Тұлға – тәрбиенің обьектісі және субьектісі

Пән: Психология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Тұлға - тәрбиенің обьектісі және субьектісі.

«Тұлға» түсінігі оның дамуы мен қалыптасуы.
Тұлға дамуының қазіргі кездегі теориялары.
Тұлға-тәрбиелік мақсаты.
Адам, индивит, тұлға.
Тұлғаның қалыптасуына әсер ететің факторлар.

«Педагогикалық тұлға - тек

педагогқа ғана тән, шығармашылық іс-әрекеттің жасаушысын - субъектісін білдіреді: табиғатта шығармашылық емес, даму үрдісі жүреді» деген анықтама беріледі. Егре соңғы анықтамаға сәйкес,

«тұлға» мен «даму» ұғымдары мағыналас емес, тұрғыда қарастырылады, ал Я. А. Пономарев «шығармашылықтың жалпы критерийлері дамудың да критерийлері олып табылады» дейді В. К. Спиркин шығармашылықты, кәсіби тұлғаны кең мағынада ашады: кәсіби тұлғаның жаңа белгілермен қатар субъективті және объективті құндылықтары болады

Тұлғаның әр түрлі түсіндірмелері бар, жеке тұлға әлеуметтік қатынастармен саналы іс әрекеттің субьектісі ретінде индивид. Тұлғаның ең басты белгісі оның әлеуметтік мәнінің болуы және оның әлеуметік функцияларды атқарады. Сондай - ақ тұлға, психологиялық дамудың белгілі бір деңгейіне ие. Тұлғаның ең маңызды белгілерінің бірі оның саналылығы, жауапкершілік бостандығы қадір -қасиеті, даралылығы. Тұлғаның дамуының нәтижесі дегенді және оның тұтастыққа, бір қалыпты қасиеттерге және сапаларға ие болғанын білдіреді. Тұлғаның дамуы үнемі жетіліп отыратын процесс. Оның әрбір саласы белгілі бір жағдайларға іс -әрекетке, айналаны қоршаған өмірге, адамдармен қарым -қатынасқа тікелей байланысты болады. Тұлғаның дамуымен қалыптасына сыртқы қоршаған орта ықпалының мәні зор екендігіне сене отырып, философ - материалистер адамның биологиялық табиғатын жоққа шығарады. Олардың ойынша, адам тікелей табиғи тіршілік иесі бойына біткен бейімділіктер ретінде көрініс тапқан табиғи күштерге ие деп сенеді. Тұлғаның қалыптасуына әсер ететін факторлардың арасында тәрбие ең маңызды орын алады. Кең мағынада тәрбиенің белгілі бір әлеуметтік қызметтер атқаратын қоғамдық құбылыс ретінде қарастыру қажет, ал тар педагогикалық мағынада тәрбие дегеніміз өсіп келе жатқан ұрпаққа жалпы адамзаттың құндылықтарды шерту үшін мұғаліммен оқушылар балалармен ата- аналар арасындағы бірлескен іс- әрекеттің педагогикалық процесін ұйысдастыру.

Тұлғаның дамуымен қалыптасуына ықпал жасаушы әсерлер екі топқа бөлінеді: ішкі және сыртқы. Қоршаған орта және тәрбие сыртқы әсерлер: табиғи икемділікпен құштарлықтар сыртқы тәрбие орта әсерлерінен пайда болатын сезімдермен толғаныстарын жиынтығы - ішкі әсерлерге жатады. Тұлғаны дамыту, оның белсенді өмірлік позициясын тәрбиелеу қазіргі қоғамда қайта құрудың демократиялық принциптердің жүзеге асырудың бірі болып табылады.

Адамның тұлға болып қалыптасуы оның қоғамдық және еңбектік қатынасқа жекелей түсуі, әрекетке араласуына тікелей тәуелді. Еңбек адамдағы жағымды сапаларды дамытады яғни еңбек қарқынды болған сайын тұлғаның әлеуметтену және даму деңгейі жоғарылай түседі.

Тәрбие қоғамдық құбылыс, онсыз ешбір қоғамның алға дамуына өркендеуіне мүмкін емес. Тәрбиені жалпы және мәнгілік катигория деп санаған жөн. Біздің қоғамдық жағдайымызда тәрбие осылай баланың ортасына да оның табиғатына да шешуші түрде әсер ете алады. Тәрбие табиғатына мүмкіншілігін анықтайды, ашады, және оның табиғи нышандарын дамуына жағдай жасайды.

Дұрыс, тиімді ұйымдастырылған тәрбие саласында баланың нерв жүйесі қызметінің ерекшеліктері ескеріледі, оның сезім органдарының дамуы қамтамасыз етіледі баланың жеке басындағы нышандардың даму жолдары белгіленеді. Оның қабілеттері қалыптасады. Тәрбие осылай бала дамуын бағыттайды, басқарады, сондықтан тәрбие, баланы қалыптастырудағы негізгі күш болғандықтан оның жетімсіздігі, әлсіздігі баланың қалыптасуына кері әсер етеді. Адам тәрбиесімен дамуының проблемасы зерттелуде.

Белсенділік адамның іс- әрекет барысында, өзін -өзі тәрбиелеуде, сонымен қатар әлеуметтік қоғамдық еңбек процесінде айқын көрінеді, Бала белсенділігінің бірі алғашқы формасының бірі қарым -қатынас жасау белсенділігі. Бұл белсендік баланың білім алу, еңбек ету, әр түрлі қоғамдық жұмыстарға қатысу барысында дамып отырады.

Өсіп келе жатқан бала тәрбиесінің обьектісі болып қана қоймай, ол тәрбиенің субьектісіне де айналуы керек. Бала тәрбиесінің субьектісі болатын себебі ло- бір жағынан өзін қоршап ортаны, обьектіні танушы, білуші, екіншіден, өзінің белсенді іс- әрекеті арқылы сол өзі танып білген ортаға өз тарапынан ықпал жасайтын адам. Мақсаты, нысаналы, белсенді іс -әрекет, баланың өзін -өзін тәрбиелеуімен байланысты өзін - өзі тәрбиелеу міндетті түрде қоғамдық -әлеуметтік мотив болу керек. Бала өзін қоршаған ортада қоғам талабына сай өмір сүретін, еңбек- ететін белсенді жеке адам ретінде қалыптасуы керек.

Тұлға- бұл интегративті жүйе, әлде бір ыдырамайтын тұтастық . Алайда жеке тұлғаны зерттеумен айналысатын ғалымдар бұл тұтастықтың «өзегі бар деп мойындайды олар оны мен -жүйе» немесе жай ғана мен деп белгілейді . Жоғарыда келтірілген жеке тұлға туралы түсінік жалпылама ұғым болып табылады.

Сонымен тәрбиемен тәрбиемен дамудың қорытындысы ретінде әлеуметтік обьектілер адамның жетілуі, оның өмір жолының өзгеруі, адамның қалыптасуы, даму процессі алынады . Адамның дамып жетілуінің жөнінде көптеген жорамалдармен теориялар бар.

Философтардың өздеріде ортамен тәрбиені адам табиғатына бағыттай отырып, қоғаммен адамды қайткенде қайта тәрбиелеуге және өзгертуге болатындығын түсініп оны жан -жақты дәлелдей алмады. Адам тәрбие арқылы жаралған сондықтан ол уақытша өзгерісте болады ал енді адам жаны өшпейді жойылмайды деп есептей отырып, оның даму тәрбиесінің әсерімен болатындығын дәлелдейді.

Сонымен тәрбие баланың дамуын қоғам талаптарына сәйкес бағыттап отырады.

а) белгілі бағытта баланың өмірмен іс -әрекетін ұйымдастырады:

ә) Ортадағы жағдайлардан дамуына қажетті матеиалдарды іріктейді,

б) Жеке басының дамуына теріс зиянды әсер қалдыратын жағымсыз ықпалдрдан аластайды. Идевид -деп өзіне тән барлық ерекшеліктермен бірлікте алынған нақтылы адамды айтамыз. Күнделікті тұрмста сондай- ақ ғылымда даралық сезімен қатар «индевид» деген сөзде қолданылады жеке тұлға - бұл адамның қоршаған әлемге дербес бейімділігін анықтайтын, оның мінезінің темпераментінің инделектісінің және дене құрылысының азды- көпті тұрақты құрылымы.

Адам туғаннан бастап ержету кезеңіне дейін негізінен тәрбие алу арқылы өзгерістерге ұшырайды себебі тәрбиешібалалармен жастардың көз қарасына, іс - әрекетіне, әдеттеріне мақсаты түрде ықпал етеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.