Франк мемлекетi

Франк мемлекетi
Жоғарғы сот билiгi
Әдебиеттер тізімі

Варварлар корольдiгi жаңа феодалдық мемлекеттердiң қалыптасуына негiз болды. Ол мемлекеттердiң iшiндегi ең қуаттысы 486 жылы Солтүстiк Галлияда құрылған Франк мемлекетi едi. Оны салий франктерiнiң меровей руынан шыққан көсемi Хлодвиг басқарды. Хлодвиг барлық франк тайпаларын қол астына бiрiктiрiп, Римнiң қарамағындағы көршi Галлияның құнарлы жерлерiне жорыққа аттанды. 486 жылы Суассон қаласының маңында франктер римдiктердi талқандап, Солтүстiк Галлияны басып алды. Бұдан соң Хлодвиг вестготтардан Галлияның оңтүстiгiн де жаулап алды. Сөйтiп, Рим империясының осы провинциясының орнына өзiнiң корольдiгiн құрды.
Галлияны жаулап алған франктер бұрынғы жер иелерiн орындарынан қуған жоқ, бос жатқан жерге ғана қоныстанды. Жаулап алушылардың билiгiн мойындаған римдiк және галлиялық байлар аз уақыттың iшiнде франк ақсүйектерiмен араласып, туыстасып кеттi. Франк мемлекетiнiң халқы латын және герман тiлдерiн араластырып сөйлейдi. Осы аралас тiл кейiн француз тiлiнiң негiзiн құрады. Жазу саласында тек латын тiлi қолданылды. Хлодвигтiң тұсында осы тiлдiң франктердiң ең алғашқы сот саласындағы заңдары жазылды. Ол “Сали ақиқаты” деп аталды. Ол заңдар бүкiл мемлекет аумағындағы бiрыңғай тәртiптi орнатуға үлес қосты. Франктердiң заңы бойынша қылмыстың көпшiлiгi ақшалай айыппен өтелетiн.
Адамдар заң алдында тең болмады: адам өлтiргендi үшiн салынатын айып мөлшерi кiмдi қандай адамды өлтiргендiгiне байланысты әртүрлi болды. Франктiң өмiрi галлдар мен римдiктердiң өмiрiнен қымбат бағаланды. Жауапқа тартылған адамның кiнәсi дәлелденбесе, оны “құдай сотына” салатын. Мысалы, жалаңаш қолмен қазанда қайнап тұрған судан сақина алуға мәжбүр етiлдi. Егер кiнә тағылып отырған адамның қолы көп күймесе, ол адамның ақ екендiгiнiң белгiсi деп саналды. Сондықтан оған құдай жақ болып отыр деген тұжырым жасалатын.
Франк мемлекетiнiң аумағында жазба заңдардың шығуы үкiмет билiгiн нығайтуға үлес қосты. Ал мемлекет адамның байлығы мен басқыншылардан қорғап отыру үшiн керек болды. Қуатты мемлекеттiң көмегiмен ел басшылары халық бұқарасын қабылданған тәртiп шеңберiнде ұстап, салықты уақытында жинап алатын жағдайға жеттi. Әскер басшыларының iшiндегi әрi батыл, әрi тапқыр Хлодвиг король деп жарияланды. Король-барлық халық бағынатын, өкiмет билiгiн өзiнiң әулетiне мұраға қалдыра алатын, ең жоғарғы мемлекет басшысы.

Әдебиеттер тізімі:

1. История средних веков /Под ред. З.В.Удальцовой и С.П.Карпова М., 1991 т.1, 2.
2. Орта ғасырлар тарихы т.1, 2. /Под ред. С.Д.Сказкина, Е.В.Гутнова, А.И.Данилов, А.Я.Левицкий, Алматы 1976.
3. История средних веков А.Я.Гуревич, Д.Э.Харитонович М., 1995.
4. Хрестоматия по истории средних веков т.1, 2 изд.2 /Под ред. Н.А.Грацианского и С.Д.Сказкина М., 1949-1950.
5. Всемирная история. Т.4. /Под ред. М.А.Сидировой, М.И.Когерада, И.В.Петрушевского и Л.В. Черешина М., 1951.,
6. Практикум по истории средних веков. Сост. М.Л.Аврамсон М., 1961.
7. Полянский Ф.Я. Очерки социально-экономической политики цехов в городах западной Европы ХІII-ХҮ вв. М., 1952.
8. История средних веков. Учеб. для студентов. Под ред. Н.Ф.Колесницкого М., 1986.
9. Всемирная история I-III том. М., 1958
10. Всеобщая история. Сост. под. ред. Э.Левисса и А.Рамба т.IҮ-Ү М., 1898