Сұйықтар мен газдардың қозғалыстарын зерттеу мәселелері

1 Сұйықтардың негізгі қасиеттері
2 Сұйық сыртқы қабатының қасиеттерін бағалау

Сұйық және газдардағы электр тогы заңдарына негізделініп техникада кеңінен қолданылатын аспаптар істеп шығарылған. Олар транспорттарда, электротехникада қолданылады. Орта мектеп физикасында болған сұйықтардағы электр тогының Фарадей заңдары газдардағы электр құбылыстары болған түрлі газ разрядтары оқытылады.
Заттар үш яғни қатты, сұйық, газ агрегаттық түрлерінде болады. Заттың қайсы агрегаттық түрде болуы оның температурасына байланысты. Сұйық және газ түріндегі заттардың молекулаларының әсерлесуі түрлі болып, ол заттың тығыздығына байланысты. Сұйық және газдар нормал жағдайларда диэлектриктер болып, олар электр тогын өткізбейді. Сыртқы күш әсерінде сұйық және газдар электр тогын өткізу қабілетіне ие болады. Мұндай сұйық және газдар негізінде техникада кеңінен қолданылатын аспаптар істеп шығарылған [1].
Сұйық температурасы артса, заттардың сыртқы керілуі азаяды. Себебі температура артуы мен сұйық тығыздығы кемейедіде, будың тығыздығы артады. Сұйықтың сыртқы қабат энергиясы сұйықтың қасиеттеріне, температурасына және сұйық пен шекаралас орта қасиетіне байланысты. Сұйық қатты дене немесе басқа сұйықтармен шекаралас болғанда, түрлі заттардың молекулалар арасындағы әсерлесу күштерін есепке алу қажет. Егер сұйық және қатты дене сыртқы шекаралас қабаттарының молекулалары өзара әсерлесу күштерінен үлкен болғанда сұйық қатты денені сулайды.
Сұйықтардың негізгі қасиеттерінің бірі – капилярлық құбылысы. Бұл құбылыс сұйықтың қатты денені сулау құбылысына негізделінген. Диаметрі өте кіші (бірнеше миллиметр) болған трубкаларды капиляр трубкалар деп аталынады. Сұйықтың қатты денелерді сулау қасиеті сұйық сыртқы қабатының формасына байланысты. Сұйықтың капиляр трубкада көтерілу биіктігі сұйық керілу коэффициентіне тура, капиляр трубка радиусына кері пропорционал екендігі анықталған.

1 Адуллаев Ж. Физика курсы. – Алматы: «Білім» баспасы, 1994ж.
2 Фриш С.Э. және Тиморева А.В. 1-том Жалпы физика курсы.- Алматы: «Мектеп» баспасы, 1971ж.
3 Таурбаев Т.И., Никулин В.Э.т.б. Жартылай өткізгіш аспаптар және құрлымдар.- Алматы: «Атамұра» баспасы, 2010ж.
4 Ілиясов Н. Жалпы физика.- Алматы: «Атамұра» баспасы, 2003ж.
5 Кронгарт Б., Кем В., Қойшыбайев Н. Физика 10 – сыныбына оқулық. –Алматы: Мектеп баспасы, 2006ж.
6 Громов С.В. Физика. 10 – сыныбына оқулық. –Алматы: Қазақстан баспасы, 2006 ж.

Пән: Физика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

ӘӨЖ 347.785
СҰЙЫҚТАР МЕН ГАЗДАРДЫҢ ҚОЗҒАЛЫСТАРЫН ЗЕРТТЕУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Нарзиева М.- Физика мамандығының студенті
Ғылыми жетекшісі - Улукбаев Қ.А.
Сырдария университеті

Резюме
По Молекулярно-кинетической теории вещества состоят из молекул или ионов. Жидкости и газы в нормальном положении состоят из молекул. Молекулы являются носителями химических свойств вещества.

Summary
Molecular-kinetic theory of matter composed of molecules or ions. Liquids and gases are composed in the normal position of the molecules. The molecules are carriers of chemical properties of substances.

Сұйық және газдардағы электр тогы заңдарына негізделініп техникада кеңінен қолданылатын аспаптар істеп шығарылған. Олар транспорттарда, электротехникада қолданылады. Орта мектеп физикасында болған сұйықтардағы электр тогының Фарадей заңдары газдардағы электр құбылыстары болған түрлі газ разрядтары оқытылады.
Заттар үш яғни қатты, сұйық, газ агрегаттық түрлерінде болады. Заттың қайсы агрегаттық түрде болуы оның температурасына байланысты. Сұйық және газ түріндегі заттардың молекулаларының әсерлесуі түрлі болып, ол заттың тығыздығына байланысты. Сұйық және газдар нормал жағдайларда диэлектриктер болып, олар электр тогын өткізбейді. Сыртқы күш әсерінде сұйық және газдар электр тогын өткізу қабілетіне ие болады. Мұндай сұйық және газдар негізінде техникада кеңінен қолданылатын аспаптар істеп шығарылған [1].
Сұйық температурасы артса, заттардың сыртқы керілуі азаяды. Себебі температура артуы мен сұйық тығыздығы кемейедіде, будың тығыздығы артады. Сұйықтың сыртқы қабат энергиясы сұйықтың қасиеттеріне, температурасына және сұйық пен шекаралас орта қасиетіне байланысты. Сұйық қатты дене немесе басқа сұйықтармен шекаралас болғанда, түрлі заттардың молекулалар арасындағы әсерлесу күштерін есепке алу қажет. Егер сұйық және қатты дене сыртқы шекаралас қабаттарының молекулалары өзара әсерлесу күштерінен үлкен болғанда сұйық қатты денені сулайды.
Сұйықтардың негізгі қасиеттерінің бірі - капилярлық құбылысы. Бұл құбылыс сұйықтың қатты денені сулау құбылысына негізделінген. Диаметрі өте кіші (бірнеше миллиметр) болған трубкаларды капиляр трубкалар деп аталынады. Сұйықтың қатты денелерді сулау қасиеті сұйық сыртқы қабатының формасына байланысты. Сұйықтың капиляр трубкада көтерілу биіктігі сұйық керілу коэффициентіне тура, капиляр трубка радиусына кері пропорционал екендігі анықталған.
Сұйық және газдарда болатын электрлік құбылыстарды үйренудің көкейкестілігімен түсіндіріледі. Молекуляр - кинетикалық теория бойынша заттар молекула, атом немесе иондардан тұрады. Нормаль жағдайда сұйық және газдар құрамында молекулалар болады. Молекулалар заттың химиялық қасиеттерін тасымалдаушы бөлшектер. Жеке молекулалар зарядсыз нейтрон бөлшектер. Молекулалар арасындағы арақашықтық олардың диаметріімен салыстырғанда бірнеше есе үлкен болса, олардың арасындағы өзара әсерлесуді есепке алмасада болады. Арақашықтықтары олардың диаметрлеріне тең арақашықтықта болса молекула атомдарының ядролары әсерлеседі [2].
Сұйық молекулалары арасындағы арақашықтықтың газдар мен салыстырғанда өте аз, қатты дене бөлшектері арақашықтықтарынан өте үлкен. Сұйықтардың тығыздығы газдардың тығыздығынан үлкен боладыда қатты денелердікінен кіші. Сұйықтардың тығыздығы өздерінің бу тығыздығынан шамамен 1000 - есе үлкен болады. Мысалы судың тығыздығы су буы тығыздығынан 1800 - есе көп. Сұйық молекулаларының өзара әсерлесуі өте күрделі болғандықтан, сұйықтардың күйі теңдеуі істеп шығарылмаған. Сондықтан заттың сұйық күйінің заңдылықтары орта метепте оқытылмайды. Заттың түрлі агрегат күйлері болған қатты, сұйық және газ түрлерінің өзара шегараларындағы құбылыстар оқу жүйесінде қарастырылады. Заттардың сыртқа құбылыстарына негізделініп техникалық аспаптар істеп шығарылған. Сол себепті орта мектеп курсында түрлі агрегат түрлеріндегі заттардың түйісіп тұрған шекараларындағы құбылыстар (сыртқы керілу, сулау, капилярлық) дың мағыналары қарастырылады. Бұл құбылыстар оқушыларға сапалы түрде түсінтіріледі. Сұйықтың өз көлемін сақтай алу қабілеті, оның негізгі қасиеттерінің бірі болады. Сұйықтардың молекулалары өздерінің өлшемдеріне (10-10м) жақын болған өлшемдерде өзара арақашықтықта болады, яғни олардың арақашықтықтары өте кіші. Сондықтан сұйықтар өздерінің көлемдерінің үлкейулеріне кедергі жасайды. Себебі молекулалардың әсерлесу күші жоғары. Молекулалардың үздіксіз бейберекет қозғалысы нәтижесінде, сұйықтың аққыштық қасиеті пайда болады. Аққыштық қасиеті нәтижесінде сұйықтар ыдыстың пішінін қабылдайды [3].
Сұйық сыртқы қабатының қасиеттерін бағалауда, оның сыртқы керілу құбылысы тексеріледі. Сұйық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.