімділігі олардың мектепке жалпы дайындығымен айқындалады. Балаларды мектепке даярлау негізінен балабақшада жүзеге асырылып келеді.
Мектепке дейінгі педагогикасын ғылыми негіздеген, алғаш жүйесін жасаған ұлы чех педагогы Ян Амос Коменский бала дамуын жас шамасына қарай бөліп, әр кезеңдерге тәрбие міндеттері мен мазмұнын белгілеуге әрекет жасаған, баланың табиғи дамуына ерекше орын берген (Жан-Жак Руссо, Иоган Генрих Пестолоцци, М.Монтессори), мектепке дейінгі мекеме құрған, мектепке дейінгі педагогиканы жеке ғылым саласы ретінде қарастырған (Роберт Оуен, Фридрих Фребель).
Балалардың жан-жақты дамуына және бұл саладағы ой-пікірлердің әрі қарай дамуына К.Д.Ушинский, Л.К.Шлегер, Е.И.Тихеева, В.Ф.Одоевский, П.Ф.Лесгафт сияқты орыс педагогтары өз үлестерін қосты.
Е.И.Тихеева - мектеп жасына дейінгі балалардың дамуы балабақшадан басталады, балабақшадағы тәрбие жұмысында басшылыққа алынатын бағдарлама керек деген құнды пікір айтқан.

1. ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы «Қазақстан халқының әл-ауқатын арттыру – мемлекеттік саясаттың басты мақсаты» // Егемен Қазақстан, 7 ақпан 2008 ж., №36, 1-4 бб.
2. Таубаева Г.З. Мектепалды дайындығында оқу-тәрбие үдерісінде балалар әдебиетін пайдалану.
3. Қалиев С. Қазақ этнопедагогикасының теориялық мәселелерi және тарихы. Алматы: Бiлiм, 2004.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

БАЛАБАҚШАДА БАЛАЛАРДЫ МЕКТЕПКЕ ДАЯРЛАУ БАҒДАРЛАМАСЫ
Қазіргі қоғамда болып жатқан кең шеңбердегі өзгерістер үшінші мыңжылдықтың білімді, саналы жастарын тәрбиелеушілерге үлкен міндет жүктері сөзсіз. Жас ұрпақтың жаңаша ойлауына, олардың біртұтас дүниетанымының қалыптасуына, әлемдік сапа деңгейдегі білім, білік негіздерін меңгеруіне ықпал ететін жаңаша білім мазмұнын құру - жалпы білім беру жүйесіндегі өзекті мәселенің бірі.
Кішкентай бүлдіршіндердің дамуына ықпал ететін үздіксіз білім берудің алғашқы сатысы ретінде мектепке дейінгі білім беруге баса назар аударған жөн. Және бұл сатыны олардың шығармашылық және интеллектуалдық қабілеттерін дамытуға арналған тиімді бағдарламалармен қамтамасыз ету қажет. Әрі балалардың білім алуға, еңбекке және қоршаған ортаға бейімі, қарым-қатынасы нақ осы кезеңде қаланатынын естен шығармауымыз қажет, - деп Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев 2008 жылғы Қазақстан халқына жолдауында атап көрсеткен.
Мемлекеттік білім беру саласындағы саясатының тұжырымдамасында: Соңғы кездері мектепке дейінгі тәрбиенің мүмкіндігі кеңейіп келеді, мемлекеттік пен қатар жеке меншік яслилер мен балабақшалар пайда болды, - деп көрсетілген. Сонымен қатар, қазіргі кезеңде мектепке дейінгі тәрбие мен білім беру жүйесінің жаңаруына орай, жаңа үлгідегі Мектеп және балабақша кешені, гимназиялық, лицейлік, отбасылық, коммерциялық және т.б. балабақшалар іске қосыла бастады. Міне, осындай мектепке дейінгі мекеменің алдына қойылатын маңызды міндеттердің бірі - баланың кейін мектептегі оқу үдерісіндегі нәтижелілігіне кепілдік ететін, мектепке дайындығының оптималдық деңгейін қамтамасыз ету. Қазіргі мектеп алдыңғы кезеңге оқушыларды пән бойынша білім, білікпен қаруландырып қоюды емес, олардың тұлғасын оқу әрекеті негізінде тәрбиелеуді ұсынып отыр. Баланың оқу әрекетін игеру жетістіктері мен оқу жағдайына үйлесімділігі олардың мектепке жалпы дайындығымен айқындалады. Балаларды мектепке даярлау негізінен балабақшада жүзеге асырылып келеді.
Мектепке дейінгі педагогикасын ғылыми негіздеген, алғаш жүйесін жасаған ұлы чех педагогы Ян Амос Коменский бала дамуын жас шамасына қарай бөліп, әр кезеңдерге тәрбие міндеттері мен мазмұнын белгілеуге әрекет жасаған, баланың табиғи дамуына ерекше орын берген (Жан-Жак Руссо, Иоган Генрих Пестолоцци, М.Монтессори), мектепке дейінгі мекеме құрған, мектепке дейінгі педагогиканы жеке ғылым саласы ретінде қарастырған (Роберт Оуен, Фридрих Фребель).
Балалардың жан-жақты дамуына және бұл саладағы ой-пікірлердің әрі қарай дамуына К.Д.Ушинский, Л.К.Шлегер, Е.И.Тихеева, В.Ф.Одоевский, П.Ф.Лесгафт сияқты орыс педагогтары өз үлестерін қосты.
Е.И.Тихеева - мектеп жасына дейінгі балалардың дамуы балабақшадан басталады, балабақшадағы тәрбие жұмысында басшылыққа алынатын бағдарлама керек деген құнды пікір айтқан.
Бала жеке тұлғасының жан-жақты дамуындағы оқу мен білімнің маңызы туралы Шоқан Уәлиханов, Ыбырай Алтынсарин, Абай Құнанбаев, Мағжан Жұмабаев, Жүсіпбек Аймауытов, Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов сияқты қазақ халқының ағартушы-қайраткерлері құнды пікірлер айтқан.
Қазақ әйелдерінің арасынан Н.Құлжанова, М.Бегалиева, М.Ниязова, Ш.Иманбаева т.б. өз зерттеулерінде мектеп жасына дейінгі балалар тәрбиесінің өзекті мәселелерін қөтерген.
Н.Құлжанова қазақ әйелдерi арасынан тұңғыш әлеуметтiк iске белсене араласқан әрi мұғалiм, әрi педагог-ғалым, әрi журналист болды. Ол 1902 ж. Қостанайдағы қыздар гимназиясын оқып бiтiрiп, Торғайдағы қыздар училищесiнде, кейiн (1904-1919 жж.) Семейдегi мұғалiмдер семинариясында мұғалiмдiк қызмет атқарды.
Н.Құлжанова 1924 ж. "Мектепке дейiнгi балаларды тәрбиелеу" атты еңбегiн жазып, Орынбордан бастырып шығарды. Кейiн "Әйел теңдiгi" журналында қазақ балабақшаларындағы озат тәжiрибелер жайында бiрнеше мақалалар жазады.
1924 жылы "Ана мен бала" атты еңбегiн жазып шығарады. Бұл еңбекке атақты турколог ғалым, қоғам қайраткерi Ахмет Байтұрсынов алғысөз жазды.
Автор мектепке дейiнгi тәрбиенiң мазмұнын, мақсатын баяндай келiп, баланың қимыл-қозғалысына, сезiм мүшелерiне, сөйлеу, ойлау ерiк-жiгерiн жетiлдiру жолдарына тоқталады. Бала ойынының мәнi мен маңызына тоқталады. Жас баланың өсiп-жетiлуiне, дүниетанымына табиғаттың әсерiнiң ерекшелiгiне тоқтала келiп, "суға түсiп, жүгiрiп, құспен бiрге сайрап, көбелек қуып, шыбын-шiркей, құрт-құмырсқамен бiрге көкорай шалғын, тоғай арасын сайрандап жүрiп, көңiлi де, жан-тәнi де бiрдей тегiс өсiп, өркендемек" - дейдi.
