Ультракүлгін жарықтың тірі ағзаға әсері

1 Ультракүлгін сәуле
2 Пойкилотермді ағзалар
3 Гомойтермді ағзалар

Ультракүлгін сәуле
Ол оптикалық диапазонның ең қысқа аймағы 180 нм ден 400 нм дейінгі аралықты алып жатыр. УК сәулені биологиялық әсерлерін байланысты 3 – аймаққа бөледі:

 400-320 нм, ұзын толқынды УК (ҰУК) «А» аймақ деп аталады;
 320-280 нм, орта толқынды УК (ОУК) “В” аймақ деп аталады;
 280-180 нм, қысқа толқынды УК (ҚУК) “с” аймақ деп аталады.

Осы аймақтардағы ҚУҚ сәулесінің денеге терең ене алатын қаблеті жоғары болса, ҚУК сәулесіне сәйкес келетін кванттың энергиясы басқаларынан көп Жалпы УК сәуле квантының энергия басқа сәулелер квантына салыстырғанда жоғары болғандықтан, оның биологиялық денелерге тигізетін әсер ИҚ және КЖ салыстырғанда өзгеше болады.
УК сәуленің квантарының энергиясы жоғары болғандықтан оны жұтқан ұлпаның атомдары мен молекулалары қозған күйде көшеді, кейде мұндай кванттар әсерінен электрондар атомнан ажырап, соның салдарынан дене молекуласының құрылымында өзгерістер орын алады. Сонымен УК сәулесін жұту нәтижесінде ағза ұлпаларында жүретін атомдық және молекулалық құрылымдық өзгерістер жасушаның, ұлпаның, ағза мүшелерінің өмір сүруінің бұзылуына себеп болады. Ультракүлгін сәуленің әсерінен тері тез қызарып, терінің зат алмасуы, қан айналысы жақсарады.Сонымен қатар УК сәулесінің витамин жасаушы да қаблеті бар екендігі анықталды. Мыс: тері қабатындағы 7 – дегридрохолестерин, эргостерин т,б. Витаминге жақын заттар 280-310 нм аралықтағы УК сәуле әсерінен “Д” витаминіне айналады.
УК сәулені кварц-сынапты, газразрядты шамдар арқылы өндіреді. Өндірілетін УК сәуленің қүрамына сәйкес мұндай шамдар: интегралды және селективті болып бөлінеді. Интегралды шам УК сәуленің барлық спектрін, ал селективиі –тек белгілі бір аймағын ғана шығарады. Интегралды УК жарық көзіне ДТР – 100 Вт – ДТР - 000 Вт типті шамдары жатады, ал селективті УК жарық көзіне ЛУФ – 153 шамы жатады, ол 320-400 нм аралықтағы, ал ЛЗ – 153 шамы 310-320 нм жарық толқындарын ондіреді.
Соңғы кездері ашық ыдыстағы, жабық кварц ыдыстағы, кварц ыдыс арқылы аққан немесе насос арқылы кварц ыдыс арқылы аққан қанға УК сәулемен әсер ету арқылы емдеу шараларын өткізеді. УК сәулесін ағзаның түрлі инфекциялық ауруларға қарсы тұруын күшейтуде, балаларда рахит кеселін болдырмауда, тері ауруларын емдеуде, ағзаның иммундік жүйесін қалпына келтіруде қолданады.

1. Б,Көшенов МЕДБИОФИЗАКА
2. Ургалиев Жеңісжан ағайдың «ЛЕКЦИЯСЫ»