Социология пәнінің анықтамасы. Социологияның заңдары мен категориялары

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

1.1. Социология пәнінің анықтамасы. Социологияның заңдары мен категориялары.
1.2. Социологияның басқа қоғамдық ғылымдармен арақатынасы.
1.3. Социологияның атқаратын қызметі.

ІІІ. Қорытынды

ІV. Пайдаланылған әдебиеттер

Социологиялық білімнің негізгі қызметі - әлеуметтік құбылыстар мен проблемаларды дұрыс түсініп, олардың пайда болу, бой көрсету себептерін ашу, оларды шешудің әр турлі жолдарын танып білу. Бұл ғылымның «социология» деген атауы латын, грек сөздерінен құралған: «societas»-латын тілінде қоғам, «logos»-грекше ілім, ұғым деген сөз. Демек, социология қоғам басқа да ғылымдардың зерттеу объектісі болып табылады. Сондықтан социология-қоғам туралы ұылым деумен шектелсек, бұл ғылымның өзіне тән объектісі мен пәнін ашып бере алмайды.
«Социология» термині көп жағдайда шегіне жеткен кең мағында, барлық қоғамдық ғылымдарды камтитын мағынада қолданылады. Социологияның басқа қоғамдық ғылымдар арасында өз алдына бөлек ғылым екені мынадан да көрінеді. Социология қоғамды, оның өмір сүруі мен дамуын әлеуметтік құбылыстар, процестер мен қатынастар тұрғысынан қарастырады. Оның зерттеу объектісі – социум деп аталатын әлеуметтік шындық. «Қоғам» деген термин социологияда адамдар арасында болып жататын алуан турлі қарым-қатынастардың күрделі жиынтығын білдіреді. Сондықтан, жалпы алғанда, қоғам барлық қоғамдық ғылымдардың зерттеу объектісі бола отырып, сонымен қатар әрбір ғылым өзінің ерекше зерттеу объектісін бөліп алады. Экономика ғылымдарының объектісі - өндіріс, өндірістік қатынастар, тұтыну мәселелері. Экономика саласымен салыстырғанда, саясаттанудың өз ерекшелігі бар. Саясаттану саяси билік жүргізу мәселелерімен тікелей байланысты.
Әлеуметтік қатынастардың бір ерекшелігі олар біртұтас комплексті сипатта болады да, тек жекелеген экономикалық немесе тек саяси, тек рухани ғана болмайды. Жеке адам, тап, ұлт демографиялық, кәсіптік топтар әруақытта қоғамдық қатынастардың барлық жиынтығының субъектісі болып табылады. Мұнда ескерілуі қажетті бір жағдай – «әлеуметтік» ұғымы «әлеуметтік қатынастар» ұғымынан әлдеқайда кең ұғым, өйткені оның мазмұны әлеуметтік құрылым, әлеуметтік институттар, әлеуметтік нормалар және т.б ұғымдарды да қамтиды. Социология пәніне мынадай анықтама беруге болады: социология – қоғамның құрылысы, өмір сүруі мен дамуының жалпы және сол заңдылықтардың адамдар мен олардың бірлестіктерінің және тұтас қоғамның өмірі мен өзара қарым-қатынастарында іске асырудың жолдары, формалары мен әдістері жайлы ғылым. Әрине бул анықтаманы жалпыға бірдей міндетті, әбден пісіп жетілген, барлық социологтар мойындауға тиісті анықтама деуге болмайды. Дүниежүзілік социологияда бұл ғылымның пәнін анықтау мәселесінде түрліше пікір баршылық. Әйгілі американдық социолог Нейл Смезлер: «Социология қоғамды және әлеуметтік қатынастарды зерттеу ғылымы» дейді. Оның пікірінше, социология адамдарды танып білу, зерттеудің бір тәсілі, ол адамдардың мінез-құлқын, олардың жүріс тұрысын анықтауға тырысады.

1. Абай Құнанбаев . Екі томдық шығармалары – Алматы 1986
2. Арон Раймон Этопи Равития социологчиски – М 1986
3. Анцупов А.Я. Шипилов А.И. Конпликтология: теория, история, библография – М 1986