Автор баланың елiктегiштiк, айналаны танып-бiлуге деген құмарлық қасиетiн жетiлдiре тәрбиелеуге баса көңiл бөлудi қуаттайды.
Т.Тәжібаев, С.Балаубаев, М.Мұқанов, Ә.Алдамұратов, Х.Шериазданова, Ғ.Рақымбеков, А.Нұрахұнова, т.б. сияқты психолог-ғалымдар мектепке дейінгі балалардың психологиялық мәселелерін зерделеген.
Қазақстанның мектепке дейінгі мекемелеріндегі мектеп жасына дейінгі балаларды оқыту мен тәрбиелеудің теориялық мәселелері отандық ғалымдардың В.Н.Андросова, Б.Б.Баймұратова, Л.А.Давиденко, А.К.Меңжанова, Г.И.Исмагулова, Е.Б.Дайрабаев, А.Қаржаубаев, Т.Ж.Қалдыбаева, О.А.Михалькова, В.Я.Никитин, М.Т.Турскельдина, М.С.Сәтімбекова, Қ.М.Меңдаяқова, Р.К.Аралбаева, Р.М.Жұмағожина, Ж.А.Исмайлова, Т.А.Левченко, А.С.Әмірова, Т.Иманбеков, Ф.М.Жұмабекова, Д.Р.Муталиева, Г.Ж.Меңлібекова, Б.О.Арзанбаева, Н.Храпченкова, А.Е.Манкеш, С.Н.Жиенбаеваның еңбектерінде қарастырылған.
Бұл зерттеп отырған мәселенің түрлі аспектілеріне белгілі шамада арналған белгілі ғалым-педагогтардың еңбектеріне біздің жасаған талдауымыз мектепке дейінгі білім берудің дамуына байланысты жеке идеялар үнемі зерттеушілердің назарының орталығында болғанын көрсетті.
Қазақстанның егемендік алып, өзінің ғылым мен техникалық дәрежесінің өсуі, экономикалық-әлеуметтік, саяси саладағы өркендеуі бүгінгі таңда білім беру мазмұнының уақыт талабына сай өзгеруіне әкеліп соқтырды.
ХХІ ғасырда Қазақстанның білім беру жүйесіндегі жалпы және орта 12-жылдық білім беру жүйесінің енгізілуі уақыт талабы болып отыр. 12 жылдық білім беру жүйесі бойынша мектепке дейінгі балалардың педагогикалық-психологиялық ерекшеліктеріне келер болсақ, баланың жеке тұлғасының даму мәселесін ойдағыдай шешу мектепке дейінгі балалардың 12 жылдық мектепте оқуының дайындық деңгейін ескере отырып, дұрыс бағытта жұмыс жасай білу маңызды .
Мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту мәселесі ұлттық даму стратегиясымен тығыз байланысты мемлекеттік саясаттың ажырамас бөлігі болып табылады. Бала - біздің болашағымыз. Мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқыту баланың ғана емес, еліміздің де жарқын болашағының кепілі.
Қазақстанда мектепке дейінгі мекемелерде балаларды тәрбиелеу мен оқытудың теориялық мәселелерін қарастырған отандық ғалымдар Н.Құлжанова, В.Н.Андросова, Л.А.Давиденко, Е.Б.Дайрабаева, Г.И.Исмагулова, А.Қаржаубаева, Т.Ж.Қалдыбаева, А.К.Меңжанова, О.А.Михалькова, В.Я.Никитин, М.Т.Турскельдина, Б.Баймұратова, Қ.Қойбағаров, К.Сейсенбаев, Ж.Рысбекова, Қ.Т.Шериазданова және М.Оспанбаеваның Ғ.З.Таубаева және т.б. еңбектерін атап көрсетуге болады.
