«Халық педагогикасы», «халықтық дәстүр» ұғымдарының психологиялық-педагогикалық мәні

1. «Халық педагогикасы», «халықтық дәстүр» ұғымдарының психологиялық.педагогикалық мәні
2. Халық педагогикасы жайлы ой.пікірлер

Бүкіл адамзат баласы мен барлық жаратылыс иесі қай замандарда болмасын өзінің өмірлік тәжірибесін кейінгі ұрпағына мирас етіп қалдырып отырған. Этнопепагог ғалымдардың пайымдауларына қарағанда, халық педагогикасы өзінің ілкі бастауларын адам саналы әрекетке қадам басқан «Тас» дәуірлерінен алатын көрінеді. Соған қарағанда, әр ұлыс пен ұлттың халықтық тәрбиесінің сан мыңдаған ғасырлық тарихы бар.
Халық педагогикасы, халықтық тәрбие ұғымдары көптен бері педагогика ғылымының арнайы зерттеу пәні ретінде қарастырылып (қоғамының күнделікті өмір сүру мазмұнына көбірек ие болуымен ерекшеленіп), көптеген педагогикалық ғылыми-зерттеу жұмыстарына арқау болуда. Солардың бірінде ғалым С.Ғаббасов – халық педагогикасы дегеніміз, адамның жан дүниесін тәрбиелейтін ілім десе, ... ал «этнопедагогика» – адамның тән құрылысының дұрыс жетілуіне әсер ететіндігін , ерекше даралап бөліп айтады.
Автор өзінің зерттеу еңбегінде, адам тәрбиесінің дамуын физиологиялық кезеңдерге бөліп, оны халық педагогикасы ұғымымен кіріктіріп, халық педагогикасының жеті түрлі негіздерін ұсынады. Және оларды былайша тарқатқан:
халық педагогикасының 1-ші негізі – семья құруға дайындық, ұрық тазалығы; 2-ші негізі – ана құрсағындағы тоғыз ай; 3-ші негізі – нәресте кезеңі; 4-ші негізі – балбөбек кезеңі; 5-ші негізі – балабақша жасындағы кезең; 6-ші негізі – бастауыш мектеп кезеңінің тәрбиесі; 7-ші негізі – орта білім мен кәмәләттік кезеңнің тәрбиесі.
Демек, қоғамдағы тәрбие үдерісінің әрбір сатысы жалаң тәрбие ұғымымен ғана шектеліп қалмай, ол қоғамдық мәнге ие болып, халықтық сипатқа айналып отырған. Яғни, тәрбие ұғымының халықтық деген мән-мағынамен тіркесуі де осыдан болар.
Халық педагогикасының бастаулары алғашқы қауымдық құрылыстан бастау алған. Алғашқы қауымдық құрылыс – адамзат қоғамы тарихының бастапқы дәуірі. Бұл дәуірдегі ұрпақ тәрбиесі туралы әртүрлі тарихи, этнографиялық және әдеби көздердің, сондай-ақ археологиялық қазбалардың негізінде ой өрбітуге болады. Тәрбиенің пайда болуы туралы сұрақ, қалпына келтірілген материалдық және рухани мәдениет ескерткіштерінің сырын, алғашқы қауым дәуіріндегі тәрбиенің түпкі мән-мазмұнын түсінуде аса маңызды. Алғашқы қауым дәуіріндегі тәрбиені білдіретін заттардың қатарында археологтар тапқан еңбек және тұрмыс құралдарын, балалардың ойыншықтарын,тасқа салынған таңбаларды жатқызуға болады. Сонымен қатар, сол дәуірдегі халық ойындары, салт-дәстүрлер, ойын-сауықтар, фольклор (мақал-мәтелдер, эпостық жырлар), жазу пайда болғанға дейінгі құралдар тәрбиені сипаттайтын көздер болып табылады[1. 5].
Қазақ Кеңес энциклопедиясының 2-ші томында: «Халық педагогикасы – тәрбие жөніндегі халықтың білімі, тәжірибесі. Халық педагогикасы дегеніміз ұлттар мен ұлыстардың әлденеше ғасырға созылған ұрпақ тәжірибесіндегі ұлттық салт-дәстүрлері мен мәдени ойлау процесінің озық үлгілерінің жиынтығы» – делінеді.

Пайдаланылған әдебиеттер
1. Ғаббасов С. Халық педагогикасының негіздері.(монография) – Алматы:
әл-Фараби, 1995. – 463 б.
2. Мұханова Б.Ж., Ильясова Р.Қ. Этнопедагогика: Оқу құралы. – Астана: Фолиант, 2008. – 440 б.
3. Қожахметова К.Ж. Этнопедагогика. Оқу–құралы. – Алматы: Қарасай, 2012. – 248 б.
4. Харламов И.Ф. Педагогика://Учеб. Пособие. 3-е изд., перераб. в доп. М.:Юристь, 1997. 512 с.
5. Қалыбекова Асма Қазақ халық тәрбиесінің асыл мұрасы. – Алматы: БАУР, 2011. – 448 б.
6. Жұмабаев М. Шығармалары. Өлеңдер, поэмалар, қара сөздер. – Алматы: Жазушы, 1989. – 448 б. М.Жұмабаев Педагогика. – Алматы: Ана тілі, 1992, – 154 б.