Халықаралық сауда түсінігі туралы

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
Негізгі бөлім
І. Халықаралық сауданың мәні түсінігі
1.1 Сыртқы сауда саясаты: мәні, негізгі түрлері және оны жүзеге асыру құралдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.2. Халықаралық сауданың мәні, ерекшеліктері және формалары ... ... ... .11

ІІ. Қазақстан Республикасындағы сыртқы сауда саясаты
2.1 Қазақстан Республикасының сыртқы саудасындағы кедендік тарифтердің орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
2.2.Қазақстан Республикасының сыртқа саудасындағы әлем елдерімен әріптестігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19

ІІІ. Халықаралық сауданың табысты бөлуге әсері ... ... ... ... ... ... ...22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26

Кіріспе
Сауда саясаты: мәні, негізгі түрлері және оны жүзеге асыру құралдары тұрақты даму проблемасы экономикалық мүдделері мен құндылықтары бар объективті зандылықтардың тоғысуымен анықталады.
Сонымен бірге, сауда саясатының тиімділігі үшін импортты алмастыруды жүзеге асыру жолын тандау өте маңызды.
Осылайша, көптеген елдер экспортты өңдеу дәрежесін арттыру ісін менсінбеді де, дамудың экстенсивті жолдарын таңдады. (Аргентина), бұған қарағанда Бразилия өз тауарларын терең өндеуді арттыру жолы бойынша жүргізіп отырды.
Әлемдік нарықтың динамикалық, өзгермелі конъюнктурасы жағдайында аргентиналық нұсқа экономика дамуының тежегіші болды, ал Бразилияда даму локомативті болып саналады, өйткені ол алғашында халық шаруашылығының өндірістік кешенінің интенсивті емес, экстенсивті әдіспен дамуын көздеген еді.
Әр түрлі елдердің сыртқы экономикалық саясатын зерттеу нәтижесінде мыналар анықталған, яғни дамушы әлем, әлемдік шаруашылық байланыстардың біртұтас кешенінің күрделі әлеміне - ұлттық экономикалардың тиімді түрде кіруі сияқты оңтайлы нұсқаны пайдалану жолымен жүруі тиіс.
Экспорттық-импорттық саясаты жүзеге асыру кезіндегі әдістемелік жолдар төмендегілерге қатысты мұқият тандалуға тиіс: нақты тауарға; оны өндірудегі қалыптасқан жағдайға; ішға ұлттық нарық, елдің экспорттық жеткізулері құрылымындағы оның орнына; халықаралық еңбек бөлінісіндегі (ХЕБ) болатын шағына.
Халықаралық сауда саясаты - ұжымдық жекелеген елден тобының, монополияларының, қаржылық-сауда және басқа да топтардың мүдделерінің көрінісі.

Пайдалынылған әдебиеттер тізімі
1. Халықаралық экономикалық қатынастар. Н.Қ. Мамыров, Д.М.Мадиярова, А.Е.Қалдыбаева. Алмат -1998ж
2. Халықаралық экономикалық қатынастар. А.У.Иманов. А.М.Көкебаева. Түркістан – 2001ж
3. Халықаралық экономикалық қатынастар. Р.Е.Елемесов,..., С.Т.Жақыпова. Алматы – 2002ж
4. Әлем экономикасы. С.С.Сахариев. А.С.Сахариева. Алматы – 2003ж
5. Макроэкономика Мамыров Н.К., Тлеужанова М.А.. Алматы Экономика, 2003

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..3
Негізгі бөлім
І. Халықаралық сауданың мәні түсінігі
1.1 Сыртқы сауда саясаты: мәні, негізгі түрлері және оны жүзеге асыру
құралдары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
1.2. Халықаралық сауданың мәні, ерекшеліктері және
формалары ... ... ... .11

ІІ. Қазақстан Республикасындағы сыртқы сауда саясаты
2.1 Қазақстан Республикасының сыртқы саудасындағы кедендік тарифтердің

орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...14
2.2.Қазақстан Республикасының сыртқа саудасындағы әлем елдерімен
әріптестігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...19

ІІІ. Халықаралық сауданың табысты бөлуге әсері ... ... ... ... ... ... ...22
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .26

Кіріспе
Сауда саясаты: мәні, негізгі түрлері және оны жүзеге асыру құралдары
тұрақты даму проблемасы экономикалық мүдделері мен құндылықтары бар
объективті зандылықтардың тоғысуымен анықталады.
Сонымен бірге, сауда саясатының тиімділігі үшін импортты алмастыруды
жүзеге асыру жолын тандау өте маңызды.
Осылайша, көптеген елдер экспортты өңдеу дәрежесін арттыру ісін
менсінбеді де, дамудың экстенсивті жолдарын таңдады. (Аргентина), бұған
қарағанда Бразилия өз тауарларын терең өндеуді арттыру жолы бойынша
жүргізіп отырды.
Әлемдік нарықтың динамикалық, өзгермелі конъюнктурасы жағдайында
аргентиналық нұсқа экономика дамуының тежегіші болды, ал Бразилияда даму
локомативті болып саналады, өйткені ол алғашында халық шаруашылығының
өндірістік кешенінің интенсивті емес, экстенсивті әдіспен дамуын көздеген
еді.
Әр түрлі елдердің сыртқы экономикалық саясатын зерттеу нәтижесінде
мыналар анықталған, яғни дамушы әлем, әлемдік шаруашылық байланыстардың
біртұтас кешенінің күрделі әлеміне - ұлттық экономикалардың тиімді түрде
кіруі сияқты оңтайлы нұсқаны пайдалану жолымен жүруі тиіс.
Экспорттық-импорттық саясаты жүзеге асыру кезіндегі әдістемелік жолдар
төмендегілерге қатысты мұқият тандалуға тиіс: нақты тауарға; оны өндірудегі
қалыптасқан жағдайға; ішға ұлттық нарық, елдің экспорттық жеткізулері
құрылымындағы оның орнына; халықаралық еңбек бөлінісіндегі (ХЕБ) болатын
шағына.
Халықаралық сауда саясаты - ұжымдық жекелеген елден тобының,
монополияларының, қаржылық-сауда және басқа да топтардың мүдделерінің
көрінісі.
I - Тарау. Халықаралық сауданың мәні түсінігі қызметі

1.1Сыртқы сауда саясаты: мәні, негізгі түрлері және оны жүзеге асыру
құралдары.