Қазақстандық ғалымдар Л.А.Линчевская, Ш.Таубаева, Р.Р.Масырова, В.Я.Никитин, С.Улитко, А.Амирова, Л.Е.Румянцева, Т.П.Кучер, А.Искакованың еңбектері республикада мектепке дейінгі білім беру жүйесіне инновацияның белсенді түрде ендіріліп отырғанын айқын көрсетеді.
Бірақ мектепке дейінгі мекемелердің тәжірибесінде ұзақ уақыт бойы педагогикалық үдерістің оқу-тәртіптілік моделі (нобайы) басымдылық жасап келді; ал мектепке дейінгі тәрбие мақсаты тек мектепке қажетті білім, білік және дағдымен қамтамасыз етумен шектеліп қалды.
Мектепке дейінгі білім берудің мазмұнын модификациялау ҚР Білім Министрлігінің 1991 жылғы жаңа Қазақ балабақшаларында тәрбиелеу, оқыту мазмұнын жаңарту тұжырымдамасының [6] қабылдануына алып келді. Оның негізгі идеялары - мектепке дейінгі білім беруді гуманизациялау және деидеологизациялау, балалық шақтың өз құндылығы, тәрбиенің, жалпы адамзаттың құндылық ұстанымы. Концепцияда авторлар мектепке дейінгі мекемелердің практикалық іс-әрекетінде гуманистік принциптен ауытқуын айқындай отырып, бұл жағдайдың орын алуының объективтік және субъективтік себептерін анықтап, оған қоса мектеп жасына дейінгі баланың жан-жақты даму деңгейін едәуір жоғарылататын, педагогикалық практикадағы гуманистік идеялардың орнын толтыруға ықпал ететін жұмыстардың перспективтік бағыттарын көрсетіп берді.
Республикада 2010 жылғы 1 қаңтарда 373,1 мың баладан тұратын 4972 мектепке дейінгі ұйымдар жұмыс істеуде, яғни мектеп жасына дейінгі балалардың 38,7%-ын қамтиды. Бұл көрсеткіш 2008 жылмен салыстырғанда 3,1%-ға артық. Балабақшамен қамтудың ең жоғары көрсеткіштері Қостанай (90,3%), Қарағанды (69,6%), Ақтөбе (64,3%), төменгі көрсеткіштер Оңтүстік Қазақстан (14,4%), Алматы (21,5%) облыстарында. 271 мыңнан астам бес-алты жастағы балалар немесе олардың жалпы санының 83%-ы (қалалық жерде - 85%, ауылдық жерде - 82%) мектепалды даярлықпен қамтылған.
Жалпы білім беретін 6430 мектепте 10754 мектепалды даярлық сыныптары ұйымдастырылған, оларда 168,7 мың бала оқытылады. 1271 мектепке дейінгі ұйымдарда 3480 мектепалды топтары жұмыс істейді, олардағы балалар саны 102,6 мың. Қолданылған шаралар демографиялық өсу есебінен 2010-2012 жылдары - 2 310 бірлікке (217 мың орындық), 2013 жылы - 282 бірлікке (34,6 мың орындық) мектепке дейінгі ұйымдардың желісін көбейтуге мүмкіндік береді. Жалпы алғанда, 2009-2015 жж. 307,8 мың орындық 3 358 мектепке дейінгі ұйымдарын құру, 2010 жылы Жол картасы аясында 2000 тәрбиеші дайындауға мемлекеттік білім беру тапсырысын қамтамасыз ету күтілуде .
Қазіргі мектепке дейінгі мекемелердің балаларды мектепке даярлау мәселесіне талдау жасау бізге келесі міндеттерді:
- қазіргі мектепке дейінгі мекемелердің жүйесінің қызметінің түрлерін, жұмыстарының ерекшеліктерін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.