Сенімхат және оның түрлері
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
І.ТАРАУ. СЕНІМХАТ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ
1.1 Сенімхатқа түсінігі... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Сенімхаттың жасалу жолдары және түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.3 Сенімхаттың мерзімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
1.4. Сенімхаттың куәландырылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
1.5 Сенімхаттың нысаны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
І.ТАРАУ. СЕНІМХАТ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ
1.1 Сенімхатқа түсінігі... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Сенімхаттың жасалу жолдары және түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.3 Сенімхаттың мерзімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10
1.4. Сенімхаттың куәландырылуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12
1.5 Сенімхаттың нысаны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
КІРІСПЕ
Азаматтық құқықты зерттемес бұрын азаматтық құқық пәнін анықтап, басқаша айтқанда, мұның пәні не екенін белгілеп алуға тиістіміз. Ал азаматтық құқықтың пәнін анықтаудың өзі оңай шаруа емес. Өйткені, азаматтық құқықпен реттелетін қоғамдық қатынастар ауқымы өте кең де сан қырлы.
Құқық жүйесі іштей құқық салаларына бөлінетіндігі белгілі. Әдетте құқықтың қандай салаға жататындығын анықтау үшін оның пәні мен құқықтық реттеу әдістемесі қолданылады. Дәл осы пән мен әдістеме арқылы азаматтық құқықты Қазақстан Республикасының басқа құқық салаларынан аражігін айыра отырып, сонымен бірге оның салалық ерекшеліктерін де айқындауға болады.
Қазақстан Республикасы азаматтық құқығының пәнін тауар-ақша қатынастары және қатысушылардың теңдігіне негізделген өзге де мүліктік қатынастар, сондай-ақ мүліктік қатынастарға байланысты мүліктік емес жеке қатынастар құрайды.
Азаматтық құқық нормаларының талаптарына сәйкес туындайтын және бұл нормаларға тәуелді болатын жақтар арасындағы қатынастар азаматтық құқық қатынастары деп аталады.
Адамдар өз өмірінде және әрекет үстінде үнемі әрқилы азаматтық құқық қатынастарға араласып жүргенімен, өздерінің әрекеттерінің заң жөніндегі сипатын көбінесе ескере бермейді. Мысалы, қайсыбір затты болсын сатып алуда сатушы мен алушының арасында осындай қатынас туындайды. Азаматтық кодексте көрсетілген сату – сатып алу мәмілесінен туындайтын өте күрделі құқықтық қатынастар пайда болады. Бұл мәміле бойынша сатып алушы белгілі бір сомада ақша төлеуге міндетті, ал сатушы сатқан затты сатып алушының меншігіне беруге немесе сол затында сапасы жағынан бір кемшілігі немесе сан жағынан кемістігі болса, онда оны басқа затпен ауыстыруға, толықтыруға, әйтпесе алған ақшасын қайтарып беруге міндетті және т.с.с.
Заңды тұлғалардың барлық істері де нақ жаңағыдай азаматтық құқық қатынасы ретімен жүзеге асады. Өндіріс жабдықтарын тапсыру, өнімдерді сату, банк арқылы есеп айыру – осылардың бәрі де құқық қатынасын тудырады, яғни осылардың бәрінің де заң арқылы белгілі салдары болады.
Құқық қытынастарын сөз еткенде, оны талдағанда біз алдымен оның құрамдас элементтерін айқындап алуымыз қажет. Әрбір құқық қатынастарында қатынастың субъектілері деп аталатын қатысушылары болады. Азаматтық құқық қатынастарының субъектілері: жеке тұлға, заңды тұлғалар, әкімшілік – аумақтық бөліністер, сондай-ақ мемлекет болып табылады.
Бір адамның (сенім берушінің) өз атынан өкілдік ету үшін екінші адамға (сенім білдірген) берген жазбаша уәкілдігі сенімхат деп танылады (АК-тің 167-бабының 1-тармағы).
Сенімхатты пайдалану кезінде "уәкілдік" және "өкілетті" деген терминдерді ажырата білу керек. Уәкілдік дегеніміз өкілдің өкілдік беруші атынан іс-әрекетке қатынасуы, ал өкілеттік өкілдік беруші үшін өкілдің жасауға құқылы әрекеттерінің шеңбері болып табылады.
Заң жағынан қарағанда сенімхат беру — біржақты мәміле, яғни бұл өкілеттікті беру үшін бір тараптың өкілдік берушінің ерік білдіруі қажет және жеткілікті, соңдықтан да өкілдің келісімі талап етілмейді.
Заң сенімхаттың жазбаша түрін міндетті түрде сақтауды талап етеді.
Азаматтық құқықты зерттемес бұрын азаматтық құқық пәнін анықтап, басқаша айтқанда, мұның пәні не екенін белгілеп алуға тиістіміз. Ал азаматтық құқықтың пәнін анықтаудың өзі оңай шаруа емес. Өйткені, азаматтық құқықпен реттелетін қоғамдық қатынастар ауқымы өте кең де сан қырлы.
Құқық жүйесі іштей құқық салаларына бөлінетіндігі белгілі. Әдетте құқықтың қандай салаға жататындығын анықтау үшін оның пәні мен құқықтық реттеу әдістемесі қолданылады. Дәл осы пән мен әдістеме арқылы азаматтық құқықты Қазақстан Республикасының басқа құқық салаларынан аражігін айыра отырып, сонымен бірге оның салалық ерекшеліктерін де айқындауға болады.
Қазақстан Республикасы азаматтық құқығының пәнін тауар-ақша қатынастары және қатысушылардың теңдігіне негізделген өзге де мүліктік қатынастар, сондай-ақ мүліктік қатынастарға байланысты мүліктік емес жеке қатынастар құрайды.
Азаматтық құқық нормаларының талаптарына сәйкес туындайтын және бұл нормаларға тәуелді болатын жақтар арасындағы қатынастар азаматтық құқық қатынастары деп аталады.
