Пациенттерді тамақтандыру

1. Тамақтану дегеніміз не?
2. Емдік тамақтану.
3. Тамақты тарату.
4. Жасанды тамақтану.

Тамақтану — тірі ағзаның негізі физиологиялық қажеттілігінің бірі болып табылады. Азықпен адам жалпы тіршілікке қажетті белок, май, көмірсутегі, минералды тұз, су, витаминдер мен тканьдарды қалпына келтіруге, энергия шығынын және ағзаның қажеттерін толтыруға арналған басқа да заттар алады. Осы заттардың барлығы күрделі алмасу үрдісіне қатысады. Ақуыздар, көмірсулар, майлар ағзаны энергиямен қамтамасыз етуде басты қызмет атқарады. Метаболизм үрдісі кезінде ақуыздан, майдан, көмірсулардан энергия бөлінеді, олар құнарлықпен өлшенеді (калория)
Ақуыздар — тірі клеткалардың негізі, олар ферменттер мен гормондардың құрамына кіреді, тыныс алуға, бұлшық еттердің жиырылуына және босаңсуына қатысады, ағзаны микробтар мен вирустардан қорғайды. Ақуыздар жануар тағамдарының (сүт, ет балық), және өсімдіктердің (нан, жарма, бұршақ) құрамында кездеседі.
Майлар — ағзаның негізгі энергия көзі болып табылады. Клеткалық мембраналардың, нерв тіндерінің негізгі құраушысы. Майлар арқылы ағзаға А, Д, Е дәрумеңдері ауыстырылмайтын май қышқылдары, лецитин сияқты тіршілігіне қажетті заттар түсіп отырады. Майлар кейбір минералды заттар мен майда еритін дәрумендердің ішек арқылы сіңірілуін қамтамасыз етеді. Майлы тіндер - энергиялық заттардың белсенді қоры. Қазіргі кезде экономикасы дамыған елдерде тамақ өнімдеріне жануар майлары көп мөлшерде қолданылады.
Көмірсулар — тамақтану мәзірінің негізгі бөлігін құрайды және оның энергия қүндылығының 50-60 % қамтамасыз етеді. Олар ақуыздар мен майлардың қалыпты алмасуы үшін қажет. Көмірсулар негізі өсімдік тағамдарында болады.Талшықтар, пектиндер, гемцеллюлозалар ішекте қорытылмайды және энергияны аз мөлшерде бөледі. Көмірсуға тәуліктік қажеттілік дені сау 18-30 жастағы ерлер мен әйелдерде 360 және 300 гр, немесе 1 кг қалыпты дене салмағына 5 гр. Көмірсулардың жалпы мөлшерінің 80 % жуығы крахмалдың (дәнді тағамдар, бұршақ, картоп), 15 % -жеңіл қорытылатын жай көмірсулардың, оның ішінде қант және құрамында қанты бар тағамдардың, 5 % - тағамдық талшықтардың (жеміс-жидектер, дәндер) үлесіне жатады.
Диетаны дені сау адам мен пациенттің тамақтану тәртібін анықтау деген кең ұғымда түсіндіріледі (тамақтың сапасы, мөлшері, тамақтану уақыты).
Диетотерапия — тамақтануды емдік мақсатта қолдану. Ол емдеу барысының құрамдас бөлшегі.
Емдік тамақтану — пациенттің тағамдық заттарға физиологиялық қажеттілігін қамтамасыз етеді және пациенттің патологиялық механизмдеріне әсер етеді. Емдік тамақтанудың міндеттері — бұзылған зат алмасуды қалпына келтіру және ауру ағымына терапиялық әсер ету.