“Педагогикалық шеберлік” пәніне типтік оқу жоспары
1. Алғы сөз.
2. Күнтізбелік . тақырыптық жоспар.
3. Бірінші аралық бақылау (7.ші апта).
3.1. Педагог пен актер . аудиторияға жеке әсер етушілер.
3.2. Кәсіби қызығу қалыптастырудың кейбір мәселелері.
3.3. Бастауыш сынып мұғалімдерін дайындау жүйесіндегі педагогикалық шеберлік негіздерін қалыптастыру.
4. Екінші аралық бақылау (15.ші апта).
4.1.Жас мұғалімнің педагогтік техникасының жетіспеушілігі.
4.2.Мұғалімнің сыртқы пішіні және беделі.
4.3. Педагогикалық шеберлік және мұғалім беделі.
4.4. Педагог тұлғасының құрылымындағы әртістік.
4.5. Педагогтің тұлғалық сапалары.
4.6. Педагог этикасы мен әдептілігі педагог қарым.қатынасының негізін салушы элемент ретінде.
Мұғалім мен актер типтері.
Педагогтің кәсіптік қызметіндегі жанжалдар.
Педагогикалық қарым.қатынас шығармашылықтың ерекше түрі ретінде.
“Шығармашылық әлеует” құрылымы педагог.психолог ғалымдардың көзқарастары бойынша.
Педагогтің сана.сезімі мен педагогикалық рефлексия.
2. Күнтізбелік . тақырыптық жоспар.
3. Бірінші аралық бақылау (7.ші апта).
3.1. Педагог пен актер . аудиторияға жеке әсер етушілер.
3.2. Кәсіби қызығу қалыптастырудың кейбір мәселелері.
3.3. Бастауыш сынып мұғалімдерін дайындау жүйесіндегі педагогикалық шеберлік негіздерін қалыптастыру.
4. Екінші аралық бақылау (15.ші апта).
4.1.Жас мұғалімнің педагогтік техникасының жетіспеушілігі.
4.2.Мұғалімнің сыртқы пішіні және беделі.
4.3. Педагогикалық шеберлік және мұғалім беделі.
4.4. Педагог тұлғасының құрылымындағы әртістік.
4.5. Педагогтің тұлғалық сапалары.
4.6. Педагог этикасы мен әдептілігі педагог қарым.қатынасының негізін салушы элемент ретінде.
Мұғалім мен актер типтері.
Педагогтің кәсіптік қызметіндегі жанжалдар.
Педагогикалық қарым.қатынас шығармашылықтың ерекше түрі ретінде.
“Шығармашылық әлеует” құрылымы педагог.психолог ғалымдардың көзқарастары бойынша.
Педагогтің сана.сезімі мен педагогикалық рефлексия.
Кредиттік оқыту жүйесінде студенттердің өзіндік жұмысын (СӨЖ) ұйымдастыру маңызды орын алады.
Оқытушылардың СӨЖ ұйымдастырудағы негізгі функциялары:
- студенттерге бағыт, бағдар беру;
- студенттерге консультациялық көмек, кеңес беру;
- студенттердің білімін бақылау, бағалау.
Студенттердің өзіндік жұмыстағы негізгі міндеттері:
- сабақ барысында берілген ақпараттарды белсенді қабылдау;
- оқытушының кеңесін негізге алып, өз бетінше дайындалу, өздеріне қатаң талап қоя білу;
- күрделі, проблемалық ситуацияларды, күрделі мәселелерді меңгеруде оқытушыдан дер кезінде түсініктеме, кеңес, көмек алу.
Студенттердің өзіндік жұмыстарын өткізуде келесі мәселелерге көңіл бөлінуі тиіс:
- СӨЖ нақты жоспарлау,
- әдістемелік қамтамасыз ету,
- СӨЖ тапсырмаларының күнтізбелік - тақырыптық жоспарға сәйкес орындалуын студенттен талап ету.
Оқытушының басшылығымен өтетін өзіндік (ОБСӨЖ) жұмысының көлемі типтік оқу жоспарына, пәннің жұмыс оқу бағдарламасына сәйкес анықталып, уақыты, аудиториясы көрсетіліп, оқу кестесіне енгізілген.
СӨЖ бақылау түрлерін, тәсілдерін таңдауда оқу пәнінің мақсаты мен міндеттерін, бөлінген сағат көлемімен, студенттердің дайындық сатысы ескерілген.
Оқытушылардың СӨЖ ұйымдастырудағы негізгі функциялары:
- студенттерге бағыт, бағдар беру;
- студенттерге консультациялық көмек, кеңес беру;
- студенттердің білімін бақылау, бағалау.
Студенттердің өзіндік жұмыстағы негізгі міндеттері:
- сабақ барысында берілген ақпараттарды белсенді қабылдау;
- оқытушының кеңесін негізге алып, өз бетінше дайындалу, өздеріне қатаң талап қоя білу;
- күрделі, проблемалық ситуацияларды, күрделі мәселелерді меңгеруде оқытушыдан дер кезінде түсініктеме, кеңес, көмек алу.
Студенттердің өзіндік жұмыстарын өткізуде келесі мәселелерге көңіл бөлінуі тиіс:
- СӨЖ нақты жоспарлау,
- әдістемелік қамтамасыз ету,
- СӨЖ тапсырмаларының күнтізбелік - тақырыптық жоспарға сәйкес орындалуын студенттен талап ету.
Оқытушының басшылығымен өтетін өзіндік (ОБСӨЖ) жұмысының көлемі типтік оқу жоспарына, пәннің жұмыс оқу бағдарламасына сәйкес анықталып, уақыты, аудиториясы көрсетіліп, оқу кестесіне енгізілген.
СӨЖ бақылау түрлерін, тәсілдерін таңдауда оқу пәнінің мақсаты мен міндеттерін, бөлінген сағат көлемімен, студенттердің дайындық сатысы ескерілген.
1. Кан-Калик В.А., Никандров Н.Д. Педагогическое творчество. М., 1990
2. Загвязинский В.И. Педагогическое творчество учителя. М., 1987
3. Вульфов Б.З., Харькин В.И. Педагогика рефлексии. М., 1997
4. Педагогикалық шеберлік негіздері / И.А.Зязюнаның түзетуінде – М., 1989
5. Занина Л.В., Меншикова Н.П. Педагогикалық шеберлік негіздері – Ростов на Дону, 2003.
6. Кукушкин В.С. Педагогикалық қызметке кіріспе – Ростов на Дону, 2002.
7. Абдуллина О.А. Жоғарғы педагогикалық білім беру саласындағы мұғалімді жалпы педагогикалық дайындау.
8. Педагогикалық мәдениетке кіріспе / Е.В.Бондареваның түзетуімен – Ростов на дону, 1995.
9. Грехнев В.С. Педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті – 1990.
10. “Қазақстан мектебі”, 60-65 беттер, 9-10/2005.
2. Загвязинский В.И. Педагогическое творчество учителя. М., 1987
3. Вульфов Б.З., Харькин В.И. Педагогика рефлексии. М., 1997
4. Педагогикалық шеберлік негіздері / И.А.Зязюнаның түзетуінде – М., 1989
5. Занина Л.В., Меншикова Н.П. Педагогикалық шеберлік негіздері – Ростов на Дону, 2003.
6. Кукушкин В.С. Педагогикалық қызметке кіріспе – Ростов на Дону, 2002.
7. Абдуллина О.А. Жоғарғы педагогикалық білім беру саласындағы мұғалімді жалпы педагогикалық дайындау.
8. Педагогикалық мәдениетке кіріспе / Е.В.Бондареваның түзетуімен – Ростов на дону, 1995.
9. Грехнев В.С. Педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті – 1990.
10. “Қазақстан мектебі”, 60-65 беттер, 9-10/2005.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
“Сырдария” университеті
“Гуманитарлық білім” факультеті.
“Педагогика және психология” кафедрасы
пәні бойынша
050102 “Бастауыш оқыту педагогикасы және әдістемесі”
мамандығының 4-курс студенттерінің білімін бақылауға арналған
Лектор: аға оқытушы Өтегенова О.К.
Жетісай, 2008
1. Алғы сөз.
2. Күнтізбелік – тақырыптық жоспар.
3. Бірінші аралық бақылау (7-ші апта).
3.1. Педагог пен актер – аудиторияға жеке әсер етушілер.
3.2. Кәсіби қызығу қалыптастырудың кейбір мәселелері.
3.3. Бастауыш сынып мұғалімдерін дайындау жүйесіндегі педагогикалық
шеберлік негіздерін қалыптастыру.
4. Екінші аралық бақылау (15-ші апта).
4.1.Жас мұғалімнің педагогтік техникасының жетіспеушілігі.
4.2.Мұғалімнің сыртқы пішіні және беделі.
4.3. Педагогикалық шеберлік және мұғалім беделі.
4.4. Педагог тұлғасының құрылымындағы әртістік.
4.5. Педагогтің тұлғалық сапалары.
4.6. Педагог этикасы мен әдептілігі педагог қарым-қатынасының негізін
салушы элемент ретінде.
Мұғалім мен актер типтері.
Педагогтің кәсіптік қызметіндегі жанжалдар.
Педагогикалық қарым-қатынас шығармашылықтың ерекше түрі ретінде.
“Шығармашылық әлеует” құрылымы педагог-психолог ғалымдардың көзқарастары
бойынша.
Педагогтің сана-сезімі мен педагогикалық рефлексия.
050102 “Бастауыш оқыту педагогикасы және әдістемесі” мамандығының 4 -
курс студенттеріне 7- семестрде “Педагогикалық шеберлік” пәніне типтік оқу
жоспарына сәйкес 2- кредит (90 сағат) берілген. Оның 15- сағаты лекция, 15-
сағаты семиар сабақтарына және 30 сағаты ОБСӨЖ, 30 сағаты СӨЖ-ге бөлінген.
Кредиттік оқыту жүйесінде студенттердің өзіндік жұмысын (СӨЖ)
ұйымдастыру маңызды орын алады.
Оқытушылардың СӨЖ ұйымдастырудағы негізгі функциялары:
- студенттерге бағыт, бағдар беру;
- студенттерге консультациялық көмек, кеңес беру;
- студенттердің білімін бақылау, бағалау.
Студенттердің өзіндік жұмыстағы негізгі міндеттері:
- сабақ барысында берілген ақпараттарды белсенді қабылдау;
- оқытушының кеңесін негізге алып, өз бетінше дайындалу, өздеріне қатаң
талап қоя білу;
- күрделі, проблемалық ситуацияларды, күрделі мәселелерді меңгеруде
оқытушыдан дер кезінде түсініктеме, кеңес, көмек алу.
Студенттердің өзіндік жұмыстарын өткізуде келесі мәселелерге көңіл
бөлінуі тиіс:
- СӨЖ нақты жоспарлау,
- әдістемелік қамтамасыз ету,
- СӨЖ тапсырмаларының күнтізбелік - тақырыптық жоспарға сәйкес
орындалуын студенттен талап ету.
Оқытушының басшылығымен өтетін өзіндік (ОБСӨЖ) жұмысының көлемі типтік
оқу жоспарына, пәннің жұмыс оқу бағдарламасына сәйкес анықталып, уақыты,
аудиториясы көрсетіліп, оқу кестесіне енгізілген.
СӨЖ бақылау түрлерін, тәсілдерін таңдауда оқу пәнінің мақсаты мен
міндеттерін, бөлінген сағат көлемімен, студенттердің дайындық сатысы
ескерілген.
Студенттің білімін бақылау объективті бағалауды, бақылауды ұйымдастыру
– студенттің өзіне деген сенімділігін, жауапкершілігін, пәнді меңгеруіндегі
белсенділігін арттырады.
Студенттердің өз бетімен орындайтын жұмыстарының дайындық деңгейін,
білімін бақылауға “Педагогикалық шеберлік” пәні бойынша эссе, глоссарий,
коллоквиум, тест және реферат тапсырмалары дайындалған.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
министрлігі
“Сырдария” университеті
“Гуманитарлық білім” факультеті
“Психология, педагогика және бастауыш оқыту
әдістемесі” кафедрасы
“Бекітемін”
Кафедра меңгерушісі,п.ғ.д.,проф.
__________________Аяшев О.А.
“______” ______________ 2008ж.
Педагогикалық шеберлік __________________________________ пәнінен
“Педагогика және бастауыш оқыту әдістемесі” мамандықтарына арналған
_________________________ПБӘ-15____ ___________________тобы үшін
Оқытудың формасы: күндізгі
Курс: 4
Семестр: 7
Кредит саны: 2
Барлық сағат саны: 90
Лекция: 15
Семинар: 15
ОБСӨЖ: 30
СӨЖ: 30
1-РБ - 30 балл
2-РБ – 30 балл
Емтихан – 40 балл
- 100 балл
Аға оқытушы: Өтегенова О.К.
Жетісай – 2008ж
“Педагогикалық шеберлік”
Лекция-сабақтарының күнтізбелік-тақырыптық жоспары
“Бастауыш оқыту педагогикасы мен әдістемесі” мамандықтары үшін
4-курс, 7-семестр, 15 сағат
ПБӘ-15 тобы
Өтілетін Апта саны
№ Лекцияның тақырыбы мерзімі
1. Педагогикалық шеберлік, оның әлеуметтік2.09.08 1-апта
мәні мен мазмұны.
2. Педагогикалық шеберлік компоненттері. 9.09.08 2-апта
3. Кәсіби педагогикалық қызмет-педагогтік 16.09.08 3-апта
шеберлікті қалыптастыру негізі.
4. Педагогикалық техника педагог 23.09.08 4-апта
шеберлігінің элементі ретінде.
5. Педагогикалық бағыттылық және 30.09.08 5-апта
педагогтің сыртқы пішіні.
6. Педагог сөзі ақпарат тарату және 7.10.08 6-апта
педагогикалық әсер ету құралы ретінде.
7. Педагогикалық сөйлеу функциясы. 14.10.08 7-апта
8. Мұғалімнің сөйлеу ерекшеліктері. 21.10.08 8-апта
9. Болашақ мұғалім сөзін жүзеге асыру 28.10.08 9-апта
жолдары.
10. Сөйлеу техникасы. 4.11.08 10-апта
11. Педагогикалық қатынас және оның 11.11.08 11-апта
функциялары.
12. Мұғалімнің педагогикалық такті. 18.11.08 12-апта
13. Педагогтік әдеп және педагогтік 25.11.08 13-апта
тактика.
14. Бастауыш сынып мұғалімінің өзін-өзі 2.12.08 14-апта
тәрбиелеуі және кәсіби шеберлігін
қалыптастыруы.
15. Педагог шығармашылығы – педагог 9.12.08 15-апта
шеберлігін дамыту факторы ретінде.
Әдебиеттер
Негізгі:
1. Педагогикалық шеберлік негіздері И.А.Зязюнаның түзетуінде – М., 1989
2. Занина Л.В., Меншикова Н.П. Педагогикалық шеберлік негіздері – Ростов
на Дону, 2003.
3. Кукушкин В.С. Педагогикалық қызметке кіріспе – Ростов на Дону, 2002.
Қосымша:
1. Абдуллина О.А. Жоғарғы педагогикалық білім беру саласындағы мұғалімді
жалпы педагогикалық дайындау.
2. Педагогикалық мәдениетке кіріспе Е.В.Бондареваның түзетуімен –
Ростов на дону, 1995.
3. Грехнев В.С. Педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті – 1990.
4. Елканов С.Б. Болашақ мұғалімнің өзін-өзі тәрбиелеу негіздері – М.,
1989.
5. Кан-Калик В.А., Никандаров Н.Д., Педагогикалық шығармашылық – М.,
1990.
6. Коджаспирова Г.М. ПЕдагогтің кәсіби білімін көтеру мәдениеті – М.,
1994.
7. Кузьмина Н:В. Мұғалімнің қабілеті, дарыны, таланты – Л., 1985.
8. Львова Ю.Л. Мұғалімнің шығармашылық зертханасы: Мұғалімге арналған
кітап –М., 1992.
9. Митина Л.М. Мұғалім жеке тұлға және маман ретінде.
10. Мудрик А.В. Мұғалім – шеберлік және шабыт – М., 1993.
11. Писаренко В.Н., Писаренко И.А. Педагог этикасы –М., 1987.
12. Раченко И.П. Педагог еңбегін ғылыми ұйымдастырудың негіздері. Сұрақтар
мен жауаптар –Киев, 1989.
13. Савостьянов А.И. Мұғалімді кәсіби дайындаудағы сөз техникасы – М.,
1999.
14. Симонмв В.П. Жеке тұлға мен педагогтің кәсіби шеберлігіне диагноз қою
– М., 1995.
15. Шевченко Л.Л. Практикалық педагогикалық этика.
16. Чернявская А.П. Мұғалім жұмысындағы педагогикалық техника – М., 2001.
“Педагогикалық шеберлік негіздері”
Семинар-сабақтарының күнтізбелік-тақырыптық жоспары
“Бастауыш оқыту педагогикасы және әдістемесі” мамандықтары үшін
4-курс, 7-семестр, 15 сағат
ПБӘ-15 тобы
Өткізілетін Ұпай
№ Семинардың тақырыбы мерзімі саны
1. Педагог шеберлігі, оның компоненттері. 1-апта 2,0
2. Педагогикалық еңбектердің көрнекті 2-апта 2,0
шеберлері.
3. Шеберлік – педагог қызметінің биік деңгейі 3-апта 2,0
ретінде.
1-Рейтингтік бақылау 6 балл + 24 балл
4. Мұғалімнің жеке басы және оның кәсіби 4-апта 1,0
–педагогикалық қызметтегі қалыптасуы.
5. Педагог техникасы. Өзіндік реттеу 5-апта 1,0
техникасының негіздері.
6. Педагогтің мимикалық және пантомимикалық 6-апта 1,0
мәнері.
7. Мұғалім сөзі ақпарат тарату құралы ретінде.7-апта 1,0
8. 8-апта 1,0
Мұғалім сөзінің мәдениеті мен техникасы.
9. Мұғалімнің кәсіптік қызметіндегі педагогтік9-апта 1,0
қатынастар.
10. “Мұғалім - оқушы” жүйесіндегі 10-апта 1,0
кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас.
11. “Мұғалім – ата-ана” жүйесіндегі 11-апта 1,0
кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас.
12. Педагог этикасы педагог қарым-қатынасының 12-апта 1,0
негізін салушы элементтердің бірі.
13. Мұғалімнің педагогикалық әдептілігі. 13-апта 1,0
14. Педагогтың өзара қызметтестегінің тәсілдері14-апта 1,0
2-Рейтингтік бақылау 10
балл + 20 балл
15. Өзін-өзі тәрбиелеу – бастауыш сынып 15-апта
мұғалімдерінің педагогтік шеберлігін
қалыптастырудың бірден-бір жолы.
Әдебиеттер
Негізгі:
1. Педагогикалық шеберлік негіздері И.А.Зязюнаның түзетуінде – М., 1989
2. Занина Л.В., Меншикова Н.П. Педагогикалық шеберлік негіздері – Ростов
на Дону, 2003.
3. Кукушкин В.С. Педагогикалық қызметке кіріспе – Ростов на Дону, 2002.
Қосымша:
1. Абдуллина О.А. Жоғарғы педагогикалық білім беру саласындағы мұғалімді
жалпы педагогикалық дайындау.
2. Педагогикалық мәдениетке кіріспе Е.В.Бондареваның түзетуімен –
Ростов на дону, 1995.
3. Грехнев В.С. Педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті – 1990.
4. Елканов С.Б. Болашақ мұғалімнің өзін-өзі тәрбиелеу негіздері – М.,
1989.
5. Кан-Калик В.А., Никандаров Н.Д., Педагогикалық шығармашылық – М.,
1990.
6. Коджаспирова Г.М. ПЕдагогтің кәсіби білімін көтеру мәдениеті – М.,
1994.
7. Кузьмина Н:В. Мұғалімнің қабілеті, дарыны, таланты – Л., 1985.
8. Львова Ю.Л. Мұғалімнің шығармашылық зертханасы: Мұғалімге арналған
кітап –М., 1992.
9. Митина Л.М. Мұғалім жеке тұлға және маман ретінде.
10. Мудрик А.В. Мұғалім – шеберлік және шабыт – М., 1993.
11. Писаренко В.Н., Писаренко И.А. Педагог этикасы –М., 1987.
12. Раченко И.П. Педагог еңбегін ғылыми ұйымдастырудың негіздері. Сұрақтар
мен жауаптар –Киев, 1989.
13. Савостьянов А.И. Мұғалімді кәсіби дайындаудағы сөз техникасы – М.,
1999.
14. Симонмв В.П. Жеке тұлға мен педагогтің кәсіби шеберлігіне диагноз қою
– М., 1995.
15. Шевченко Л.Л. Практикалық педагогикалық этика.
16. Чернявская А.П. Мұғалім жұмысындағы педагогикалық техника – М., 2001.
“Педагогикалық шеберлік”
ОБСӨЖ-сабақтарының күнтізбелік-тақырыптық жоспары
тапсырмаларды қабылдау кестесі
“Бастауыш оқыту педагогикасы және әдістемесі” мамандықтары үшін
4-курс, 7-семестр, 30 сағат
ПБӘ-15 тобы
Өткіз Сабақтар, бақылау түрлері және ұпайлары
№ Тақырып мазмұны ілеті
н
уақыт
ы
7Педагогикалық актерлік қабілеттер диагностикасының белгілері мен
.әдістері.
9. Педагогикалық 4.12.08 +
шығармашылық-педагогик
алық шеберлікті дамыту
факторы ретінде.
1. Эссе Педагогикалық1-апта
Мұғалім шеберлік
шеберлігі-педагогикалы негіздеріИ.А
қ қызметті кәсіби .Зязюнаның
басқару. түзетуінде-М.
,1989
2. Реферат Педагогикалық
шеберлік
Педагогикалық негіздеріИ.А
қызметтің .Зязюнаның
ерекшеліктері. түзетуінде-М.
,1989
3. Венн Педагогикалық2-апта
диаграммасы шеберлік
Педагогикалық шеберлік негіздеріИ.А
жүйе ретінде. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
4. Қос жазба Педагогикалық
күнделігі шеберлік
Мұғалім тұлғасының негіздеріИ.А
гуманистік бағыты. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
5. Тест Педагогикалық3-апта
шеберлік
Кәсіби білім. негіздеріИ.А
.Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
6. Глоссарий Педагогикалық
шеберлік
Педагогикалық негіздеріИ.А
қабілеттілік. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
7. Эссе Педагогикалық4-апта
шеберлік
Педагогикалық техника. негіздеріИ.А
.Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
8. Кластер педагогикалық
жасау шеберлік
Педагогикалық жағдай негіздеріИ.А
және педагогикалық .Зязюнаның
тапсырма. түзетуінде-М.
,1989
9. Тест Педагогикалық5-апта
шеберлік
Педагогикалық шеберлік негіздеріИ.А
принциптері. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
10. Реферат Педагогикалық
Эстетикалық шеберлік
сезім-педагогикалық негіздеріИ.А
шеберліктің маңызды .Зязюнаның
компоненті. түзетуінде-М.
,1989
11. Т кестесін Педагогикалық6-апта
құру шеберлік
Мұғалім шеберлігі және негіздеріИ.А
оқушы тәжірибесі. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
12. Баяндама Педагогикалық
Өзін-өзі шеберлік
тәрбиелеу-педагогикалы негіздеріИ.А
қ шеберлікті .Зязюнаның
қалыптастыру жолы. түзетуінде-М.
,1989
13. Венн Педагогикалық7-апта
диаграммасы шеберлік
Мұғалімнің сыртқы негіздеріИ.А
көрініс мәдениеті. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
14. Эссе Педагогикалық
шеберлік
Көрнекті педагог негіздеріИ.А
А.С.Макаренконың .Зязюнаның
педагогикалық еңбегі. түзетуінде-М.
,1989
15. Эссе Педагогикалық8-апта
шеберлік
Көрнекті педагог негіздеріИ.А
В.А.Сухомлинскийдің .Зязюнаның
педагогикалық еңбегі. түзетуінде-М.
,1989
16.Педагогикалық Реферат Педагогикалық
тапсырмаларды шешуде шеберлік
А.С.Макаренко және негіздеріИ.А
В.А.Сухомлинскийдің .Зязюнаның
шеберліктері. түзетуінде-М.
,1989
17. Тест Педагогикалық9-апта
шеберлік
Педагогикалық және негіздеріИ.А
актерлік қызмет. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
18. Глоссарий Педагогикалық
шеберлік
Педагогтің негіздеріИ.А
мінез-құлқындағы .Зязюнаның
өзін-өзі басқаруы. түзетуінде-М.
,1989
19. Кластер Педагогикалық10-апта
жасау шеберлік
Педагогикалық өнер. негіздеріИ.А
.Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
20. Тест Педагогикалық
Сабақ және шеберлік
Станиславскийдің негіздеріИ.А
жүйелерінің .Зязюнаның
принциптері. түзетуінде-М.
,1989
21. Баяндама Педагогикалық11-апта
шеберлік
Физикалық және негіздеріИ.А
психологиялық тренинг. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
22. Т кестесін Педагогикалық
құру шеберлік
Мұғалім мен актердің негіздеріИ.А
типтері. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
23. Практикалық Педагогикалық
Жұмыс шеберлік
Педагогикалық негіздеріИ.А
процестегі ойын. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
24.Педагогикалық Пікір сайыс Педагогикалық12-апта
қызметтегі актерлік шеберлік
және режиссерлік негіздеріИ.А
шеберліктердің .Зязюнаның
элементтері. түзетуінде-М.
,1989
25. Топтастыру Педагогикалық13-апта
шеберлік
Педагогикалық техника негіздеріИ.А
түсінігі. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
26. Кластер Педагогикалық
жасау шеберлік
Жас мұғалімнің типтік негіздеріИ.А
қателері. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
27. Баяндама Педагогикалық14-апта
шеберлік
Эмоциялық қалыпты негіздеріИ.А
басқару. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
28. Практикалық Педагогикалық
жұмыс шеберлік
негіздеріИ.А
Пантомимика. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
29. Практикалық Педагогикалық15-апта
жұмыс шеберлік
негіздеріИ.А
Мимика. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
30. Эссе Педагогикалық
шеберлік
Сөйлеу техникасы. негіздеріИ.А
.Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
Әдебиеттер
Негізгі:
1. Педагогикалық шеберлік негіздері И.А.Зязюнаның түзетуінде – М., 1989
2. Занина Л.В., Меншикова Н.П. Педагогикалық шеберлік негіздері – Ростов
на Дону, 2003.
3. Кукушкин В.С. Педагогикалық қызметке кіріспе – Ростов на Дону, 2002.
Қосымша:
1. Абдуллина О.А. Жоғарғы педагогикалық білім беру саласындағы мұғалімді
жалпы педагогикалық дайындау.
2. Педагогикалық мәдениетке кіріспе Е.В.Бондареваның түзетуімен –
Ростов на дону, 1995.
3. Грехнев В.С. Педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті – 1990.
4. Елканов С.Б. Болашақ мұғалімнің өзін-өзі тәрбиелеу негіздері – М.,
1989.
5. Кан-Калик В.А., Никандаров Н.Д., Педагогикалық шығармашылық – М.,
1990.
6. Коджаспирова Г.М. ПЕдагогтің кәсіби білімін көтеру мәдениеті – М.,
1994.
7. Кузьмина Н:В. Мұғалімнің қабілеті, дарыны, таланты – Л., 1985.
8. Львова Ю.Л. Мұғалімнің шығармашылық зертханасы: Мұғалімге арналған
кітап –М., 1992.
9. Митина Л.М. Мұғалім жеке тұлға және маман ретінде.
10. Мудрик А.В. Мұғалім – шеберлік және шабыт – М., 1993.
11. Писаренко В.Н., Писаренко И.А. Педагог этикасы –М., 1987.
12. Раченко И.П. Педагог еңбегін ғылыми ұйымдастырудың негіздері. Сұрақтар
мен жауаптар –Киев, 1989.
13. Савостьянов А.И. Мұғалімді кәсіби дайындаудағы сөз техникасы – М.,
1999.
14. Симонмв В.П. Жеке тұлға мен педагогтің кәсіби шеберлігіне диагноз қою
– М., 1995.
15. Шевченко Л.Л. Практикалық педагогикалық этика.
16. Чернявская А.П. Мұғалім жұмысындағы педагогикалық техника – М., 2001.
№ Тақырыптар Бақылау Ұпай саны
түрлері
1. Педагог пен актер – аудиторияға Коллоквиум 8 балл
жеке әсер етушілер. Тест
2. Кәсіби қызығу қалыптастырудың Эссе, коллоквиум 8 балл
кейбір мәселелері.
3. Бастауыш сынып мұғалімдерін Эссе, коллоквиум 8 балл
дайындау жүйесіндегі
педагогикалық шеберлік негіздерін
қалыптастыру.
Сабақтың тақырыбы: Педагог қызметіндегі актерлік және режиссерлік шеберлік.
Сабақтың жоспары:
1. Педагог қызметіндегі актерлік және режиссерлік
шеберліктің маңызы.
2. Педагогтың режиссерлік міндеті.
Теориялық мәліметтер:
Педагог қызметіндегі актерлік және режиссерлік шеберліктің маңызы зор.
Бұл болашақ маман қызметінің негізінде жатқан заманауи мұғалімнің
педагогикалық шеберлігінің алғы шарты болып табылады. Бұл туралы айқын
түсініктің болуы студенттердің кәсіби-педагогикалық дайындығының тиімділігі
мен ерекшеліктерін арттыруда маңызы зор.
Өмір мұғалімнің нақты ғылыми білімдердің және жалпы адамзаттық рухани
құндылықтардың ұстанушысы болуын ғана емес, сондай-ақ өзінің жұмысында
жоғары шеберліктің маңызды қайнары болуын, яғни педагогтың бойында актер
және режиссерге тән қасиеттердің болуын, ол нені дұрыс, шабытты және
сенімді, қызықты және жөн айтуды білуін ғана емес, сонымен бірге қалай
айтуды білуін талап етеді.
Педагог қызметіндегі актерлік және режиссерлік шеберліктің болуы,
мұғалім көпшілікпен, яғни балалармен жұмыс алып барады. Мұғалімнің бала
үшін әлеуметтік нормалар мен қатынастардың қайнар көзі болып табылуы оның
тұлғасының ерекшеліктерін арттыратыны сөзсіз. Бала мұғалімді қабылдай
отырып, қоршаған әлемге деген оның қатынастарымен бірге қоғамды қабылдайды.
Басқа адамдардың ерекшеліктері балаға аса күшті әсер етпейді, олардың
ықпалы эпизодты ал мұғалімнің ерекшеліктері күнделікті бала көзімен
бақыланады және оқушылар үшін тұрақты болып табылады.
Мұғалімнің кәсіби қызметі үшін маңызды ерекшеліктерін жіктеген кезде
қызмет ететін педагогтар мен болашақ мұғалімдер, педагогтың өз пәнінің
материалдарының білімін, педагогикалық ықпалдың әдістемесін меңгеруін,
дамыған психологиялық-педагогикалық ойлауды шамасы бірінші орынға қоятын
болса керек. Мұндайда әртістіктің педагогқа қажет ерекшеліктердің тізіміне
енбейтіндігін былай қойғанда, тіпті педагогикалық қызметке негативті ықпал
ететін факторлар қатарына да қосылуы мүмкін.
Мұғалімге актерлік және режиссерлік шеберліктің элементтерін меңгерту
қажет деген мақсатқа күмәнданатын мұғалімдер (ал бұл, ережеге сай, білім
беруде өзгерістерге қинала күйзеліп жүрген мұғалімдер, яғни өзінің
түсініктерінің, дүниені сезінуінің жиі-жиі ауысуына дайын болу сияқты
заманауилықтың білім талабы) педагогикалық әртістікке қарсы балалар ойынды
қабылдамайды деген жаңсақ пікірге келіп жүр.
Біздің ойымызша, бұл әртістік пен актерлік ету, педагогикалық шеберлік
пен педагогикалық техника ұғымдарының шектелмеуінің нәтижесі, сондықтан
мұнда терминологиялық нақтылық қажет. Егер де әңгіме шынайы әртістік
жөнінде болса, онда ойында тәрбиеленушінің шеберлігінің, педагогикалық
мақсаты мен психологиялық иімділігінің элементі бар. Ал актерлік етуді
балалар жеңіл тауып алады.
Мұғалімнің шығармашылық, эмоциялық қабілеттерін, белгілі актерлік-
режиссерлік икемділіктерін дамытатын, аудиторияға тиімді сөз және
демонстрациялық әсер бойынша білім беретін, көңіл бөлу, өзін-өзі реттеу
дағдыларын меңгеру бойынша өзіндік жеке және топтық сабақтар үшін мұғалімді
жаттығулар жүйесімен қаруландыратын театр педагогикасының элементтерін біз,
студенттің кәсіби дайындығын және толығымен мұғалім тұлғасының қалыптасу
үрдісін міндетті түрде құрайтын бөлік ретінде қарастырамыз. Егер де болашақ
мұғалім өзінің шығармашылығында әртістікке дейін көтерілуге ұмтылса, онда
театр педагогикасының элементтерін меңгеру орындауды қажет ететін
шарттардың бірі болып табылады.
Мұғалімнің ғылыми, абстрактілі материалда өмірлік құбылыстарды, ал
ғылыми шешімде қоғамдық мағына мәселелерін көру, оның оқытылатын объектіге
әлеуметтік құнды қатынастың құру шеберлігі педагогикалық әртістіктің
танылуына, оқушыларға өнегелі әсерін ұйымдастыруға себепші болады.
Міне, осы педагогика режиссурасы, яғни өнер жағдайында адамдардың
өзара әрекетінің логикасын құрудың өнері деп аталады.
Өйткені әрбір педагогикалық жағдай – ол “егер де” деген жағдай.
Мәселелік ойын жағдай жүйесінде әрбір оқытушы және тәрбиеленуші субъектіге
таңдау еркіндігі – жеке мағыналарды таңдау мүмкіндігі ұсынылады. Сонда
оқыту білімге, шеберлікке, дағдыға баулу құралы ретінде ғана емес,
білімнің, шеберліктің, дағдының көмегімен субъектінің жеке ерекшеліктерін
дамыту құралы ретінде қызмет етеді.
Мұндайда педагогтың басты режиссерлік міндеті – эмоциялық әсердің ойы
мен күшіне қарай сабақтың негізгі бөліктерін бөлуден және оларды
педагогикалық жағдайлардың режиссерлік шығармасына құрудан тұрады. Мұғалім
сабақтың шығармасын танымдық шығармашылықтың негізі, оқу материалының
мазмұнына өзінің қатынасын білдірудің құралы етеді.
Украин зерттеушісі В.Ф.Моргун осы жөнінде былай дейді: “Актердің өнері
біріншіден, әлеуметтік; екіншіден - өмірлік; үшіншіде ғана театралды болуы
тиіс, оның үстіне мұндай ұйғарым педагогтың шеберлігіне қатысты әділ болып
саналады.
Демек, педагогикалық шеберліктің формуласы былайша көрініс табады:
біріншіден, өнегелілік; екіншіден, біліктілік және үшіншіден әртістік.”
Бельгиялық психолог Ж.Нютеннің бақылауын келтірейік: өмір – бұл
маскалар театры деп болжасақ та, масканың бетке қосыла өсетін ерекшілігі
барын да ұмытпаған жөн.
Бақылау сұрақтары:
2. Педагог қызметіндегі актерлік және режиссерлық қабілеттің
маңызы неде?
3. Актерлық және режиссерлық мұғалімге не үшін қажет?
4. Актерлық және режиссерлықтың педагогикалық шеберлікке
қатысы қаншы?
Студенттердің үй тапсырмасы:
Актерлық және режиссерлық қабілеттерге Венн диаграммасы арқылы салыстыру
жасау.
Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмасы:
1. Мәтінге байланысты жұппен жұмыс жасау.
- Топтастыру жасау.
1. Театр және педагогикалық іс-әрекеттің жалпы психологиялық-
педагогикалық белгілері қандай.
2. Педагог пен актердің атқаратын қызметтерін ата..
3. Педагог пен актердің қоятын талаптарын ата.
4. “Педагог пен актер – бұл психо-физикалық іс - әрекеттегі өнер”
деген сөзді қалай түсінесің.
5. Педагог пен актердің іс-әрекетіндегі шығармашылықты қалай
түсіндіруге болады.
6. Педагог пен актердің іс - әрекеттерін “Венн диаграммасы”
бойынша сызба дайындап, түсіндір.
7. Педагог пен актердің іс - әрекетіндегі ортақ белгілерін ата.
8. Педагог пен актердің қолданатын құралдары.
9. Педагог пен актер іс - әрекеттері қандай қағидаларға сүйенеді.
10. Педагог пен актердің іс - әрекеттерінің психологияға қатысы бар
ма?
1. Оқу үрдісі тек арнайы кәсіптік білім алу емес, қазіргі ... .сай өмір
сүруіне, ... .тәрбиеленуіне байланысты
А. біліміне
В. мәдениетіне, тәрбиеленуіне
С. тіліне
Д. пішініне
2. Ол ойлау жүйесі жетілген, қоғам мәселесіне байланысты өз пікірі бар,
қарым-қатынас жасай алатын мәдениетті тұлға
А. оқушы
В. студент
С. қазіргі маман
Д. ата-ана
4. Көптеген ғалымдар адамның рухани сезімін қалыптастыру үшін қазіргі ...
мен ... бейімделу керек деп есептейді
А. қазіргі әлем мен отандық мәдениетке
В. білім мен тәрбиеге
С. шеберлікке
Д. өмірге
5. Болашақ мұғалімдерді дайындау мақсатында алдымен мәдениет-танымдық
дайындығын көтеру үшін ... ..деген сұраққа жауап іздеуіміз керек
А. білім дегеніміз не?
В. шеберлік дегеніміз не?
С. рефлексия деген не?
Д. “жалпы мәдениет дегеніміз не?”
6. Материалдық және рухани құндылықтар жиынтығы
А. мәдениет
В. білім
С. тәрбие
Д. кәсіп
7. “Мәдениет біздің психологиялық және биологиялық табиғатымызға өте жақын,
сондықтан оқытудың негізі ретінде қарау керек” дейді
А. Абай
В. американ психолог-гуманисі А.Маслоу
С. Шоқан
Д. Шәкәрім
8. Руханилық, кәсіби-біліктілік, кәсіби әрекетке операциялық-технологиялық
дайындығы, шығармашылық белсенділік және бейімделу қабілеттілігі
А. педагогикалық ұғымдар
В. пед.тех.критерийлері
С. шарттары
Д. кәсіби-тұлғалық даму деңгейі критерийлері
9. Кәсіби-әрекетке саналы қызығу, қарым-қатынас жасай білу, түсінісу,
адамгершіліг, сөз бен іс біріліг, құндылықтарды бағалау
А. рухани көрсеткіштер
В. кәсіби-біліктілік көрсеткіші
С. шығармашылық белсенділік көрсеткіші
Д. бейімделу қабілеттілігі
10. Болжам жасай білуі, әрекет жетістігі, әдіс-тәсілдерді қолдана білуі,
күрделі міндеттерді шеше білуі, зерттеу жүргізе білуі,
ұйымдастырушылығы
А. шығармашылық белсенділігі
В. рухани көрсеткіші
С. бейімделгіштігі
Д. кәсіби-біліктілігінің көрсеткіші
11. Әрекетте шығармашылық элементтерін қолдануы, өз шығармашылығын
балаларға үйрете білуі, балалар шығармашылық қабілетін дамыта алуы
А. рухани көрсеткіші
В. шығармашылық белсенділігі
С. бейімделу қабілеттілігі
Д. кәсіби-біліктілігінің көрсеткіші
Сабақтың тақырыбы: К.С.Станиславскийдің бастауыш сынып мұғалімдерін
дайындаудағы театрлық жүйесі принциптері.
Сабақтың жоспары:
1. Педагогикалық шеберлікті жүзеге асыру және қалыптастыру жолдары.
2. К.С.Станиславский жүйесінің принциптері.
Теориялық мәліметтер:
К.С.Станиславский жүйесінің принциптері.
Станиславскийдің ілімі, оның таныс жүйесі мұғалім дайындауда көптеген
мәселелерді шешуге мүмкіндік береді.
Станиславский жүйесі - әмбебап, жан-жақты әдіс. Ол актермен жұмыста –
педагог үшін де мүмкіндіктерге бай , себебі бұл әдіс жан-жақты үйлесімді,
адамгершілікті және кәсіби тәрбиеде. Станиславскийдің әдісі техникалық
тәсілдер мен ережелердің жинағы болып табылмайды. Жүйенің басты мақсаты –
актер шығармашылығын өзімен ауыстырып алу емес, ал керісінше оның
қабілеттілігінің еркін және толық ашылуына орай жағдай жасау. Бұл жағдай
педагогқа да ауадай қажет. Олар мұғалімге бақылаусыз қысымнан құтылуға
көмектеседі, өз мүмкіндігін білместіктен. Сонымен жүйе еркін шығармашылық
үшін қандай жағдай жасайды?
Станиславскийдің жүйесінің бірінші және басты принципі (қағидасы) өмір
шындығы - реалистік (шындық тұрғысынан) өнер принципі болып табылады. Өмір
шындығына қойылатын талаптар оның жүйесінде барлығы келісілген түрде терең
бойлаған. Сахнаға екіжүзділікті, өтірікшілікті, қасақана тәртіп бұзушылықты
жіберіп алуға болмайды. Қазіргі біздің мектептерде бұл керек десеңіз,
кірмек түгілі тамырлап терең бойлап кеткен – барлық әкімшілік аппаратында
және мұғалім іс-әрекетінде немесе міндетті іс-шараларда. Органикалық,
табиғилыққа тірі қағидаға не енуі мүмкін?
Міне осы жерде Станиславский мектебінің екінші маңызды принципі
көмекке келеді – аса жоғары міндет туралы ілімі. Аса жоғары міндет
дегеніміз, суретші не үшін өз идеясын адамдардың санасына ендіргісі келеді,
қорытынды есебінде неге ұмтылады. Аса жоғары міндет –суретшінің ең ардақты,
қымбатты, ең мәнді тілегі, ол – оның идеялық белсенділігінің мазмұны. Аса
жоғары міндет туралы еске түсіре отырып, суретші материалдарды, техникалық
тәсілдер мен мәнерлі құралдарды таңдап алады.
Біз өзіміздің педагогикалық қызметімізде аса жоғары міндет туралы жиі
ұмытамыз: не үшін жұмыс істейміз, есептей келе неге ұмтыламыз осы?
Педагогикалық шығармашылықтың әр түрлі стадиясына орай аса жоғары міндет
түрлі деңгейде болады, олардың арасынан үш негізгігісін бөліп қарастыруымыз
мүмкін:
1. Жалпы аса жоғары міндет, педагогтың қызметіне қатынасы және оның
азаматтық зрелости түсінігін бейнелейді.
2. Этаптық аса жоғары міндет (Этапные сверзадача): жеке сабақтың,
тұтас курстың т.б.аса жоғары міндет.
3. Ситуативтік аса жоғары міндет, әр түрлі жағдайда және іс-
әрекеттерде пайда болады.
Мысалы, мұғалімге “А.П.Чеховтың шығармашылығы” деген тақырыпта
әдеби кеш өткізу жоспарланған. Бұл жерде мұғалімнің этаптық аса жоғары
міндеті қандай? Іс-шара іс-шара үшін бе? Әрине, жоқ. Чеховпен танысу үшін
бе? Жоқ. Мұғалімге ең алдымен маңыздысы сол, балалар ұжымдық еңбектің
қуанышын, біргеліктегі іс-әрекеттің қуанышын сезінуі: “мен-ұжымға”, “маған-
ұжым”, үлкен, жауакершілігі мол істердің өздерінің қатысуымен өтіп
жатқандарын сезінуі. Осы аса жоғары міндетте А.П.Чеховтың рөлі қандай?
Істің мәні мынада, Чеховтың шығармашылығының жалпы аса жоғары міндеті –
адамды бұрынғы қараңғылықтан жұлып алып және оның өмірін шындығында да
әдемі ету – мұғалім идесымен үндесу. Жеке аса жоғары міндет, ситуативтік,
біргеліктегі іс-әрекеттердің белгілі бір кезеңдерінде пайда болады: өзара
қарым-қатынастағы репетицияда кенеттен пайда болатын дөрекілік немесе
мәтінді біледі, бірақ қимыл-қозғалысы келінкіремейді, себебі пластикалық
жасалып үйретілмеген және т.б. Міне мұғалім қызметінде пайда болады
сквозные действие, ал Чехов армандайды адамдық қарым-қатынастағы ішкі және
сыртқы әдемілікті, пошлосты , рухани мешеулікті көргісі келмейді. “Адамда
барлығы әдемі болуы керек – бет-пішіні де, киімі де, жан дүниесі де, ойы
да”.
Станислвскийдің жүйесінің үшінші принципі – іс-әрекет және белсенділік
принципі, бейне мен құштарлықты ойнауға болмайтындығын айтады, бейне және
құштарлық роліне әрекет жасау керек, - осы практикалық жүйенің өзегі болып
табылады. Бұл принципті кім түсінбесе, оның барлық жүйені түсінбегені.
Әрекет – бұл адамдық мінез-құлықтағы белгілі бір мақсатқа бағытталған
еріктік акт. Іс-әрекетте физикалық және психикалық бірлік айқын пайда
болады. Театр – бұл адам өмірі көрнекті, тірі, нақты адамдық іс-әрекетте
бейнеленетін өнер. Актер өз өнерінің әрі жасаушысы және әрі аспабы, оның
әрекеті сол образды жасауға өзіе материал болып табылады. Мұның барлығы
бізге, мұғалімдерге дәл келеді. Педагогикалық іс-әрекет – бұл белгілі бір
мақсатқа бағытталған, біздің сіздермен ерікті актымыз. Мұндай әрекетпен біз
биікке көтеріле аламыз, егер фмзмкалық және психикалық бірлік болса, ол
негізделген, мақсатқа сәйкес, нәтижелі болуы тиіс.
Мұғалім – жасаушы. Оның шығармашылығы адамдық сөйлеу мен адамдық қимыл-
қозғалыста, оқушыларға эмоционалды әсер ете білуде выражается. Озат
мұғалімдердің өз оқушыларымен өзгеше әсер ете білуінің өзіндік құпиясы да
осында. Оған қалай қол жеткізуге болады? Сабақтың және өз іс-әрекетінің
жаңашылдығын қалай сақтауға болады? Керек эмоцияны қайдан алуға болады?
Станиславскийдің ізденістері бұл жоспарда мұғалімдерге көмектеседі.
Бақылау сұрақтары:
1. Станиславский жүйесінің басты мақсаты қандай?
2. Станиславский жүйесінің басты принципі қандай?
3. Станиславский жүйесінің екінші принципі қандай?
4. Станиславский жүйесінің іс-әрекет және белсенділік принципінің маңызы
неде?
Студенттердің үй тапсырмасы:
Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмасы:
2. Мәтінге байланысты жұппен жұмыс жасау.
- Топтастыру жасау.
(Студенттің сабақта қарастырылған тақырып жөнінде өз ойлары мен
түсініктерін, идеялары мен пайымдауларын келтіретін бағалау тәсілі. Эсседе
бірінші кезекте студенттің өзіндік “Мені” көрініп тұруы керек. Эссе арқылы
оқытушы студенттің ойлау деңгейі мен сабақта қалай жұмыс жасағандығын
бағалайды. Эссе – ағымдағы бақылаудың тиімді тәсілі.)
1. Қызығу дегеніміз не?
2. Студент қызығуын қалай қалыптастыруға болады?
3. Қызығу студент әрекетінің мақсатына, қозғағыш күш-мотивіне айналуы
мүмкін. Осыған орай Б.Теплова мен Н.Морозованың пікірлері.
4. Әр түрлі қызығуды қалыптастыру қарастырылуда. Ал америка философы
Р.Перри пікірі қандай?
5. “Кәсіби қызығу” ұғымын түсіндіріңіз.
6. Кәсіби қызығудың болашақ мұғалімнің жеке тұлғасын қалыптастырудағы
маңызы қандай?
7. “Қызығу” мен “кәсіби қызығу” ұғымын “Венн диаграммасы” бойынша
салыстырыңыз.
Сабақтың тақырыбы: Шығыс ойшылдары шығармаларындағы мұғалім шеберлігі
туралы мәселелер (Әл-Фараби,Қайқабус, Қ.А.Иассауи т.б.)
Сабақтың жоспары:
1. Ғұламалардың ұстаз туралы ойлары.
2. Ой-пікірлердің бүгінгі талаппен үндестігі.
Теориялық мәліметтер:
Ұлы ғұлама Әбу Насыр Әл-Фараби өзі де ұстаздық еткендіктен мынадай
талаптар жүйесін белгілеген: “ұстаздың мінез-құлық нормасы мынадай болуға
тиіс: ол тым қатал да болмауға тиіс, тым ырыққа да жығыла бермеу керек.
Өйткені тым қаталдық шәкіртті өзінің ұстазына қарсы қояды, ал тым ырыққа
көне беру ұстаздың қадірін кетіреді, оның берген сабағы мен оның ғылымына
шәкірті селқос қарайтын болады” дей келе, ұстаз тарапынан оқыту мен
тәрбиелеуде барынша ынталылық пен табандылық қажет екендігін айтады.
Қазақ жеріндегі мектеп, медреселерде білім алған ежелгі ғұлама
ғалымдар үлгі өнеге алып өскен, аса құнды еңбек Кайкаус патшаның перзентіне
арнап жазған өсиетнамасы – “Қабуснама” кітабында “әрбір адам бір істі
қолына алса, оны жақсы біліп, әдістерін үйреніп, құпия сырларын игеріп,
машықтануға міндетті” екені айтылады. Ұстаз болған адам басқаларға үлгі-
өнеге болмағы ләзім.
1 .“Өнеркәсіптің ішінен ілімге талапкер болсаң, өте ұқыпты,
ынсапты, қанағатты бол, уақытты босқа өткізуді дұшпаным деп сана;
2. сабырлы әрі салмақты бол, жеңілтек, желөкпелер қатарына
қосылма, кеш жатып, ерте тұр;
3. кітап оқу, сабақ беру мәселесіне ерекше көңіл бөл, өз ісіңнен
жалықпа, оқығаныңды жаттап қайталаумен жақсы біліп ал
4. естігеніңді көңіліңнен қайталап өткізіп, жадыңа сақтауға
тырыс;
5. кітап, қағаз, қалам, қаламұштағыш т.б. қажетті заттарды
әрдайым өзіңнің жаныңа қойып басқа нәрселерді маңыңа жуытпа;
6. аз сөйлеп ұзақ ойлан” дейді де, әрбір азаматтың табиғаты осы
сипаттас болса деп есептейді.
Жалпы ұстаз туралы өткен дәуірде өмір сүрген ғұламалардың пікірі
бойынша, адамға тән жақсы қасиеттердің барлығын бойына жинақтай білген адам
– ол нағыз адам.
Айталық, Жүсіп Баласағұни ұстаз тұлғасы туралы жүйелі пікір
айтпағанымен, жалпы адамдық жайлы ой тұжырымдарынан мұрат адам бейнесін
іріктеп алуға болады: мінезі, қылығы сынық, ізгілікті, ақылды, білімді,
парастты, тіл өнерін меңгерген, сабырлы, әдепті, өзін ұстай білетін, адал
да әділ.
Білім ордасы, ей ісілердің игісі,
Кісіге екі дүниеде пайдалы нәрсе.
Ізгі іс немесе мінезі түзілік,
Екінші –ұят, үшінші-әділдік.
Бұл өлең шумақтарынан осы заманғы педагог ғалымдардың пікіріне сәйкес
ойларды, ұстазға тән қасиеттердің белгілерін байқаймыз. Аса таңқаларлық
нәрсе: ғұламаның адам қабілетінің өлшеулі болатыны туралы “ақылды адам
үйрене алмайды, ақыл адаммен қоса жаратылады, үйренілмейді” деген пікірі.
Түрік дәуірінің ғұламасы Қожа Ахмет Иассауи бар жақсылық бір Алладан
дей келе пайғамбарларды өзінің ұстазы санаған, 34 хикметінде: “Ұстаздарға
қызмет тым еркіңменен, Ұстаздарға қызмет қылсаң нәжіге апат” деген өлең
шумақтарында терең астар жатыр. 37 хикметінде : “жақсылардың соңынан әсте
қалма, жолға кірген ақыры мұратына жетер достар” дей келе қайырым, мейірім,
достық, әр нәрседе шектен шықпау, белгілі бір мөлшерден аспау, әділдік,
адалдық секілді ізгі қасиеттерді мадақтап, сондай адамдардан үлгі-өнеге
алуды өсиет етеді.
Бақылау сұрақтары:
1. Әбу Насыр әл-Фарабидің ұстаз туралы ой-пікірі бүгінгі күнмен қаншалықты
үндеседі?
2. Ғұламаның “ұстаз алдымен шәкіртінің ден саулығы мен жан саулығын
сақтауға мүдделі болуы керек” деген ой түйіндісіне сіздің пікіріңіз қандай?
3. “Қабуснама” өсиеттерінің қандай да бір бөлігін, сіз өз өміріңізде
“ұстана аламын”деп айта аласыз ба?
4. Ғұламалардың ұстаз туралы пікірлері, сізге қандай ой түсірді?
Студенттердің үй тапсырмасы:
1. Түрлі әдебиеттерден “қазақ педагог-ғалымдарының ұстаз туралы айтқан ой-
пікірлерін” жинақтаңыз.
Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмасы:
1.Мәтінге байланысты жұппен жұмыс жасау.
-Топтастыру жасау.
№3. Бастауыш сынып мұғалімдерін дайындау жүйесіндегі
педагогикалық шеберлік негіздерін қалыптастыру.
(Студенттің сабақта қарастырылған тақырып жөнінде өз ойлары мен
түсініктерін, идеялары мен пайымдауларын келтіретін бағалау тәсілі. Эсседе
бірінші кезекте студенттің өзіндік “Мені” көрініп тұруы керек. Эссе арқылы
оқытушы студенттің ойлау деңгейі мен сабақта қалай жұмыс жасағандығын
бағалайды. Эссе – ағымдағы бақылаудың тиімді тәсілі.)
№3. Педагог-психолог мұғалімдерін дайындау жүйесіндегі педагогикалық
шеберлік негіздерін қалыптастыру.
1. Бастауыш сынып мұғалімінің педагогикалық қызметті атқаруға қажетті
қабілеттері мен дағдылары.
2. Бастауыш сынып мұғалімінің өз шеберлігін арттыруға септігін тигізетін
оқытудың дидактикалық кезеңдері.
3. Оқыту үрдісіндегі зерттелініп келген, әлі шешімін таппаған үздік
оқитындар мен үлгермейтін балалардың ара жігін жақындатудағы шебер
мұғалімнің ролі қандай?
4. А.Дистервергтің “Нашар мұғалім шындықты өзі айтып қояды, ал жақсы
мұғалім табуға үйретеді” деген пікірінің, ғылыми дүниетанымы әлі толық
қалыптаспаған бастауыш сынып оқушыларына қатысы бар ма? Бастауыш сынып
мұғаліміне ше?
5. В.А.Сухомлинскийдің атап көрсеткен бастауыш сынып мұғалімі қызметінде
кездесетін дидактикалық қиыншылықтар.
6. Бастауыш сынып мұғалімінің педагогикалық қызметінде талап етілетін
мақсат-міндеттер.
Бақылау Ұпай саны
№ Тақырыптар түрлері
Жас мұғалімнің педагогтік техникасының Эссе,
1 жетіспеушілігі. коллоквиум 3,0 балл
Мұғалімнің сыртқы пішіні және беделі. Гглоссарий,те
2. ст 3,0 балл
Педагогикалық шеберлік және мұғалім Коллоквиум, 3,0
3. беделі. глоссарий балл
Педагог тұлғасының құрылымындағы Коллоквиум
4. әртістік. 3,0 балл
Педагогтің тұлғалық сапалары Тест
5. Глоссарий 3,0 балл
Педагог этикасы мен әдептілігі педагог Тест
6. қарым-қатынасының негізін салушы элементГлоссарий 3,0 балл
ретінде.
Мұғалім мен актер типтері. Глоссарий
7. 3,0 балл
Педагогтің кәсіптік қызметіндегі Тест
8. жанжалдар. Коллоквиум 3,0 балл
Педагогикалық қарым-қатынас Реферат
9. шығармашылықтың ерекше түрі ретінде. 3,0 балл
Педагогтің сана-сезімі мен педагогикалықКоллоквиум, 3,0
10.рефлексия. тест балл
Бастауыш сынып мұғалімдерін дайындау Реферат
11 жүйесіндегі педагогикалық шеберлік Глоссарий 3,0 балл
негіздерін қалыптастыру.
Сабақтың тақырыбы: Педагогикалық және актерлік қабілеттіліктер
диагностикасының белгілері мен әдістері.
Сабақтың жоспары:
1. Қабілеттіліктер – мұғалімнің педагогикалық
шеберлігінің алғы шарттары.
2. Педагогикалық және актерлік дарындылық табиғатының
мәселесі.
Теориялық мәліметтер:
Болашақ маман қызметінің негізінде жатқан және заманауи мұғалімнің
педагогикалық шеберлігінің алғы шарттары болып табылатын қабілеттіліктер
диагностикасының белгілері мен әдістері жөнінде нақты және айқын
түсініктің студенттердің кәсіби-педагогикалық дайындығының тиімділігі мен
ерекшеліктерін арттыруда маңызы зор. Өмір мұғалімнің нақты ғылыми
білімдердің және жалпы адамзаттық рухани құндылықтардың ұстанушысы болуын
ғана емес, сондай-ақ өзінің жұмысында жоғары шеберліктің маңызды қайнары
болуын, ол нені дұрыс, шабытты және сенімді, қызықты және жөн айтуды білуін
ғана емес, сонымен бірге қалай айтуды білуін талап етеді.
Педагогикалық және актерлік дарындылық табиғатының мәселесін, оның
диагностикасының белгілері мен әдістерін зерттеу:
1. студенттерді курсқа іріктеу үрдісінде-ақ педагогикалық және
актерлік шеберлікке табысты оқытуды болжау үшін;
2. бейімділіктердің, арнайы қабілеттіліктердің, тұлғаның жалпы
көркемдік дарындылығы мен шығармашылық әлеуетінің ара
қатынасын елестету үшін (кәсіби маңызды ерекшеліктерді айырып
және олардың бір-бірімен қалай байланысқанын, қандай
психикалық үрдістермен қамсыздандырылғанын анықтау, не
нәрсесіз оқытудың болашағы жоқ, ал оқыту үрдісінде не
дамитынын ойлаутыруға болады);
3. шамамен кәсіби маңызды ерекшеліктерді анықтағанда қателеспеу
үшін;
4. студентке өзінің мүмкіндіктерін, күшті жақтарын және
кемшіліктерін түсінуде, қабілеттілік барда мамандықты меңгеру
жолында нақты кедергілерді жеңуде жәрдем беру үшін;
5. шығармашылық дербестікті ынталандыратын факторларды белсенді
ету және жағдай жасау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
“Сырдария” университеті
“Гуманитарлық білім” факультеті.
“Педагогика және психология” кафедрасы
пәні бойынша
050102 “Бастауыш оқыту педагогикасы және әдістемесі”
мамандығының 4-курс студенттерінің білімін бақылауға арналған
Лектор: аға оқытушы Өтегенова О.К.
Жетісай, 2008
1. Алғы сөз.
2. Күнтізбелік – тақырыптық жоспар.
3. Бірінші аралық бақылау (7-ші апта).
3.1. Педагог пен актер – аудиторияға жеке әсер етушілер.
3.2. Кәсіби қызығу қалыптастырудың кейбір мәселелері.
3.3. Бастауыш сынып мұғалімдерін дайындау жүйесіндегі педагогикалық
шеберлік негіздерін қалыптастыру.
4. Екінші аралық бақылау (15-ші апта).
4.1.Жас мұғалімнің педагогтік техникасының жетіспеушілігі.
4.2.Мұғалімнің сыртқы пішіні және беделі.
4.3. Педагогикалық шеберлік және мұғалім беделі.
4.4. Педагог тұлғасының құрылымындағы әртістік.
4.5. Педагогтің тұлғалық сапалары.
4.6. Педагог этикасы мен әдептілігі педагог қарым-қатынасының негізін
салушы элемент ретінде.
Мұғалім мен актер типтері.
Педагогтің кәсіптік қызметіндегі жанжалдар.
Педагогикалық қарым-қатынас шығармашылықтың ерекше түрі ретінде.
“Шығармашылық әлеует” құрылымы педагог-психолог ғалымдардың көзқарастары
бойынша.
Педагогтің сана-сезімі мен педагогикалық рефлексия.
050102 “Бастауыш оқыту педагогикасы және әдістемесі” мамандығының 4 -
курс студенттеріне 7- семестрде “Педагогикалық шеберлік” пәніне типтік оқу
жоспарына сәйкес 2- кредит (90 сағат) берілген. Оның 15- сағаты лекция, 15-
сағаты семиар сабақтарына және 30 сағаты ОБСӨЖ, 30 сағаты СӨЖ-ге бөлінген.
Кредиттік оқыту жүйесінде студенттердің өзіндік жұмысын (СӨЖ)
ұйымдастыру маңызды орын алады.
Оқытушылардың СӨЖ ұйымдастырудағы негізгі функциялары:
- студенттерге бағыт, бағдар беру;
- студенттерге консультациялық көмек, кеңес беру;
- студенттердің білімін бақылау, бағалау.
Студенттердің өзіндік жұмыстағы негізгі міндеттері:
- сабақ барысында берілген ақпараттарды белсенді қабылдау;
- оқытушының кеңесін негізге алып, өз бетінше дайындалу, өздеріне қатаң
талап қоя білу;
- күрделі, проблемалық ситуацияларды, күрделі мәселелерді меңгеруде
оқытушыдан дер кезінде түсініктеме, кеңес, көмек алу.
Студенттердің өзіндік жұмыстарын өткізуде келесі мәселелерге көңіл
бөлінуі тиіс:
- СӨЖ нақты жоспарлау,
- әдістемелік қамтамасыз ету,
- СӨЖ тапсырмаларының күнтізбелік - тақырыптық жоспарға сәйкес
орындалуын студенттен талап ету.
Оқытушының басшылығымен өтетін өзіндік (ОБСӨЖ) жұмысының көлемі типтік
оқу жоспарына, пәннің жұмыс оқу бағдарламасына сәйкес анықталып, уақыты,
аудиториясы көрсетіліп, оқу кестесіне енгізілген.
СӨЖ бақылау түрлерін, тәсілдерін таңдауда оқу пәнінің мақсаты мен
міндеттерін, бөлінген сағат көлемімен, студенттердің дайындық сатысы
ескерілген.
Студенттің білімін бақылау объективті бағалауды, бақылауды ұйымдастыру
– студенттің өзіне деген сенімділігін, жауапкершілігін, пәнді меңгеруіндегі
белсенділігін арттырады.
Студенттердің өз бетімен орындайтын жұмыстарының дайындық деңгейін,
білімін бақылауға “Педагогикалық шеберлік” пәні бойынша эссе, глоссарий,
коллоквиум, тест және реферат тапсырмалары дайындалған.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым
министрлігі
“Сырдария” университеті
“Гуманитарлық білім” факультеті
“Психология, педагогика және бастауыш оқыту
әдістемесі” кафедрасы
“Бекітемін”
Кафедра меңгерушісі,п.ғ.д.,проф.
__________________Аяшев О.А.
“______” ______________ 2008ж.
Педагогикалық шеберлік __________________________________ пәнінен
“Педагогика және бастауыш оқыту әдістемесі” мамандықтарына арналған
_________________________ПБӘ-15____ ___________________тобы үшін
Оқытудың формасы: күндізгі
Курс: 4
Семестр: 7
Кредит саны: 2
Барлық сағат саны: 90
Лекция: 15
Семинар: 15
ОБСӨЖ: 30
СӨЖ: 30
1-РБ - 30 балл
2-РБ – 30 балл
Емтихан – 40 балл
- 100 балл
Аға оқытушы: Өтегенова О.К.
Жетісай – 2008ж
“Педагогикалық шеберлік”
Лекция-сабақтарының күнтізбелік-тақырыптық жоспары
“Бастауыш оқыту педагогикасы мен әдістемесі” мамандықтары үшін
4-курс, 7-семестр, 15 сағат
ПБӘ-15 тобы
Өтілетін Апта саны
№ Лекцияның тақырыбы мерзімі
1. Педагогикалық шеберлік, оның әлеуметтік2.09.08 1-апта
мәні мен мазмұны.
2. Педагогикалық шеберлік компоненттері. 9.09.08 2-апта
3. Кәсіби педагогикалық қызмет-педагогтік 16.09.08 3-апта
шеберлікті қалыптастыру негізі.
4. Педагогикалық техника педагог 23.09.08 4-апта
шеберлігінің элементі ретінде.
5. Педагогикалық бағыттылық және 30.09.08 5-апта
педагогтің сыртқы пішіні.
6. Педагог сөзі ақпарат тарату және 7.10.08 6-апта
педагогикалық әсер ету құралы ретінде.
7. Педагогикалық сөйлеу функциясы. 14.10.08 7-апта
8. Мұғалімнің сөйлеу ерекшеліктері. 21.10.08 8-апта
9. Болашақ мұғалім сөзін жүзеге асыру 28.10.08 9-апта
жолдары.
10. Сөйлеу техникасы. 4.11.08 10-апта
11. Педагогикалық қатынас және оның 11.11.08 11-апта
функциялары.
12. Мұғалімнің педагогикалық такті. 18.11.08 12-апта
13. Педагогтік әдеп және педагогтік 25.11.08 13-апта
тактика.
14. Бастауыш сынып мұғалімінің өзін-өзі 2.12.08 14-апта
тәрбиелеуі және кәсіби шеберлігін
қалыптастыруы.
15. Педагог шығармашылығы – педагог 9.12.08 15-апта
шеберлігін дамыту факторы ретінде.
Әдебиеттер
Негізгі:
1. Педагогикалық шеберлік негіздері И.А.Зязюнаның түзетуінде – М., 1989
2. Занина Л.В., Меншикова Н.П. Педагогикалық шеберлік негіздері – Ростов
на Дону, 2003.
3. Кукушкин В.С. Педагогикалық қызметке кіріспе – Ростов на Дону, 2002.
Қосымша:
1. Абдуллина О.А. Жоғарғы педагогикалық білім беру саласындағы мұғалімді
жалпы педагогикалық дайындау.
2. Педагогикалық мәдениетке кіріспе Е.В.Бондареваның түзетуімен –
Ростов на дону, 1995.
3. Грехнев В.С. Педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті – 1990.
4. Елканов С.Б. Болашақ мұғалімнің өзін-өзі тәрбиелеу негіздері – М.,
1989.
5. Кан-Калик В.А., Никандаров Н.Д., Педагогикалық шығармашылық – М.,
1990.
6. Коджаспирова Г.М. ПЕдагогтің кәсіби білімін көтеру мәдениеті – М.,
1994.
7. Кузьмина Н:В. Мұғалімнің қабілеті, дарыны, таланты – Л., 1985.
8. Львова Ю.Л. Мұғалімнің шығармашылық зертханасы: Мұғалімге арналған
кітап –М., 1992.
9. Митина Л.М. Мұғалім жеке тұлға және маман ретінде.
10. Мудрик А.В. Мұғалім – шеберлік және шабыт – М., 1993.
11. Писаренко В.Н., Писаренко И.А. Педагог этикасы –М., 1987.
12. Раченко И.П. Педагог еңбегін ғылыми ұйымдастырудың негіздері. Сұрақтар
мен жауаптар –Киев, 1989.
13. Савостьянов А.И. Мұғалімді кәсіби дайындаудағы сөз техникасы – М.,
1999.
14. Симонмв В.П. Жеке тұлға мен педагогтің кәсіби шеберлігіне диагноз қою
– М., 1995.
15. Шевченко Л.Л. Практикалық педагогикалық этика.
16. Чернявская А.П. Мұғалім жұмысындағы педагогикалық техника – М., 2001.
“Педагогикалық шеберлік негіздері”
Семинар-сабақтарының күнтізбелік-тақырыптық жоспары
“Бастауыш оқыту педагогикасы және әдістемесі” мамандықтары үшін
4-курс, 7-семестр, 15 сағат
ПБӘ-15 тобы
Өткізілетін Ұпай
№ Семинардың тақырыбы мерзімі саны
1. Педагог шеберлігі, оның компоненттері. 1-апта 2,0
2. Педагогикалық еңбектердің көрнекті 2-апта 2,0
шеберлері.
3. Шеберлік – педагог қызметінің биік деңгейі 3-апта 2,0
ретінде.
1-Рейтингтік бақылау 6 балл + 24 балл
4. Мұғалімнің жеке басы және оның кәсіби 4-апта 1,0
–педагогикалық қызметтегі қалыптасуы.
5. Педагог техникасы. Өзіндік реттеу 5-апта 1,0
техникасының негіздері.
6. Педагогтің мимикалық және пантомимикалық 6-апта 1,0
мәнері.
7. Мұғалім сөзі ақпарат тарату құралы ретінде.7-апта 1,0
8. 8-апта 1,0
Мұғалім сөзінің мәдениеті мен техникасы.
9. Мұғалімнің кәсіптік қызметіндегі педагогтік9-апта 1,0
қатынастар.
10. “Мұғалім - оқушы” жүйесіндегі 10-апта 1,0
кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас.
11. “Мұғалім – ата-ана” жүйесіндегі 11-апта 1,0
кәсіби-педагогикалық қарым-қатынас.
12. Педагог этикасы педагог қарым-қатынасының 12-апта 1,0
негізін салушы элементтердің бірі.
13. Мұғалімнің педагогикалық әдептілігі. 13-апта 1,0
14. Педагогтың өзара қызметтестегінің тәсілдері14-апта 1,0
2-Рейтингтік бақылау 10
балл + 20 балл
15. Өзін-өзі тәрбиелеу – бастауыш сынып 15-апта
мұғалімдерінің педагогтік шеберлігін
қалыптастырудың бірден-бір жолы.
Әдебиеттер
Негізгі:
1. Педагогикалық шеберлік негіздері И.А.Зязюнаның түзетуінде – М., 1989
2. Занина Л.В., Меншикова Н.П. Педагогикалық шеберлік негіздері – Ростов
на Дону, 2003.
3. Кукушкин В.С. Педагогикалық қызметке кіріспе – Ростов на Дону, 2002.
Қосымша:
1. Абдуллина О.А. Жоғарғы педагогикалық білім беру саласындағы мұғалімді
жалпы педагогикалық дайындау.
2. Педагогикалық мәдениетке кіріспе Е.В.Бондареваның түзетуімен –
Ростов на дону, 1995.
3. Грехнев В.С. Педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті – 1990.
4. Елканов С.Б. Болашақ мұғалімнің өзін-өзі тәрбиелеу негіздері – М.,
1989.
5. Кан-Калик В.А., Никандаров Н.Д., Педагогикалық шығармашылық – М.,
1990.
6. Коджаспирова Г.М. ПЕдагогтің кәсіби білімін көтеру мәдениеті – М.,
1994.
7. Кузьмина Н:В. Мұғалімнің қабілеті, дарыны, таланты – Л., 1985.
8. Львова Ю.Л. Мұғалімнің шығармашылық зертханасы: Мұғалімге арналған
кітап –М., 1992.
9. Митина Л.М. Мұғалім жеке тұлға және маман ретінде.
10. Мудрик А.В. Мұғалім – шеберлік және шабыт – М., 1993.
11. Писаренко В.Н., Писаренко И.А. Педагог этикасы –М., 1987.
12. Раченко И.П. Педагог еңбегін ғылыми ұйымдастырудың негіздері. Сұрақтар
мен жауаптар –Киев, 1989.
13. Савостьянов А.И. Мұғалімді кәсіби дайындаудағы сөз техникасы – М.,
1999.
14. Симонмв В.П. Жеке тұлға мен педагогтің кәсіби шеберлігіне диагноз қою
– М., 1995.
15. Шевченко Л.Л. Практикалық педагогикалық этика.
16. Чернявская А.П. Мұғалім жұмысындағы педагогикалық техника – М., 2001.
“Педагогикалық шеберлік”
ОБСӨЖ-сабақтарының күнтізбелік-тақырыптық жоспары
тапсырмаларды қабылдау кестесі
“Бастауыш оқыту педагогикасы және әдістемесі” мамандықтары үшін
4-курс, 7-семестр, 30 сағат
ПБӘ-15 тобы
Өткіз Сабақтар, бақылау түрлері және ұпайлары
№ Тақырып мазмұны ілеті
н
уақыт
ы
7Педагогикалық актерлік қабілеттер диагностикасының белгілері мен
.әдістері.
9. Педагогикалық 4.12.08 +
шығармашылық-педагогик
алық шеберлікті дамыту
факторы ретінде.
1. Эссе Педагогикалық1-апта
Мұғалім шеберлік
шеберлігі-педагогикалы негіздеріИ.А
қ қызметті кәсіби .Зязюнаның
басқару. түзетуінде-М.
,1989
2. Реферат Педагогикалық
шеберлік
Педагогикалық негіздеріИ.А
қызметтің .Зязюнаның
ерекшеліктері. түзетуінде-М.
,1989
3. Венн Педагогикалық2-апта
диаграммасы шеберлік
Педагогикалық шеберлік негіздеріИ.А
жүйе ретінде. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
4. Қос жазба Педагогикалық
күнделігі шеберлік
Мұғалім тұлғасының негіздеріИ.А
гуманистік бағыты. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
5. Тест Педагогикалық3-апта
шеберлік
Кәсіби білім. негіздеріИ.А
.Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
6. Глоссарий Педагогикалық
шеберлік
Педагогикалық негіздеріИ.А
қабілеттілік. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
7. Эссе Педагогикалық4-апта
шеберлік
Педагогикалық техника. негіздеріИ.А
.Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
8. Кластер педагогикалық
жасау шеберлік
Педагогикалық жағдай негіздеріИ.А
және педагогикалық .Зязюнаның
тапсырма. түзетуінде-М.
,1989
9. Тест Педагогикалық5-апта
шеберлік
Педагогикалық шеберлік негіздеріИ.А
принциптері. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
10. Реферат Педагогикалық
Эстетикалық шеберлік
сезім-педагогикалық негіздеріИ.А
шеберліктің маңызды .Зязюнаның
компоненті. түзетуінде-М.
,1989
11. Т кестесін Педагогикалық6-апта
құру шеберлік
Мұғалім шеберлігі және негіздеріИ.А
оқушы тәжірибесі. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
12. Баяндама Педагогикалық
Өзін-өзі шеберлік
тәрбиелеу-педагогикалы негіздеріИ.А
қ шеберлікті .Зязюнаның
қалыптастыру жолы. түзетуінде-М.
,1989
13. Венн Педагогикалық7-апта
диаграммасы шеберлік
Мұғалімнің сыртқы негіздеріИ.А
көрініс мәдениеті. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
14. Эссе Педагогикалық
шеберлік
Көрнекті педагог негіздеріИ.А
А.С.Макаренконың .Зязюнаның
педагогикалық еңбегі. түзетуінде-М.
,1989
15. Эссе Педагогикалық8-апта
шеберлік
Көрнекті педагог негіздеріИ.А
В.А.Сухомлинскийдің .Зязюнаның
педагогикалық еңбегі. түзетуінде-М.
,1989
16.Педагогикалық Реферат Педагогикалық
тапсырмаларды шешуде шеберлік
А.С.Макаренко және негіздеріИ.А
В.А.Сухомлинскийдің .Зязюнаның
шеберліктері. түзетуінде-М.
,1989
17. Тест Педагогикалық9-апта
шеберлік
Педагогикалық және негіздеріИ.А
актерлік қызмет. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
18. Глоссарий Педагогикалық
шеберлік
Педагогтің негіздеріИ.А
мінез-құлқындағы .Зязюнаның
өзін-өзі басқаруы. түзетуінде-М.
,1989
19. Кластер Педагогикалық10-апта
жасау шеберлік
Педагогикалық өнер. негіздеріИ.А
.Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
20. Тест Педагогикалық
Сабақ және шеберлік
Станиславскийдің негіздеріИ.А
жүйелерінің .Зязюнаның
принциптері. түзетуінде-М.
,1989
21. Баяндама Педагогикалық11-апта
шеберлік
Физикалық және негіздеріИ.А
психологиялық тренинг. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
22. Т кестесін Педагогикалық
құру шеберлік
Мұғалім мен актердің негіздеріИ.А
типтері. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
23. Практикалық Педагогикалық
Жұмыс шеберлік
Педагогикалық негіздеріИ.А
процестегі ойын. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
24.Педагогикалық Пікір сайыс Педагогикалық12-апта
қызметтегі актерлік шеберлік
және режиссерлік негіздеріИ.А
шеберліктердің .Зязюнаның
элементтері. түзетуінде-М.
,1989
25. Топтастыру Педагогикалық13-апта
шеберлік
Педагогикалық техника негіздеріИ.А
түсінігі. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
26. Кластер Педагогикалық
жасау шеберлік
Жас мұғалімнің типтік негіздеріИ.А
қателері. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
27. Баяндама Педагогикалық14-апта
шеберлік
Эмоциялық қалыпты негіздеріИ.А
басқару. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
28. Практикалық Педагогикалық
жұмыс шеберлік
негіздеріИ.А
Пантомимика. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
29. Практикалық Педагогикалық15-апта
жұмыс шеберлік
негіздеріИ.А
Мимика. .Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
30. Эссе Педагогикалық
шеберлік
Сөйлеу техникасы. негіздеріИ.А
.Зязюнаның
түзетуінде-М.
,1989
Әдебиеттер
Негізгі:
1. Педагогикалық шеберлік негіздері И.А.Зязюнаның түзетуінде – М., 1989
2. Занина Л.В., Меншикова Н.П. Педагогикалық шеберлік негіздері – Ростов
на Дону, 2003.
3. Кукушкин В.С. Педагогикалық қызметке кіріспе – Ростов на Дону, 2002.
Қосымша:
1. Абдуллина О.А. Жоғарғы педагогикалық білім беру саласындағы мұғалімді
жалпы педагогикалық дайындау.
2. Педагогикалық мәдениетке кіріспе Е.В.Бондареваның түзетуімен –
Ростов на дону, 1995.
3. Грехнев В.С. Педагогикалық қарым-қатынас мәдениеті – 1990.
4. Елканов С.Б. Болашақ мұғалімнің өзін-өзі тәрбиелеу негіздері – М.,
1989.
5. Кан-Калик В.А., Никандаров Н.Д., Педагогикалық шығармашылық – М.,
1990.
6. Коджаспирова Г.М. ПЕдагогтің кәсіби білімін көтеру мәдениеті – М.,
1994.
7. Кузьмина Н:В. Мұғалімнің қабілеті, дарыны, таланты – Л., 1985.
8. Львова Ю.Л. Мұғалімнің шығармашылық зертханасы: Мұғалімге арналған
кітап –М., 1992.
9. Митина Л.М. Мұғалім жеке тұлға және маман ретінде.
10. Мудрик А.В. Мұғалім – шеберлік және шабыт – М., 1993.
11. Писаренко В.Н., Писаренко И.А. Педагог этикасы –М., 1987.
12. Раченко И.П. Педагог еңбегін ғылыми ұйымдастырудың негіздері. Сұрақтар
мен жауаптар –Киев, 1989.
13. Савостьянов А.И. Мұғалімді кәсіби дайындаудағы сөз техникасы – М.,
1999.
14. Симонмв В.П. Жеке тұлға мен педагогтің кәсіби шеберлігіне диагноз қою
– М., 1995.
15. Шевченко Л.Л. Практикалық педагогикалық этика.
16. Чернявская А.П. Мұғалім жұмысындағы педагогикалық техника – М., 2001.
№ Тақырыптар Бақылау Ұпай саны
түрлері
1. Педагог пен актер – аудиторияға Коллоквиум 8 балл
жеке әсер етушілер. Тест
2. Кәсіби қызығу қалыптастырудың Эссе, коллоквиум 8 балл
кейбір мәселелері.
3. Бастауыш сынып мұғалімдерін Эссе, коллоквиум 8 балл
дайындау жүйесіндегі
педагогикалық шеберлік негіздерін
қалыптастыру.
Сабақтың тақырыбы: Педагог қызметіндегі актерлік және режиссерлік шеберлік.
Сабақтың жоспары:
1. Педагог қызметіндегі актерлік және режиссерлік
шеберліктің маңызы.
2. Педагогтың режиссерлік міндеті.
Теориялық мәліметтер:
Педагог қызметіндегі актерлік және режиссерлік шеберліктің маңызы зор.
Бұл болашақ маман қызметінің негізінде жатқан заманауи мұғалімнің
педагогикалық шеберлігінің алғы шарты болып табылады. Бұл туралы айқын
түсініктің болуы студенттердің кәсіби-педагогикалық дайындығының тиімділігі
мен ерекшеліктерін арттыруда маңызы зор.
Өмір мұғалімнің нақты ғылыми білімдердің және жалпы адамзаттық рухани
құндылықтардың ұстанушысы болуын ғана емес, сондай-ақ өзінің жұмысында
жоғары шеберліктің маңызды қайнары болуын, яғни педагогтың бойында актер
және режиссерге тән қасиеттердің болуын, ол нені дұрыс, шабытты және
сенімді, қызықты және жөн айтуды білуін ғана емес, сонымен бірге қалай
айтуды білуін талап етеді.
Педагог қызметіндегі актерлік және режиссерлік шеберліктің болуы,
мұғалім көпшілікпен, яғни балалармен жұмыс алып барады. Мұғалімнің бала
үшін әлеуметтік нормалар мен қатынастардың қайнар көзі болып табылуы оның
тұлғасының ерекшеліктерін арттыратыны сөзсіз. Бала мұғалімді қабылдай
отырып, қоршаған әлемге деген оның қатынастарымен бірге қоғамды қабылдайды.
Басқа адамдардың ерекшеліктері балаға аса күшті әсер етпейді, олардың
ықпалы эпизодты ал мұғалімнің ерекшеліктері күнделікті бала көзімен
бақыланады және оқушылар үшін тұрақты болып табылады.
Мұғалімнің кәсіби қызметі үшін маңызды ерекшеліктерін жіктеген кезде
қызмет ететін педагогтар мен болашақ мұғалімдер, педагогтың өз пәнінің
материалдарының білімін, педагогикалық ықпалдың әдістемесін меңгеруін,
дамыған психологиялық-педагогикалық ойлауды шамасы бірінші орынға қоятын
болса керек. Мұндайда әртістіктің педагогқа қажет ерекшеліктердің тізіміне
енбейтіндігін былай қойғанда, тіпті педагогикалық қызметке негативті ықпал
ететін факторлар қатарына да қосылуы мүмкін.
Мұғалімге актерлік және режиссерлік шеберліктің элементтерін меңгерту
қажет деген мақсатқа күмәнданатын мұғалімдер (ал бұл, ережеге сай, білім
беруде өзгерістерге қинала күйзеліп жүрген мұғалімдер, яғни өзінің
түсініктерінің, дүниені сезінуінің жиі-жиі ауысуына дайын болу сияқты
заманауилықтың білім талабы) педагогикалық әртістікке қарсы балалар ойынды
қабылдамайды деген жаңсақ пікірге келіп жүр.
Біздің ойымызша, бұл әртістік пен актерлік ету, педагогикалық шеберлік
пен педагогикалық техника ұғымдарының шектелмеуінің нәтижесі, сондықтан
мұнда терминологиялық нақтылық қажет. Егер де әңгіме шынайы әртістік
жөнінде болса, онда ойында тәрбиеленушінің шеберлігінің, педагогикалық
мақсаты мен психологиялық иімділігінің элементі бар. Ал актерлік етуді
балалар жеңіл тауып алады.
Мұғалімнің шығармашылық, эмоциялық қабілеттерін, белгілі актерлік-
режиссерлік икемділіктерін дамытатын, аудиторияға тиімді сөз және
демонстрациялық әсер бойынша білім беретін, көңіл бөлу, өзін-өзі реттеу
дағдыларын меңгеру бойынша өзіндік жеке және топтық сабақтар үшін мұғалімді
жаттығулар жүйесімен қаруландыратын театр педагогикасының элементтерін біз,
студенттің кәсіби дайындығын және толығымен мұғалім тұлғасының қалыптасу
үрдісін міндетті түрде құрайтын бөлік ретінде қарастырамыз. Егер де болашақ
мұғалім өзінің шығармашылығында әртістікке дейін көтерілуге ұмтылса, онда
театр педагогикасының элементтерін меңгеру орындауды қажет ететін
шарттардың бірі болып табылады.
Мұғалімнің ғылыми, абстрактілі материалда өмірлік құбылыстарды, ал
ғылыми шешімде қоғамдық мағына мәселелерін көру, оның оқытылатын объектіге
әлеуметтік құнды қатынастың құру шеберлігі педагогикалық әртістіктің
танылуына, оқушыларға өнегелі әсерін ұйымдастыруға себепші болады.
Міне, осы педагогика режиссурасы, яғни өнер жағдайында адамдардың
өзара әрекетінің логикасын құрудың өнері деп аталады.
Өйткені әрбір педагогикалық жағдай – ол “егер де” деген жағдай.
Мәселелік ойын жағдай жүйесінде әрбір оқытушы және тәрбиеленуші субъектіге
таңдау еркіндігі – жеке мағыналарды таңдау мүмкіндігі ұсынылады. Сонда
оқыту білімге, шеберлікке, дағдыға баулу құралы ретінде ғана емес,
білімнің, шеберліктің, дағдының көмегімен субъектінің жеке ерекшеліктерін
дамыту құралы ретінде қызмет етеді.
Мұндайда педагогтың басты режиссерлік міндеті – эмоциялық әсердің ойы
мен күшіне қарай сабақтың негізгі бөліктерін бөлуден және оларды
педагогикалық жағдайлардың режиссерлік шығармасына құрудан тұрады. Мұғалім
сабақтың шығармасын танымдық шығармашылықтың негізі, оқу материалының
мазмұнына өзінің қатынасын білдірудің құралы етеді.
Украин зерттеушісі В.Ф.Моргун осы жөнінде былай дейді: “Актердің өнері
біріншіден, әлеуметтік; екіншіден - өмірлік; үшіншіде ғана театралды болуы
тиіс, оның үстіне мұндай ұйғарым педагогтың шеберлігіне қатысты әділ болып
саналады.
Демек, педагогикалық шеберліктің формуласы былайша көрініс табады:
біріншіден, өнегелілік; екіншіден, біліктілік және үшіншіден әртістік.”
Бельгиялық психолог Ж.Нютеннің бақылауын келтірейік: өмір – бұл
маскалар театры деп болжасақ та, масканың бетке қосыла өсетін ерекшілігі
барын да ұмытпаған жөн.
Бақылау сұрақтары:
2. Педагог қызметіндегі актерлік және режиссерлық қабілеттің
маңызы неде?
3. Актерлық және режиссерлық мұғалімге не үшін қажет?
4. Актерлық және режиссерлықтың педагогикалық шеберлікке
қатысы қаншы?
Студенттердің үй тапсырмасы:
Актерлық және режиссерлық қабілеттерге Венн диаграммасы арқылы салыстыру
жасау.
Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмасы:
1. Мәтінге байланысты жұппен жұмыс жасау.
- Топтастыру жасау.
1. Театр және педагогикалық іс-әрекеттің жалпы психологиялық-
педагогикалық белгілері қандай.
2. Педагог пен актердің атқаратын қызметтерін ата..
3. Педагог пен актердің қоятын талаптарын ата.
4. “Педагог пен актер – бұл психо-физикалық іс - әрекеттегі өнер”
деген сөзді қалай түсінесің.
5. Педагог пен актердің іс-әрекетіндегі шығармашылықты қалай
түсіндіруге болады.
6. Педагог пен актердің іс - әрекеттерін “Венн диаграммасы”
бойынша сызба дайындап, түсіндір.
7. Педагог пен актердің іс - әрекетіндегі ортақ белгілерін ата.
8. Педагог пен актердің қолданатын құралдары.
9. Педагог пен актер іс - әрекеттері қандай қағидаларға сүйенеді.
10. Педагог пен актердің іс - әрекеттерінің психологияға қатысы бар
ма?
1. Оқу үрдісі тек арнайы кәсіптік білім алу емес, қазіргі ... .сай өмір
сүруіне, ... .тәрбиеленуіне байланысты
А. біліміне
В. мәдениетіне, тәрбиеленуіне
С. тіліне
Д. пішініне
2. Ол ойлау жүйесі жетілген, қоғам мәселесіне байланысты өз пікірі бар,
қарым-қатынас жасай алатын мәдениетті тұлға
А. оқушы
В. студент
С. қазіргі маман
Д. ата-ана
4. Көптеген ғалымдар адамның рухани сезімін қалыптастыру үшін қазіргі ...
мен ... бейімделу керек деп есептейді
А. қазіргі әлем мен отандық мәдениетке
В. білім мен тәрбиеге
С. шеберлікке
Д. өмірге
5. Болашақ мұғалімдерді дайындау мақсатында алдымен мәдениет-танымдық
дайындығын көтеру үшін ... ..деген сұраққа жауап іздеуіміз керек
А. білім дегеніміз не?
В. шеберлік дегеніміз не?
С. рефлексия деген не?
Д. “жалпы мәдениет дегеніміз не?”
6. Материалдық және рухани құндылықтар жиынтығы
А. мәдениет
В. білім
С. тәрбие
Д. кәсіп
7. “Мәдениет біздің психологиялық және биологиялық табиғатымызға өте жақын,
сондықтан оқытудың негізі ретінде қарау керек” дейді
А. Абай
В. американ психолог-гуманисі А.Маслоу
С. Шоқан
Д. Шәкәрім
8. Руханилық, кәсіби-біліктілік, кәсіби әрекетке операциялық-технологиялық
дайындығы, шығармашылық белсенділік және бейімделу қабілеттілігі
А. педагогикалық ұғымдар
В. пед.тех.критерийлері
С. шарттары
Д. кәсіби-тұлғалық даму деңгейі критерийлері
9. Кәсіби-әрекетке саналы қызығу, қарым-қатынас жасай білу, түсінісу,
адамгершіліг, сөз бен іс біріліг, құндылықтарды бағалау
А. рухани көрсеткіштер
В. кәсіби-біліктілік көрсеткіші
С. шығармашылық белсенділік көрсеткіші
Д. бейімделу қабілеттілігі
10. Болжам жасай білуі, әрекет жетістігі, әдіс-тәсілдерді қолдана білуі,
күрделі міндеттерді шеше білуі, зерттеу жүргізе білуі,
ұйымдастырушылығы
А. шығармашылық белсенділігі
В. рухани көрсеткіші
С. бейімделгіштігі
Д. кәсіби-біліктілігінің көрсеткіші
11. Әрекетте шығармашылық элементтерін қолдануы, өз шығармашылығын
балаларға үйрете білуі, балалар шығармашылық қабілетін дамыта алуы
А. рухани көрсеткіші
В. шығармашылық белсенділігі
С. бейімделу қабілеттілігі
Д. кәсіби-біліктілігінің көрсеткіші
Сабақтың тақырыбы: К.С.Станиславскийдің бастауыш сынып мұғалімдерін
дайындаудағы театрлық жүйесі принциптері.
Сабақтың жоспары:
1. Педагогикалық шеберлікті жүзеге асыру және қалыптастыру жолдары.
2. К.С.Станиславский жүйесінің принциптері.
Теориялық мәліметтер:
К.С.Станиславский жүйесінің принциптері.
Станиславскийдің ілімі, оның таныс жүйесі мұғалім дайындауда көптеген
мәселелерді шешуге мүмкіндік береді.
Станиславский жүйесі - әмбебап, жан-жақты әдіс. Ол актермен жұмыста –
педагог үшін де мүмкіндіктерге бай , себебі бұл әдіс жан-жақты үйлесімді,
адамгершілікті және кәсіби тәрбиеде. Станиславскийдің әдісі техникалық
тәсілдер мен ережелердің жинағы болып табылмайды. Жүйенің басты мақсаты –
актер шығармашылығын өзімен ауыстырып алу емес, ал керісінше оның
қабілеттілігінің еркін және толық ашылуына орай жағдай жасау. Бұл жағдай
педагогқа да ауадай қажет. Олар мұғалімге бақылаусыз қысымнан құтылуға
көмектеседі, өз мүмкіндігін білместіктен. Сонымен жүйе еркін шығармашылық
үшін қандай жағдай жасайды?
Станиславскийдің жүйесінің бірінші және басты принципі (қағидасы) өмір
шындығы - реалистік (шындық тұрғысынан) өнер принципі болып табылады. Өмір
шындығына қойылатын талаптар оның жүйесінде барлығы келісілген түрде терең
бойлаған. Сахнаға екіжүзділікті, өтірікшілікті, қасақана тәртіп бұзушылықты
жіберіп алуға болмайды. Қазіргі біздің мектептерде бұл керек десеңіз,
кірмек түгілі тамырлап терең бойлап кеткен – барлық әкімшілік аппаратында
және мұғалім іс-әрекетінде немесе міндетті іс-шараларда. Органикалық,
табиғилыққа тірі қағидаға не енуі мүмкін?
Міне осы жерде Станиславский мектебінің екінші маңызды принципі
көмекке келеді – аса жоғары міндет туралы ілімі. Аса жоғары міндет
дегеніміз, суретші не үшін өз идеясын адамдардың санасына ендіргісі келеді,
қорытынды есебінде неге ұмтылады. Аса жоғары міндет –суретшінің ең ардақты,
қымбатты, ең мәнді тілегі, ол – оның идеялық белсенділігінің мазмұны. Аса
жоғары міндет туралы еске түсіре отырып, суретші материалдарды, техникалық
тәсілдер мен мәнерлі құралдарды таңдап алады.
Біз өзіміздің педагогикалық қызметімізде аса жоғары міндет туралы жиі
ұмытамыз: не үшін жұмыс істейміз, есептей келе неге ұмтыламыз осы?
Педагогикалық шығармашылықтың әр түрлі стадиясына орай аса жоғары міндет
түрлі деңгейде болады, олардың арасынан үш негізгігісін бөліп қарастыруымыз
мүмкін:
1. Жалпы аса жоғары міндет, педагогтың қызметіне қатынасы және оның
азаматтық зрелости түсінігін бейнелейді.
2. Этаптық аса жоғары міндет (Этапные сверзадача): жеке сабақтың,
тұтас курстың т.б.аса жоғары міндет.
3. Ситуативтік аса жоғары міндет, әр түрлі жағдайда және іс-
әрекеттерде пайда болады.
Мысалы, мұғалімге “А.П.Чеховтың шығармашылығы” деген тақырыпта
әдеби кеш өткізу жоспарланған. Бұл жерде мұғалімнің этаптық аса жоғары
міндеті қандай? Іс-шара іс-шара үшін бе? Әрине, жоқ. Чеховпен танысу үшін
бе? Жоқ. Мұғалімге ең алдымен маңыздысы сол, балалар ұжымдық еңбектің
қуанышын, біргеліктегі іс-әрекеттің қуанышын сезінуі: “мен-ұжымға”, “маған-
ұжым”, үлкен, жауакершілігі мол істердің өздерінің қатысуымен өтіп
жатқандарын сезінуі. Осы аса жоғары міндетте А.П.Чеховтың рөлі қандай?
Істің мәні мынада, Чеховтың шығармашылығының жалпы аса жоғары міндеті –
адамды бұрынғы қараңғылықтан жұлып алып және оның өмірін шындығында да
әдемі ету – мұғалім идесымен үндесу. Жеке аса жоғары міндет, ситуативтік,
біргеліктегі іс-әрекеттердің белгілі бір кезеңдерінде пайда болады: өзара
қарым-қатынастағы репетицияда кенеттен пайда болатын дөрекілік немесе
мәтінді біледі, бірақ қимыл-қозғалысы келінкіремейді, себебі пластикалық
жасалып үйретілмеген және т.б. Міне мұғалім қызметінде пайда болады
сквозные действие, ал Чехов армандайды адамдық қарым-қатынастағы ішкі және
сыртқы әдемілікті, пошлосты , рухани мешеулікті көргісі келмейді. “Адамда
барлығы әдемі болуы керек – бет-пішіні де, киімі де, жан дүниесі де, ойы
да”.
Станислвскийдің жүйесінің үшінші принципі – іс-әрекет және белсенділік
принципі, бейне мен құштарлықты ойнауға болмайтындығын айтады, бейне және
құштарлық роліне әрекет жасау керек, - осы практикалық жүйенің өзегі болып
табылады. Бұл принципті кім түсінбесе, оның барлық жүйені түсінбегені.
Әрекет – бұл адамдық мінез-құлықтағы белгілі бір мақсатқа бағытталған
еріктік акт. Іс-әрекетте физикалық және психикалық бірлік айқын пайда
болады. Театр – бұл адам өмірі көрнекті, тірі, нақты адамдық іс-әрекетте
бейнеленетін өнер. Актер өз өнерінің әрі жасаушысы және әрі аспабы, оның
әрекеті сол образды жасауға өзіе материал болып табылады. Мұның барлығы
бізге, мұғалімдерге дәл келеді. Педагогикалық іс-әрекет – бұл белгілі бір
мақсатқа бағытталған, біздің сіздермен ерікті актымыз. Мұндай әрекетпен біз
биікке көтеріле аламыз, егер фмзмкалық және психикалық бірлік болса, ол
негізделген, мақсатқа сәйкес, нәтижелі болуы тиіс.
Мұғалім – жасаушы. Оның шығармашылығы адамдық сөйлеу мен адамдық қимыл-
қозғалыста, оқушыларға эмоционалды әсер ете білуде выражается. Озат
мұғалімдердің өз оқушыларымен өзгеше әсер ете білуінің өзіндік құпиясы да
осында. Оған қалай қол жеткізуге болады? Сабақтың және өз іс-әрекетінің
жаңашылдығын қалай сақтауға болады? Керек эмоцияны қайдан алуға болады?
Станиславскийдің ізденістері бұл жоспарда мұғалімдерге көмектеседі.
Бақылау сұрақтары:
1. Станиславский жүйесінің басты мақсаты қандай?
2. Станиславский жүйесінің басты принципі қандай?
3. Станиславский жүйесінің екінші принципі қандай?
4. Станиславский жүйесінің іс-әрекет және белсенділік принципінің маңызы
неде?
Студенттердің үй тапсырмасы:
Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмасы:
2. Мәтінге байланысты жұппен жұмыс жасау.
- Топтастыру жасау.
(Студенттің сабақта қарастырылған тақырып жөнінде өз ойлары мен
түсініктерін, идеялары мен пайымдауларын келтіретін бағалау тәсілі. Эсседе
бірінші кезекте студенттің өзіндік “Мені” көрініп тұруы керек. Эссе арқылы
оқытушы студенттің ойлау деңгейі мен сабақта қалай жұмыс жасағандығын
бағалайды. Эссе – ағымдағы бақылаудың тиімді тәсілі.)
1. Қызығу дегеніміз не?
2. Студент қызығуын қалай қалыптастыруға болады?
3. Қызығу студент әрекетінің мақсатына, қозғағыш күш-мотивіне айналуы
мүмкін. Осыған орай Б.Теплова мен Н.Морозованың пікірлері.
4. Әр түрлі қызығуды қалыптастыру қарастырылуда. Ал америка философы
Р.Перри пікірі қандай?
5. “Кәсіби қызығу” ұғымын түсіндіріңіз.
6. Кәсіби қызығудың болашақ мұғалімнің жеке тұлғасын қалыптастырудағы
маңызы қандай?
7. “Қызығу” мен “кәсіби қызығу” ұғымын “Венн диаграммасы” бойынша
салыстырыңыз.
Сабақтың тақырыбы: Шығыс ойшылдары шығармаларындағы мұғалім шеберлігі
туралы мәселелер (Әл-Фараби,Қайқабус, Қ.А.Иассауи т.б.)
Сабақтың жоспары:
1. Ғұламалардың ұстаз туралы ойлары.
2. Ой-пікірлердің бүгінгі талаппен үндестігі.
Теориялық мәліметтер:
Ұлы ғұлама Әбу Насыр Әл-Фараби өзі де ұстаздық еткендіктен мынадай
талаптар жүйесін белгілеген: “ұстаздың мінез-құлық нормасы мынадай болуға
тиіс: ол тым қатал да болмауға тиіс, тым ырыққа да жығыла бермеу керек.
Өйткені тым қаталдық шәкіртті өзінің ұстазына қарсы қояды, ал тым ырыққа
көне беру ұстаздың қадірін кетіреді, оның берген сабағы мен оның ғылымына
шәкірті селқос қарайтын болады” дей келе, ұстаз тарапынан оқыту мен
тәрбиелеуде барынша ынталылық пен табандылық қажет екендігін айтады.
Қазақ жеріндегі мектеп, медреселерде білім алған ежелгі ғұлама
ғалымдар үлгі өнеге алып өскен, аса құнды еңбек Кайкаус патшаның перзентіне
арнап жазған өсиетнамасы – “Қабуснама” кітабында “әрбір адам бір істі
қолына алса, оны жақсы біліп, әдістерін үйреніп, құпия сырларын игеріп,
машықтануға міндетті” екені айтылады. Ұстаз болған адам басқаларға үлгі-
өнеге болмағы ләзім.
1 .“Өнеркәсіптің ішінен ілімге талапкер болсаң, өте ұқыпты,
ынсапты, қанағатты бол, уақытты босқа өткізуді дұшпаным деп сана;
2. сабырлы әрі салмақты бол, жеңілтек, желөкпелер қатарына
қосылма, кеш жатып, ерте тұр;
3. кітап оқу, сабақ беру мәселесіне ерекше көңіл бөл, өз ісіңнен
жалықпа, оқығаныңды жаттап қайталаумен жақсы біліп ал
4. естігеніңді көңіліңнен қайталап өткізіп, жадыңа сақтауға
тырыс;
5. кітап, қағаз, қалам, қаламұштағыш т.б. қажетті заттарды
әрдайым өзіңнің жаныңа қойып басқа нәрселерді маңыңа жуытпа;
6. аз сөйлеп ұзақ ойлан” дейді де, әрбір азаматтың табиғаты осы
сипаттас болса деп есептейді.
Жалпы ұстаз туралы өткен дәуірде өмір сүрген ғұламалардың пікірі
бойынша, адамға тән жақсы қасиеттердің барлығын бойына жинақтай білген адам
– ол нағыз адам.
Айталық, Жүсіп Баласағұни ұстаз тұлғасы туралы жүйелі пікір
айтпағанымен, жалпы адамдық жайлы ой тұжырымдарынан мұрат адам бейнесін
іріктеп алуға болады: мінезі, қылығы сынық, ізгілікті, ақылды, білімді,
парастты, тіл өнерін меңгерген, сабырлы, әдепті, өзін ұстай білетін, адал
да әділ.
Білім ордасы, ей ісілердің игісі,
Кісіге екі дүниеде пайдалы нәрсе.
Ізгі іс немесе мінезі түзілік,
Екінші –ұят, үшінші-әділдік.
Бұл өлең шумақтарынан осы заманғы педагог ғалымдардың пікіріне сәйкес
ойларды, ұстазға тән қасиеттердің белгілерін байқаймыз. Аса таңқаларлық
нәрсе: ғұламаның адам қабілетінің өлшеулі болатыны туралы “ақылды адам
үйрене алмайды, ақыл адаммен қоса жаратылады, үйренілмейді” деген пікірі.
Түрік дәуірінің ғұламасы Қожа Ахмет Иассауи бар жақсылық бір Алладан
дей келе пайғамбарларды өзінің ұстазы санаған, 34 хикметінде: “Ұстаздарға
қызмет тым еркіңменен, Ұстаздарға қызмет қылсаң нәжіге апат” деген өлең
шумақтарында терең астар жатыр. 37 хикметінде : “жақсылардың соңынан әсте
қалма, жолға кірген ақыры мұратына жетер достар” дей келе қайырым, мейірім,
достық, әр нәрседе шектен шықпау, белгілі бір мөлшерден аспау, әділдік,
адалдық секілді ізгі қасиеттерді мадақтап, сондай адамдардан үлгі-өнеге
алуды өсиет етеді.
Бақылау сұрақтары:
1. Әбу Насыр әл-Фарабидің ұстаз туралы ой-пікірі бүгінгі күнмен қаншалықты
үндеседі?
2. Ғұламаның “ұстаз алдымен шәкіртінің ден саулығы мен жан саулығын
сақтауға мүдделі болуы керек” деген ой түйіндісіне сіздің пікіріңіз қандай?
3. “Қабуснама” өсиеттерінің қандай да бір бөлігін, сіз өз өміріңізде
“ұстана аламын”деп айта аласыз ба?
4. Ғұламалардың ұстаз туралы пікірлері, сізге қандай ой түсірді?
Студенттердің үй тапсырмасы:
1. Түрлі әдебиеттерден “қазақ педагог-ғалымдарының ұстаз туралы айтқан ой-
пікірлерін” жинақтаңыз.
Студенттің аудиторияда орындайтын тапсырмасы:
1.Мәтінге байланысты жұппен жұмыс жасау.
-Топтастыру жасау.
№3. Бастауыш сынып мұғалімдерін дайындау жүйесіндегі
педагогикалық шеберлік негіздерін қалыптастыру.
(Студенттің сабақта қарастырылған тақырып жөнінде өз ойлары мен
түсініктерін, идеялары мен пайымдауларын келтіретін бағалау тәсілі. Эсседе
бірінші кезекте студенттің өзіндік “Мені” көрініп тұруы керек. Эссе арқылы
оқытушы студенттің ойлау деңгейі мен сабақта қалай жұмыс жасағандығын
бағалайды. Эссе – ағымдағы бақылаудың тиімді тәсілі.)
№3. Педагог-психолог мұғалімдерін дайындау жүйесіндегі педагогикалық
шеберлік негіздерін қалыптастыру.
1. Бастауыш сынып мұғалімінің педагогикалық қызметті атқаруға қажетті
қабілеттері мен дағдылары.
2. Бастауыш сынып мұғалімінің өз шеберлігін арттыруға септігін тигізетін
оқытудың дидактикалық кезеңдері.
3. Оқыту үрдісіндегі зерттелініп келген, әлі шешімін таппаған үздік
оқитындар мен үлгермейтін балалардың ара жігін жақындатудағы шебер
мұғалімнің ролі қандай?
4. А.Дистервергтің “Нашар мұғалім шындықты өзі айтып қояды, ал жақсы
мұғалім табуға үйретеді” деген пікірінің, ғылыми дүниетанымы әлі толық
қалыптаспаған бастауыш сынып оқушыларына қатысы бар ма? Бастауыш сынып
мұғаліміне ше?
5. В.А.Сухомлинскийдің атап көрсеткен бастауыш сынып мұғалімі қызметінде
кездесетін дидактикалық қиыншылықтар.
6. Бастауыш сынып мұғалімінің педагогикалық қызметінде талап етілетін
мақсат-міндеттер.
Бақылау Ұпай саны
№ Тақырыптар түрлері
Жас мұғалімнің педагогтік техникасының Эссе,
1 жетіспеушілігі. коллоквиум 3,0 балл
Мұғалімнің сыртқы пішіні және беделі. Гглоссарий,те
2. ст 3,0 балл
Педагогикалық шеберлік және мұғалім Коллоквиум, 3,0
3. беделі. глоссарий балл
Педагог тұлғасының құрылымындағы Коллоквиум
4. әртістік. 3,0 балл
Педагогтің тұлғалық сапалары Тест
5. Глоссарий 3,0 балл
Педагог этикасы мен әдептілігі педагог Тест
6. қарым-қатынасының негізін салушы элементГлоссарий 3,0 балл
ретінде.
Мұғалім мен актер типтері. Глоссарий
7. 3,0 балл
Педагогтің кәсіптік қызметіндегі Тест
8. жанжалдар. Коллоквиум 3,0 балл
Педагогикалық қарым-қатынас Реферат
9. шығармашылықтың ерекше түрі ретінде. 3,0 балл
Педагогтің сана-сезімі мен педагогикалықКоллоквиум, 3,0
10.рефлексия. тест балл
Бастауыш сынып мұғалімдерін дайындау Реферат
11 жүйесіндегі педагогикалық шеберлік Глоссарий 3,0 балл
негіздерін қалыптастыру.
Сабақтың тақырыбы: Педагогикалық және актерлік қабілеттіліктер
диагностикасының белгілері мен әдістері.
Сабақтың жоспары:
1. Қабілеттіліктер – мұғалімнің педагогикалық
шеберлігінің алғы шарттары.
2. Педагогикалық және актерлік дарындылық табиғатының
мәселесі.
Теориялық мәліметтер:
Болашақ маман қызметінің негізінде жатқан және заманауи мұғалімнің
педагогикалық шеберлігінің алғы шарттары болып табылатын қабілеттіліктер
диагностикасының белгілері мен әдістері жөнінде нақты және айқын
түсініктің студенттердің кәсіби-педагогикалық дайындығының тиімділігі мен
ерекшеліктерін арттыруда маңызы зор. Өмір мұғалімнің нақты ғылыми
білімдердің және жалпы адамзаттық рухани құндылықтардың ұстанушысы болуын
ғана емес, сондай-ақ өзінің жұмысында жоғары шеберліктің маңызды қайнары
болуын, ол нені дұрыс, шабытты және сенімді, қызықты және жөн айтуды білуін
ғана емес, сонымен бірге қалай айтуды білуін талап етеді.
Педагогикалық және актерлік дарындылық табиғатының мәселесін, оның
диагностикасының белгілері мен әдістерін зерттеу:
1. студенттерді курсқа іріктеу үрдісінде-ақ педагогикалық және
актерлік шеберлікке табысты оқытуды болжау үшін;
2. бейімділіктердің, арнайы қабілеттіліктердің, тұлғаның жалпы
көркемдік дарындылығы мен шығармашылық әлеуетінің ара
қатынасын елестету үшін (кәсіби маңызды ерекшеліктерді айырып
және олардың бір-бірімен қалай байланысқанын, қандай
психикалық үрдістермен қамсыздандырылғанын анықтау, не
нәрсесіз оқытудың болашағы жоқ, ал оқыту үрдісінде не
дамитынын ойлаутыруға болады);
3. шамамен кәсіби маңызды ерекшеліктерді анықтағанда қателеспеу
үшін;
4. студентке өзінің мүмкіндіктерін, күшті жақтарын және
кемшіліктерін түсінуде, қабілеттілік барда мамандықты меңгеру
жолында нақты кедергілерді жеңуде жәрдем беру үшін;
5. шығармашылық дербестікті ынталандыратын факторларды белсенді
ету және жағдай жасау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz