Салықтардың функциялары
Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Салықтардың белгілері, қаржылық қатынастар жүйесіндегі рөлі мен маңызы. Салық салудың принциптері.
2. Салықтың элементтері.
3. Салықтардың функциялары: маңызы, негізгі түрлері.
4. Салықтардың топтастырылуы: оның негіздері, белгілері, топтары, түрлері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Негізгі бөлім
1.Салықтардың белгілері, қаржылық қатынастар жүйесіндегі рөлі мен маңызы. Салық салудың принциптері.
2. Салықтың элементтері.
3. Салықтардың функциялары: маңызы, негізгі түрлері.
4. Салықтардың топтастырылуы: оның негіздері, белгілері, топтары, түрлері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Салықтар мемлекет пен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп дамуының негізі болып табылады.Салықтар адамзат өркениетінің бастапқы кезеңдерде пайда болған болатын.Көне Үндістанда «Ману заңдарында»: «шалынған құрбандықты өзіне,яғни құрбандыққа шалынған мал-мүліктерді өзіне тек брахмандар ала алады.» деп белгіленген.Ал патшаға жне басқада басқарушыларға байланысты сол «Ману заңдарында»:«Патша жыл сайын елде тұратын бұқара халықты дербес кәсіппен айналысуға мәжбүр етсін және оларды салық деп аталатын төлемді төлеуге мәжбүрленсін» деп көрсетілген.
Көне Римдегі салықтар цензус деп аталған. Ценздер әрбір бес жылдың көлемінде азаматтардың мүліктеріне сәйкес белгіленіп алынған. Кейде салықтар мен баждардан және жерді жалға беруден түскен қала шараушылығына кететін шығындарды жаппаған жағдайда, тек қалада тұратын азаматтардан «мунира» деп аталатын салық алынған. Мунирамен бірге мемлекеттік салық «трибутумды» төлеу рим азаматтарының борышы әрі міндеті болған. Римдегі (оның провинцияларындағы) негізгі салықтардың бірі жер салығы «анона» болған. Оның төлемдері ауылшаруашылығы өнімдері түрінде алынған.
Қазақстанда да өз заманына сай салық жүйесі болғандығын дәлелдейтін «Ұkы Жібек жолы» мен өркендеп дамыған қамал –қалалар «Сығанақ», «Отырар», «Тараз», «Мерке» және басқада қамал-қалалар жөніндегі мағлұматтарды жатқызуға болады. Кезінде салық салу мәселелеріне қатысты аса зор үлесін қосқан құқықтық дерек көзі ретінде Әз-Тәукенің «Жеті Жарғысын» айтуға болады.
Кез келген мемлекет өзінің қаржылық қоры болған ретте өмір сүре алады. Қаржы қорлары мемлекеттің функцияларын жүзеге асыруға, өзінің аппаратын ұстап тұруға қажетті ақшаларды қамтиды. Сондықтан да, мемлекет ақшаларды басқа жақтан табу қажет. Сол ақшаларды табудың тәсілдерінің біріне мәжбүрлеп алу жолындағы салықтар жатады. Әйгілі революцияға дейінгі қаржылық құқық саласы бойынша көрнекті ғалым П.П.Гензель салықтар жөнінде тұжырымдама жасаған: «Көне заманнан бері салық салудың техникалық жолдары, әралуан кадастрлар және өндіріп алудың аса бір икемді тәсілдері жақсы мәлім болған және қаржылық құқық жоқ болғандықтан қазіргі кездегідей салық салу тәртібін білмегендігі белгілі. Ол кезде тек бағындырылған халықтан салық алуға бағытталған қаржылық мәжбүрлеуді ғана білген». Сонымен, салықтар көне заманнан алынып келе жатқандығы жоғарыда аталып өтілді және қандай да болмасын мемлекеттің өсіп дамуының материалдық негізі - қаржыларды қалыптастыратын ең басты қайнар түсімге салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің жататыны белгілі болды.