Адамдар өз өмірінде және әрекет үстінде үнемі әрқилы азаматтық құқық қатынастарға араласып жүргенімен, өздерінің әрекеттерінің заң жөніндегі сипатын көбінесе ескере бермейді. Мысалы, қайсыбір затты болсын сатып алуда сатушы мен алушының арасында осындай қатынас туындайды. Азаматтық кодексте көрсетілген сату – сатып алу мәмілесінен туындайтын өте күрделі құқықтық қатынастар пайда болады. Бұл мәміле бойынша сатып алушы белгілі бір сомада ақша төлеуге міндетті, ал сатушы сатқан затты сатып алушының меншігіне беруге немесе сол затында сапасы жағынан бір кемшілігі немесе сан жағынан кемістігі болса, онда оны басқа затпен ауыстыруға, толықтыруға, әйтпесе алған ақшасын қайтарып беруге міндетті және т.с.с.
Заңды тұлғалардың барлық істері де нақ жаңағыдай азаматтық құқық қатынасы ретімен жүзеге асады. Өндіріс жабдықтарын тапсыру, өнімдерді сату, банк арқылы есеп айыру – осылардың бәрі де құқық қатынасын тудырады, яғни осылардың бәрінің де заң арқылы белгілі салдары болады.
Құқық қытынастарын сөз еткенде, оны талдағанда біз алдымен оның құрамдас элементтерін айқындап алуымыз қажет. Әрбір құқық қатынастарында қатынастың субъектілері деп аталатын қатысушылары болады. Азаматтық құқық қатынастарының субъектілері: жеке тұлға, заңды тұлғалар, әкімшілік – аумақтық бөліністер, сондай-ақ мемлекет болып табылады.
Бір адамның (сенім берушінің) өз атынан өкілдік ету үшін екінші адамға (сенім білдірген) берген жазбаша уәкілдігі сенімхат деп танылады (АК-тің 167-бабының 1-тармағы).
Сенімхатты пайдалану кезінде "уәкілдік" және "өкілетті" деген терминдерді ажырата білу керек. Уәкілдік дегеніміз өкілдің өкілдік беруші атынан іс-әрекетке қатынасуы, ал өкілеттік өкілдік беруші үшін өкілдің жасауға құқылы әрекеттерінің шеңбері болып табылады.
Заң жағынан қарағанда сенімхат беру — біржақты мәміле, яғни бұл өкілеттікті беру үшін бір тараптың өкілдік берушінің ерік білдіруі қажет және жеткілікті, соңдықтан да өкілдің келісімі талап етілмейді.
Заң сенімхаттың жазбаша түрін міндетті түрде сақтауды талап етеді.
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. «Қазақстан Республикасының Конституциясы» 30.08.1995ж. (өзгертулер мен толықтырулар 07.10.98ж.) Алматы: Жеті-Жарғы.
2. «Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі». Жалпы, Ерекше бөлімдері. Алматы, Юрист, 2003 ж.
3. «Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексы», Алматы, 1999ж.
4. Төлеуғалиев Ғ. «Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы», оқулық, Алматы, 1999 ж.
5. Жайлин Ғ.А. «Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы», Ерекше бөлім. 1-2 томдар, Алматы, 2003 г.
6. А.К.Лепесова. «Азаматтың құқығы» Алматы 2002ж
7. Төлеуғалиев Ғ. «Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы», оқулық, Алматы, 2001 ж.
8. Е.О.Егембердиев. «Қ.Р. азаматтық іс жүргізу құқығы». Астана 2006ж
9. Омар Бауыржан Мұсаханұлы. «Азаматтық құқықтық қатынастар». Түркістан 2012ж
10. Ашитов «Қ.Р.азаматтық құқығы»Алматы 200ж
1. «Қазақстан Республикасының Конституциясы» 30.08.1995ж. (өзгертулер мен толықтырулар 07.10.98ж.) Алматы: Жеті-Жарғы.
2. «Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі». Жалпы, Ерекше бөлімдері. Алматы, Юрист, 2003 ж.
3. «Қазақстан Республикасының Азаматтық іс жүргізу кодексы», Алматы, 1999ж.
4. Төлеуғалиев Ғ. «Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы», оқулық, Алматы, 1999 ж.
5. Жайлин Ғ.А. «Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы», Ерекше бөлім. 1-2 томдар, Алматы, 2003 г.
6. А.К.Лепесова. «Азаматтың құқығы» Алматы 2002ж
7. Төлеуғалиев Ғ. «Қазақстан Республикасының Азаматтық құқығы», оқулық, Алматы, 2001 ж.
8. Е.О.Егембердиев. «Қ.Р. азаматтық іс жүргізу құқығы». Астана 2006ж
9. Омар Бауыржан Мұсаханұлы. «Азаматтық құқықтық қатынастар». Түркістан 2012ж
10. Ашитов «Қ.Р.азаматтық құқығы»Алматы 200ж
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
І-ТАРАУ. СЕНІМХАТ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ
1.1 Сенімхатқа түсінігі...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 5
1.2 Сенімхаттың жасалу жолдары және түрлері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.3 Сенімхаттың
мерзімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..10
1.4. Сенімхаттың
куәландырылуы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 12
1.5 Сенімхаттың
нысаны ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .13
ҚОРЫТЫНДЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..19
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
КІРІСПЕ
Азаматтық құқықты зерттемес бұрын азаматтық құқық пәнін анықтап,
басқаша айтқанда, мұның пәні не екенін белгілеп алуға тиістіміз. Ал
азаматтық құқықтың пәнін анықтаудың өзі оңай шаруа емес. Өйткені, азаматтық
құқықпен реттелетін қоғамдық қатынастар ауқымы өте кең де сан қырлы.
Құқық жүйесі іштей құқық салаларына бөлінетіндігі белгілі. Әдетте
құқықтың қандай салаға жататындығын анықтау үшін оның пәні мен құқықтық
реттеу әдістемесі қолданылады. Дәл осы пән мен әдістеме арқылы азаматтық
құқықты Қазақстан Республикасының басқа құқық салаларынан аражігін айыра
отырып, сонымен бірге оның салалық ерекшеліктерін де айқындауға болады.
Қазақстан Республикасы азаматтық құқығының пәнін тауар-ақша қатынастары
және қатысушылардың теңдігіне негізделген өзге де мүліктік қатынастар,
сондай-ақ мүліктік қатынастарға байланысты мүліктік емес жеке қатынастар
құрайды.
Азаматтық құқық нормаларының талаптарына сәйкес туындайтын және бұл
нормаларға тәуелді болатын жақтар арасындағы қатынастар азаматтық құқық
қатынастары деп аталады.
Адамдар өз өмірінде және әрекет үстінде үнемі әрқилы азаматтық құқық
қатынастарға араласып жүргенімен, өздерінің әрекеттерінің заң жөніндегі
сипатын көбінесе ескере бермейді. Мысалы, қайсыбір затты болсын сатып алуда
сатушы мен алушының арасында осындай қатынас туындайды. Азаматтық кодексте
көрсетілген сату – сатып алу мәмілесінен туындайтын өте күрделі құқықтық
қатынастар пайда болады. Бұл мәміле бойынша сатып алушы белгілі бір сомада
ақша төлеуге міндетті, ал сатушы сатқан затты сатып алушының меншігіне
беруге немесе сол затында сапасы жағынан бір кемшілігі немесе сан жағынан
кемістігі болса, онда оны басқа затпен ауыстыруға, толықтыруға, әйтпесе
алған ақшасын қайтарып беруге міндетті және т.с.с.
Заңды тұлғалардың барлық істері де нақ жаңағыдай азаматтық құқық
қатынасы ретімен жүзеге асады. Өндіріс жабдықтарын тапсыру, өнімдерді сату,
банк арқылы есеп айыру – осылардың бәрі де құқық қатынасын тудырады, яғни
осылардың бәрінің де заң арқылы белгілі салдары болады.
Құқық қытынастарын сөз еткенде, оны талдағанда біз алдымен оның
құрамдас элементтерін айқындап алуымыз қажет. Әрбір құқық қатынастарында
қатынастың субъектілері деп аталатын қатысушылары болады. Азаматтық құқық
қатынастарының субъектілері: жеке тұлға, заңды тұлғалар, әкімшілік –
аумақтық бөліністер, сондай-ақ мемлекет болып табылады.
Бір адамның (сенім берушінің) өз атынан өкілдік ету үшін екінші адамға
(сенім білдірген) берген жазбаша уәкілдігі сенімхат деп танылады (АК-тің
167-бабының 1-тармағы).
Сенімхатты пайдалану кезінде "уәкілдік" және "өкілетті" деген
терминдерді ажырата білу керек. Уәкілдік дегеніміз өкілдің өкілдік беруші
атынан іс-әрекетке қатынасуы, ал өкілеттік өкілдік беруші үшін өкілдің
жасауға құқылы әрекеттерінің шеңбері болып табылады.
Заң жағынан қарағанда сенімхат беру — біржақты мәміле, яғни бұл
өкілеттікті беру үшін бір тараптың өкілдік берушінің ерік білдіруі қажет
және жеткілікті, соңдықтан да өкілдің келісімі талап етілмейді.
Заң сенімхаттың жазбаша түрін міндетті түрде сақтауды талап етеді.
І-ТАРАУ. СЕНІМХАТ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ
1.1 Сенімхатқа жалпы түсінік
Сенімхат – белгілі бір тұлғаның өз өкілеттігі мен құқын екінші бір
тұлғаға берілгенің жазбаша растайтын іс қағазының бір түрі. Сенімхат нақты
бір мәселені (көбінесе мүліктік сипаттағы) үшінші бір тұлғамен шешу
мақсатында беріледі.
Сенімхат сенім білдірілген тұлғаға сенім білдіруші атынан (кәсіпорын,
азамат) қандай да бір іс-әрекетті асыруға құқық беретін, олардың өзара
келісімін куәландыратын құжат. Сенімхат мекеме атынан да, жеке адам атынан
да беріледі. Ол мекеме атынан мәміле жасауға, материалдық құндылықтар мен
ақша алуға немесе басқа да түрлі әрекеттер жасауға сенім білдіріп, құқық
береді. Ресми сенімхаттар мекеме бланкіне рәсімделеді.
Сенімхат мекеме атынан берілсе, арнаулы бланкке жазылады да, мекеме
басшысының қолы мен мөрі басылады.
Егер сенімхат жеке адам тарапьшан берілсе, сенімхат иесінің аты-жөні,
құжатының аты мен нөмірі жазылып, колы қойылады. Төменгі жағына мекеме
басшысы не нотариус сенімхат иесінін қолын растап, мөр басады.
Сенімхат кез-келген төлем түрлерін, атап айтқанда жалақы, жәрдемақы,
стипендия, зейнетақы алу үшін, ақшалай сондай-ақ заттай
корреспонденцияларды алу үшін, мүлікті ортақ пайдалану, транспорт
құралдарын иемдену, мұрагерлік құқы туралы куәлік алу үшін т.б. толып
жатқан жағдайларда беріледі.
Сенімхат куәлігін жеке, тұлғаның ауызша арызы негізінде мекеме басшысы
бере алады. Мекеме басшысы сенімхат беруші және алушы адамдардың жеке басын
куәландыратын құжаттарын тексеру арқылы олардың ақиқаттығына көз жеткізуге
тиіс.
Ұйым жетекшісі сенімхат берушіге сенімхат алушының өз өкілеттігін
сенімхат арқылы басқа бір адамға беруге құқы бар екендігін және сенімхат
беруші жазбаша арыз беру арқылы сенімхаттың күшін жойдыруға құқы бар
екендігін ескертуі қажет.
Сенімхат 1 дана болып дайындалады. Сенімхат мазмұнына мыналар кіреді:
• құжат аты;
• жазылған жері мен уақыты;
• сенімхат берушінің және сенімхат алушының тегі, аты-жөні, мекен-жайы
қоса көрсетілген негізгі мәтін.
• Ұйым мөрі басылған, жазылғандарды растайтын жазба.
Құжат аты мен мәтін жоғарыда айтылған ережелерге сәйкес жазылады.
Сенімхат А4 форматты қағазға қолмен жазылады я болмаса жазба машинкасы
арқылы да компьютерлік жолмен де теріледі. Мәтінде түзетілген, өшірілген я
қосымша жазылған сөздер болмауы керек. Мұндайлар болған жағдайда олардың
әрқайсына түсініктеме жазылып (“өшірілген сөз оқылмайды”, “түзетілген
дұрыс” сияқты), оған сенімхат беруші де, сенімхат да өз қолдарын қоюлары
қажет[1].
Төлемақы алу үшін берілген сенімхаттардың жарамдылығы – 3 ай;
Мүлікті пайдалану үшін берілетін сенімхаттардыөң жарамдылығы – 3 жыл; Егер
пайдалануға берілген сенімхатта жарамдылық мерзімі көрсетілмесе, ол қол
қойылған күннен бастап 1 жылға дейінгі мерзімде өз күшінде болады.
Сенімхаттардағы жарамдылық мерзімі әрқашан жазбаша жазылуы керек.
Сенімхатқа қол құжаттың түпнұсқа екенің куәландырушы адамның қатысумен ғана
қойылады. Құжат мәтінін сенімхат алушыға куәландырушы тұлға немесе сенімхат
беруші адам дауыстап оқып беруге тиіс.
Құжат дайындалғаннан кейін, сенімхат беруші тұлғаның қолына беріледі, я
оның өтініші бойынша сенімхат алушыға беріледі я жіберіледі.
Ұйым басшысы мынадай жағдайларда сенімхатты куәландырмайды:
• егер сенімхат өз атынан емес туысқаның я басқа бір адамның атынан
берілсе, сол сияқты сенімхат өз атына емес туысқанының, я басқа бір адамның
атына берілсе;
• егер сенімхат мазмұнында айтылғандар заңға қайшы келсе;
• егер сенімхаттағы даталар жазбаша жазылмаса.
Сенімхаттың мазмұндық-құрылымдық жүйесі :
-құжат атауы;
- күні, айы, жылы, мекен-жайы ;
- сенімхат беруші туралы толық мәлімет (аты-жөні, мекен-жайы, жеке куәлік
нөмірі);
-сенім білдірілетін тұлға туралы толық мәлімет (аты-жөні, мекен-жайы, жеке
куәлік нөмірі);
- алынғат заттың атауы (егер ақша болса, көлемі санмен де, жазбаша да
көрсетіледі);
- қайтарылатын нақты уақыты;
- қайтара алмаған жағдайдағы шарты;
- нотариалдық мекеме мөрі.
Сенімхат берілетін жағдайлар:
Сенімхат кез-келген төлем түрлерін, атап айтқанда жалакы, жәрдемақы,
стипендия, зейнетақы алу үшін, сондай-ақ заттай корреспонденцияларды алу
үшін, мүлікті ортақ пайдалану, транспорт құралдарын иемдену, мүрагерлік
күкык туралы куәлік алу үшін т. б. толып жатқан жағдайларда беріледі.
Сенімхат 1 дана болып дайындалады
Төлемақы алу үшін берілген сенімхаттардың жарамдылығы - 3 ай.
Мүлікті пайдалану үшін берілетін сенімхаттардың жарамдылығы - 3
жыл.
Жарамдылық мерзімі жазбаша жазылуы керек[2].
1.2 Сенімхаттың жасалу жолдары және түрлері
Жоғарыда айтылғандай, бір адамның (сенім берушінің) өз атынан өкілдік
ету үшін екінші адамға (сенім білдірген) берген жазбаша уәкілдігі сенімхат
деп танылады (АК-тің 167 бабының 1-тармағы).
Сенімхатты пайдалану кезінде уәкілдік және өкілетті деген
терминдерді ажырата білу керек. Уәкілдік дегеніміз өкілдің өкілдік беруші
атынан іс-әрекетке қатынасуы, ал өкілеттік – өкілдік беруші үшін өкілдің
жасауға құқылы әрекеттерінің шеңбері болып табылады.
Заң жағынан қарағанда сенімхат беру – біржақты мәміле, яғни бұл
өкілеттікті беру үшін бір тараптың өкілдік берушінің ерік білдіруі қажет
және жеткілікті, сондықтан да өкілдің келісімі талап етілмейді.
Заң сенімхаттың жазбаша түрін міндетті түрде сақтауды талап етеді.
Сонымен бірге мәміле жасауға берілетін сенімхат нотариалды жолмен
куәландырылады (АК-тің 167-бабының 2-тармағы). Сенім ауытыру жөнінде
берілген сенімхаттың қолданылу мерзімі куәландырылуы ол негізгі алынып
берілген алғашқы сенімхаттың қолданылу мерзімінен аспауы керек (АК-тің 169-
бабының 3-тармағы).
Өкілдік беруші қайсыбір құқық өкілеттігін өкілге тапсырарда оның
мерзімін шектеп, белгілі бір уақыт аралығын көрсетеді. Сондықтан сенімхат –
әр кезде де мерзімді құжат. Азаматтық кодекстің 168-бабына сәйкес сенімхат
үш жылдан аспайтын мерзімге берілуі мүмкін. Егер сенімхатта неғұрлым ұзақ
мерзім көрсетілсе, ол үш жыл бойы, ал егер қолдану мерзімі көрсетілмесе, -
берілген күннен бастап бір жыл бойы жарамды болады. Егер сенімхаттың
берілген күні көрсетілмесе, ол жарамсыз деп танылады.
Өкілдің алған өкілеттігінің көлемі мен мазмұнына орай сенімхаттың үш
түрі болады: а) бас (жалпы) сенімхат, ол белгілі бір кезеңге арналып,
әртүрлі мәмілелер жасайтын өкілге беріледі; ә) арнайы сенімхат – ол бір
текті мәмілелер жасайтын өкілге беріледі (мысалы, заң кеңесшісіне сотта іс
жүргізу үшін беріледі); б) бір мәрте берілетін сенімхат – ол тек бір әрекет
жасау үшін беріледі (мысалы, поштадан алатын хатбума үшін берілетін
сенімхат).
Өзіне арнап өкілеттік құқық берілген әрекеттерді сенім алушының өзі
атқаруы тиіс. Егер алған сенімхат бойынша осылай етуге өзіне өкілеттік
құқық берілген немесе сенім берушінің мүдделерін қорғауға жағдайлардың
салдарынан осылай етуге мәжбүр болған ретте ғана ол сенімхат бойынша әрекет
етуді басқа біреуге сенім ауысуы арқылы бере алады.
Сенім алушы өз өкілеттігін басқа біреуге сеніп тапсырғаннан кейін
өзінің сенім берушісіне бұл жөнінде білдіруге және ол адам туралы, оның
тұрағы туралы құжатті мәліметтерді хабарлауға тиіс. Бұл міндетті
орындамаса, сенім алушыға өзінің өкілеттік құқытарын сеніп тапсырған
адамның әрекеттері үшін өзінің істегені сияқты жауаптылық жүктеледі[3].
1.3 Сенімхаттың мерзімі
168-бап. Сенімхат мерзімі
1. Сенімхат үш жылдан аспайтын мерзімге берілуі мүмкін. Егер сенімхатта
неғұрлым ұзақ мерзім көрсетілсе, ол үш жыл бойы, ал егер қолдану мерзімі
көрсетілмесе, берілген күннен бастап бір жыл бойы жарамды болады.
2. Берілген күні көрсетілмеген сенімхат жарамсыз болады.
Азаматтық кодекс сенімхаттың әрекет ету шегін белгілеген. Сенімхат үш
жылға беріледі. Бірақ, егер қолдану мерзімі көрсетілмесе, берілген күннен
бастап бір жыл бойы жарамды болады. Сөйтіп сенімхатта мерзімнің болмауы
өзінің заңдық күшін жоюға алып келмейді. Дегенмен, сенімхат мерзіміне
байланысты мынаны айтуға болады, егер сенімхаттың берілген мерзімі болмауы
сенімхатты жарамсыз деп тануға алып келеді (абсолютті міндетті талап).
Бірақ шетелдерде берілген сенімхаттарға бұл талап орындалмайды. Егер мұндай
сенімхат берілген болса және ол нотариуспен куәландырылса онда ол оны
тоқтатқанға дейін қызмет етеді.
Сенім ауыстыру жөнінде берілген сенімхаттың қолданылу мерзімі
куәландырылуы ол негізгі алынып берілген алғашқы сенімхаттың қолданылу
мерзімінен аспауы керек (АК-тің 169-бабының 3-тармағы).
Өкілдік беруші қайсыбір құқық өкілеттігін өкілге тапсырарда оның
мерзімін шектеп, белгілі бір уақыт аралығын көрсетеді. Сондықтан сенімхат —
әр кезде де мерзімді құжат. Азаматтық кодекстің 168-бабына сәйкес сенімхат
үш жылдан аспайтын мерзімге берілуі мүмкін. Егер сенімхатта неғұрлым ұзақ
мерзім көрсетілсе, ол үш жыл бойы, ал егер қолдану мерзімі көрсетілмесе
берілген күннен бастап бір жыл бойы жарамды болады. Егер сенімхаттың
берілген күні көрсетілмесе, ол жарамсыз деп танылады.
Өкілдің алған өкілеттігінің көлемі мен мазмұнына орай сенімхаттың үш
түрі болады: а) бас (жалпы) сенімхат, ол белгілі бір кезеңге арналып,
әртүрлі мәмілелер жасайтын өкілге беріледі; ә) арнайы сенімхат — ол бір
текті мәмілелер жасайтын өкілге беріледі (мысалы, заң кеңесшісіне сотта іс
жүргізу үшін беріледі); б) бір мәрте берілетін сенімхат — ол тек бір заң
әрекет жасау үшін беріледі (мысалы, поштадан алатын хатбума үшін берілетін
сенімхат).
Өзіне арнап өкілеттік құқық берілген әрекеттерді сенім алушының өзі
атқаруы тиіс. Егер алған сенімхат бойынша осылай етуге өзіне өкілеттік
құқық берілген немесе сенім берушінің мүдделерін қорғауға жағдайлардың
салдарынан осылай етуге мәжбүр болған ретте ғана ол сенімхат бойынша әрекет
етуді басқа біреуге сенім ауысуы арқылы бере алады.
Сенім алушы өз өкілеттігін басқа біреуге сенім тапсырғаннан кейін
өзінің сенім берушісіне бұл жөнінде білдіруге және ол адам туралы, оның
тұрағы туралы қажетті мәліметтерді хабарлауға тиіс. Бұл міндетті
орындамаса, сенім алушыға өзінің өкілеттік құқықтарын сеніп тапсырған
адамның әрекеттері үшін өзінің істегені сияқты жауаптылық жүктеледі.
Сенімхаттың күші мынадай жағдайларда жойылады:
1) сенімхат мерзімінің өтуі;
2) сенімхатта көзделген әрекеттердің жүзеге асуы;
3) сенімхатты беруші адамның оның күшін жоюы;
4) сенімхат берілген адамның одан бас тартуы;
5) өз атынан сенімхат берген заңды тұлғаның тоқтатылуы;
6) атына сенімхат берілген заңды тұлғаның таратылуы;
7) сенімхат берген адамның қайтыс болуы, оның әрекет қабілеттілігі
жоқ, әрекет қабілеттілігі шектеулі немесе хабар-ошарсыз кетті деп танылуы;
8) сенімхат берілген азаматтың қайтыс болуы, оның ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
І-ТАРАУ. СЕНІМХАТ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ
1.1 Сенімхатқа түсінігі...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 5
1.2 Сенімхаттың жасалу жолдары және түрлері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
1.3 Сенімхаттың
мерзімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..10
1.4. Сенімхаттың
куәландырылуы ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 12
1.5 Сенімхаттың
нысаны ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .13
ҚОРЫТЫНДЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..19
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
КІРІСПЕ
Азаматтық құқықты зерттемес бұрын азаматтық құқық пәнін анықтап,
басқаша айтқанда, мұның пәні не екенін белгілеп алуға тиістіміз. Ал
азаматтық құқықтың пәнін анықтаудың өзі оңай шаруа емес. Өйткені, азаматтық
құқықпен реттелетін қоғамдық қатынастар ауқымы өте кең де сан қырлы.
Құқық жүйесі іштей құқық салаларына бөлінетіндігі белгілі. Әдетте
құқықтың қандай салаға жататындығын анықтау үшін оның пәні мен құқықтық
реттеу әдістемесі қолданылады. Дәл осы пән мен әдістеме арқылы азаматтық
құқықты Қазақстан Республикасының басқа құқық салаларынан аражігін айыра
отырып, сонымен бірге оның салалық ерекшеліктерін де айқындауға болады.
Қазақстан Республикасы азаматтық құқығының пәнін тауар-ақша қатынастары
және қатысушылардың теңдігіне негізделген өзге де мүліктік қатынастар,
сондай-ақ мүліктік қатынастарға байланысты мүліктік емес жеке қатынастар
құрайды.
Азаматтық құқық нормаларының талаптарына сәйкес туындайтын және бұл
нормаларға тәуелді болатын жақтар арасындағы қатынастар азаматтық құқық
қатынастары деп аталады.
Адамдар өз өмірінде және әрекет үстінде үнемі әрқилы азаматтық құқық
қатынастарға араласып жүргенімен, өздерінің әрекеттерінің заң жөніндегі
сипатын көбінесе ескере бермейді. Мысалы, қайсыбір затты болсын сатып алуда
сатушы мен алушының арасында осындай қатынас туындайды. Азаматтық кодексте
көрсетілген сату – сатып алу мәмілесінен туындайтын өте күрделі құқықтық
қатынастар пайда болады. Бұл мәміле бойынша сатып алушы белгілі бір сомада
ақша төлеуге міндетті, ал сатушы сатқан затты сатып алушының меншігіне
беруге немесе сол затында сапасы жағынан бір кемшілігі немесе сан жағынан
кемістігі болса, онда оны басқа затпен ауыстыруға, толықтыруға, әйтпесе
алған ақшасын қайтарып беруге міндетті және т.с.с.
Заңды тұлғалардың барлық істері де нақ жаңағыдай азаматтық құқық
қатынасы ретімен жүзеге асады. Өндіріс жабдықтарын тапсыру, өнімдерді сату,
банк арқылы есеп айыру – осылардың бәрі де құқық қатынасын тудырады, яғни
осылардың бәрінің де заң арқылы белгілі салдары болады.
Құқық қытынастарын сөз еткенде, оны талдағанда біз алдымен оның
құрамдас элементтерін айқындап алуымыз қажет. Әрбір құқық қатынастарында
қатынастың субъектілері деп аталатын қатысушылары болады. Азаматтық құқық
қатынастарының субъектілері: жеке тұлға, заңды тұлғалар, әкімшілік –
аумақтық бөліністер, сондай-ақ мемлекет болып табылады.
Бір адамның (сенім берушінің) өз атынан өкілдік ету үшін екінші адамға
(сенім білдірген) берген жазбаша уәкілдігі сенімхат деп танылады (АК-тің
167-бабының 1-тармағы).
Сенімхатты пайдалану кезінде "уәкілдік" және "өкілетті" деген
терминдерді ажырата білу керек. Уәкілдік дегеніміз өкілдің өкілдік беруші
атынан іс-әрекетке қатынасуы, ал өкілеттік өкілдік беруші үшін өкілдің
жасауға құқылы әрекеттерінің шеңбері болып табылады.
Заң жағынан қарағанда сенімхат беру — біржақты мәміле, яғни бұл
өкілеттікті беру үшін бір тараптың өкілдік берушінің ерік білдіруі қажет
және жеткілікті, соңдықтан да өкілдің келісімі талап етілмейді.
Заң сенімхаттың жазбаша түрін міндетті түрде сақтауды талап етеді.
І-ТАРАУ. СЕНІМХАТ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ
1.1 Сенімхатқа жалпы түсінік
Сенімхат – белгілі бір тұлғаның өз өкілеттігі мен құқын екінші бір
тұлғаға берілгенің жазбаша растайтын іс қағазының бір түрі. Сенімхат нақты
бір мәселені (көбінесе мүліктік сипаттағы) үшінші бір тұлғамен шешу
мақсатында беріледі.
Сенімхат сенім білдірілген тұлғаға сенім білдіруші атынан (кәсіпорын,
азамат) қандай да бір іс-әрекетті асыруға құқық беретін, олардың өзара
келісімін куәландыратын құжат. Сенімхат мекеме атынан да, жеке адам атынан
да беріледі. Ол мекеме атынан мәміле жасауға, материалдық құндылықтар мен
ақша алуға немесе басқа да түрлі әрекеттер жасауға сенім білдіріп, құқық
береді. Ресми сенімхаттар мекеме бланкіне рәсімделеді.
Сенімхат мекеме атынан берілсе, арнаулы бланкке жазылады да, мекеме
басшысының қолы мен мөрі басылады.
Егер сенімхат жеке адам тарапьшан берілсе, сенімхат иесінің аты-жөні,
құжатының аты мен нөмірі жазылып, колы қойылады. Төменгі жағына мекеме
басшысы не нотариус сенімхат иесінін қолын растап, мөр басады.
Сенімхат кез-келген төлем түрлерін, атап айтқанда жалақы, жәрдемақы,
стипендия, зейнетақы алу үшін, ақшалай сондай-ақ заттай
корреспонденцияларды алу үшін, мүлікті ортақ пайдалану, транспорт
құралдарын иемдену, мұрагерлік құқы туралы куәлік алу үшін т.б. толып
жатқан жағдайларда беріледі.
Сенімхат куәлігін жеке, тұлғаның ауызша арызы негізінде мекеме басшысы
бере алады. Мекеме басшысы сенімхат беруші және алушы адамдардың жеке басын
куәландыратын құжаттарын тексеру арқылы олардың ақиқаттығына көз жеткізуге
тиіс.
Ұйым жетекшісі сенімхат берушіге сенімхат алушының өз өкілеттігін
сенімхат арқылы басқа бір адамға беруге құқы бар екендігін және сенімхат
беруші жазбаша арыз беру арқылы сенімхаттың күшін жойдыруға құқы бар
екендігін ескертуі қажет.
Сенімхат 1 дана болып дайындалады. Сенімхат мазмұнына мыналар кіреді:
• құжат аты;
• жазылған жері мен уақыты;
• сенімхат берушінің және сенімхат алушының тегі, аты-жөні, мекен-жайы
қоса көрсетілген негізгі мәтін.
• Ұйым мөрі басылған, жазылғандарды растайтын жазба.
Құжат аты мен мәтін жоғарыда айтылған ережелерге сәйкес жазылады.
Сенімхат А4 форматты қағазға қолмен жазылады я болмаса жазба машинкасы
арқылы да компьютерлік жолмен де теріледі. Мәтінде түзетілген, өшірілген я
қосымша жазылған сөздер болмауы керек. Мұндайлар болған жағдайда олардың
әрқайсына түсініктеме жазылып (“өшірілген сөз оқылмайды”, “түзетілген
дұрыс” сияқты), оған сенімхат беруші де, сенімхат да өз қолдарын қоюлары
қажет[1].
Төлемақы алу үшін берілген сенімхаттардың жарамдылығы – 3 ай;
Мүлікті пайдалану үшін берілетін сенімхаттардыөң жарамдылығы – 3 жыл; Егер
пайдалануға берілген сенімхатта жарамдылық мерзімі көрсетілмесе, ол қол
қойылған күннен бастап 1 жылға дейінгі мерзімде өз күшінде болады.
Сенімхаттардағы жарамдылық мерзімі әрқашан жазбаша жазылуы керек.
Сенімхатқа қол құжаттың түпнұсқа екенің куәландырушы адамның қатысумен ғана
қойылады. Құжат мәтінін сенімхат алушыға куәландырушы тұлға немесе сенімхат
беруші адам дауыстап оқып беруге тиіс.
Құжат дайындалғаннан кейін, сенімхат беруші тұлғаның қолына беріледі, я
оның өтініші бойынша сенімхат алушыға беріледі я жіберіледі.
Ұйым басшысы мынадай жағдайларда сенімхатты куәландырмайды:
• егер сенімхат өз атынан емес туысқаның я басқа бір адамның атынан
берілсе, сол сияқты сенімхат өз атына емес туысқанының, я басқа бір адамның
атына берілсе;
• егер сенімхат мазмұнында айтылғандар заңға қайшы келсе;
• егер сенімхаттағы даталар жазбаша жазылмаса.
Сенімхаттың мазмұндық-құрылымдық жүйесі :
-құжат атауы;
- күні, айы, жылы, мекен-жайы ;
- сенімхат беруші туралы толық мәлімет (аты-жөні, мекен-жайы, жеке куәлік
нөмірі);
-сенім білдірілетін тұлға туралы толық мәлімет (аты-жөні, мекен-жайы, жеке
куәлік нөмірі);
- алынғат заттың атауы (егер ақша болса, көлемі санмен де, жазбаша да
көрсетіледі);
- қайтарылатын нақты уақыты;
- қайтара алмаған жағдайдағы шарты;
- нотариалдық мекеме мөрі.
Сенімхат берілетін жағдайлар:
Сенімхат кез-келген төлем түрлерін, атап айтқанда жалакы, жәрдемақы,
стипендия, зейнетақы алу үшін, сондай-ақ заттай корреспонденцияларды алу
үшін, мүлікті ортақ пайдалану, транспорт құралдарын иемдену, мүрагерлік
күкык туралы куәлік алу үшін т. б. толып жатқан жағдайларда беріледі.
Сенімхат 1 дана болып дайындалады
Төлемақы алу үшін берілген сенімхаттардың жарамдылығы - 3 ай.
Мүлікті пайдалану үшін берілетін сенімхаттардың жарамдылығы - 3
жыл.
Жарамдылық мерзімі жазбаша жазылуы керек[2].
1.2 Сенімхаттың жасалу жолдары және түрлері
Жоғарыда айтылғандай, бір адамның (сенім берушінің) өз атынан өкілдік
ету үшін екінші адамға (сенім білдірген) берген жазбаша уәкілдігі сенімхат
деп танылады (АК-тің 167 бабының 1-тармағы).
Сенімхатты пайдалану кезінде уәкілдік және өкілетті деген
терминдерді ажырата білу керек. Уәкілдік дегеніміз өкілдің өкілдік беруші
атынан іс-әрекетке қатынасуы, ал өкілеттік – өкілдік беруші үшін өкілдің
жасауға құқылы әрекеттерінің шеңбері болып табылады.
Заң жағынан қарағанда сенімхат беру – біржақты мәміле, яғни бұл
өкілеттікті беру үшін бір тараптың өкілдік берушінің ерік білдіруі қажет
және жеткілікті, сондықтан да өкілдің келісімі талап етілмейді.
Заң сенімхаттың жазбаша түрін міндетті түрде сақтауды талап етеді.
Сонымен бірге мәміле жасауға берілетін сенімхат нотариалды жолмен
куәландырылады (АК-тің 167-бабының 2-тармағы). Сенім ауытыру жөнінде
берілген сенімхаттың қолданылу мерзімі куәландырылуы ол негізгі алынып
берілген алғашқы сенімхаттың қолданылу мерзімінен аспауы керек (АК-тің 169-
бабының 3-тармағы).
Өкілдік беруші қайсыбір құқық өкілеттігін өкілге тапсырарда оның
мерзімін шектеп, белгілі бір уақыт аралығын көрсетеді. Сондықтан сенімхат –
әр кезде де мерзімді құжат. Азаматтық кодекстің 168-бабына сәйкес сенімхат
үш жылдан аспайтын мерзімге берілуі мүмкін. Егер сенімхатта неғұрлым ұзақ
мерзім көрсетілсе, ол үш жыл бойы, ал егер қолдану мерзімі көрсетілмесе, -
берілген күннен бастап бір жыл бойы жарамды болады. Егер сенімхаттың
берілген күні көрсетілмесе, ол жарамсыз деп танылады.
Өкілдің алған өкілеттігінің көлемі мен мазмұнына орай сенімхаттың үш
түрі болады: а) бас (жалпы) сенімхат, ол белгілі бір кезеңге арналып,
әртүрлі мәмілелер жасайтын өкілге беріледі; ә) арнайы сенімхат – ол бір
текті мәмілелер жасайтын өкілге беріледі (мысалы, заң кеңесшісіне сотта іс
жүргізу үшін беріледі); б) бір мәрте берілетін сенімхат – ол тек бір әрекет
жасау үшін беріледі (мысалы, поштадан алатын хатбума үшін берілетін
сенімхат).
Өзіне арнап өкілеттік құқық берілген әрекеттерді сенім алушының өзі
атқаруы тиіс. Егер алған сенімхат бойынша осылай етуге өзіне өкілеттік
құқық берілген немесе сенім берушінің мүдделерін қорғауға жағдайлардың
салдарынан осылай етуге мәжбүр болған ретте ғана ол сенімхат бойынша әрекет
етуді басқа біреуге сенім ауысуы арқылы бере алады.
Сенім алушы өз өкілеттігін басқа біреуге сеніп тапсырғаннан кейін
өзінің сенім берушісіне бұл жөнінде білдіруге және ол адам туралы, оның
тұрағы туралы құжатті мәліметтерді хабарлауға тиіс. Бұл міндетті
орындамаса, сенім алушыға өзінің өкілеттік құқытарын сеніп тапсырған
адамның әрекеттері үшін өзінің істегені сияқты жауаптылық жүктеледі[3].
1.3 Сенімхаттың мерзімі
168-бап. Сенімхат мерзімі
1. Сенімхат үш жылдан аспайтын мерзімге берілуі мүмкін. Егер сенімхатта
неғұрлым ұзақ мерзім көрсетілсе, ол үш жыл бойы, ал егер қолдану мерзімі
көрсетілмесе, берілген күннен бастап бір жыл бойы жарамды болады.
2. Берілген күні көрсетілмеген сенімхат жарамсыз болады.
Азаматтық кодекс сенімхаттың әрекет ету шегін белгілеген. Сенімхат үш
жылға беріледі. Бірақ, егер қолдану мерзімі көрсетілмесе, берілген күннен
бастап бір жыл бойы жарамды болады. Сөйтіп сенімхатта мерзімнің болмауы
өзінің заңдық күшін жоюға алып келмейді. Дегенмен, сенімхат мерзіміне
байланысты мынаны айтуға болады, егер сенімхаттың берілген мерзімі болмауы
сенімхатты жарамсыз деп тануға алып келеді (абсолютті міндетті талап).
Бірақ шетелдерде берілген сенімхаттарға бұл талап орындалмайды. Егер мұндай
сенімхат берілген болса және ол нотариуспен куәландырылса онда ол оны
тоқтатқанға дейін қызмет етеді.
Сенім ауыстыру жөнінде берілген сенімхаттың қолданылу мерзімі
куәландырылуы ол негізгі алынып берілген алғашқы сенімхаттың қолданылу
мерзімінен аспауы керек (АК-тің 169-бабының 3-тармағы).
Өкілдік беруші қайсыбір құқық өкілеттігін өкілге тапсырарда оның
мерзімін шектеп, белгілі бір уақыт аралығын көрсетеді. Сондықтан сенімхат —
әр кезде де мерзімді құжат. Азаматтық кодекстің 168-бабына сәйкес сенімхат
үш жылдан аспайтын мерзімге берілуі мүмкін. Егер сенімхатта неғұрлым ұзақ
мерзім көрсетілсе, ол үш жыл бойы, ал егер қолдану мерзімі көрсетілмесе
берілген күннен бастап бір жыл бойы жарамды болады. Егер сенімхаттың
берілген күні көрсетілмесе, ол жарамсыз деп танылады.
Өкілдің алған өкілеттігінің көлемі мен мазмұнына орай сенімхаттың үш
түрі болады: а) бас (жалпы) сенімхат, ол белгілі бір кезеңге арналып,
әртүрлі мәмілелер жасайтын өкілге беріледі; ә) арнайы сенімхат — ол бір
текті мәмілелер жасайтын өкілге беріледі (мысалы, заң кеңесшісіне сотта іс
жүргізу үшін беріледі); б) бір мәрте берілетін сенімхат — ол тек бір заң
әрекет жасау үшін беріледі (мысалы, поштадан алатын хатбума үшін берілетін
сенімхат).
Өзіне арнап өкілеттік құқық берілген әрекеттерді сенім алушының өзі
атқаруы тиіс. Егер алған сенімхат бойынша осылай етуге өзіне өкілеттік
құқық берілген немесе сенім берушінің мүдделерін қорғауға жағдайлардың
салдарынан осылай етуге мәжбүр болған ретте ғана ол сенімхат бойынша әрекет
етуді басқа біреуге сенім ауысуы арқылы бере алады.
Сенім алушы өз өкілеттігін басқа біреуге сенім тапсырғаннан кейін
өзінің сенім берушісіне бұл жөнінде білдіруге және ол адам туралы, оның
тұрағы туралы қажетті мәліметтерді хабарлауға тиіс. Бұл міндетті
орындамаса, сенім алушыға өзінің өкілеттік құқықтарын сеніп тапсырған
адамның әрекеттері үшін өзінің істегені сияқты жауаптылық жүктеледі.
Сенімхаттың күші мынадай жағдайларда жойылады:
1) сенімхат мерзімінің өтуі;
2) сенімхатта көзделген әрекеттердің жүзеге асуы;
3) сенімхатты беруші адамның оның күшін жоюы;
4) сенімхат берілген адамның одан бас тартуы;
5) өз атынан сенімхат берген заңды тұлғаның тоқтатылуы;
6) атына сенімхат берілген заңды тұлғаның таратылуы;
7) сенімхат берген адамның қайтыс болуы, оның әрекет қабілеттілігі
жоқ, әрекет қабілеттілігі шектеулі немесе хабар-ошарсыз кетті деп танылуы;
8) сенімхат берілген азаматтың қайтыс болуы, оның ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz