Тың және тыңайған жерлерді игеру (1954–1958 жж.)



Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Тың және тыңайған жерлерді игеру (1954.1958 жж.)
2. Тың игерудің салдары.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Қазіргі уақытта өз тәуелсіздігін алған Қазақстанның әлемдік қауымдастыққа кіріп, Елбасымыз – Н.Ә. Назарбаев халыққа жолдауындағы әлемдегі бәсекелестік қабілеті бойынша алдыңғы елу елдің қатарына кіру, сондай-ақ БСҰ-ға кіру алдында, дүниежүзілік тарихи дамуымен байланысы оның өткен тарихын жан-жақты үйрену мен зерттеудің қжеттілігін көрсетіп отыр. Әсіресе, мұндай қажеттілік күрделі кезеңдерге байланысты Қазақстан тарихының мұқият зерттелуі мен зерделенуін талап етуде, әрі заңды құбылыс болып отырғаны белгілі. Кеңес дәуірінің тарихнамасы әкімшілік-әміршілдік саясат салдарынан тарихи жағдайлар мен әлеуметтік жайларды теріс түсіндіріп, ақиқатты айтпай, қисынсыз теория мен тұжырымдарға жол беріп отырды. Тарихи процестерді шындыққа жанаспайтиын партиялық таптық тұрғыдан көрсету, оны маркстік-лениндік әдістеме негізінде түсіндіру осы жүйенің заңы мен тәртібіне саналды. Осының нәтижесінде Қазақстан тарихында көптеген «ақтаңдақтар» пайда болды. Солардың бірі – тың және тыңайған жерлерді игеру науқаны.
Егіс көлемінің ұлғайтылуының нәтижесінде Қазақстан 6 мәрте миллиард пұттан астам астық жинап, ел экономикасын біршама нығайтты. Тың даланың игеріліп, егіншілік айналымына қосылуы – республика халық шаруашылығының барлық саласының өндіргіш күштерін дамытуға, мәдениеті мен ғылымының өсіп-өркендеуіне қалай ықпал етті, қазақ даласына басқа да қандай өзгерістер әкелді деген сұрақ қазіргі таңда өте өзекті болып отыр.
Егеменді ел атанып, әлем жұртшылығы танып отырған Қазақстанның жер көлемін айтқанда өткен 20-ғасырдың барысында қалыптасқандай, Атыраудан Алтайға дейін созылып жатқан кең өлке деп атауға қалыптасып кеткен түсінік бар. Осы аталған аралықтың, яғни Атырау мен Алтайдың қашықтығы 3000 шақырым болса, Республикамыздың Батыс Сібір ойпатынан бастау алатын Солтүстігі мен Тянь-Шань тауларына арқа тірейтін Оңтүстік өлкесіне дейінгі ара-қашықтық 2000 шақырымға жуықтайды.
1. Жұмақаева Б. «Қахзақстан тарихы». Алматы 2010.
2. Мусин Ч. «Қазақстан тарихы». Алматы 2005.
3.Абжанов Х.Н. Сельская интеллигенция Казахстана в условиях совершенствования социализма. - Алма-Ата,1988.
4.Алексеенко А.Н. Население Казахстана. 1920-1990 гг. - Алматы,1993.
5.Асылбеков М.Х., Құдайбергенова А.И. Қазақстан халқының әлеуметтік-демографиялық жағдайы (1939-1959 жж.). - Алматы,2005.
6.Әбуов Қ. Түйе үстіне сирақ үйіткен жыл еді...//Зерде,1990. №7. 5-6 б.

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:   
Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Тың және тыңайған жерлерді игеру (1954–1958 жж.)
2. Тың игерудің салдары.
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

КІРІСПЕ

Қазіргі уақытта өз тәуелсіздігін алған Қазақстанның әлемдік
қауымдастыққа кіріп, Елбасымыз – Н.Ә. Назарбаев халыққа жолдауындағы
әлемдегі бәсекелестік қабілеті бойынша алдыңғы елу елдің қатарына кіру,
сондай-ақ БСҰ-ға кіру алдында, дүниежүзілік тарихи дамуымен байланысы оның
өткен тарихын жан-жақты үйрену мен зерттеудің қжеттілігін көрсетіп отыр.
Әсіресе, мұндай қажеттілік күрделі кезеңдерге байланысты Қазақстан
тарихының мұқият зерттелуі мен зерделенуін талап етуде, әрі заңды құбылыс
болып отырғаны белгілі. Кеңес дәуірінің тарихнамасы әкімшілік-әміршілдік
саясат салдарынан тарихи жағдайлар мен әлеуметтік жайларды теріс
түсіндіріп, ақиқатты айтпай, қисынсыз теория мен тұжырымдарға жол беріп
отырды. Тарихи процестерді шындыққа жанаспайтиын партиялық таптық тұрғыдан
көрсету, оны маркстік-лениндік әдістеме негізінде түсіндіру осы жүйенің
заңы мен тәртібіне саналды. Осының нәтижесінде Қазақстан тарихында көптеген
ақтаңдақтар пайда болды. Солардың бірі – тың және тыңайған жерлерді игеру
науқаны.
Егіс көлемінің ұлғайтылуының нәтижесінде Қазақстан 6 мәрте миллиард
пұттан астам астық жинап, ел экономикасын біршама нығайтты. Тың даланың
игеріліп, егіншілік айналымына қосылуы – республика халық шаруашылығының
барлық саласының өндіргіш күштерін дамытуға, мәдениеті мен ғылымының өсіп-
өркендеуіне қалай ықпал етті, қазақ даласына басқа да қандай өзгерістер
әкелді деген сұрақ қазіргі таңда өте өзекті болып отыр.
Егеменді ел атанып, әлем жұртшылығы танып отырған Қазақстанның жер
көлемін айтқанда өткен 20-ғасырдың барысында қалыптасқандай, Атыраудан
Алтайға дейін созылып жатқан кең өлке деп атауға қалыптасып кеткен түсінік
бар. Осы аталған аралықтың, яғни Атырау мен Алтайдың қашықтығы 3000 шақырым
болса, Республикамыздың Батыс Сібір ойпатынан бастау алатын Солтүстігі мен
Тянь-Шань тауларына арқа тірейтін Оңтүстік өлкесіне дейінгі ара-қашықтық
2000 шақырымға жуықтайды. Барша жер көлемі 2 миллион 700 мың шаршы
шақырымды қамтитын кең байтақ алқап сеңгір таулармен қоршалған, құс қанаты
талып, тұлпар тұяғы қызатын атақты Қызылқұм, Мойынқұм, бір шеті қамтылған
Қарақұм сияқты құмды аймақтар, селдір селеу мен жусан көмкерген кең құлашты
жазық далалары, еншімізге солтүстік-шығыс бөлігі тиген Каспий, Арал
теңіздері, Балқаш көлі мен жер бетін тілгілеген есепсіз көп өзендерден
тұратын су айдындары бар өлке қазақ жері болып аталғалы қай заман.

Тың және тыңайған жерлерді игеру (1954–1958 жж.)
Тың жерлердің игерілуі 1954 жылы басталды. 1954 жылы наурызда КОКП
Орталық Комитетінің пленумында Астық өндіруді арттыру, тың және тыңайған
жерлерді игеру туралы қаулы қабылданды. Тың игеру, астық өсіретін егістік
көлемін арттыру, негізінен, Орал мен Сібірде, Солтүстік Кавказ бен
Қазақстанда жүргізілді.
1954 жылы Кеңес Одағында 13,4 млн. гектар жаңа жер, оның ішінде
Қазақстанда 6,5 миллион гектар жер игерілді. 1956 жылға қарай КСРО-да
егістік көлемін 28–30 миллион гектарға жеткізу көзделді. Тың жерлерді игеру
ісі ерекше қарқынмен, асығыс түрде жүргізілді. 1955 жылы 9,4 миллион гектар
жер жыртылды. Ал жоспар бойынша 7,5 млн гектар жер жырту көзделген болатын.
Тың жерлердің игерілуі жүргізілді: 
Ақмола, Солтүстік Қазақстан; 
Қостанай, Көкшетау;
Торғай;
Павлодар облыстарында.
Тың жерлерді игеру мақсатында Қазақстанға көптеген жұмысшылар келді.
1953–1958 жылдар аралығында совхоздар мен колхоздарға 266,6 мың
механизатор, 1954 жылы Ақмола облысына тың игеру үшін 20000-ға жуық адам
келді. Тың игеруді жеделдету мақсатында көптеген шаралар қолданылды. Басқа
өңірлерден тың игеруге келгендерге көптеген материалдық жеңілдіктер
жасалды. Тың игеруге келген әр адамға 150–1000 сом аралығында бір реттік
көмек берілді. Бұдан басқа да материалдық, азық-түлік т. б. көмектер
берілді. Тың игеруге келгендер ауыл шаруашылық салығынан босатылды.
1954–1959 жылдар аралығында Қазақ КСР-де тың және тыңайған жерлерді
игеру мақсатында 20 млрд-қа жуық сом жұмсалды.
Тың игерудің пайдасы. Тың игеру Қазақстанда ерекше қарқынмен жүргізілді.
Қазақстанда егістік жерлердің көлемі артты. Астық өндіру көлемі жөнінен
Қазақстан одақта 2-орынға шықты. Соның арқасында Қазақстан Орта Азия мен
Сібірді, Оралды астықпен қамтамасыз етті. Тың игеру жылдарында Қазақстан
көп ұлтты, интернационалдық елге айналды. Қазақстан жерінде көптеген тұрғын
үйлер, құрылыстар, мәдени обьектілер салынды. Он мыңдаған шақырым жолдар
төселді.
Тың игерудің салдары.
Көптеген жылдар бойы тың жерлерді игеру партия көрегендігі, Мемлекет
жеңісі ретінде дәріптеліп келді. Ал оның көлеңкелі жағы туралы ештеңе
айтылмады және айтылуы да мүмкін болмады.
Ең алдымен Қазақстанға тың және тыңайған жерлерді игеруге келгендер
арасында арамтамақтар мен қылмыскерлер де болды. 1954–1955 жылдарда
Қазақстанға келген 650000 тың игерушінің 150000-ы ғана механизатор болды.
Нәтижесінде көптеген тәртіп бұзушылықтар, қылмыстар етек алды.
Тың игеруге байланысты совхоздарға көбінесе тозған, бүлінген тракторлар
мен комбайндар, ауыл шаруашылық техникасы жіберілді.
Экологиялық жағдай күрт нашарлады. Аса көп территория жыртылып,
нәтижесінде көп жерлер тіршілікке жарамсыз болып қалды. Топырақ эрозияға
ұшырап, жердің құнарлылығы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Тың игерудің алғашқы екі жылында көрші республикалардан
Тың игерудің салдары
Тың игерілген жылдардағы Қазақстанның астық жинаудағы көрсеткіштері мынандай
Тың игеру саясаты
Тың және тыңайған жерлерді игеру науқаны
Хрущев жылымығы жылдарында
Қазақстанның ауыл шаруашылығы
Хрущевтың жылылығы жылдарындағы Қазақстан
Қазақстан терең дағдарыс жолында (1965-1991 жж.)
Қазақстанның соғыстан кейінгі жылдардағы әлеуметтік – экономикалық және саяси дамуы
Пәндер