Тұрақты даму проблемасы ғаламдық масштабта шешілді. Бұл мағынадағы
экономикалық саясат ұлттық деңгейдегі экономикалық мүдделері мен
құндылықтары бар объективті заңдылықтардың тоғысуымен анықталады. Соңғы он
жылдықтарда бұл кеңістікке экономикалық блоктардың ұжымдық мүдделері көптеп
шығуда. Дамыған мемлекеттер блогы немесе жекеленген мемлекеттер тарапынан
белгілі бір қарама-қайшы іс-әрекеттер орын алуы мүмкін.
Өйткені кез-келген ұлттық саясат олардың нақты экономикалық мүдделерін
қорғауы немесе оларға қысым көрсетуі мүмкін. Мұндай жағдайда мемлекеттердің
мүдделері арасындағы баланысқа, мәмілелерге немесе оларға қысым көрсетуі
мүмкін. Мұндай жағдайда мемлекеттердің мүдделері арасындағы баланысқа,
мәмілеге немесе өзара жеңілдік жасауға қол жеткізуге бағытталуы тиіс. Ол
сыртқы экономикалық саясаттың баламалы варианттар жиынтығымен, ең алдымен
қысым көрсету немесе қарама-қарсы шығу әрекеттерімен толығуы қажеттілігін
алдын-ала анықтайды.
Сауда-саясаты негізіне әлемдік кеңістіктегі мемлекеттердің өзара
қарым-қатынастар типі жатады. Олардың ішіндегі үш негізгі бағыттарды атап
өтуге болады: яғни Солтүстік-Оңтүстік, Оңтүстік-Солтүстік
Солтүстік-Оңтүстік жүйесінің сауда саясаты халықаралық еңбек
бөлінісінің тік моделін көрсетеді, мұнда дамушы елдер ресурстардың елеулі
түрлерін шетке шығарады да, техника, азық-түлік және ұзақ мерзімдік
пайдаланулардағы тауарлардары шеттен әкеледі.
Өзара қарым – қатынастардың мұндай моделін Оңтүстік-Солтүстік
жүйесіндегі экономикалардың өзара қарым қатынастарының мазмұндылығымен
салыстырғанда, алдыңғы модельде экономикалардың өзара толықтырылуы жоқ
екендігі анықталған.
Кез келген жағдайда Солтүстіктің немесе Оңтүстіктің саудасы жөнінде
сөз еткенде жүзеге асырылатын саясаттың екі түрі жөнінде айтуға болады:
-Сыртқы сауда саясаты жөнінде;
-Халықаралық сауда саясаты жөнінде:
Сыртқы сауда саясаты дегеніміз-мемлекеттің басқа елдермен жасайтын
сауда қатынастары мақсаты түрде әсер етуі;
Халықаралық сауда саясаты-ұжымдық жекеленген елдер тобының
монополияларының, қаржылық-сауда және басқа топтардың мүдделерінің
көрінісі.
Сауда саясатын жүзеге асырудың әлемдік тәжірибе 2 принципке
негізделген: еркін сауда және протекционизм.
Зерттеулер көрсеткендей, осы шараларды іске қосуды уақытша
параметрлері бойынша, барлық мемлекеттер өз реформаларын импорттық саясатты
басқарудың қатаң курсынан кейбіреулері оны толық ырықтандырудан бастайды.
Мысалы Оңтүстік Корея, Бразилия және басқа елдер алғашқы кездері тек
қана экспорттық өндіріске арналған порттық тауарларды шеттен әкелуге
жағдалар жасады, ал экспорттық өндіріске қатысы жоқ тауарлардың импорты
шектеледі немесе оларға тыйым салады.
Осыған ұқсас әдістемені Тайвань қолданды. Ол жерде импортты алмастыру
саясаты жүргізілді. Тым аса диффренцияланған әдіс-айлалар Малазия
тәжірибесінде көрініс тапты, ондағы шектеулер белгілі бір өнімнің
экспортына, өндірістік фирманың немесе жалпы саланың сандық параметрлеріне
байланысты белгіленеді.
Сонымен бірге, сауда саясатының тиімділігі үшін импортты алмастыруды
жүзеге асыру жолын таңдау өте маңызды.
Осылайша, көптеген елдер экспортты өңдеу дәрежесін арттыру ісін
менсінбеді де, дамудың экстенсивті жолдарды таңдады, бұған қарағанда
Бразилия өз тауарлары терең өңдеуді арттыру жолы бойынша жүргізіп отырады.
Әлемдік нарықтық динамикалық, өзгермелі конъюнктурасы жағдайында
аргентиналық нұсқа экономика дамуының тежегіші болды, ал Бразилияда даму
локамативті болып саналады, өйткені ол алғашында халық шаруашылығының
өндірістік кешенінің интенсивті емес, экстенсивті әдіспен дамуын көздеген
еді.
Осы айтылғандардан мынадай қорытынды шығады: яғни сауда саясаты
бірінші немесе екінші әдісті жүзеге асыру жағдайында да, әр алуан
экономикалық салдарды қамтамасыз етеді. Бірақ мынаны атап өту керек,
реформалардың басталған мерзіміне байланысты, экономиканың дамуы үшін
бөгеттердің ашылуы, халықаралық экономикалық ұйымдарға кіруі, аймақтық
принциптерді күшейту жағдайларында елдер үшін экономикалық реттеу
құралдарын таңдау әр алуан, кейде шектеулі болады.
Мысалы, қазіргі кезде барлық социалистік мемлекеттер сыртқы сауда
ұйымына кіру жолында кедендік және басқа келісімдер шеңберінде қабылданған
міндеттемелердің қиындығымен кездеседі.
Әр түрлі елдердің сыртқы экономикалық саясатын зеттеу нәтижесінде
мыналар анықталған, яғни дамушы әлем, әлемдік шаруашылық байланыстардың
біртұтас кешенінің күрделі әлеміне – ұлттық экономикалардың тиімді түрде
кіруі сияқты оңтайлы нұсқаны пайдалану жолымен жүруі тиіс.
Осыған байланысты елдің экспорттық саясатында осы үшін қабылданатын
шаралар келесі іс-әрекеттерден тұрады:
-экспорттық салалардың дамуы үшін жағдайлар жасау немесе экспорттық
өндіріс салаларына бағыттау;
-кейбір салалардың дамуын бағалау және импорттық өндіріспен
бәсекелесу үшін мүмкіндігі жоқ салаларды жабу бағдарламасын қабылдау;
-егер белгілі бір саланың келешекте әлемдік нарықта белгілі бір орынды
қамтамасыз ету мүмкіндігі болса, бірақ та қазіргі таңда осы мүмкіндіктерді
жүзеге асыру жағдайы болмағанда:
1) кедендік қорғау;
2)қаржылық және фискалдық ынталандыру;
3)қолайлы жағдайлар мен жеңілдіктердің басқа ұтымдылығы бар сыртқы
сауда саясатының адекваттығын қажет етеді
Экспорттық-импорттық саясаты жүзеге асыру кезінде әдістемелік жолдар
төмендегілерге қатысты мұқият таңдау тиіс: нақты тауарға; оны өндіруге
қалыптасқан жағдайға; ұлттық нарық, елдің экспорттық жеткізулері
құрылымында оның орнына; халықаралық еңбек бөлінісіндегі шағына.
Осы жағдайда белгілі бір таңдалған құрал протекционистік режимге, не
ырықтандыру режиміне қызмет көрсетеді.
Аталғандардың бірінші режимі өз тіршілігінде уақытша параметрлермен
шектелген және қол жеткен мақсат бойынша әлсірейді, не толығымен тыйым
салыну мүмкін. Бір мезетте экспорттық позициялардың даму локомотиві болып
табылатын салалар инвестициялық саясаттың басым объектісі болып табылады.
Осы кезде дамыған елдердің халықаралық экономикалық ұйымдары
тарапынан болатын протекционистік режимдер өзіне қатысты қарама-қайшы
күштерді сезінуі мүмкін. Өйткені, кез-келген дамушы мемлекет маңызды
тұтқалардың қысымын басынан өткерді, ал оған жауапты шаралар реті оларды
маневрлеу үшін жеткілікті варианттарды қолданады.
Әлемдік шаруашылық байланыстар интеграциясы тұжырымдамасын алға қою
өзара қарым-қатынастар векторының ақырындап өзгеруін қамтамасыз етеді.
Импорттық саясатты жүзеге асыру кезінде төмендегідей әдістеме
қолданылады: тауарлар өндірісіндегі ұлттық мүмкіндікті талдау; оның ұлттық
экономика құрылымында экспорттық позициядағы орнын анықтау; әлемдік нарық
тенденцияларын талдау.
Төлем баланысының тең болмауы, экспорт тиімділігінің төмендеуі
жағдайларында протекционитік режимді қамтамасыз ететін құралдардың кең
арсеналы қолданылады. Белгілі бір нақты мақсат пен қорғау дәрежесіне қол
жеткізген протекционистік режимнің бұл құралдары басқа шаралармен және
реттегіштерімен ауыстырылады. Мұндай мысал Латын Америкасында, Шығыс Азияда
кең танымал. Экономикалық дамуды көтеру қажеттілігін сезіну экономиканың
болашақ секторларын дамытудың ұзақ мерзімдік бағдарламасын қабылдауға
мемлекетті бағыттады. Құрылымдық қайта құру қажеттілігі бірқатар салалардың
өзгеруін қамтамасыз етті, бұл салаларда мемлекет тарапынан протекцинистік
қорғау жүргізілді.
Бірақ мұндай реттегіштерді қолдану саналы шектеулерде жүруі тиіс.
Көптеген мемлекеттер барлық тауарлар импортының ырықтандырылуын қамтамасыз
еткен жоқ, ол тек қана басым салалардың дұрыс дамуы үшін стратегиялық
маңызды тауарлар импортының ырықтандырылуын қамтамасыз етті.
Сонымен қатар, мынаны атап өту керек, яғни сауда саясатында
қолданылатын шаралар мен реттегіштер синхронды түрде инвецтициялық,
кедендік, валюталық және басқа да саясаттардың реттегіштерін іске қосуы
тиіс.
Атап айтқанда, кедендік саясаттың болашағы зор, бірақ өз дамуында
белгілі бір күшті жинақталмаған салаларға ғана бағытталуы мүмкін. Өйткені,
елдің экспорттық табысының құрамдас бөлігі болып табылатын салалар, еркін
сауда режимі салдарынан жедел түрде күйреуге бейім болып келеді.
Инвестициялық саясаттың құралдары даму локомотиві болып қызмет ете алатын
салалардың дамуына бағытталуы мүмкін.
Сонымен бірге, сыртқы сауданы реттеу шараларына, арсеналына төмендегі
құралдар кіретіндігін атап өту керек. Оларды 8 топқа кіруге болады.

Реттеу шаралары
Тарифтік Қаржылық шаралар
-импорттық кедендік тарифтер -валюталық операцияларды жүргізу
ережелері
Паратарифтік: Автоматтық лицензиялау:
-баж салықтары; -тауарларды шеттен әкелу мен шетке
-импорттық тауарларды енгізу шығаруға арналған құжаттар;
кезінде алынатын төлемдер;
-кедендік жиындар;
-ішкі салықтар;
-мақсатты жиындар.
Бағаларды бақылау шаралары: Мемлекекттік монополиялар
-демпингке қарсы; -экспорт пен импортқа монополиялар
-компенсациялар;
-импорттық жиындар
Сомдық реттеу: Техникалық шаралар:
-квоталар -стандарттар;
-сапа нормасы;
-қауіпсіздік нормасы

Саудадағы негізгі ережелер сыртқы сауда ұйымының жерлерімен реттеледі.
Осы ұйымның ережелеріне сәйкес сыртқы сауданы реттеу үшін негізгі құрал
кедендік тариф қолданылады. Сыртқы сауда ұйымының мүшесі болып табылмайтын
мемлекеттер мүшелеріктің қамтамасыз ететін артықшылықтарын қолдана алмайды.
Бұл жағдайларда сауданы реттеудің негізі болып екі жақты сауда
келіссөздері мен келісімдері табылады. Оған өте қолайлы жағдайлар жасау
қажет.
Ұлттық жүйедегі саудада қолданылатын ережелерде ізгіліктің болмауы
протекционистік шаралармен анықтап көптеген кедергілерді туындатады. Сыртқы
сауданы реттеу Кедендік ынтымақтастық Кеңесі мыңызды рөл атқарады.
Кеңес бірыңғай ережелерді белгілейтін тұжырымдамаларды жасайды.
Дамыған елдердің халықаралық саудасы негізінен сыртқы сауда ұйымының
мүшелері болып табылады. Олар реттеудің төмендегідей тәсілін қолданады.
Елдер аралық өзгешеліктеріне қарамастан, кедендік тариф құрылымына
мыналар кіреді:
-автономдық мөлшерлемелер; бұл мөлшерлемелер елге өте қолайлы жағдайлар
режимі ұсынылмаған кездерде ғана қолданылады;
ҚЖР мөлшерлемелері;
-дамушы елдердің тауарларына қатысты қолданылатын артықшылығы бар
мөлшерлемелер.
Сыртқы сауда ұйымына мүше елдер, сыртқы сауданы реттеу тәжірибесінде
шектеуші шаралар блогын қолданады, олар төмендегі ретпен жіктеледі.
-экономикалық мазмұндағы әкімшілік шаралар (тауар тапшылығы, төлем
баланысының теңсіздігі, өнеркәсіптік саясатқа зияны), сонымен бірге
экономикалық емес сипаттағы шаралар;
-субъектілердің өзара келісімдері бойынша экспортты өз еркімен шектеу;
-әділетсіз бәсекеге қарсы шектеулер немесе шаралар;
-қоршаған ортаны қорғау, ұлттық қауіпсіздік сақтау мақсатында
енгізілетін шектеулер.
Мемлекеттің сыртқы сауда саясатының басты реттеу құралдарын әсер ету
әдістері бойынша негізгі екі топқа бөлуге болады. Оған импорт пен экспортты
шектеу мен жергілікті өндірушілерді қолдауға бағытталған шаралар жатады.
Бірінші топқа тарифтер мен бейтарифтік құралдар, ал екіншісіне отандық
кәсіпкерлерді қолдауға бағытталған үкіметтің арнайы ұйымдық және
экономикалық шаралары кіреді. Сыртқы экономикалық қатынастарда көзге
көрнекті, қысқа мерзімді және стратегиялы мақсаттарға бағытталу мүмкіндігі
жоғары кеден баж салықтары болып табылады.
1.2.Халықаралық сауданың мәні ерекшеліктері және формалары
Дүниежүзілік шаруашылық байланыстардың күрделі жүйесіне
халықаралық сауда ерекше орын алады.
Осы уақытқа дейін тауарларды шетке шығару халықаралық экономикалық
қатынастардың негізгі формасы болып есептелген еді, ал қазіргі кезде
шетелдік инвестициялау (атап айтқанда: бірлескен өндірістік қызмет,
технологиялардың халықаралық трансферті) халықаралық экономикалық
қатынастардың жетекші формасы болып саналады.
Осыған қарамастан, халықаралық сауда өзінің масштабы мен функциялары
бойынша халықаралық экономикалық қатынастардың жалпы комплексінде маңызды
орынға ие болып отыр, яғни басқаша айтқанда, есептеулер бойынша халықаралық
сауда халықаралық экономикалық қатынастардың жалпы көлемінің 80% үлесін
алып отыр.
Халықаралық сауда - әр түрлі елдердегі тауар өндірушілер арасындағы
байланыс формасы болып табылады, яғни ол халықаралық еңбек бөлінісі
негізінде қалыптасады және елдердің, өзара тәуелділігін көрсетеді.
Ғылыми-техникалық революцияның, өнеркәсіптік өндіріс специализациясы
мен корпорациясы әсерінен елдер экономикасында болып жатқан құрылымдық
өзгерістер ұлттық экономикалардың өзара әсерлесуін күшейтеді.
Ұлттық экономикадағы ұлттық нарықтардың жиынтығы - дүниежүзілік
нарықты құрайды.
Дүниежүзілік нарық әлемдегі тауар-ақша қатынастарының даму процесі
кезінде қалыптаса бастады, яғни XVI ғасырдан бастап дүниежүзілік нарық
деген түсінік пайда бола бастады.
Жалпы алғанда, дүниежүзілік нарық күрделі түсінік болып табылады.
Бұл түсінікті терең зерттеу үшін оны екі аспектіде қарастыру керек:
• біріншіден, дүниежүзілік нарық абстрактылық түсінік болып
табылады, яғни ол кенстік аспектіде қарастырылады;
• екіншідегі, дүниежүзлік нарық заттық аспектіде қарастырылады.
Осыған сәйкес дүниежүзілік нарықтық қарастырылу аспектілеріне жеке-жеке
тоқталып өтейік.
Дүние жүзінде халықаралық экономикалық қатынастар жүйесіне қатыспаған
елдер жоқтық қасы деген тұжырым жасауға болады.
Дүниежүзлік нарықтың мәнін, құрылымын және әрбір элементінің
автономиялылығын түсіну үшін графикалық әдістерді пайдалану өте тиімді
болып табылады.
Мысалы, А, В, С деген үш мемлекетті жеке-дара қарастырайық, сонымен
бірге олардың өзара экономикалық қарым-қатынасын, яғни өзара байланысын да
көрсетейік.

а - сурет ә - сурет

Сонымен, А ұлттық нарығы екі элементтен тұрады (б-сұрет):
Осы қарастырып отырған үш ұлттық нарық дүниежүзілік нарықты құрайды.
Міне, осыдан біз дүниежүзілік ,нарықтың абстрактылы түсінік екенін
байқаймыз.
Бірақ, сүрептен көріп отырғанымыздай, ұлттық нарық дүниежүзілік
нарықтық қажетті элементі болып табылады.
Жеке алғанда, әрбір ұлттық нарық та күрделі құбылыс болып табылады.
Ұлттық нарық - Бұл халықаралық еңбек бөлінісі негізінде елдің ішкі
жене сыртқы сауда операцияларын жүзеге асыратын сфера.

Ұлттық нарық ішкі сауда сыртқы сауда

А елінің сыртқы сауда операциясы, дәлірек айтқанда экспорты басқа В
және С елдері үшін импорт болып қабылданады.
Сыртқы сауда дегеніміз - белгілі бір елдің басқа елдермен сауда
жасауы.
Сонда барлық елдердің сыртқы сауда операциясын жүзеге асыратын сфера -
халықаралық нарық деп аталады (в-сүрет).

ІІ-тарау. Қазақстан Республикасындағы сыртқы сауда саясаты

2.1Қазақстан Республикасының сыртқы саудасындағы кедендік тарифтердің
орны.

Кедендік тариф - ұлттық сауда саясатының принциптері мен басым-
дылықтары және елдің негізгі сауда әріптестерімен сауда-саяси
келіссөздерінің нәтижелерінде жүзеге асырылатын едәуір күрделі жүйе. Кеден
тарифі өте қомақты құжат болып табылады және әрбір тауарды сырттан әкелу
тәртібі туралы нақты ақпаратты қамтиды. Сонымен бірге, тарифтің жалпыланған
сипаттамаларын алу мәселесі жиі туындайды. Бұл түрлі мемлекеттердің сауда
режимдерін салыстыру үшін, уақыт өте келе елдің сауда режимінің жалпы
өзгеру тенденцияларын талдау, тарифтік құралдардың көмегімен елдің ішкі
нарығының қорғалу дәрежесін анықтау үшін қажет болады, ал бұл ішкі нарықтың
жабықтығы немесе ашықтығы дәрежесінің маңызды көрсеткіші болып табылады.
Қазақстан Республикасының кедендік баж салықтары мен тарифтері
еліміздің интеграциялық құрылымдарда қатысу мен ДСҰ кіру келіссөздері
әсерінде жасақталуда. Халықаралық келісімдерге негізделіп, кедендік баж
салықтары әлемнің көптеген елдерінде қолданылатын Тауарларды кодтау мен
суреттеудің (описание) үйлесімді жүйесін қолданылады. Еуроазиялық
экономикалық қауымдастық (ЕурАзЭҚ) шеңберінде мемлекеттер өз баж салықтарын
үйлестіру мақсатында бірегей тауарлы номенклатураны қолдану туралы
келісімге қол қойған. Соған сәйкес 2004 жылы 14 наурыздың № 310 ҚР
үкіметтің қаулысында ЕурАзЭҚ сыртқы экономикалық қатынастарының тауарлы
номенклатурасының (СЭҚ ТН) 10 сандық жүйесіне өту туралы өзгертулер
енгізіліп, сыртқы сауданы реттеуде қолданысқа енгізілді.
Аталған Тауарлы номенклатура құрылымы бойынша 21 бөлімнен және 97
тауарлы топтардан, 4 санды 1243 тауарлы позициялар мен тауарлардың
жіктеліміне байланысты субпозициялардан тұрады. Қазіргі кездегі ЕурАзЭК,
СЭҚ ТН позицияларының жалпы саны (СЭҚ ТН негізі ретінде саналатын Ресей
Федерациясының 12. 03. 2005ж. мысалында) 14282 және қолданылатын тауарлы
номенклатура импортталатын тауарлардың жоғары дәрежелі жіктелімін жүзеге
асыру мүмкіндігін көрсетеді.
Тауар позицияларының саны - тарифтің маңызды көрсеткіші, ол жеке
тауарларға қатысты импорт қаншалықты жіктеліп реттелетіндігін көрсетеді.
Тарифтің мөлшерлемелерінің тауарлық жіктелімі бойынша мүмкіндіктер мен
тарифтік құралдардың көмегімен импортқа іріктеле ықпал ету мүмкіндіктері
тауар позицияларының санына тәуелді болады. Тауар номенклатурасының даму
дәрежесі елдегі сыртқы сауда реттелімі жүйесінің дамуының жанама көрсеткіші
болып табылады. Осы жағдайда ЕурАзЭҚ шеңберінде бірегей тауарлы
номенклатураны пайдаланғанына қарамастан, Қазақстан Республикасы Ресей
Федерациясына қарағанда тарифтік жіктелімі төмен жөне тарифтік
"эскалацияны" пайдалануы мардымсыз болуда.
Мысалда көрсетілген Ресей Федерациясының СЭҚ ТН жіктелімділігі жоғары
тауарлы топтарға 20 - көкөністердің, жемістердің, жаңғақтардың немесе
өсімдіктердің өзге бөліктерінің қайта өңделген өнімдері - 432, 29-
органикалық химиялық қосылыстар - 699, 84- ядролық реакторлар, қазандықтар,
жабдықтар және механикалық құрылғыштар - 5540, 85- электр машиналары және
жабдықтары, олардың бөліктері - 992, 90- оптикалық, фотографиялық,
кинемотографиялық, өлшеу, дәлдік, медициналық немесе хирургиялық аспаптар -
443 жатады.
Қазақстанда тарифтік және бейтарифтік реттеу 1996 жылдың 28 қарашада
№ 1389 Әкелінетін тауарларға кеден бажының ставкалары туралы Қазақстан
Республикасының Үкіметінің қаулысымен анықталады. Оны жүйелеу мен қолдану
Қазақстан Республикасының ДСҰ принциптері мен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.