Көне Римдегі салықтар цензус деп аталған. Ценздер әрбір бес жылдың көлемінде азаматтардың мүліктеріне сәйкес белгіленіп алынған. Кейде салықтар мен баждардан және жерді жалға беруден түскен қала шараушылығына кететін шығындарды жаппаған жағдайда, тек қалада тұратын азаматтардан «мунира» деп аталатын салық алынған. Мунирамен бірге мемлекеттік салық «трибутумды» төлеу рим азаматтарының борышы әрі міндеті болған. Римдегі (оның провинцияларындағы) негізгі салықтардың бірі жер салығы «анона» болған. Оның төлемдері ауылшаруашылығы өнімдері түрінде алынған.
Қазақстанда да өз заманына сай салық жүйесі болғандығын дәлелдейтін «Ұkы Жібек жолы» мен өркендеп дамыған қамал –қалалар «Сығанақ», «Отырар», «Тараз», «Мерке» және басқада қамал-қалалар жөніндегі мағлұматтарды жатқызуға болады. Кезінде салық салу мәселелеріне қатысты аса зор үлесін қосқан құқықтық дерек көзі ретінде Әз-Тәукенің «Жеті Жарғысын» айтуға болады.
Кез келген мемлекет өзінің қаржылық қоры болған ретте өмір сүре алады. Қаржы қорлары мемлекеттің функцияларын жүзеге асыруға, өзінің аппаратын ұстап тұруға қажетті ақшаларды қамтиды. Сондықтан да, мемлекет ақшаларды басқа жақтан табу қажет. Сол ақшаларды табудың тәсілдерінің біріне мәжбүрлеп алу жолындағы салықтар жатады. Әйгілі революцияға дейінгі қаржылық құқық саласы бойынша көрнекті ғалым П.П.Гензель салықтар жөнінде тұжырымдама жасаған: «Көне заманнан бері салық салудың техникалық жолдары, әралуан кадастрлар және өндіріп алудың аса бір икемді тәсілдері жақсы мәлім болған және қаржылық құқық жоқ болғандықтан қазіргі кездегідей салық салу тәртібін білмегендігі белгілі. Ол кезде тек бағындырылған халықтан салық алуға бағытталған қаржылық мәжбүрлеуді ғана білген». Сонымен, салықтар көне заманнан алынып келе жатқандығы жоғарыда аталып өтілді және қандай да болмасын мемлекеттің өсіп дамуының материалдық негізі - қаржыларды қалыптастыратын ең басты қайнар түсімге салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің жататыны белгілі болды.
1. Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 12 маусымдағы "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Кодексі (салық кодексі)
2. Қазақстан Республикасының "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Кодексі (салық кодексі) 2004 жыл
3. Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 1 сәуірдегі "Бюджет жүйесі туралы" Заңы (2001 жылғы 7 желтоқсанда енгізілген өзгерістер мен толықтырылуды ескеру қажет)
2. Қазақстан Республикасының "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Кодексі (салық кодексі) 2004 жыл
3. Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 1 сәуірдегі "Бюджет жүйесі туралы" Заңы (2001 жылғы 7 желтоқсанда енгізілген өзгерістер мен толықтырылуды ескеру қажет)
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Салықтардың белгілері, қаржылық қатынастар жүйесіндегі рөлі мен маңызы.
Салық салудың принциптері.
2. Салықтың элементтері.
3. Салықтардың функциялары: маңызы, негізгі түрлері.
4. Салықтардың топтастырылуы: оның негіздері, белгілері, топтары, түрлері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Салықтар мемлекет пен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп
дамуының негізі болып табылады.Салықтар адамзат өркениетінің бастапқы
кезеңдерде пайда болған болатын.Көне Үндістанда Ману заңдарында:
шалынған құрбандықты өзіне,яғни құрбандыққа шалынған мал-мүліктерді өзіне
тек брахмандар ала алады. деп белгіленген.Ал патшаға жне басқада
басқарушыларға байланысты сол Ману заңдарында:Патша жыл сайын елде
тұратын бұқара халықты дербес кәсіппен айналысуға мәжбүр етсін және оларды
салық деп аталатын төлемді төлеуге мәжбүрленсін деп көрсетілген.
Көне Римдегі салықтар цензус деп аталған. Ценздер әрбір бес жылдың
көлемінде азаматтардың мүліктеріне сәйкес белгіленіп алынған. Кейде
салықтар мен баждардан және жерді жалға беруден түскен қала шараушылығына
кететін шығындарды жаппаған жағдайда, тек қалада тұратын азаматтардан
мунира деп аталатын салық алынған. Мунирамен бірге мемлекеттік салық
трибутумды төлеу рим азаматтарының борышы әрі міндеті болған. Римдегі
(оның провинцияларындағы) негізгі салықтардың бірі жер салығы анона
болған. Оның төлемдері ауылшаруашылығы өнімдері түрінде алынған.
Қазақстанда да өз заманына сай салық жүйесі болғандығын дәлелдейтін Ұkы
Жібек жолы мен өркендеп дамыған қамал –қалалар Сығанақ, Отырар,
Тараз, Мерке және басқада қамал-қалалар жөніндегі мағлұматтарды
жатқызуға болады. Кезінде салық салу мәселелеріне қатысты аса зор үлесін
қосқан құқықтық дерек көзі ретінде Әз-Тәукенің Жеті Жарғысын айтуға
болады.
Кез келген мемлекет өзінің қаржылық қоры болған ретте өмір сүре алады.
Қаржы қорлары мемлекеттің функцияларын жүзеге асыруға, өзінің аппаратын
ұстап тұруға қажетті ақшаларды қамтиды. Сондықтан да, мемлекет ақшаларды
басқа жақтан табу қажет. Сол ақшаларды табудың тәсілдерінің біріне
мәжбүрлеп алу жолындағы салықтар жатады. Әйгілі революцияға дейінгі
қаржылық құқық саласы бойынша көрнекті ғалым П.П.Гензель салықтар жөнінде
тұжырымдама жасаған: Көне заманнан бері салық салудың техникалық жолдары,
әралуан кадастрлар және өндіріп алудың аса бір икемді тәсілдері жақсы мәлім
болған және қаржылық құқық жоқ болғандықтан қазіргі кездегідей салық салу
тәртібін білмегендігі белгілі. Ол кезде тек бағындырылған халықтан салық
алуға бағытталған қаржылық мәжбүрлеуді ғана білген. Сонымен, салықтар көне
заманнан алынып келе жатқандығы жоғарыда аталып өтілді және қандай да
болмасын мемлекеттің өсіп дамуының материалдық негізі - қаржыларды
қалыптастыратын ең басты қайнар түсімге салықтар мен басқа да міндетті
төлемдердің жататыны белгілі болды.
Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойында салық нысандары мен әдістері өзгерді,
игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен сұрау салуларына бейімделеді.
Салықтар тауар- ақша қатынастарының ахуалына әсер ете отырып, олардың
дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді.
1. Салықтардың белгілері, қаржылық қатынастар жүйесіндегі рөлі мен маңызы.
Салық салудың принциптері.
Мемлекеттің бюджет жүйесін қалыптастырушы міндетті төлемдер - салықтар,
алымдар, баждар, төлемақылар және т.б. жинақтап айтқанда салықтар болып
есептелінеді. Салық дегеніміз - мемлекет тарапынан біржақты шығарылған
заңдардың негізінде, сол заңдарда нақты айқындалған мөлшерде және қатаң
белгіленген мерзімдерде Республикалық немесе жергілікті бюджетті
қалыптастыру мақсатында салықтық міндеттемелерін орындауға тиісті заңды
және жеке тұлғалардан жүйеленген әрі тұрақты түрде мемлекеттік уәкілетті
орган алатын баламасыз, қайтарымсыз, ақшалай міндетті төлем. Салықтар
эконмикалық және әлеуметтік-саяси қатынастарды өзінің бойында жинақтаушы
күрделі әрі қоғам өмірінің көп аспектілі қаржылық-құқықтық құбылысы болып
табылады. Осыған сәйкес салықтардың келесідей белгілерін атап өтуге болады:
Салықтардың материалдық белгісі ретінде салық төлеушінің мемлекетке
беруге қажетті ақша түріндегі салықтар - белгілі ақша сомасы, заттай салық
түрінде ортақ белгілерімен айқындалған белгілі бір заттардың көлемі.
Салықтардың заңи белгілері төмендегідей:
1. біржақты-өктем тәртіппен мемлекет белгілеген төлем;
2. тек құқықтық нысанда болатын төлем;
3. заң жүзінде белгіленген төлем;
4. мәжбүрлі төлем;
5. салық міндетті төлем болып табылады;
6. салықты төлеу заңи міндет болуы;
7. өте тұрақты қаржылық міндеттемелер туындататын төлем;
8. құқыққа сай төлем;
9. жүзеге асырылуы заңи жауапкершілік шараларымен қамтамасыз етілетін
төлем;
10. салық төлеуде мемлекеттік бақылаудың болуы.
Экономикалық белгілеріне төмендегілерді жатқызуға болады:
1. мемлекетің салықтық құқығына сай мәжбүлеп алына отырып, бюджет
жүйесінің мызғымас материалдық негізін құрайтын төлем;
2. қайтарылмайтын төлем;
3. жекелей-эквивалентсіз төлем;
4. мемлекет кірісін қалыптастыратын төлем;
5. мөлшері алдын-ала айқындалған төлем;
6. қатаң белгілі мерзімде жүзеге асырылатын төлем;
7. салық-салу объектілерінің болуы;
8. белгіленіп, бекітілуі кезінде нақты салық төлеушілердің төлем
қабілеттілігі есепке алынатын төлем;
9. ақшаның төлем құралы ретіндегі функциясын көрсететін төлем;
10. мемлекеттің кірісін қалыптастыратын төлем;
11. меншік нысанының әрқашан мемлекеттік меншік нысанына ауысуымен
көрініс табатын төлем;
12. қоғамдағы бөлу және қайта бөлу қатынастарын бідіретін
экономикалық категория.
Салық түсінігі туралы әдебиеттерде түрлі көз-қарастар айтылған.
Л.К.Воранова төмендегідей көз-қарас білдіреді :Салық дегеніміз - жалпы
мемлекеттік қажеттіліктерді қанағаттандыруға бағытталған, уәкілетті
мемлекеттік органдар актілерінің негізінде заңды тұлғалар мен жеке
тұлғалардан белгілі мөлшерде және белгілі мерзімде бюджетке енгізілетін
төлем. Бұл жерде салықтың қайтарымсыз, міндетті және жекелей-эквивалентсіз
белгілері айқындалмаған.
С.Г.Пепеляев өз кезегінде төмендегідей анықтама береді: салық
міндеттілік, жеке қайтарымсыз, мемлекеттік мәжбүрлеумен қамтамасыз етілуі
негіздеріндегі заңды және жеке тұлғалардың меншіктерін алмастырудың заңды
нысаны. Сонымен қатар соңғы кездерде салыққа анықтама беру экономикалық
және заңи котегорияларға жіктеу көрініс табуда.Қазақстан республикасының
Конституциясының 35-бабында : заңды түрде белгіленген салқтарды,алымдарды
және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің борышы әрі міндеті болып
табылады,-деп жазылған.
Салықтарда ежелден салық жүктемесін бөлудің екі қағидасы қалыптасқан:
1. пайда (алынған игіліктер) қағидасы;
2. қайыр көрсету (төлем қабілеттілігі) қағидасы.
Алынған игіліктерге және төлем қабілеттілігіне салық салудың қағидаларын
пайдалану салық мөлшерлемелерін белгілеуге және табыстың өсуіне қарай
олардың өзгеруі саяды.
Салықты ұтымды ұйымдастыруың классикалық қағидаларын бұрын Адам Смит
ұсынған еді. Адам Смиттің қағидалары төмендегідей:
1. салық салық төлеушінің әрқайсысының табысына сәйкес алынуы тиіс
(әдәлеттілік қағидасы);
2. салықтың мөлшері мен оның төлеу мерзімі алдын-ала және дәл анықталуы
керек (анықтылық қағидасы);
3. әрбір салық салық төлеуші үшін неғұрлым қолайлы уақытта және қолайлы
әдіспен алынуы тиіс (қолайлылық қағидасы);
4. салықты алудың шғындары өте аз болуы тиіс (үнемділік қағидасы).
Бұл қағидаларды пайдалану салық салуда зорық-зомбылықты жоқ етті, бұл
процеске реттемелеуді енгізді және А.Смитке салықтар - оны төлейтіндерге
құлшылықтың нышаны емес, бостандықтың нышаны деп қорытынды жасауға
мүмкіндік берді. Салық салудың кейінгі даму барысында қағидалардың
тұжырымдамалары дәлелденді, толықтырылды.
А.З.Дадашев Адам Смит салық салудың негізгі қағидалары ретінде салық
салудың жалпыға бірдейлігін,әділеттілігін,айқындылы ғын және ыңғайлылығын
атап көрсеткен.Н.И.Тургенев әркім өз мүмкіндігінше,өз табысына сай,алдынала
белгіленген мерзімдері,алыну тәсілдері брйынша салық төлеуге тиіс деп
тұжырымдаған.,Уақыт өте келе осындай қағидалар қатары салықтардың
жеткліктігі және икемділігі қағидасымен,салық салудың тиісінше көзін және
объектісін таңдау қағидасымен толықтырылды.Аталған қағидалар Ресейдің жаңа
салық жүйесін қалыптастыру кезінде есепке алынады деп қысқаша қайырған.[1]
Салық салудың қазіргі қағидаларына төмендегілерді жатқызуға болады:
1. әділдік қағидасы;
2. қарапайымдылық қағидасы;
3. салық салудың айқындығы қағидасы;
4. салық салудың экономикалық бейтараптылығы қағидасы;
5. Экономикалық қатынастар бойынша осы елдің басқа әріптес елдермен
салықтардың негізгі түрлері бойынша салық мөлшерлемеердің
салыстырмалығы;
6. салық жүйесінің біртұтастығы;
7. салық заңдарының жариялылығы.
2. Салықтың элементтері.
Қазақстан Республикасының қазіргі салық жүйесі салықтарды құру мен алудың
нақтылы әдістерін анықтайды, салықтың тиісті элементтері арқылы салық
салудың тәртібін белгілейді.
Негізгі салық элементтеріне мыналар жатады: салық субъектісі, салық
салынушы, салық объектісі, салық базасы, салық салудың өлшемі (бірлігі),
салық мөлшерлемесі (ставкасы), салықпұл, салық жеңілдіктері, салық төлеудің
мерзімі мен тәртібі ,салық төлеушілер мен салық органдарының міндеттері мен
құқықтары, салықтарды төлеуді бақылау, салық заңнамасын бұзғаны үшін
санкциялар және тағы басқалар.
Салық салу субъектісі немесе салық төлеуші. Ол салықты және бюджетке
басқа төлемдерді төлеуші тұлға, алайда нарық механизмі арқылы салық
ауыртпалығы басқа тұлғаға-салық салынушыға аударылуы мүмкін.
Салық салынушылар - нақты салық ауыртпалығы түсетін жеке тұлғалар,
түпкілікті салық төлеушілер, яғни мемлекет азаматтары.
Салық объектісі. Мүлік пен іс-әрекеттер салық объектілері ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Салықтардың белгілері, қаржылық қатынастар жүйесіндегі рөлі мен маңызы.
Салық салудың принциптері.
2. Салықтың элементтері.
3. Салықтардың функциялары: маңызы, негізгі түрлері.
4. Салықтардың топтастырылуы: оның негіздері, белгілері, топтары, түрлері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Салықтар мемлекет пен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп
дамуының негізі болып табылады.Салықтар адамзат өркениетінің бастапқы
кезеңдерде пайда болған болатын.Көне Үндістанда Ману заңдарында:
шалынған құрбандықты өзіне,яғни құрбандыққа шалынған мал-мүліктерді өзіне
тек брахмандар ала алады. деп белгіленген.Ал патшаға жне басқада
басқарушыларға байланысты сол Ману заңдарында:Патша жыл сайын елде
тұратын бұқара халықты дербес кәсіппен айналысуға мәжбүр етсін және оларды
салық деп аталатын төлемді төлеуге мәжбүрленсін деп көрсетілген.
Көне Римдегі салықтар цензус деп аталған. Ценздер әрбір бес жылдың
көлемінде азаматтардың мүліктеріне сәйкес белгіленіп алынған. Кейде
салықтар мен баждардан және жерді жалға беруден түскен қала шараушылығына
кететін шығындарды жаппаған жағдайда, тек қалада тұратын азаматтардан
мунира деп аталатын салық алынған. Мунирамен бірге мемлекеттік салық
трибутумды төлеу рим азаматтарының борышы әрі міндеті болған. Римдегі
(оның провинцияларындағы) негізгі салықтардың бірі жер салығы анона
болған. Оның төлемдері ауылшаруашылығы өнімдері түрінде алынған.
Қазақстанда да өз заманына сай салық жүйесі болғандығын дәлелдейтін Ұkы
Жібек жолы мен өркендеп дамыған қамал –қалалар Сығанақ, Отырар,
Тараз, Мерке және басқада қамал-қалалар жөніндегі мағлұматтарды
жатқызуға болады. Кезінде салық салу мәселелеріне қатысты аса зор үлесін
қосқан құқықтық дерек көзі ретінде Әз-Тәукенің Жеті Жарғысын айтуға
болады.
Кез келген мемлекет өзінің қаржылық қоры болған ретте өмір сүре алады.
Қаржы қорлары мемлекеттің функцияларын жүзеге асыруға, өзінің аппаратын
ұстап тұруға қажетті ақшаларды қамтиды. Сондықтан да, мемлекет ақшаларды
басқа жақтан табу қажет. Сол ақшаларды табудың тәсілдерінің біріне
мәжбүрлеп алу жолындағы салықтар жатады. Әйгілі революцияға дейінгі
қаржылық құқық саласы бойынша көрнекті ғалым П.П.Гензель салықтар жөнінде
тұжырымдама жасаған: Көне заманнан бері салық салудың техникалық жолдары,
әралуан кадастрлар және өндіріп алудың аса бір икемді тәсілдері жақсы мәлім
болған және қаржылық құқық жоқ болғандықтан қазіргі кездегідей салық салу
тәртібін білмегендігі белгілі. Ол кезде тек бағындырылған халықтан салық
алуға бағытталған қаржылық мәжбүрлеуді ғана білген. Сонымен, салықтар көне
заманнан алынып келе жатқандығы жоғарыда аталып өтілді және қандай да
болмасын мемлекеттің өсіп дамуының материалдық негізі - қаржыларды
қалыптастыратын ең басты қайнар түсімге салықтар мен басқа да міндетті
төлемдердің жататыны белгілі болды.
Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойында салық нысандары мен әдістері өзгерді,
игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен сұрау салуларына бейімделеді.
Салықтар тауар- ақша қатынастарының ахуалына әсер ете отырып, олардың
дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді.
1. Салықтардың белгілері, қаржылық қатынастар жүйесіндегі рөлі мен маңызы.
Салық салудың принциптері.
Мемлекеттің бюджет жүйесін қалыптастырушы міндетті төлемдер - салықтар,
алымдар, баждар, төлемақылар және т.б. жинақтап айтқанда салықтар болып
есептелінеді. Салық дегеніміз - мемлекет тарапынан біржақты шығарылған
заңдардың негізінде, сол заңдарда нақты айқындалған мөлшерде және қатаң
белгіленген мерзімдерде Республикалық немесе жергілікті бюджетті
қалыптастыру мақсатында салықтық міндеттемелерін орындауға тиісті заңды
және жеке тұлғалардан жүйеленген әрі тұрақты түрде мемлекеттік уәкілетті
орган алатын баламасыз, қайтарымсыз, ақшалай міндетті төлем. Салықтар
эконмикалық және әлеуметтік-саяси қатынастарды өзінің бойында жинақтаушы
күрделі әрі қоғам өмірінің көп аспектілі қаржылық-құқықтық құбылысы болып
табылады. Осыған сәйкес салықтардың келесідей белгілерін атап өтуге болады:
Салықтардың материалдық белгісі ретінде салық төлеушінің мемлекетке
беруге қажетті ақша түріндегі салықтар - белгілі ақша сомасы, заттай салық
түрінде ортақ белгілерімен айқындалған белгілі бір заттардың көлемі.
Салықтардың заңи белгілері төмендегідей:
1. біржақты-өктем тәртіппен мемлекет белгілеген төлем;
2. тек құқықтық нысанда болатын төлем;
3. заң жүзінде белгіленген төлем;
4. мәжбүрлі төлем;
5. салық міндетті төлем болып табылады;
6. салықты төлеу заңи міндет болуы;
7. өте тұрақты қаржылық міндеттемелер туындататын төлем;
8. құқыққа сай төлем;
9. жүзеге асырылуы заңи жауапкершілік шараларымен қамтамасыз етілетін
төлем;
10. салық төлеуде мемлекеттік бақылаудың болуы.
Экономикалық белгілеріне төмендегілерді жатқызуға болады:
1. мемлекетің салықтық құқығына сай мәжбүлеп алына отырып, бюджет
жүйесінің мызғымас материалдық негізін құрайтын төлем;
2. қайтарылмайтын төлем;
3. жекелей-эквивалентсіз төлем;
4. мемлекет кірісін қалыптастыратын төлем;
5. мөлшері алдын-ала айқындалған төлем;
6. қатаң белгілі мерзімде жүзеге асырылатын төлем;
7. салық-салу объектілерінің болуы;
8. белгіленіп, бекітілуі кезінде нақты салық төлеушілердің төлем
қабілеттілігі есепке алынатын төлем;
9. ақшаның төлем құралы ретіндегі функциясын көрсететін төлем;
10. мемлекеттің кірісін қалыптастыратын төлем;
11. меншік нысанының әрқашан мемлекеттік меншік нысанына ауысуымен
көрініс табатын төлем;
12. қоғамдағы бөлу және қайта бөлу қатынастарын бідіретін
экономикалық категория.
Салық түсінігі туралы әдебиеттерде түрлі көз-қарастар айтылған.
Л.К.Воранова төмендегідей көз-қарас білдіреді :Салық дегеніміз - жалпы
мемлекеттік қажеттіліктерді қанағаттандыруға бағытталған, уәкілетті
мемлекеттік органдар актілерінің негізінде заңды тұлғалар мен жеке
тұлғалардан белгілі мөлшерде және белгілі мерзімде бюджетке енгізілетін
төлем. Бұл жерде салықтың қайтарымсыз, міндетті және жекелей-эквивалентсіз
белгілері айқындалмаған.
С.Г.Пепеляев өз кезегінде төмендегідей анықтама береді: салық
міндеттілік, жеке қайтарымсыз, мемлекеттік мәжбүрлеумен қамтамасыз етілуі
негіздеріндегі заңды және жеке тұлғалардың меншіктерін алмастырудың заңды
нысаны. Сонымен қатар соңғы кездерде салыққа анықтама беру экономикалық
және заңи котегорияларға жіктеу көрініс табуда.Қазақстан республикасының
Конституциясының 35-бабында : заңды түрде белгіленген салқтарды,алымдарды
және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің борышы әрі міндеті болып
табылады,-деп жазылған.
Салықтарда ежелден салық жүктемесін бөлудің екі қағидасы қалыптасқан:
1. пайда (алынған игіліктер) қағидасы;
2. қайыр көрсету (төлем қабілеттілігі) қағидасы.
Алынған игіліктерге және төлем қабілеттілігіне салық салудың қағидаларын
пайдалану салық мөлшерлемелерін белгілеуге және табыстың өсуіне қарай
олардың өзгеруі саяды.
Салықты ұтымды ұйымдастыруың классикалық қағидаларын бұрын Адам Смит
ұсынған еді. Адам Смиттің қағидалары төмендегідей:
1. салық салық төлеушінің әрқайсысының табысына сәйкес алынуы тиіс
(әдәлеттілік қағидасы);
2. салықтың мөлшері мен оның төлеу мерзімі алдын-ала және дәл анықталуы
керек (анықтылық қағидасы);
3. әрбір салық салық төлеуші үшін неғұрлым қолайлы уақытта және қолайлы
әдіспен алынуы тиіс (қолайлылық қағидасы);
4. салықты алудың шғындары өте аз болуы тиіс (үнемділік қағидасы).
Бұл қағидаларды пайдалану салық салуда зорық-зомбылықты жоқ етті, бұл
процеске реттемелеуді енгізді және А.Смитке салықтар - оны төлейтіндерге
құлшылықтың нышаны емес, бостандықтың нышаны деп қорытынды жасауға
мүмкіндік берді. Салық салудың кейінгі даму барысында қағидалардың
тұжырымдамалары дәлелденді, толықтырылды.
А.З.Дадашев Адам Смит салық салудың негізгі қағидалары ретінде салық
салудың жалпыға бірдейлігін,әділеттілігін,айқындылы ғын және ыңғайлылығын
атап көрсеткен.Н.И.Тургенев әркім өз мүмкіндігінше,өз табысына сай,алдынала
белгіленген мерзімдері,алыну тәсілдері брйынша салық төлеуге тиіс деп
тұжырымдаған.,Уақыт өте келе осындай қағидалар қатары салықтардың
жеткліктігі және икемділігі қағидасымен,салық салудың тиісінше көзін және
объектісін таңдау қағидасымен толықтырылды.Аталған қағидалар Ресейдің жаңа
салық жүйесін қалыптастыру кезінде есепке алынады деп қысқаша қайырған.[1]
Салық салудың қазіргі қағидаларына төмендегілерді жатқызуға болады:
1. әділдік қағидасы;
2. қарапайымдылық қағидасы;
3. салық салудың айқындығы қағидасы;
4. салық салудың экономикалық бейтараптылығы қағидасы;
5. Экономикалық қатынастар бойынша осы елдің басқа әріптес елдермен
салықтардың негізгі түрлері бойынша салық мөлшерлемеердің
салыстырмалығы;
6. салық жүйесінің біртұтастығы;
7. салық заңдарының жариялылығы.
2. Салықтың элементтері.
Қазақстан Республикасының қазіргі салық жүйесі салықтарды құру мен алудың
нақтылы әдістерін анықтайды, салықтың тиісті элементтері арқылы салық
салудың тәртібін белгілейді.
Негізгі салық элементтеріне мыналар жатады: салық субъектісі, салық
салынушы, салық объектісі, салық базасы, салық салудың өлшемі (бірлігі),
салық мөлшерлемесі (ставкасы), салықпұл, салық жеңілдіктері, салық төлеудің
мерзімі мен тәртібі ,салық төлеушілер мен салық органдарының міндеттері мен
құқықтары, салықтарды төлеуді бақылау, салық заңнамасын бұзғаны үшін
санкциялар және тағы басқалар.
Салық салу субъектісі немесе салық төлеуші. Ол салықты және бюджетке
басқа төлемдерді төлеуші тұлға, алайда нарық механизмі арқылы салық
ауыртпалығы басқа тұлғаға-салық салынушыға аударылуы мүмкін.
Салық салынушылар - нақты салық ауыртпалығы түсетін жеке тұлғалар,
түпкілікті салық төлеушілер, яғни мемлекет азаматтары.
Салық объектісі. Мүлік пен іс-әрекеттер салық объектілері ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz