Статистикалық көрсеткіштерді графикалық әдіс арқылы бейнелеу

Пән: Статистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

СТАТИСТИКАЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРДІ ГРАФИКАЛЫҚ

ӘДіС АРҚЫЛЫ БЕЙНЕЛЕУ

Статистикалық графикалық әдіс, оның қолданылуы.

Кестелік әдіс берілген мәліметтерді тез оқуға, әрі жылдам қорытынды жасауға толық мүмкіншілік береді. Графикалық әдісі статистикалық кестенің табиғи жалғасы болып кез-келген кестенін мәліметтерін график түрінде бейнелеуге мүміндік береді.

Статистикалық график - берілген сандық көрсеткштердің мазмұнын геометриялық сызықтар, нүктелер және фигуралар арқылы бейнелеу немесе географиялық картосхемалар арқылы көрнекті түрде кескіндеу үшін салынған сурет.

Статистикалық график арқылы сандық көрсеткіштердің өсуін немесе кемуін, олардын өзара байланыстылығын. заңдылығын анықтау үшін, оның алдына қойған мақсатына көңіл аударып, негізгі талаптарын орындау қажет: 1) графикте көрсетілген статистикалық мәліметтер айқын шындықты бейнелеуі керек; 2) графиктің құрылымы көңіл аударарлықтай көрнекті, түсінікті болуы және жеңіл оқылуы тиіс. мүмкіншілігінше көркем бейнеленгені дұрыс; 3) графиктегі бейнеленген көрсеткіштердің мәні мен мазмұнына байланысты оның толық аты, орны, уақыт мерзімі және шартты белгілері көрсетілуі тиіс.

Графикалық әдіс мәліметтерді көрнекті түрде көрсетіп қана қоймай, сол көрсеткіштерге талдау жасауға, яғни жетістіктері мен кемшіліктерін анықтауға және қорытындылауға пайдаланылады.

Геометриялык белгілердің қолданылуына қарай графиктер нүктелі және сызықты болып екіге бөлінеді.

Нүктелі график деп график негізінің жиынтықтары нүкте ретінде. ал сызықтық график деп сызықтардын колданылуына байланысты болатын жол-жолды, төрт бұрышты, шеңбер тәріздес және т. б. түрінде берілгендерін айтамыз. Кейбір кездерде графиктер геометриялық емес фигуралармен (әр түрлі суреттермен: көмескі, бұлдыр кескіндермен) белгіленеді. Мұндай графиктердің түрлсрін бейнелі график деп атайды.

Сандық мәліметтерді график арқылы бейнелеу үшін, алдымен оның масштабын тандап алуымыз кажет, содан кейін оған шкаласын түсіреміз. Масштаб (мөлшер) деп графикке түсірілетін сандық шаманы шартты өлшеп бірлігіне аустыруды айтамыз. График немесе масштаб шкаласы деп әрбір статистикалық сандық көрсеткіштерді белгілі бір межемен көрсететін жеке нүктелер мен сызықшаларды атайды.

Статистикалық графикте сызылуына қарай түзу сызықты (түзу сызылған сызықтың сактиметрге немесе миллиметрге бөлінуі) және қисық сызықты (шеңбердің 360 градусқа бөлінуі) масштаб шкаласы қолданылады. Сондай-ақ, масштаб шкаласына қарай біркелкі және біркелкі емес болып екі түрге бөлінеді. Біркелкі немесе арифметикалық масштаб шкаласы дегеніміз, әрбір белгілген белгінің сандық мәніне пропорционалды сәйкес екендігін көрсету. Және ол статистикада жиі қолданылады.

Біркелкі емес масштаб шкаласы деп әрбір белгіленген белгінің сандық мәнге сәйкес емес екендігін көрсетуді айтамыз,

5. 2 Графиктік әдістің негізгі түрлері.

Статистикада графиктік әдіс төмендегі мәселерді шешуде қолданылады: 1) статистикалық көрсеткіштерді салыстыру; 2) зерттелетін жиынтықтың құрамы мен құрылымын сиппаттау; 3) уақыт мерзіміне сәйкес құбылыстағы болған өзгерістердің өсіңкілігін бақылау; 4) құбылыстардың өзара байланыстылығын білу; 5) кеңістіктегі орналасуын және таратпалық дәрежесін

анықтау үшін.

Жоғарыда көрсетілген мақсаттарына сай және кеңістіктің бағытына. байланысты графикалық әдіс диаграмма және картограмма болып негізгі екі түрге бөлінеді. Сонымен қатар сәтіне, міндетіне қарай графиктік әдіск, картодиаграмма да

қолданылады.

Графиктік әдістің ішіндегі ең жиі колданылатын және кен тараған түрі - диаграмма - (diagramma) - грек сөзі. Ол бейне, сурет, сызба деген мағынаны білдіреді.

Бұл - статистикалық сандық көрсеткіштердің қарымқатынас мөлшерін көрнекті түрде көрсететін графикалық сурет немесе геометриялық фигуралар жүйесі арқылы бейнелетін сызық. Диаграмманы құру үшін жазықтықтар мен сызықтар, ал кейде геометриялық денелер пайдаланылады. Осыған сәйкес

диаграммалар бағаналы, сызықты, шаршылы, шеңберлі, секторлы және фигуралы болып бөлінеді (1 тіркеме) .

Бағаналы диаграммада салыстырылып отырған әрбір бағана жеке зерзатты немесе уақыт мерзімдері бейнелейді. Мұны құрастыру кезінде әрбір бейнеленген көрсеткіштердің екі бірдей ал биіктігі сандық мәліметтеріне байланысты әр түрлі, бірақ масштабтары біркелкі болуы қажет.

Құрылымды диаграмма статистикалық жинақтардың құрамын салыстыру үшін қолданылады. Оның көрсеткіштері жалпы жиынтықтың бөлшектерінің үлесін, яғни оның бірнеше бөлшектерге бөлінуін бейнелейді, және сандық көрсеткіштері накты немесе процент түрінде беріледі.

Шаршылы диаграмманың бағаналы немесе жолды диаграммалардан айырмашылығы, мұнда бейнелеуге құбылыстын көлем мөлшері алынады. Ол үшін алдымен сандык көрсеткіштердің шаршы түбірден шығатын мәнін тауып алу қажет.

Шеңберлі диаграмма деп біркелкі берілген негізгі нақты шаманың өзара қарым-қатынасын шеңбер көлемі арқылы бейнелеуді айтамыз.

Секторлық диаграммада берілген мәліметтер шеңбер арқылы көрсетіледі. яғни кұрылымның салыстырмалы көрсеткіштері жиынтықтың жеке бөліктерінің үлесін бейнелейді. Мұнда сызылған шеңбердің 360 градусы 100 пайызға тең деп алынады.

Сызықтық диаграмма өсіңкілік қатарларды немесе өзара байланысты көрсеткіштерді көрнекті бейне арқылы көрсету үшін қолданылады. Мұнда көрсетілген өсіңкілік қатардың көрсеткіштері үзіліссіз сызық түрінде бейиеленеді.

5. 5 Картограмма және картодиаграмма.

Картограмма немесе статистикалық карта деп, кестеде көрсетілген көрсеткіштер жиынтықтарын көрнекті түрде әр түрлі белгілері арқылы жеке бейнелеуді, яғни экономикалық -географиялық бірліктері (ауыл, аудан, облыс, мемлекет) бойынша кұбылыстарды, процестерді, өзгерістерді түрлі-түсті бояулар арқылы контурлы картада көрсету жолдарын айтады.

Картограмма құрылыстық мәніне, қолданылуына қарай бедерлі және нүктелі болып екі түрге бөлінеді. Жиі қолданылатыны бедерлі түрі, оны кейде белгілі бір фон үстіндегі бедер деп те атайды, көрсеткіштердің мөлшері артқан сайын сызықтардың бояуы қоюлана түседі.

Нүктелі картограммада графиктік бейнелеу белгілері нүкте арқылы беріледі және әрбір түсірілген нүкте сол берілген көрсеткіштердің белгілі бір сандық бірлігі болып есептелінеді.

Картодиаграмма географиялық контурлы картаға әр түрлі белгілер арқылы диаграммалар түсіру деген ұғымды білдіреді. Түсірілген бейнелеріне байланысты картодиаграмма бағаналы, тік бұрышты, шаршылы және шеңберлі болып төртке бөлінеді. Сандық көрсеткіштеріне байланысты көрсетілген түрлі белгілердің көлемдері өзгеріп отырады.

ӨЗГЕРМЕНІҢ КӨРСЕТКІШТЕРІ

Статистикалық өзгермеге түсінік және өзгерменің өрісі.

Статистикалық өігерме деп жиынтық бірліктердің белгілеріне түрлі себептердің әсер етуінен болған сандық өзгерісті айтады. Мұны бір белгінің сан мөлшерінің өзгермелілігі, кұбылмалығы, деп айтуға да болады.

Көрсеткіштер жүйесінің ауытқу шамасының қаншалықты екенің анықтау үшін өзгерменің негізгі көрсеткіштері есептеледі. Олар мыналар өзгерменің өрісі орташа сызықтық ауытқу, шашырандылық (дисперсия), орташа шаршылық ауытқу және өзгерменің коэффициенті. Коэффициснттен бөлек өзіерменің басқа көрсеткіштері сол берілген белгілердің өлшем бірлігімен өлшенеді.

Статистикалық сандық қатардың негізгі көрсеткіштерінің ішіндегі ең жай түрі, яғни белгілердің бір-бірінен сандық шамамен қаншаға өзгергендігін көрсететін көрсеткіш өзгерменің өрісі болып саналады.

Өзгерменің өрісі деп сандық қатар белгілерінің ең үлкен және ең кіші мән шамаларының арасындағы айырмашылықты айтады. Ол осы екі шеткі шаманың айырмасын көрсетеді. Статистикада өзгерменің өрісі R - әрпімен белгіленеді және төмендегі формула арқылы есептеледі:

мұнда X _көп - сандық қатар белгілерінің үлкен мәні;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.