Тәрбиешілерге арналған әдістемелік құрал
1. Кіріспе
2. Математика
3. Қоршаған ортамен таныстыру
4. Драмалық ойындар
5. Оқу мен жазудың негіздері
6. Шығармашылық
7. Музыка
2. Математика
3. Қоршаған ортамен таныстыру
4. Драмалық ойындар
5. Оқу мен жазудың негіздері
6. Шығармашылық
7. Музыка
Бұл құрал 3 жастан 6 жасқа дейінгі балалармен жұмыс жасайтын тәрбиешілерге арналған «Step by Step» бағдарламасының әдістемелік құралдарының бірі. Мұнда қолда бар материалдардан математика және дүниетану сабақтарына қажетті құралдарды қалай жасау қажеттігі айтылған. Барлық берілген сабақтар мен материалдар «Step by Step» бағдарламасының: оқытуды жекешелендіру, балаларға таңдау еркіндігін беру және баланы оқыту мен тәрбиелеу ісіне ата-аналарды тарту сияқты негізгі талаптарына сай келеді.
Бұл бағдарлама енгізілген елдердің бәрінде бірдей топтарды қажетті дидактикалық және ойын материалдарымен қамтамасыз ете алмау қиындығы осындай құралды құрастыру қажеттігін туғызды. Балабақшалар мен мектептердің барлығының бірдей қымбат материалдар сатып алуға мүмкіндіктері болмайды. Бар материалдардың өзі де балаларға математика мен жаратылыстану ғылымдарынан нақты, шынайы тәжірибе бере алмайды.
Тіпті топта алуан түрлі материал болғанның өзінде, тәрбиешіге өзіндік кәсіби жинағы болғанның артықтығы жоқ. Жақсы оқу материалдары – жемісті оқудың кепілі, сондықтан, материалдардың балалар еркін тәжірибе жасап үйрену үшін жеткілікті болғаны жөн. Тәрбиешінің қолымен жасалған материалдар баланың жеке қызығушылығын оятады және сол даму кезеңіндегі талап-тілегін қанағаттандыра алады.
Бұл бағдарлама енгізілген елдердің бәрінде бірдей топтарды қажетті дидактикалық және ойын материалдарымен қамтамасыз ете алмау қиындығы осындай құралды құрастыру қажеттігін туғызды. Балабақшалар мен мектептердің барлығының бірдей қымбат материалдар сатып алуға мүмкіндіктері болмайды. Бар материалдардың өзі де балаларға математика мен жаратылыстану ғылымдарынан нақты, шынайы тәжірибе бере алмайды.
Тіпті топта алуан түрлі материал болғанның өзінде, тәрбиешіге өзіндік кәсіби жинағы болғанның артықтығы жоқ. Жақсы оқу материалдары – жемісті оқудың кепілі, сондықтан, материалдардың балалар еркін тәжірибе жасап үйрену үшін жеткілікті болғаны жөн. Тәрбиешінің қолымен жасалған материалдар баланың жеке қызығушылығын оятады және сол даму кезеңіндегі талап-тілегін қанағаттандыра алады.
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Мектепке дейінгі балалық шақ республикалық орталығы
ӨЗІҢ ЖАСАП АЛ
Тәрбиешілерге арналған әдістемелік құрал
Астана-2010
Өзің жасап ал тәрбиешілерге арналған әдістемелік құрал. - Астана, 2010. -
164 бет
Авторлар: Д.Р. Столберг, Э.Р. Дэниэлс
Алғашқы баяндама жазған: П.А. Коглин
Аударғандар: Д.Қ. Айтжанова, Т.М. Динжанова, Г.М. Мышбаева.
Бұл құрал 3 жастан 6 жасқа дейінгі балалармен жұмыс жасайтын тәрбиешілерге
арналған Step by Step бағдарламасының әдістемелік құралдарының бірі.
Мұнда қолда бар материалдардан математика және дүниетану сабақтарына
қажетті құралдарды қалай жасау қажеттігі айтылған.
Мектепке дейінгі балалық шақ
республикалық орталығы, 2010
Мазмұны
1 Кіріспе 4
2 Математика 15
3 Қоршаған ортамен таныстыру 53
4 Драмалық ойындар 83
5 Оқу мен жазудың негіздері 96
6 Шығармашылық 112
7 Музыка 156
КІРІСПЕ
Өз қолдарыңызбен жасалған бұйымдардың құндылығы
Бұл құрал 3 жастан 6 жасқа дейінгі балалармен жұмыс жасайтын тәрбиешілерге
арналған Step by Step бағдарламасының әдістемелік құралдарының бірі.
Мұнда қолда бар материалдардан математика және дүниетану сабақтарына
қажетті құралдарды қалай жасау қажеттігі айтылған. Барлық берілген сабақтар
мен материалдар Step by Step бағдарламасының: оқытуды жекешелендіру,
балаларға таңдау еркіндігін беру және баланы оқыту мен тәрбиелеу ісіне ата-
аналарды тарту сияқты негізгі талаптарына сай келеді.
Бұл бағдарлама енгізілген елдердің бәрінде бірдей топтарды қажетті
дидактикалық және ойын материалдарымен қамтамасыз ете алмау қиындығы
осындай құралды құрастыру қажеттігін туғызды. Балабақшалар мен мектептердің
барлығының бірдей қымбат материалдар сатып алуға мүмкіндіктері болмайды.
Бар материалдардың өзі де балаларға математика мен жаратылыстану
ғылымдарынан нақты, шынайы тәжірибе бере алмайды.
Тіпті топта алуан түрлі материал болғанның өзінде, тәрбиешіге өзіндік
кәсіби жинағы болғанның артықтығы жоқ. Жақсы оқу материалдары – жемісті
оқудың кепілі, сондықтан, материалдардың балалар еркін тәжірибе жасап
үйрену үшін жеткілікті болғаны жөн. Тәрбиешінің қолымен жасалған
материалдар баланың жеке қызығушылығын оятады және сол даму кезеңіндегі
талап-тілегін қанағаттандыра алады.
Аталған құралда берілген материалдар мен сабақтар белсенді оқытуды
қамтамасыз ете алады. Олардың көпшілігі сатылмайды, сатылуы мүмкін де емес,
өйткені, олар арнаулы педагогикалық міндетті шешу мақсатында жетілдірілген
немесе жеке баланың дәл осы уақыттағы дамуын есепке ала отырып жасалған.
Осы басылымға арнап бейімделген көпшілікке белгілі материалдар мен сабақтар
да берілген. Бұлардың барлығын қолда бар, арзан материалдардан өз
қолдарыңызбен жасауға болады. Әрбір сипатталған сабақты үйде жалғастырып
оқыту мүмкіндігі көзделген.
Сатылатын оқу құралдарының барлығы бірдей қоғамда кездесетін ерекшеліктерді
бейнелей алмайды, көпшілікке ұқсамайтындарды қоғамға қосу және төзімділік
принциптеріне сәйкес келе бермейді. Қолдан жасалған материалдар, керісінше,
балаларға айналамыздағы әртүрлі ұлттарды, жас ерекшеліктерін, жынысын,
кәсібін, ауытқушылықтарды көрнекі түрде көрсетуге мүмкіндік береді.
Қоршаған ортаны қорғау қажеттігі қалдық материалдардан құралдарды жасаудың
негізгі себептерінің бірі, өйткені, қалдық шикізаттарды пайдалану
тасталатын қоқысты азайтуға, соған сәйкес планетамыздағы шектеулі табиғи
ресурстарды сақтауға мүмкіндік береді. Балалар әртүрлі қалдық материалдарды
іске асыруды және табиғатқа ұқыпты, үнемді көзқараспен қарауды үйренеді.
Құралда сипатталған материалдың бәрі де адам өміріне қауіпсіз. Әрбір оқу
құралын сұрыптай отырып, сабақтар мен тапсырмаларды ойластырғанда
тәрбиешілер мен ата-аналар балалардың қауіпсіздігіне баса назар аударулары
тиіс. Мысалы, шыны ыдыстардың орнына пластикалық ыдыс алу қажет. Егер бала
ағашпен жұмыс істейтін болса, ойыншық немесе пластикалық емес нағыз құрал-
сайманды пайдалансын, бірақ қорғаушы бетперде киюі керек. Ең бастысы
үлкендердің тарапынан нақты бақылау мен қадағалау қажет. Тәрбиешілер ата-
аналарды ерекше зейінді талап ететін сабақтарға қатыстыруларына болады.
Step by Step бағдарламасының негізгі міндеті - демократиялық қоғамның
лайықты мүшелерін тәрбиелеу. Ең кішкентай бүлдіршіндеріміз де өздері таңдау
жасап, қатарының ерекшеліктерін құрметтеуге үйренеді. Бағдарламаның мақсаты
- әр баланың жеке қабылдауы мен даму кезеңдерін есепке ала отырып оқыту.
Step by Step бағдарламасымен оқытудың негізгі бағыттары төмендегідей:
- оқытудағы жекешелендіру;
- сабақты жоспарлау мен тақырыптық ойын орталықтарының жұмысын ұйымдастыру
арқылы балаға таңдау еркіндігін беру;
- ата-аналардың қатысуы.
Жекешелендіру
Әр баланың ата-анасының тұқымына берілген, оның жеке тұлғасының, мәдени
және отбасының дәстүрлерін, баланың өмірлік тәжірибесін сипаттайтын өзіндік
қайталанбас кескін, келбеті бар. Сондықтан оқу бағдарламасы да,
қолданылатын әдістер де, материалдар да, тәрбиешінің баламен тікелей
жүргізілетін жұмысы да әр баланың жеке ерекшеліктерін ескере отырып
сұрыпталып, жоспарлануы тиіс. Жекешелендіру - бұл баланың күнделікті дамуын
есепке ала отырып, сабақтар мен тапсырмаларды әр бала жетістікке жете
алатындай етіп жоспарлау.
Балаға арналған орта да жекешелендіруге жағдай туғызады. Балалар да
өздерінің мүмкіндіктері мен қызығушылықтарына сай жұмыс түрін таңдау арқылы
жекешелендіруді жүзеге асырады. Қызықты әрі икемделген жұмыс түрлерін
(тапсырмаларды) жоспарлап, әр баланың қалай орындағанын немесе ойнағанын
бақылай отырып, тәрбиеші материалдар мен тапсырмаларды ауыстыруы не жеке
балаға бейімдеп өзгертуі мүмкін. Әр баламен жеке жұмыс жасау үшін топтық
жұмыстарды шағын топтарда өткізу тиімді.
Осындай көзқараспен оқыту баланың өз деңгейінде өсуі мен дамуына игі әсер
етеді. Step by Step бағдарламасымен оқытудың ахуалы құбылмалы және
динамикалы, ол баланың жеке қызығушылығы мен даму деңгейіне сай келетін
материалдар мен жағдаяттарға толы.
Таңдау
Step by Step бағдарламасымен жұмыс жасайтын топтардағы ахуалдың өзі
балаға өз бетімен таңдау жасауға мүмкіндік береді. Әр топ бірнеше
тақырыптық орталықтарға бөлінген, оның әрқайсысында зерттеу мен ойнауға
жеткілікті материалдар жинақталған. Әр топтағы белсенділік орталықтары
әртүрлі болуы мүмкін, бірақ төменде келтірілген тізім барлығында бар.
Математика Әдебиет пен сауат ашу
Дүниетану Шығармашылық жұмыстар орталығы
Құм және су Ашық ойын алаңы
Желілі-рөлді ойын Құрылыс орталығы
Музыкалық сабақтар орталығы
Орталықтардағы жинақталған материалдар балалардың белсенділігін
ынталандырады, олардың барлық бес сезімін ашып, қолдануға итермелейді.
Тәжірибе жасап, зерттеп, жаңалықтар аша отырып, балалар өз болжамдарының
дұрыстығын тексереді, білімді өзіндік жеке тәсілмен игереді. Дәл осындай
әдіспен балалар мәселе қойып, оны шешуге, сын тұрғысынан ойлауға, таңдау
жасауға және түсініктер қалыптастыруға үйренеді.
Еш уақытта кішкентай балаларды өздерін қызықтырмайтын тапсырмаларды
орындатуға, тақырыптарды оқып үйренуге мәжбүрлеуге болмайды. Топтың ішкі
көрінісі балаға орталықтар мен материалдарды таңдауға мол мүмкіндік
беретіндей жағдайда ұйымдастырылуы тиіс.
Ата-ананың қатысуы
Отбасының балаға әсері зор. Баланың алғашқы ұстазы - ата-анасы. Сондықтан,
Step by Step бағдарламасы бойынша ата-аналар берілген білімді үйде
бекітіп, толықтыруға көмектеседі; тәрбиешілер балалардың үйдегі үйренгенін
оқу бағдарламасын игертуге пайдаланады. Балабақша мен отбасының байланысы
тәрбиешілер мен ата-аналардың өзара құрметі мен сеніміне құрылады.
Step by Step - екі ұрпақтың бағдарламасы. Мұнда ата-аналардың қатысы
қандай түрде болмасын қолдау табады: олар тәрбиешіге сабақ үстінде
көмектесуі мүмкін; ата-аналар алқасы салмақты шешімдер қабылдауға белсенді
қатысады; олар балаларының жақсы жақтары мен көмек қажет ететін әлсіз
жақтары туралы мәліметтер бере алады. Тәрбиешілер мен ата-аналар жеке
ерекшеліктеріне қарамастан өзара құрмет пен сыйластыққа құрылған әріптестік
қарым-қатынас орнату үшін бірлесе күш жұмсауы қажет.
Step by Step бағдарламасындағы тәрбиешінің қызметі
Step by Step бағдарламасымен жұмыс істейтін топтардағы тәрбиешілер,
немесе мұғалім мәлімет беруші емес, бағыттап, танымдық процесті
жеңілдетеді. Ол біліктілікті ынталандырып, оқуға деген жауапкершілікті
бөліседі; ол топтағы ортаның қауіпсіздігін жоспарлайды және қамтамсыз
етеді. Әрине, бұл оның топтағы ересек адам ретінде рөлін кішірейтпейді,
дегенмен таным мен білім бағытталған негізгі адам бала болуы тиіс.
Тәрбиешінің негізгі жұмысы төмендегідей:
- Тәрбиеші балаларды түрлі материалдармен қамтамасыз етеді және қоршаған
ортамен шектеусіз қарым-қатынас жасауға қолайлы жағдай туғызады. Бала өз
бетімен бір нәрсе жасағанда ғана жақсы үйренеді. Олар өз бетімен сынап
көру, қателесу арқылы әлемнің қалай құрылғанын анықтаулары қажет. Үйренген
білім белсенді жаттығулар арқылы жақсы бекітіледі. Мысалы, құрылымның
жүйелілігі мен жүйесіздігі жөніндегі түсінікті бала барабанда музыкалық
екпінді ұру арқылы: трам-там-там, та-рам-там-там; түрлі-түсті жіптерді
түстерін кезектестіріп өре отырып: жіпке көк, сары, көк, сары, көк
моншақтарды өткізу арқылы игертуіне болады.
- Тәрбиеші балалардың материалдармен қалай жұмыс істейтінін бақылайды.
Мұндай бақылаулар баланың қызығушылығына (машиналар, жануарлар), өзіндік
талап-тілек, мұқтаждығына (мысалы, баланың көзі нашар көретін болса, оған
көре алмауына байланысты көбірек тактильді түйсікке негізделген
жаттығулар), баланың қабылдау стиліне (мысалы, өте қозғалғыш баланы сумен
ойнату арқылы тыныштандыруы мүмкін) байланысты қандай тапсырмалар беруге
болатынын анықтауға көмектеседі. Осылайша тәрбиешіге қай сабақтар мен
қандай орталықтарға балалардың қызығушылықтарының неліктен жоғары немесе
төмен екендігін анықтауға мүмкіндік береді.
- Тәрбиешінің аталған уақыттағы баланың даму ерекшелігі туралы білуі тиіс.
Ол әр балаға даму кезеңдеріне сәйкес қандай материал қажет екенін
анықтайды.
- Тәрбиеші балаларға ашық сұрақтар қою арқылы балалардың зерттеу мен жаңа
мәліметтерді игеруіне көмектеседі. Ашық сұрақтарға бірнеше жуық жауаптар
берілуі мүмкін. Олар сонымен қатар баланың ойлау жүйесін түсінуге мүмкіндік
береді. Сұрақ-жауап ойлауды ғана емес, баланың тілін де дамытады. Егер
тәрбиеші топта сұрақты көп қойса, балалар да көп нәрсені сұрай бастайды.
Білім алуда жалаң фактілерді жаттағаннан гөрі, ойлауды дамытудың мәні зор.
- Тәрбиеші балаларға өздерінің жұмыстары туралы ойлануға уақыт береді. Бұл
берілген ұғымды терең түсінуге жағдай жасайды. Ол сұрақтар мен жауаптарға,
өз ойларын білдіруге уақыт қалдырады.
- Тәрбиеші барлық дұрыс, жуық жауаптармен, шығарылған қорытындылар мен
тұжырымдарды балалармен бірге талдайды. Көп жағдайда осындай қате
жауаптарды талдау дұрыс жауаптарды талдауға қарағанда көбірек пайда
әкеледі.
- Балалар сияқты, тәрбиешілер де тәуекелге бара алуы керек. Ол әрнәрсені
сынап көріп, ескіні пайдаланудың жаңа жолдарын іздестіруі тиіс. Кейбір
сабақтар сәтті, кейбірі-керісінше шығуы мүмкін. Барлық бала бірдей әрбір
сабағыңызға ынталы, қызығушылықпен қатысады деп күтпеңіз. Ізденгіш тәрбиеші
дер мезгілінде материалды ауыстырады немесе сабақты одан әрі дамытып, сәтті
аяқтауға жетелейтін әдіс-тәсілдерді қолданады. Ол балаларға жаңалықты
белсенді қабылдауға үйрету үшін жаңа сабақтар ұсынады.
- Тәрбиеші балаларға қате немесе тура емес жауап бергеннен гөрі, өзінің
кейбір заттарды білмейтінін мойындағаны жөн. Білмеймін деген жауап бере
отырып, тәрбиеші балалармен бірлесіп жауап іздеп, шешім қабылдайтын ахуал
туғызады. Бұл балаларға әртүрлі басылымдарды пайдалана білуге үйретеді.
Соған қоса, балалар үлкендердің де ізденіп оқитынын көреді.
- Тәрбиеші балалармен бірге ойнайды, әңгімелеседі. Ол балалардың білсем
деген ынтасын бөлісіп, олар ұйымдастырған заттың бәріне қызығушылық
танытады.
- Ең бастысы тәрбиеші өзінің қатысының артықтығын сезіне білуі керек, олар
танымдық процесті өз бетімен басқаруы үшін балаларды өз еріктеріне жіберуі
қажет.
Оқу материалдары неден жасалады
Топта балалармен өткізілетін әртүрлі сабақтарды ұйымдастыра отырып,
тәрбиеші барлық үйде болатын, әдетте тасталатын алуан түрлі материалдарды
қолдануы мүмкін. Әрбір тәрбиеші белгілі бір сабақтарға қажетті
материалдардан тілек тізімін жасап, оны жинауға ата-аналар мен балаларды
қатыстыруы керек. Бұл тізімді ата-аналарға арналған хабарландыру тақтасына,
тұрақты шығып тұратын бюллетеньге беріңіз немесе жеке жазып қолдарына
ұстатыңыз. Материалдар төмендегідей болуы мүмкін:
- табиғи - тастар, тұқымдар, жапырақтар, таяқшалар, қабықтар;
- тұрмыстық – түрлі ыдыстар, пластикалық бөтелкелер, банкалар, тамаққа
қосылатын бояулар, ағаш және темір қалдықтар, әжетхана қағазы, газеттер,
пенопластар, картон қораптар, бөтелке қақпақтары, шегелер, шуруптар, мата
қиықтары, азық-түлік қораптары, қаптайтын материалдар, журналдар,
календарлар, үй бұйымдарының сынықтары.
Жұмыстан немесе дүкеннен әкелінген материалдар - еденге төсегіштің
қалдықтары, оқшауланған сымдар, ағаш сынықтары, ағаш үгінділері,
пайдаланылған принтерге арналған қағаздар, қажетсіз деп тасталған әртүрлі
заттар.
Барлық жиналған материалдарды жүйелеп жазып, реттеп, қажет уақытында алуға
ыңғайлы жерге сақтау керек.
Аталған құралды қалай пайдалану қажет
Әр бөлімге (1 сабаққа) суреттер берілген. Бөлімнің басында мақсаты - осы
сабақтың негізінде педагогикалық тұжырымдама айқындалған. Сосын материалдар
тізімі мен сілтемелер, сабақты қалай жүргізу сипаттамасы, сабақты дайындау
мен өткізуге ата-аналарды тарту, сол сияқты оқуды бейімдеу мен түрлендіру
мүмкіндіктерін ұсынатын нұсқаулар мен толықтырулар берілген.
Сонымен қатар, құралды пайдалануға ыңғайлы болу үшін арнаулы белгілер қай
жастағы балаларға арналғанын, сабақ өткізуге ыңғайлы орталықты көрсетеді.
Барлық сабақтар үш жастан алты жасқа дейінгі балаларға арналған. Нақты жасы
келесі белгімен көрсетілген.
3 4 5
6
Ал мына белгілер сабақ өткізуге қолайлы орталықты көрсетеді:
Шығармашылық Оқу мен Құм Ашық Табиғаттану жұмыстар
сауат ашу және ойын
орталығы орталығы су алаңы
Математика Құрылыс Музыкалық Желілі-рольді
орталығы орталығы сабақтар ойындар
орталығы
орталығы
Төменде көрсетілген кесте қай сабақ қандай орталықта болатынын тез
бағдарлауға көмектеседі.
Кестеде әр сабақ үшін бірнеше орталық берілген. Кез-келген сабақ дамудың
белгілі бір саласымен байланысты: әлеуметтік немесе сезімдік дамуы,
шығармашылық қабілеттері, тіл дамыту, табиғаттану, математика, дене
шынықтыру, қоғамдық ғылымдар.
Берілген құралдағы сипатталған барлық сабақтарды тәрбиешілер бірнеше рет
өткізген, егер сіз бірінші рет өткізіп отырсаңыз, алдын-ала дайындалып
алғаныңыз жөн. Балаға бағытталған әдістемені толық меңгеріп, жеткілікті
тәжірибе жинақтағаннан кейін, сізге түгел топқа немесе әрбір жеке балаға
арналған оқу материалдарын ойластырып, құрастыру жеңіл болады. Бұл құралда
берілген материалдар балалар көшіріп алатын үлгі емес. Керісінше, олар
баланың елесі мен қиялын ынталандырып, оларды пайдалануда шығармашылықпен
жұмыс жасауға жетелеуге арналған.
Барлық ұсынылған сабақтарды тәрбиешілер құрастырған, олар әлемнің көптеген
елдерінде тиімді қолданылып жүр. Егер сіз бұл іске шығармашылықпен қарап,
өз ойларыңызды басқа әріптестеріңізбен бөліссеңіз, берілген материалдар сіз
жинақтайтын қайталанбас жеке жинағыңыздың бастауы болсын.
МАТЕМАТИКА
Санауыш таяқшалары
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Төменде келтірілген үш ойынның мақсаттары балаларға қарапайым құралдардың
көмегімен математиканың негіздерін үйрету. Бұл ойындар балаларға
құралдардың математикалық символдар мен сандар туралы түсінік
қалыптастырады. Көбінесе кішкене балалар автоматты түрде санайды, бірақ әр
санның арғы жағында не тұрғаны жайлы ойланбайды. Балалар абстрактылы
сандарды қабылдап үйренуі үшін оларға әр-түрлі заттардың көмегімен біраз
уақыт жаттығу керек. Бұл сабақ әр балаға өзінің бағдарламаны қабылдай алу
жылдамдылығына (қабілетіне) байланысты қарапайымынан күрделісіне қарай,
өзгеріп отыратын үш кезеңге бөлінген. Бұл кезеңдердің бәрінен өту
балалардың сандар мен нөмірлерді толығымен үйренуінің кепілі болып
табылады.
Қажетті құралдар: балмұздақтың таяқшалары, қатты қағаз, қайшы, желім,
сызғыш, өлшегіш лента.
Дайындау:
1. Қағаздан 12 дөңгелек пен 1, 2 және 3 сандарын екі данадан ойып алыңыз.
2. Қатты қағаздан әр қайсысында үш бөлімі бар үш қалташа даярлаңыз.
3. Бірінші қалта: бір дөңгелекшені сол жақ бөлімге желімдеңіз (егер де
сіздің қалташаларыңыз матадан даярланған болса, дөңгелекшелердің орнына
түймелер қадауға болады).
4. Екінші қалта: бір дөңгелекше мен 1 санын сол жақ бөлімге желімдеңіз, екі
дөңгелекшені оң жақ бөлімге желімдеңіз.
5. Үшінші қалта: 1 санын сол жақ бөлімге, 2 санын ортаңғы бөлімге және үш
санын оң бөлімге желімдеңіз.
Сабақтың барысы:
Үш баладан құрылған топқа әр қайсысына қалташалар мен бірнеше таяқшалар
беріңіз. Басында балалар таяқшаларды қалташаларға салып жай ойнайтын
болады. Оларға тәжірбие жасап көрулеріне уақыт беріңіз. Кейбіреулері
бірден бір дөңгелекше мен бір таяқша арасындағы байланысты түсінеді.
Келесілері біраз уақытты қажет етеді, ал үшіншілеріне мұғалімнің көмегі
қажет болады: Мұнда неше дөңгелекше бар? Біреу, дұрыс! Қалтаға бір
таяқшаны сал. Жарайсың? Келесі қалтада неше дөңгелекше бар? Екеу, дұрыс!
Бұл бөлмеге неше таяқшаны салу керек? Ал келесі қалташа да қанша дөңгелекше
болса сонша таяқшаны сал Бала дөңгелекшелері бар қалталарды меңгергеннен
кейін дөңгелекшелері мен сандары бар қалташаларға, содан кейін тек сандары
бар қалташаларға көшіңіз.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
- 4 тен 6 дейін, 7 ден 9 дейін т.с.с. сандары бар қалталар даярлаңыз.
- Барлық тастар, түймелер және кілттерді бір банкаға жинаңыздар. Бір тасты
алып алдыңызға қойыңыз. Осыдан кейін баладан осындай мөлшерде заттарды
алып, алдына қоюды сұраңыз. Нәрселерді санап оларды қалтадағы заттармен
сәйкестендіре ала ма? Баланың сандарды түсіне білуіне байланысты, одан да
күрделі қосу және алу ойындарын құрастырыңыз. Қанша тастарды қисындырып
құрастыруға болады, 5 санын алу үшін, қанша затты алу керек, 3 санын алу
үшін ше?
Санауыш таяқшалары
3-тен 4-ке дейін
Ата-аналармен бірге
Бұл сабақтар үшін ата-аналарға балмұздақтардың таяқшаларын жинауға
көмектесуін сұраңыз.Олар бейресми ата-аналар жиналыстарында немесе кешкісін
үйлерінде қалташалар жасауға көмектеседі (егер олар күні бойы жұмыста
болса). Еркіңізше қалташаларды матадан даярлауға болады, себебі олар
көбірек қызмет етеді.
Бөтелке қақпақшаларынан нүктеге дейін
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты: Бұл сабақта балалар заттар мен сандардың арасындағы
сәйкестіктерді үйренеді.
Қажетті құралдар: он қатты қағаз, 12 см х 18 см өлшемімен кесілген
төртбұрыштар, 55 қақпақша, фломастер, степлер.
Дайындық:
1. Қатты қағаздан он карточка кесіңіз.
2. Карточкаларға фломастермен нүкте қойыңыз, (сандар емес) бірден онға
дейін.
3. Елу бес бөтелке қақпақшаларын жинаңыз.
4. Карточкалар мен бөтелке қақпақшаларын сақтауға тығыз қағаздан конверт
жасаңыз (жан-жағын степлермен бекітіңіз).
Сабақ барысы: Балалардан карточкада қанша нүкте бар,сонша қақпақша жинауын
сұраңыз. Балалармен қанша қақпақша екенін санаңыз.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
- Кішкене балаға бір, екі, үш нүктелері бар карточкаларды көрсетіп, олардың
қандай сандарға сәйкес келетін сұрайсыз.
- Балалар көздерін жұмсын. Бір карточканы тығып қойыңыз. Бала көзін
ашқанда, одан қай карточка жоқ екенін сұраңыз.
Бөтелке қақпақшаларынан нүктеге дейін
3-тен 4-ке дейін
Ата –аналармен бірге
Бұл сабақтар үшін ата-аналарға бөтелке қақпақшаларын жинауға көмектесулерін
сұраңыз. Уақытын белгілеңіз (мысалы бір жұма) және балалардан ата-
аналарының, осы аптадағы жинай алған қақпақшаларын сыныпқа әкелуін сұраңыз.
Ойландырғыш сандар
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Ойландырғыш сандарды балаларға математикалық ұғымдарды нақты заттармен
байланыстыра отырып,көрсету арқылы түсіндіру. Тәрбиеші сабақ барысында
балаларды бақылау арқылы, баланың келесі баспалдаққа дайындығын біледі,
келесі сабақ бұдан да күрделі сандар болуы керек. Ойландырғыштың жасалу
мақсаты, осы карточкада белгіленген нүктелер санын, сан арқылы белгілеуді
үйрену. Сонымен қатар олар нүктелер мен сандар бір-бірімен сәйкес келетінін
біледі.
Қажетті құралдар: алты қатты карточка, фломастер, қатты қағаз, қайшы.
Дайындық:
1. Карточканың жоғарғы жағына фломастермен санға санды жазыңыз, төменгі
жағына сәйкес нүктелер қойыңыз.
2. Әр карточканы ортасынан кесіңіз (кесілген қағаздан түзу немесе ирек әр
түрлі пішіндерді кесіп қою қажет).
Сабақтың барысы: Үстел үстіне барлық сандар жазылған карточкаларды бетімен
жайып қойыңыз. Балалар өз бетімен нүктелермен белгіленген немесе сандармен
белгіленген карточкаларды таңдап алады. Содан кейін 1-2 бала санды іздеу
ойынын ойнайды. Олар барлық нүктелермен белгіленген карточкаларды
төңкеріп қояды. Ал қалған санмен белгіленген карточкаларды ашып қояды.
Әрқайсысы кезек-кезек бойынша бір нүктемен белгіленген карточкаларды алып,
оны сан жағымен белгіленген карточканың астына қою керек. Кесілген пішіндер
бұл тапсырмалардың орындалуын жеңілдетеді. Ойын барысы барлық нүктемен
белгіленген карточкалар, санмен белгіленген карточкаларды тауып, тәрбиеші
түрлі сұрақтарды қою арқылы жалғасады. Сен екі карточканы қалай қостың?,
Не себептен бұлар бір-біріне сәйкес?, Өзіңнің дұрыстығыңа сенімдісің
бе? - деген сұрақтар қояды.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
- Бала 1-ден 6-ға дейінгі басқатырғыш сандарды санап берсін. Басқатырғыш
солдан оңға қарай саналады. Сандар ретімен тұр ма?
- Балалар басқатырғыш карточкалардың көмегімен, өздері басқа да ойындарды
құрастырулары мүмкін. Оларды мадақтауды ұмытып кетпеңіз.
Ойландырғыш сандар
3-тен 4-ке дейін
Ата-аналармен бірге:
Бұл сабақты күнделікті топта ойын ретінде өткізуге болады. Егер ата-аналар
қатты қағаздан ойландырғыш сандар жасап берсе, бұл жағдайда үйдегі көмек
топтағы сабаққа көп көмегін тигізер еді.
Тең - тең емес
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Бұл сабақтың мақсаты балаларға сандардың сақталуын (түймелердің орны
ауысқанымен, олардың саны өзгермейді) түсіндіру. Үш карточкада бірдей түйме
орналасқан, бірақ олардың тәртібі әртүрлі, бұдан балалар олардың орындары
ауысқанымен, санының өзгермейтініне көзін жеткізу.
Қажетті құралдар: карточкалар өлшемі 8 см х 13 см, фломастер немесе
өздігінен жабысатын дөңгелектер.
Дайындық:
1. Өлшемдері 8 см х 13 см болатын он сегіз карточка жасау.
2. Әр карточкаға бірден алтыға дейінгі дөңгелектерді әр түрлі жағдайда
орналастыру.
3. Әр санға кем дегенде үш әртүрлі орналасқан дөңгелектерді қолдану.
Сабақтың барысы:
Еденге барлық карточкаларды тізіп қойыңыз. Бір немесе бірнеше балалар бір
мезетте карточкаларды сандары бойынша жинауы керек. Кейбіреулері бұлардан
да күрделі тапсырмаларды рет-ретімен орындайды. Бірден алтыға дейінгі
сандары бар карточкаларды жинастырады.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
Түймелердің көмегімен бірден алтыға дейінгі сандары бар карточкаларды
жасау. Әр карточкаларда олардың орналасу тәртібі әртүрлі болуы қажет.
Тең-тең емес
3-тен 4-ке дейін
Ата-аналар мен бірге: Карточкалардың көмегімен ата-аналар балаларымен бірге
лото ойынын ойнай алады.
Санды лото
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Санды лото ойыны баланы санауға үйретуге арналған тамаша әрекет. Бала 0 мен
9-ға дейінгі санауды үйренгеннен кейін, оларды таңбалауды үйренеді. Сонымен
қатар санды лото ойыны сандарды бір-бірінен ажыратуды үйретеді. Тәрбиеші
күнделікті сандар біздің өмірімізде кездесетінін және олардың біздің
өмірімізде қажетті екенін түсіндіріп, мектеп тақтасында белгілі күндерді,
туған күндерді, сабақ кестесін, үй тапсырмаларын т.б. жазып көрсетеді.
Қажетті құралдар: қатты қағаз, сызғыш, қарындаш, қайшы.
Дайындық:
1. 5 см х 5 см болатын жиырма карточка жасаңыз.
2. Өлшемі 26 см х 26 см болатын қатты қағазды екіге бөліңіз, бұл қағаз
бетіне көлденеңінен бес карточка сиятын болсын. Бұл лото ойынын ойнайтын
алаң қызметін атқарады. Содан кейін әр бөлікке 0 ден 9 ға дейінгі сандарды
ретсіз жазыңыз. Әр сан екі рет қолданылады.
3. Алдынғы жасалған жиырма карточка (1 пунктті қараңыз). Әр карточкаға 0-
ден 9-ға дейінгі сандарды жазыңыз. Әр сан екі түрлі карточкада кездеседі.
Сабақтың барысы:
Бұл санды лотоны бір немесе екі бала ойнайды. Сандар жазылған карточкаларды
беткі жағымен төмен қаратып қоясыз. Егер екі бала ойнаса, кезектесіп сан
жазылған карточкаларды алып, ойын алаңындағы сәйкес келетін санның үстіне
қояды. Барлық карточкалар өз орнына қойылғанша, ойын аяқталмайды. Осы уақыт
аралығында тәрбиеші балалардың мүмкіндіктерін бағалап, дұрыс қоя алды ма,
не қоя алмағандығын түсіндіреді.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
Лото карточкаларын сандардың сақталуы ойынына пайдалануға болады. Бұл
ойын екі немесе үш бала болып ойнауға арналған. Карточкалар үстел үстіне
беткі жағымен төмен қарап қойылады. Балалар кезек-кезек шығып екі
карточкадан аударады. Егер карточкалар сәйкес келсе олар карточкаларды
өздеріне қалдырады, егер сәйкес келмесе сол орнында қалдырады. Барлық
карточкалар аударылғаннан кейін ойын аяқталады.
Санды лото
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Санау кітапшасын жасау арқылы бала санауды, кітапша жасауды үйренеді. Бала
өз қолымен кітапшаны жасай алуы, тәрбиешілерге көп көмек болады.
Қажетті құралдар: тығыз түрлі-түсті немесе ақ қағаз (30см х 45см), желім,
қатты қағаз (сыртқы қабын жасауға) (22см х 30см), сызғыш, қарындаш,
резеңкеге арналған қайшы, қағаз.
Дайындық:
1. Өлшемі 30см х 45см етіп алынған қағазды, қатпарлап бүктеңіз. Кітаптың
сыртқы қабын жасау үшін қатты қағазды екіге бүктеңіз, осы бүктелген жерден
ара қашықтығы 2 см болатындай етіп сызғыштың көмегімен сызықтар сызыңыз.
Алты бетті кітапшаға осындай он үш сызық қажет.
2. Осы сызылған сызықтардан бүктеңіз. Төменде алты беттен тұратын
кітапшаның сызбасы берілген.
3. Осы бүктемелерді санап, келесі жағдайда не істейтіндігіңіз туралы бір
уақытқа ойланыңыз. Кітапшаға қандай сандарды жазатындарыңызды ойланыңыз
бірден беске дейін бе, әлде 1-ден 10-ға дейін. Парақты екіге бүктеп,
ортасына қатты қағазды орналастырыңыз да терезе ойып аласыз. Сандар қатарын
жасау үшін қатты қағазға сан жазыңыз да, осы әрекеттерді келесі әр бір
парақтарға қайталаңыз.
4. Екі бетті бір-біріне желімдеңіз. Ұзын қағаздың бүктелген жерге
жапсырылмағанын тексеріңіз.
5. Алғашқы және артқы беттерін кітапшаға жапсырыңыз.
6. Бірінші бетке қайта оралыңыз және 1 саны бар бетке бір нәрсені
жапсырыңыз, мысалы, қанатты. Келесі беттерді де дәл осылай санға байланысты
етіп қанаттар жапсырыңыз.
Сабақ барысы:
Санау кітапшасын балаларды санаумен алғаш таныстыру үшін және олардың әрі
қарай жетілуін, жиынтықтың қалыптасуымен сандардың аталуы және олардың зат
мөлшеріне сәйкес келуін үйрету. Кішкене топтарда балаларға қанша затты әр
бетке жапсырылғанын жеке санауға мүмкіндік беріңіз. Бұл олардың автоматты
түрде емес, нақты санау мақсатын түсінуге көмектеседі.
Нұсқаулар мен толықтырулар: Балаларға өз санау кітапшаларын жасауға
мүмкіндік беріңіз; олар кітапшаға қандай заттарды жапсыруға болатындығын
өздері шешсін. Ал кітап түптеуге тілек білдірген ата-аналардың көмектерін
пайдаланыңыз.
Санау кітапшасы
4-тен 6-ға дейін
Ата –аналармен бірге
Бұл кітапты жасауға мектепке не бақшаға үлкендерді немесе аға, әпкелерін
балаларға көмектесуге шақырыңыздар. Қандай кітапша жасау керектігін бала
өзі таңдайды. Өздері жасаған санды кітапшаларын оқып үйрену өздеріне
қызықты болады.
Санды көбелектер
3- тен 6- ға дейін
Сабақтың мақсаты:
Санды көбелектер - бұл математикалық ойын. Бұл ойын сандар арасындағы
қатынасты және заттардың санын, олардың тең немесе тең емес екенін көрсету.
Бұл кіші жастағы балалардың даму деңгейінде, олардың сандарды не оларды
санауды білуі қажет емес. Кейін балалар санауды үйренгеннен соң санды
көбелектер ойыны оларға 0 дан 10 ға дейінгі сандарды қосу және алуды
үйренуге мүмкіндік береді.
Қажетті құралдар: қағаз, тоқыма жіптері, түрлі - түсті қарындаштар,
фломастер, қайшы, желім, сызғыш, жабысқақ ленталар.
Дайындық:
1. Қағаздан 22 см х 15см өлшемдерін кесіп алу.
2. Қағаз бетіне өлшемдері бірдей бес гүл салу (өлшемдері 3,5 см) және
оларды бояу. Гүлдер бірдей қашықтықта орналасуы керек.
3. Үш бірдей көбелек салыңыз (мысалы 3 см-ден). Сосын оларды кесіп алыңыз.
Екі жағынан бірдей бояңыз, сосын оларға жіп жапсырыңыз. Жіптің ұзындығы 13
см болуы керек (жіп тоқымаға арналған).
4. Жіпті қағаздың екінші жағына бекітіңіз. Әр көбелек гүлдермен сәйкес
келетін болсын.
Сабақтың барысы:
Балаларға ойын тәртібін түсіндіріңіз. Көбелектер гүлдер ішінде ұшып
жүргендей етіп лақтырыңыз және былай айтыңыз: Қазір әр көбелек өз гүліне
ұшып келсін. Көбелектер саны мен гүлдер саны бір-біріне дәл келеді ме? Бұл
ойын тәртібі математикадағы теңдікті түсінуге мүмкіндік береді. Бұл ойынды
әр түрлі күрделендіріп те беруге болады. Тәрбиеші балаларға осы оқу құралды
калай дұрыс пайдалану керектігін көрсету үшін мынандай сұрақтарды қоюы
керек? Мұнда неше көбелек қалды?, Егер екі көбелек ұшып кетсе, қаншасы
қалады?- деген сияқты сұрақтарды қояды.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
- Бір көбелектер бағын жасаңыз. Онда көбелектерді қызықтыратындай етіп
өсімдіктер отырғызыңыздар, оған сәйкес маңдайша жазуын жасап бақшаға іліп
қойыңыз.
- Балалардың естерінде қалу үшін топ бойынша көбелектер бағын қалай
жасағандықтарын және гүлдерді қалай егіп өсіргендіктерін суретке
түсіріңіздер немесе суреттеп жазыңыздар.
Санды көбелектер
3-тен 6-ға дейін
Ата-аналармен бірге:
Балалар жас кезінен бастап математикадан хабарлары болуы керек екендігі
туралы ата-аналар түсінуі керек. Баланың талпынуын ата-аналар басшылыққа
ала отырып, олардың бір нәрсенің нақты санын білуге тырысуына басты назар
аударуы керек. Олар балалармен қарапайым санау ойындарын ойнау арқылы
санауды үйрету және бір мезетте есептеп табуды мүмкіндігінше талап етіңіз.
Геоборд
3- тен 6- ға дейін
Ата- аналармен бірге:
Ата-аналардан ағаш тақтайша әкелуін өтініңіз. Мектепте тақтайды балалардың
көмегімен өлшеп кесуін талап етіңіз.
Геоборд
3- тен 6-ға дейін
Сабақтың мақсаты:
Осы топта математика сабағына пайдаланатын геобор жасау. Геоборд – бұл
төртбұрышты шегелер қағылған тақтайша, шегелерге әр түрлі бағыттарда
созылғыш жіп резинка тартуға болады. Кішкене балалар осылайша жіптерді
әртүрлі бағыттарда тартып геометриялық пішіндер жасайды. Геоборд және
резеңке арқылы әр түрлі танымдық сабақтар жүргізуге болады. Бұнымен қоса
балалар геометриялық пішіндерді байқап ажырата алуға және топтап бейнелеуге
дағдыланады. Геоборд балаға пішіндердің ара қатынасын түсінуге көмектеседі.
Геобордтың тағы бір қасиеті - оны айналдырып пішіндерді әр түрлі бағыттарда
қарап байқауға әсер етеді.
Қажетті құралдар: түрлі түсті резеңкелер, сызғыш, қалыңдығы 1,5-2см болатын
тақтайша (30 см болатындай төртбұрыш кесіп алуға болатындай), қарындаш, әр
тақтайға 25 шеге.
Дайындық:
1. Тақтайдан өлшемі 30 см х 30 см болатындай тақтайша кесіп дайындау.
2. Геоборд тақтайшасын жасау үшін, ұзындығы 2 см болатын жиырма бес тал
шеге керек. Осы шегелерді 5 х 5см болатындай етіп тақтайға қағыңыздар.
3. Өлшемдері әртүрлі, түрлі-түсті резинкелер таңдап алыңыздар.
Сабақтың барысы:
Алдымен, балалар өз қалауларынша әр түрлі бағыттарда резинканы тартып,
өздері білетін пішіндерін жасасын. Олардан қандай пішіндер жасап жатқанын
сұраңыз. Әлбетте балалар өздері жасаған пішіндерге ат қоя алады. Осындай
жағдайларда балалардан қалай болатындығы туралы сұраңыз.
Төртбұрыштың қанша қабырғасы бар?, Төртбұрыштың қанша бұрышы бар?,
Қайсысы көп: бұрышы ма, қабырғасы ма?, Тура осындай, кішкене немесе
үлкен төртбұрыш жасай аласың ба?, Егер геоборттың екінші жағын қарасаңыз,
сенің төртбұрышың да сондай болып көрінеді. Балалар геометриялық
пішіндерді құрастырып үйреніскеннен соң геобордтың төменгі жағын жоғары
қаратып қою керек. Кейбір кезде сол затты балалар орналасуына байланысты
әртүрлі етіп атайды.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
- Балалар тәжірибе жүргізуді әрі қарай әртүрлі мөлшердегі созылғыш
резеңкелердің көмегімен жалғастырсын.
- Жасына және тәжірбиесіне қарай балалардың қабылдауы әр түрлі болады.
Балалар өз тәжірибесіне, жасына қарай резеңкенің көмегімен үш жақты (төрт
жақты, бес жақты) геометриялық пішіндерді жасайды.
- Сенің жасаған пішінің қалай аталады? Егер біз геобордты айналдырып
қарасақ, үшбұрыш еш өзгеріссіз үшбұрыш болып көріне ме?
- Балаларды өз бетімен сынып ішін барлауға жіберіңіз. Олар өз еріктерімен
шаршының, доптың, есіктің, терезенің пішіндері қандай екенін анықтасын.
- Балалар бояудың және қылқаламның көмегімен ашық алаңда әртүрлі пішіндерді
өз беттерімен салып көргендері өте жақсы болады.
Санды және пішінді конверттер
3-тен 5-ке дейін
Ата-аналармен бірге
Балалармен бірге топта меңгеретін негізгі ұғымдар туралы ата-аналарға
хабарлап отырыңыз, олар бұл ұғымдарға үйде де бала назарын шоғырландырып
отыруы тиіс. Мысалы, топта геометриялық пішіндерді өтіп жатқанын білетін
ата-ана үйдің айналасындағы әртүрлі геометриялық пішіндерді балаларға
көрсетуі мүмкін.
Санды және пішінді конверттер
3- тен 5-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Әртүрлі күрделі математикалық дәрежелерді меңгермес бұрын бала сандар мен
геометриялық пішіндермен жұмыс істеуді үйренуі қажет. Бұл сабақ пішіндерді
тану, санға сәйкес пішіндерді санап шығару, сандарды ажыратуға және санауға
үйретеді. Балалар керекті пішінді санап, сондай сан жазылған конвертке
салуы тиіс. Бұл сабақта бірден алтыға дейінгі сандар қарастырылады, бірақ
оны басқа сандармен жұмыс жасауға да пайдалануға болады. Есептеу мен
заттардың санының сәйкестігі және сандарды санау балалардың логикалық ойлау
қабілетін дамытады.
Қажетті құралдар:
Желім немесе степлер, түрлі-түсті қалам, қалың қағаз,
қайшы, сызғыш.
Дайындық:
1. Конверт жасау үшін түрлі-түсті қалың қағаз алып, оны алдарыңа
көлденеңінен қойыңдар. Астыңғы шетінен жеті жарым сантиметрдей қалдырып
бүктеңіз де оны желімдеңіз немесе степлермен бекітіңіз. Астыңғы бөлігін
конверттің үстіңгі жағынан қалған алты сантиметрмен жабыңыз. Осындай тағы
алты конверт жасаңыз.
2. Конверттің бетіне кез-келген геометриялық пішіндердің суретін салыңыз,
мысалы, үшбұрышты.
3. Конверттің қалтасына 1-ден 6-ға дейінгі сандарды жазыңыз.
4. Қағаздан 21 үшбұрыш қиыңыз. Алты конверттің әрқайсысына конвертте
жазылған санға сәйкес геометриялық пішіндерді салыңыз. Мысалы, бес саны
жазылған конвертте бес үшбұрыш болуы керек, т.б.с.с.
Сабақтың барысы:
Жұмыстың мұндай түрі жеке сабақ үшін тиімді. Балаға конверттер мен
геометриялық пішіндерді беріңіз. Конвертте қандай сан жазылса, сонша
геометриялық пішінді конвертке салуға тапсырма беріңіз. Бала барлық
конвертті толтырсын. Осындай әдіспен ол белгілі бір санға сәйкес
геометриялық пішіндерді санап шығаруға үйренеді.
Бірдей пішінді карточкалар
3- тен 5-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Пішіндері бірдей жұптарды топтастыру ойыны. Бұл сабақта балалардың
геометриялық пішіндер және бірдей түсті жұптар туралы түсініктері
қалыптасады. Кіші жастағы балалар бір орында отыра алмайды. Бұл сабақ
баланың бөлме ішінде еркін қозғалуына және келесі жұбын дұрыс табуға
бағытталған. (Бала ойын кезінде де отырған кездегідей қабылдайды - Джеймс
Л. Хаймс)
Қажетті құралдар: мыжылмайтын топтама, түрлі-түсті фломастерлер.
Дайындық:
1. Пішін жағынан бірдей (түс жағынан бірдей), мысалы: сары түсті екі
карточка, қызыл үш бұрышты екі карточка, жасыл тік төртбұрышты екі карточка
және де т.б. Карточка көлемі 8 см х 13 см болуы керек.
2. Барлық балаға жететініне көз жеткізіңіз.
Сабақтың барысы:
Балаларға карточкаларды таратыңыз. Келесі тура сондай жұпты пішінді табу
керектігін түсіндіріңіз. Қойылған мақсатқа жеткеннен кейін, қайтадан топқа
жиналып, жеке-жеке жұптарымен пішіндердің түсін, көлемін айтады. Мысалы:
Бізде жасыл ұшбұрыш дегендей.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
- Тәрбиеші сабақты өз қалауы бойынша қызықты, кең мағыналы және пішіндердің
әр қабырғалары мен бұрыштарына байланысты түрлендіріп өткізуіне болады.
Бірдей пішінді карточкалар
3- тен 5-ке дейін
Ата-аналармен бірге:
Бұл ойын балалардың танымдық қабілеттерін арттыруға бағытталған. Ата-аналар
балаларға бәтіңкенің, шұлықтың, қолғаптың сыңарларын табуға көмектессін.
Түсті домино
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Домино ойыны балаларды байқағыштыққа, салыстыруға, анықтауға, жұбын табуға
көмектеседі. Бұл дағдылар балалардың ерте жастан оқуға және де қарапайым
математикалық ұғымдарды меңгеруіне көмектеседі. Ақыл-ойының дамуы,
қабылдауы мен қызығушылығын арттыруға байланысты доминоның жас
ерекшеліктерге байланысты көптеген түрлері бар. Бірдей белгісі бар
геометриялық пішіндер, түстер, жапырақтар т.б. заттар.
Қажетті құралдар: сегіз майыспайтын топтама, степлер, желім, қайшы,
қарындаш, сызғыш, қара фломастер, түрлі-түсті қағаздар (қызыл, көк, жасыл,
сары)
Дайындық:
1. Әр топтаманы көлденеңінен қойып, ортасынан сызыңыз, солтүстіктен және
оңтүстікке, қара сызықпен жүргізу. Топтама көлемі шамамен 7 см х 15 см
болуы керек.
2. Түсті қағазды топтамадан екі есе кіші етіп қиыңыз. Топтаманың келесі
бетіне желімдеңіз, келесісін-екіншісіне. Бұған қызыл, көк, жасыл,сары,
түсті қолданамыз.
- қызылжасыл, жасылкөк, көкқызыл, қызылсары, сарыжасыл, жасылқызыл,
қызылкөк, көксары.
Сабақтың барысы:
3-4 жастағы балаларға екі түсті топтама сүйекті қолданамыз. Балалар әр
доминоның екі түрлі бөліктен тұратынын түсінеді. Балалар жалғыз немесе екі
жұп болып ойнайды. Тәрбиеші ойын барысымен таныстыруға болады және де
топтаманы көрсете отырып мына сияқты жарты және де түсі осындай топтаманы
таба аласың ба? деп сұрастыруға болады. Топтамаларды арнайы түсті
конвертке салып қойыңыз.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
Эскимодан таяқша “домино” жасауға балаға көмектесіңіздер. Әр таяқшаның
ортасына қара сызық жүргізіңіз. Содан кейін балалардың әрқайсысына бір-бір
таяқша, екі фломастерден немесе екі қарындаштан таратыңыз. Басшылыққа
жазылған белгіні алыңыз.
Түсті домино
3-тен 4-ке дейін
Ата-аналармен бірге:
Балалар бұл доминоны өзі үйдегі адамдардан үйренеді. Бұл ойын үшін
материалдарды балалар үйде ата-аналарымен бірге дайындайды.
Пішінді және нүктелі домино
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Қайталау - оқудың анасы екені белгілі. Балалардың түсті доминомен жұмыс
істеуін одан әрі жаттықтыру, нүктелі пішінді доминомен таныстыру. Бұл
сабақта бала домино екі бөліктен тұратындығын анықтайды.
Қажетті құралдар: майыспайтын сегіз топтама, желім, қатты түрлі-түсті
қағаз, (қызыл, көк, жасыл, сары) қара фломастерлер, степлер, қарындаш,
сызғыш, қайшы.
Дайындық:
Пішінді доминоны жасау үшін түсті доминоның анықтамасымен жүреміз. Бұл жолы
геометриялық пішіндерді қолданыңыз. Төртбұрыштан, үшбұрыш және дөңгелектен
бастаңыз. Содан кейін сопақшаға, ромбаға, бесжұлдызға және алты бұрышқа
көшуге болады немесе пішінді сол күйінде қалдырып, тек көлемін өзгертіңіз.
Дайындық: Нүктелі доминоны жасау үшін түрлі-түсті доминоның анықтамасымен
жүреміз. Кішкентай топтамаларды қолданыңыз.
Сабақтың барысы:
Бірінші баламен пішінді домино ойынын ойнаңыз. Бала сүйектің екі бөлімнен
тұратындығын білетіндігіне көз жеткізіп алыңыз. Төрт жасар балаға
геометриялық пішіндердің аттары туралы көмек қажет болуы мүмкін. Нүктелі
доминоны 4-5 жастағы балалармен ойнаңыз. Егер балаларға көмек қажет болса,
оларға кез-келген доминоны көрсетіп көп және аз нүктені таба алатындығына
көз жеткізіңіз. Бұл үшін математикалық терминологиялық ақпаратты
пайдаланыңыз, балалардың математиканы меңгеруіне көп көмегі тиеді. Түсті
қағаздан конверт жасап, сонда топтама сүйектерді салып қойыңыз.
1 Нұсқаулар мен толықтырулар:
Жапырақтармен домино жасаңыз. Бірнеше жұпты жапырақты табыңыз. Тіпті өмірде
бірдей жапырақ кездеспесе де 5-6 жастағы балалар ұқсастығын жеңіл табады.
Тәрбиеші сол сәтте табиғаттағы, адамзаттағы өзгешеліктерді айтып кетуіне
болады.
Пішінді және нүктелі домино
4-тен 5-ке дейін
Ата- аналармен бірге:
Топта өткізілетін сабақтар үшін қажетті материалдар дайындауға ата-
аналардан үйде балаларымен бірге пішінді домино жасауларын сұраңыз. Бұл
балалар үшін өте үлкен қуаныш.
Ағашты домино
5 тен 6 дейін
Сабақтың мақсаты:
Бұл сабақ балалардың санау және өлшеу ұғымдарын дамытады. Бұл үшін 28 үлкен
ағаш домино қажет. Сонымен қатар, бұл сабақ барысында балалардың
ұйымдастырушылық, басшылық, бірлікте жұмыс жасауларын нығайтады.
Қажетті құралдар: 168 қалпақты шеге, екі балға, өшіргіш, қағаз, фломастер
сызғыш, ара.
Дайындық:
1. Барлық материалдарды бірге жинаңыз. Ағашты өңдеуге үлкендер жағынан
көмек қажет болады.
2. Ағашты өлшеуге фломастерді қолданған жөн.
Сабақтың барысы:
Балалармен бірге орманға барыңыз. Балалар ол жерден ағаштың әр түрлі
бөренелерін жинасын. Топқа жиналғаннан кейін, әр бала ағаштан домино
жасауына мүмкіндік беру қажет. Содан кейін дайындалған тақтайшаны арнайы
қағазды егеуменен жүргізу керек. Жонылған тақтайдың беті мен астына,
үгілген опилкаға назар аударып көңіл бөлулерін қадағалаңыз. Ортасын бөліп
тұратын сызықты қара скотчпен немесе араның көмегімен жасауға болады. Көзі
көрмейтін және де көру қабілеті нашар балаларға арамен бөлінген бөліктер
ыңғайлы. Балалар кезекпен шегені қағады, шеге басы доминоның нүктелерінің
орнын басады. Балаларда өз істеріне деген қанағаттанарлық сезім оянады,
сосын домино ойынын ойнау қызықты болады. Бұл жинақта беті тегіс және
бірдей доминолар болатынын тәрбиеші алдын-ала балаға ескерткені жөн.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
Алты жастағы балаға алты нүктелі доминоны санап көрсетіңіз. Енді балаға
тура сондай нүктелі доминоны табуды тапсырыңыз. Содан кейін 60, 42, 33,
51 нүктелі доминоларды іздетіңіз.
Ағашты домино
5-тен 6-ға дейін
Ата- аналармен бірге:
Бұл сабақтың ата-аналарды оқу процесіне қатыстыруда үлкен маңызы бар. Олар
жанұя мүшелерімен, тіпті топпен орманға барып, ағаш қалдықтарын әкелулерін
сұраңыз. Ата-аналарға не жасау керектігін ертерек айтып, көмектесулерін
сұраңыз.
Тоғандағы балықтар
4-тен 5-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Жіктеу немесе салыстыру – бұл математика ұғымымен таныстырудан бұрын баланы
тәртіптілікке, реттілікке үйретеді. Бұл ұғымға жету үшін уақыт пен тәжірибе
қажет. Кіші жастағы бала үшін топтың обстрактілі орналасуын түсіну қиын,
сондықтан жіктеуге, сұрыптауға, саралауға үйрету үшін қарапайым түстерді,
пішіндерді біріктіруден үйрету қажет. Бұл сұрақта балалар жіктеуге,
саралауға, топтауға, сұрыптауға үйренеді. Түрлі-түсті балық аулау, сахналық
бейнелеу әрекеттері арқылы осы мақсатқа жетуге болады.
Қажетті құралдар: қалың түсті қағаздар, қайшы, магнит, көк мата немесе
қатты картон, алты темір қыстырғыш (скрепка), таяқша.
Дайындық:
1. Қағаздан алты түрлі жұп балықты қиып алыңыз (барлығы 12 тал). Кіші
жастағы бала үшін (қызыл, сары, жасыл) және т.б. (сары қызыл, күлгін,
жасыл) түстерді қолданған жөн. Балықтар пішіні бірдей шамамен 15 см болуы
қажет.
2. Әр жұптың біреуіне скрепканы қыстырыңыз.
3. Қармақ жасаңыз. Қармақ басына магнитті байлап, келесі ұшын таяққа
байлаңыз.
Сабақтың барысы:
Еденге көк матаны немесе картонды төсеңіз. Скрепкамен қыстырылған балықты
суға қойыңыз. Қазір балық аулауға көл жағасына барамыз деп балаларға
түсіндіреміз. Скрепкасы жоқ үш балықтың біреуін жоғары көтеріп, көлден сол
балықтың жұбын табуды тапсырыңыз. Бала балықты қармақпен ұстағаннан кейін,
балықтың түсін сұраңыз. Енді келесі балаларға балық аулауға мүмкіндік
беріңіз де түсін сұраңыз.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
Тәрбиешіге ары қарай ойынды карточкалармен күрделендіруге болады, оған
жемістерді, үй жауарларын, жабайы жануарларды, геометриялық пішіндерді,
сандарды алуға болады.
Тоғандағы балықтар
4-тен 5-ке дейін
Ата-аналармен бірге:
Ата-аналардан таяқтарды тастамауларын сұраңыз, олар бұл сабаққа қажет. Ата-
аналарға қарапайым тапсырма: үйде гүлдердің аттарын ойын түрінде үйретсе,
бұл балалардың қабылдауларына жақсы көмегін тигізеді.
Геометриялық пішіндерді топтастыру
4-тен 5- ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Әр түрлі геометриялық пішіндермен танысқаннан кейін, балаларда пішіндердің
бір-бірінен айырмашылығы мен ұқсастығы туралы білімдері қалыптасады.
Пішінді карточкаларды топтау арқылы заттың қасиетімен, ұқсас белгілерімен
және де айырмашылығымен оларды дұрыс топтауға үйренеді. Бұл әрекет
балаларға үш пішінмен, төрт өлшеммен және бес түспен танысуға мүмкіндік
береді.
Қажетті құралдар: қатты түрлі-түсті қағаздар.
Дайындық:
1. Әр түрлі пішінді қатты түсті қағаздан үшбұрыш, дөңгелек, шаршы қиып
алыңыз. Төрт түрлі әр көлемдегі пішіндерді қиыңыз.
2. Әр пішінді бес түрлі түстен қиып алыңыз.
Сабақтың барысы:
Пішінді қарап ойнау үшін балаларға біраз уақыт беріңіз. Кіші топтарда
олардың пішіні (көлемі, түсі, ұзындығы) туралы оларды топтастыру жайлы
әңгіме жүргізіңіз. Математика орталықтарында балалар пішіндерді көріп
болғаннан кейін сұраңыз. Сен не істедің, оның жауабына байланысты
сұрақтар қою: Неліктен мына карточкаларды топтастырдың?, Олардың
ұқсастығы неде?, Олардың айырмашылықтары неде? деген жетекші сұрақтар
қою арқылы сабақты жалғастыру қажет.
Геометриялық пішіндерді топтастыру
4-тен 5-ке дейін
Ата-аналармен бірге:
Топтастыру ойынын үйде бала ойнай отырып, сұрыптауды жанұя мүшелерінен
үйренеді. Бұл ойын балаға ұнайды.
Темірланның тиындары
4-тен 6-ға дейін
Сабақтың мақсаты:
Тимурдың дәлелдеуі бойынша, 6-7 жастағы балалар санау ретін түсінбейді.
Балалар мүдірместен санай білсе де, санаудың мағынасын түсінбейді. Бұл
сабақ - сандық санау ойлау қабілетінің бір бөлігі екендігін, тәрбиеші мен
ата-ананың түсінгені жөн. Кіші жастағы балаға бірнеше уақыт көлемінде
саусақпен санауға мүмкіндік жасаған жөн.
Қажетті құралдар: 10 текше, тиын және бірдей пішіндегі ойын картасы.
Дайындық:
1. Бірдей пішіндегі текшелерді (тиын немесе ойын карточкаларын) кеңістікке
көлденеңінен өте алшақ қылмай орналастырып қойыңыз. Осылардың астына 5
текшені қойыңыз, ара қашықтығы бір-біріне жақын орналасатын болсын.
Сабақтың барысы:
Балаларға ешқандай көмекші сөзсіз сұрақ қойыңыз: Мына екі қатардағы
текшелер саны бірдей ме?. Қандай жауап болса да қабылдаңыз. Бала сізге
үстіңгі қатардағы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Мектепке дейінгі балалық шақ республикалық орталығы
ӨЗІҢ ЖАСАП АЛ
Тәрбиешілерге арналған әдістемелік құрал
Астана-2010
Өзің жасап ал тәрбиешілерге арналған әдістемелік құрал. - Астана, 2010. -
164 бет
Авторлар: Д.Р. Столберг, Э.Р. Дэниэлс
Алғашқы баяндама жазған: П.А. Коглин
Аударғандар: Д.Қ. Айтжанова, Т.М. Динжанова, Г.М. Мышбаева.
Бұл құрал 3 жастан 6 жасқа дейінгі балалармен жұмыс жасайтын тәрбиешілерге
арналған Step by Step бағдарламасының әдістемелік құралдарының бірі.
Мұнда қолда бар материалдардан математика және дүниетану сабақтарына
қажетті құралдарды қалай жасау қажеттігі айтылған.
Мектепке дейінгі балалық шақ
республикалық орталығы, 2010
Мазмұны
1 Кіріспе 4
2 Математика 15
3 Қоршаған ортамен таныстыру 53
4 Драмалық ойындар 83
5 Оқу мен жазудың негіздері 96
6 Шығармашылық 112
7 Музыка 156
КІРІСПЕ
Өз қолдарыңызбен жасалған бұйымдардың құндылығы
Бұл құрал 3 жастан 6 жасқа дейінгі балалармен жұмыс жасайтын тәрбиешілерге
арналған Step by Step бағдарламасының әдістемелік құралдарының бірі.
Мұнда қолда бар материалдардан математика және дүниетану сабақтарына
қажетті құралдарды қалай жасау қажеттігі айтылған. Барлық берілген сабақтар
мен материалдар Step by Step бағдарламасының: оқытуды жекешелендіру,
балаларға таңдау еркіндігін беру және баланы оқыту мен тәрбиелеу ісіне ата-
аналарды тарту сияқты негізгі талаптарына сай келеді.
Бұл бағдарлама енгізілген елдердің бәрінде бірдей топтарды қажетті
дидактикалық және ойын материалдарымен қамтамасыз ете алмау қиындығы
осындай құралды құрастыру қажеттігін туғызды. Балабақшалар мен мектептердің
барлығының бірдей қымбат материалдар сатып алуға мүмкіндіктері болмайды.
Бар материалдардың өзі де балаларға математика мен жаратылыстану
ғылымдарынан нақты, шынайы тәжірибе бере алмайды.
Тіпті топта алуан түрлі материал болғанның өзінде, тәрбиешіге өзіндік
кәсіби жинағы болғанның артықтығы жоқ. Жақсы оқу материалдары – жемісті
оқудың кепілі, сондықтан, материалдардың балалар еркін тәжірибе жасап
үйрену үшін жеткілікті болғаны жөн. Тәрбиешінің қолымен жасалған
материалдар баланың жеке қызығушылығын оятады және сол даму кезеңіндегі
талап-тілегін қанағаттандыра алады.
Аталған құралда берілген материалдар мен сабақтар белсенді оқытуды
қамтамасыз ете алады. Олардың көпшілігі сатылмайды, сатылуы мүмкін де емес,
өйткені, олар арнаулы педагогикалық міндетті шешу мақсатында жетілдірілген
немесе жеке баланың дәл осы уақыттағы дамуын есепке ала отырып жасалған.
Осы басылымға арнап бейімделген көпшілікке белгілі материалдар мен сабақтар
да берілген. Бұлардың барлығын қолда бар, арзан материалдардан өз
қолдарыңызбен жасауға болады. Әрбір сипатталған сабақты үйде жалғастырып
оқыту мүмкіндігі көзделген.
Сатылатын оқу құралдарының барлығы бірдей қоғамда кездесетін ерекшеліктерді
бейнелей алмайды, көпшілікке ұқсамайтындарды қоғамға қосу және төзімділік
принциптеріне сәйкес келе бермейді. Қолдан жасалған материалдар, керісінше,
балаларға айналамыздағы әртүрлі ұлттарды, жас ерекшеліктерін, жынысын,
кәсібін, ауытқушылықтарды көрнекі түрде көрсетуге мүмкіндік береді.
Қоршаған ортаны қорғау қажеттігі қалдық материалдардан құралдарды жасаудың
негізгі себептерінің бірі, өйткені, қалдық шикізаттарды пайдалану
тасталатын қоқысты азайтуға, соған сәйкес планетамыздағы шектеулі табиғи
ресурстарды сақтауға мүмкіндік береді. Балалар әртүрлі қалдық материалдарды
іске асыруды және табиғатқа ұқыпты, үнемді көзқараспен қарауды үйренеді.
Құралда сипатталған материалдың бәрі де адам өміріне қауіпсіз. Әрбір оқу
құралын сұрыптай отырып, сабақтар мен тапсырмаларды ойластырғанда
тәрбиешілер мен ата-аналар балалардың қауіпсіздігіне баса назар аударулары
тиіс. Мысалы, шыны ыдыстардың орнына пластикалық ыдыс алу қажет. Егер бала
ағашпен жұмыс істейтін болса, ойыншық немесе пластикалық емес нағыз құрал-
сайманды пайдалансын, бірақ қорғаушы бетперде киюі керек. Ең бастысы
үлкендердің тарапынан нақты бақылау мен қадағалау қажет. Тәрбиешілер ата-
аналарды ерекше зейінді талап ететін сабақтарға қатыстыруларына болады.
Step by Step бағдарламасының негізгі міндеті - демократиялық қоғамның
лайықты мүшелерін тәрбиелеу. Ең кішкентай бүлдіршіндеріміз де өздері таңдау
жасап, қатарының ерекшеліктерін құрметтеуге үйренеді. Бағдарламаның мақсаты
- әр баланың жеке қабылдауы мен даму кезеңдерін есепке ала отырып оқыту.
Step by Step бағдарламасымен оқытудың негізгі бағыттары төмендегідей:
- оқытудағы жекешелендіру;
- сабақты жоспарлау мен тақырыптық ойын орталықтарының жұмысын ұйымдастыру
арқылы балаға таңдау еркіндігін беру;
- ата-аналардың қатысуы.
Жекешелендіру
Әр баланың ата-анасының тұқымына берілген, оның жеке тұлғасының, мәдени
және отбасының дәстүрлерін, баланың өмірлік тәжірибесін сипаттайтын өзіндік
қайталанбас кескін, келбеті бар. Сондықтан оқу бағдарламасы да,
қолданылатын әдістер де, материалдар да, тәрбиешінің баламен тікелей
жүргізілетін жұмысы да әр баланың жеке ерекшеліктерін ескере отырып
сұрыпталып, жоспарлануы тиіс. Жекешелендіру - бұл баланың күнделікті дамуын
есепке ала отырып, сабақтар мен тапсырмаларды әр бала жетістікке жете
алатындай етіп жоспарлау.
Балаға арналған орта да жекешелендіруге жағдай туғызады. Балалар да
өздерінің мүмкіндіктері мен қызығушылықтарына сай жұмыс түрін таңдау арқылы
жекешелендіруді жүзеге асырады. Қызықты әрі икемделген жұмыс түрлерін
(тапсырмаларды) жоспарлап, әр баланың қалай орындағанын немесе ойнағанын
бақылай отырып, тәрбиеші материалдар мен тапсырмаларды ауыстыруы не жеке
балаға бейімдеп өзгертуі мүмкін. Әр баламен жеке жұмыс жасау үшін топтық
жұмыстарды шағын топтарда өткізу тиімді.
Осындай көзқараспен оқыту баланың өз деңгейінде өсуі мен дамуына игі әсер
етеді. Step by Step бағдарламасымен оқытудың ахуалы құбылмалы және
динамикалы, ол баланың жеке қызығушылығы мен даму деңгейіне сай келетін
материалдар мен жағдаяттарға толы.
Таңдау
Step by Step бағдарламасымен жұмыс жасайтын топтардағы ахуалдың өзі
балаға өз бетімен таңдау жасауға мүмкіндік береді. Әр топ бірнеше
тақырыптық орталықтарға бөлінген, оның әрқайсысында зерттеу мен ойнауға
жеткілікті материалдар жинақталған. Әр топтағы белсенділік орталықтары
әртүрлі болуы мүмкін, бірақ төменде келтірілген тізім барлығында бар.
Математика Әдебиет пен сауат ашу
Дүниетану Шығармашылық жұмыстар орталығы
Құм және су Ашық ойын алаңы
Желілі-рөлді ойын Құрылыс орталығы
Музыкалық сабақтар орталығы
Орталықтардағы жинақталған материалдар балалардың белсенділігін
ынталандырады, олардың барлық бес сезімін ашып, қолдануға итермелейді.
Тәжірибе жасап, зерттеп, жаңалықтар аша отырып, балалар өз болжамдарының
дұрыстығын тексереді, білімді өзіндік жеке тәсілмен игереді. Дәл осындай
әдіспен балалар мәселе қойып, оны шешуге, сын тұрғысынан ойлауға, таңдау
жасауға және түсініктер қалыптастыруға үйренеді.
Еш уақытта кішкентай балаларды өздерін қызықтырмайтын тапсырмаларды
орындатуға, тақырыптарды оқып үйренуге мәжбүрлеуге болмайды. Топтың ішкі
көрінісі балаға орталықтар мен материалдарды таңдауға мол мүмкіндік
беретіндей жағдайда ұйымдастырылуы тиіс.
Ата-ананың қатысуы
Отбасының балаға әсері зор. Баланың алғашқы ұстазы - ата-анасы. Сондықтан,
Step by Step бағдарламасы бойынша ата-аналар берілген білімді үйде
бекітіп, толықтыруға көмектеседі; тәрбиешілер балалардың үйдегі үйренгенін
оқу бағдарламасын игертуге пайдаланады. Балабақша мен отбасының байланысы
тәрбиешілер мен ата-аналардың өзара құрметі мен сеніміне құрылады.
Step by Step - екі ұрпақтың бағдарламасы. Мұнда ата-аналардың қатысы
қандай түрде болмасын қолдау табады: олар тәрбиешіге сабақ үстінде
көмектесуі мүмкін; ата-аналар алқасы салмақты шешімдер қабылдауға белсенді
қатысады; олар балаларының жақсы жақтары мен көмек қажет ететін әлсіз
жақтары туралы мәліметтер бере алады. Тәрбиешілер мен ата-аналар жеке
ерекшеліктеріне қарамастан өзара құрмет пен сыйластыққа құрылған әріптестік
қарым-қатынас орнату үшін бірлесе күш жұмсауы қажет.
Step by Step бағдарламасындағы тәрбиешінің қызметі
Step by Step бағдарламасымен жұмыс істейтін топтардағы тәрбиешілер,
немесе мұғалім мәлімет беруші емес, бағыттап, танымдық процесті
жеңілдетеді. Ол біліктілікті ынталандырып, оқуға деген жауапкершілікті
бөліседі; ол топтағы ортаның қауіпсіздігін жоспарлайды және қамтамсыз
етеді. Әрине, бұл оның топтағы ересек адам ретінде рөлін кішірейтпейді,
дегенмен таным мен білім бағытталған негізгі адам бала болуы тиіс.
Тәрбиешінің негізгі жұмысы төмендегідей:
- Тәрбиеші балаларды түрлі материалдармен қамтамасыз етеді және қоршаған
ортамен шектеусіз қарым-қатынас жасауға қолайлы жағдай туғызады. Бала өз
бетімен бір нәрсе жасағанда ғана жақсы үйренеді. Олар өз бетімен сынап
көру, қателесу арқылы әлемнің қалай құрылғанын анықтаулары қажет. Үйренген
білім белсенді жаттығулар арқылы жақсы бекітіледі. Мысалы, құрылымның
жүйелілігі мен жүйесіздігі жөніндегі түсінікті бала барабанда музыкалық
екпінді ұру арқылы: трам-там-там, та-рам-там-там; түрлі-түсті жіптерді
түстерін кезектестіріп өре отырып: жіпке көк, сары, көк, сары, көк
моншақтарды өткізу арқылы игертуіне болады.
- Тәрбиеші балалардың материалдармен қалай жұмыс істейтінін бақылайды.
Мұндай бақылаулар баланың қызығушылығына (машиналар, жануарлар), өзіндік
талап-тілек, мұқтаждығына (мысалы, баланың көзі нашар көретін болса, оған
көре алмауына байланысты көбірек тактильді түйсікке негізделген
жаттығулар), баланың қабылдау стиліне (мысалы, өте қозғалғыш баланы сумен
ойнату арқылы тыныштандыруы мүмкін) байланысты қандай тапсырмалар беруге
болатынын анықтауға көмектеседі. Осылайша тәрбиешіге қай сабақтар мен
қандай орталықтарға балалардың қызығушылықтарының неліктен жоғары немесе
төмен екендігін анықтауға мүмкіндік береді.
- Тәрбиешінің аталған уақыттағы баланың даму ерекшелігі туралы білуі тиіс.
Ол әр балаға даму кезеңдеріне сәйкес қандай материал қажет екенін
анықтайды.
- Тәрбиеші балаларға ашық сұрақтар қою арқылы балалардың зерттеу мен жаңа
мәліметтерді игеруіне көмектеседі. Ашық сұрақтарға бірнеше жуық жауаптар
берілуі мүмкін. Олар сонымен қатар баланың ойлау жүйесін түсінуге мүмкіндік
береді. Сұрақ-жауап ойлауды ғана емес, баланың тілін де дамытады. Егер
тәрбиеші топта сұрақты көп қойса, балалар да көп нәрсені сұрай бастайды.
Білім алуда жалаң фактілерді жаттағаннан гөрі, ойлауды дамытудың мәні зор.
- Тәрбиеші балаларға өздерінің жұмыстары туралы ойлануға уақыт береді. Бұл
берілген ұғымды терең түсінуге жағдай жасайды. Ол сұрақтар мен жауаптарға,
өз ойларын білдіруге уақыт қалдырады.
- Тәрбиеші барлық дұрыс, жуық жауаптармен, шығарылған қорытындылар мен
тұжырымдарды балалармен бірге талдайды. Көп жағдайда осындай қате
жауаптарды талдау дұрыс жауаптарды талдауға қарағанда көбірек пайда
әкеледі.
- Балалар сияқты, тәрбиешілер де тәуекелге бара алуы керек. Ол әрнәрсені
сынап көріп, ескіні пайдаланудың жаңа жолдарын іздестіруі тиіс. Кейбір
сабақтар сәтті, кейбірі-керісінше шығуы мүмкін. Барлық бала бірдей әрбір
сабағыңызға ынталы, қызығушылықпен қатысады деп күтпеңіз. Ізденгіш тәрбиеші
дер мезгілінде материалды ауыстырады немесе сабақты одан әрі дамытып, сәтті
аяқтауға жетелейтін әдіс-тәсілдерді қолданады. Ол балаларға жаңалықты
белсенді қабылдауға үйрету үшін жаңа сабақтар ұсынады.
- Тәрбиеші балаларға қате немесе тура емес жауап бергеннен гөрі, өзінің
кейбір заттарды білмейтінін мойындағаны жөн. Білмеймін деген жауап бере
отырып, тәрбиеші балалармен бірлесіп жауап іздеп, шешім қабылдайтын ахуал
туғызады. Бұл балаларға әртүрлі басылымдарды пайдалана білуге үйретеді.
Соған қоса, балалар үлкендердің де ізденіп оқитынын көреді.
- Тәрбиеші балалармен бірге ойнайды, әңгімелеседі. Ол балалардың білсем
деген ынтасын бөлісіп, олар ұйымдастырған заттың бәріне қызығушылық
танытады.
- Ең бастысы тәрбиеші өзінің қатысының артықтығын сезіне білуі керек, олар
танымдық процесті өз бетімен басқаруы үшін балаларды өз еріктеріне жіберуі
қажет.
Оқу материалдары неден жасалады
Топта балалармен өткізілетін әртүрлі сабақтарды ұйымдастыра отырып,
тәрбиеші барлық үйде болатын, әдетте тасталатын алуан түрлі материалдарды
қолдануы мүмкін. Әрбір тәрбиеші белгілі бір сабақтарға қажетті
материалдардан тілек тізімін жасап, оны жинауға ата-аналар мен балаларды
қатыстыруы керек. Бұл тізімді ата-аналарға арналған хабарландыру тақтасына,
тұрақты шығып тұратын бюллетеньге беріңіз немесе жеке жазып қолдарына
ұстатыңыз. Материалдар төмендегідей болуы мүмкін:
- табиғи - тастар, тұқымдар, жапырақтар, таяқшалар, қабықтар;
- тұрмыстық – түрлі ыдыстар, пластикалық бөтелкелер, банкалар, тамаққа
қосылатын бояулар, ағаш және темір қалдықтар, әжетхана қағазы, газеттер,
пенопластар, картон қораптар, бөтелке қақпақтары, шегелер, шуруптар, мата
қиықтары, азық-түлік қораптары, қаптайтын материалдар, журналдар,
календарлар, үй бұйымдарының сынықтары.
Жұмыстан немесе дүкеннен әкелінген материалдар - еденге төсегіштің
қалдықтары, оқшауланған сымдар, ағаш сынықтары, ағаш үгінділері,
пайдаланылған принтерге арналған қағаздар, қажетсіз деп тасталған әртүрлі
заттар.
Барлық жиналған материалдарды жүйелеп жазып, реттеп, қажет уақытында алуға
ыңғайлы жерге сақтау керек.
Аталған құралды қалай пайдалану қажет
Әр бөлімге (1 сабаққа) суреттер берілген. Бөлімнің басында мақсаты - осы
сабақтың негізінде педагогикалық тұжырымдама айқындалған. Сосын материалдар
тізімі мен сілтемелер, сабақты қалай жүргізу сипаттамасы, сабақты дайындау
мен өткізуге ата-аналарды тарту, сол сияқты оқуды бейімдеу мен түрлендіру
мүмкіндіктерін ұсынатын нұсқаулар мен толықтырулар берілген.
Сонымен қатар, құралды пайдалануға ыңғайлы болу үшін арнаулы белгілер қай
жастағы балаларға арналғанын, сабақ өткізуге ыңғайлы орталықты көрсетеді.
Барлық сабақтар үш жастан алты жасқа дейінгі балаларға арналған. Нақты жасы
келесі белгімен көрсетілген.
3 4 5
6
Ал мына белгілер сабақ өткізуге қолайлы орталықты көрсетеді:
Шығармашылық Оқу мен Құм Ашық Табиғаттану жұмыстар
сауат ашу және ойын
орталығы орталығы су алаңы
Математика Құрылыс Музыкалық Желілі-рольді
орталығы орталығы сабақтар ойындар
орталығы
орталығы
Төменде көрсетілген кесте қай сабақ қандай орталықта болатынын тез
бағдарлауға көмектеседі.
Кестеде әр сабақ үшін бірнеше орталық берілген. Кез-келген сабақ дамудың
белгілі бір саласымен байланысты: әлеуметтік немесе сезімдік дамуы,
шығармашылық қабілеттері, тіл дамыту, табиғаттану, математика, дене
шынықтыру, қоғамдық ғылымдар.
Берілген құралдағы сипатталған барлық сабақтарды тәрбиешілер бірнеше рет
өткізген, егер сіз бірінші рет өткізіп отырсаңыз, алдын-ала дайындалып
алғаныңыз жөн. Балаға бағытталған әдістемені толық меңгеріп, жеткілікті
тәжірибе жинақтағаннан кейін, сізге түгел топқа немесе әрбір жеке балаға
арналған оқу материалдарын ойластырып, құрастыру жеңіл болады. Бұл құралда
берілген материалдар балалар көшіріп алатын үлгі емес. Керісінше, олар
баланың елесі мен қиялын ынталандырып, оларды пайдалануда шығармашылықпен
жұмыс жасауға жетелеуге арналған.
Барлық ұсынылған сабақтарды тәрбиешілер құрастырған, олар әлемнің көптеген
елдерінде тиімді қолданылып жүр. Егер сіз бұл іске шығармашылықпен қарап,
өз ойларыңызды басқа әріптестеріңізбен бөліссеңіз, берілген материалдар сіз
жинақтайтын қайталанбас жеке жинағыңыздың бастауы болсын.
МАТЕМАТИКА
Санауыш таяқшалары
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Төменде келтірілген үш ойынның мақсаттары балаларға қарапайым құралдардың
көмегімен математиканың негіздерін үйрету. Бұл ойындар балаларға
құралдардың математикалық символдар мен сандар туралы түсінік
қалыптастырады. Көбінесе кішкене балалар автоматты түрде санайды, бірақ әр
санның арғы жағында не тұрғаны жайлы ойланбайды. Балалар абстрактылы
сандарды қабылдап үйренуі үшін оларға әр-түрлі заттардың көмегімен біраз
уақыт жаттығу керек. Бұл сабақ әр балаға өзінің бағдарламаны қабылдай алу
жылдамдылығына (қабілетіне) байланысты қарапайымынан күрделісіне қарай,
өзгеріп отыратын үш кезеңге бөлінген. Бұл кезеңдердің бәрінен өту
балалардың сандар мен нөмірлерді толығымен үйренуінің кепілі болып
табылады.
Қажетті құралдар: балмұздақтың таяқшалары, қатты қағаз, қайшы, желім,
сызғыш, өлшегіш лента.
Дайындау:
1. Қағаздан 12 дөңгелек пен 1, 2 және 3 сандарын екі данадан ойып алыңыз.
2. Қатты қағаздан әр қайсысында үш бөлімі бар үш қалташа даярлаңыз.
3. Бірінші қалта: бір дөңгелекшені сол жақ бөлімге желімдеңіз (егер де
сіздің қалташаларыңыз матадан даярланған болса, дөңгелекшелердің орнына
түймелер қадауға болады).
4. Екінші қалта: бір дөңгелекше мен 1 санын сол жақ бөлімге желімдеңіз, екі
дөңгелекшені оң жақ бөлімге желімдеңіз.
5. Үшінші қалта: 1 санын сол жақ бөлімге, 2 санын ортаңғы бөлімге және үш
санын оң бөлімге желімдеңіз.
Сабақтың барысы:
Үш баладан құрылған топқа әр қайсысына қалташалар мен бірнеше таяқшалар
беріңіз. Басында балалар таяқшаларды қалташаларға салып жай ойнайтын
болады. Оларға тәжірбие жасап көрулеріне уақыт беріңіз. Кейбіреулері
бірден бір дөңгелекше мен бір таяқша арасындағы байланысты түсінеді.
Келесілері біраз уақытты қажет етеді, ал үшіншілеріне мұғалімнің көмегі
қажет болады: Мұнда неше дөңгелекше бар? Біреу, дұрыс! Қалтаға бір
таяқшаны сал. Жарайсың? Келесі қалтада неше дөңгелекше бар? Екеу, дұрыс!
Бұл бөлмеге неше таяқшаны салу керек? Ал келесі қалташа да қанша дөңгелекше
болса сонша таяқшаны сал Бала дөңгелекшелері бар қалталарды меңгергеннен
кейін дөңгелекшелері мен сандары бар қалташаларға, содан кейін тек сандары
бар қалташаларға көшіңіз.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
- 4 тен 6 дейін, 7 ден 9 дейін т.с.с. сандары бар қалталар даярлаңыз.
- Барлық тастар, түймелер және кілттерді бір банкаға жинаңыздар. Бір тасты
алып алдыңызға қойыңыз. Осыдан кейін баладан осындай мөлшерде заттарды
алып, алдына қоюды сұраңыз. Нәрселерді санап оларды қалтадағы заттармен
сәйкестендіре ала ма? Баланың сандарды түсіне білуіне байланысты, одан да
күрделі қосу және алу ойындарын құрастырыңыз. Қанша тастарды қисындырып
құрастыруға болады, 5 санын алу үшін, қанша затты алу керек, 3 санын алу
үшін ше?
Санауыш таяқшалары
3-тен 4-ке дейін
Ата-аналармен бірге
Бұл сабақтар үшін ата-аналарға балмұздақтардың таяқшаларын жинауға
көмектесуін сұраңыз.Олар бейресми ата-аналар жиналыстарында немесе кешкісін
үйлерінде қалташалар жасауға көмектеседі (егер олар күні бойы жұмыста
болса). Еркіңізше қалташаларды матадан даярлауға болады, себебі олар
көбірек қызмет етеді.
Бөтелке қақпақшаларынан нүктеге дейін
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты: Бұл сабақта балалар заттар мен сандардың арасындағы
сәйкестіктерді үйренеді.
Қажетті құралдар: он қатты қағаз, 12 см х 18 см өлшемімен кесілген
төртбұрыштар, 55 қақпақша, фломастер, степлер.
Дайындық:
1. Қатты қағаздан он карточка кесіңіз.
2. Карточкаларға фломастермен нүкте қойыңыз, (сандар емес) бірден онға
дейін.
3. Елу бес бөтелке қақпақшаларын жинаңыз.
4. Карточкалар мен бөтелке қақпақшаларын сақтауға тығыз қағаздан конверт
жасаңыз (жан-жағын степлермен бекітіңіз).
Сабақ барысы: Балалардан карточкада қанша нүкте бар,сонша қақпақша жинауын
сұраңыз. Балалармен қанша қақпақша екенін санаңыз.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
- Кішкене балаға бір, екі, үш нүктелері бар карточкаларды көрсетіп, олардың
қандай сандарға сәйкес келетін сұрайсыз.
- Балалар көздерін жұмсын. Бір карточканы тығып қойыңыз. Бала көзін
ашқанда, одан қай карточка жоқ екенін сұраңыз.
Бөтелке қақпақшаларынан нүктеге дейін
3-тен 4-ке дейін
Ата –аналармен бірге
Бұл сабақтар үшін ата-аналарға бөтелке қақпақшаларын жинауға көмектесулерін
сұраңыз. Уақытын белгілеңіз (мысалы бір жұма) және балалардан ата-
аналарының, осы аптадағы жинай алған қақпақшаларын сыныпқа әкелуін сұраңыз.
Ойландырғыш сандар
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Ойландырғыш сандарды балаларға математикалық ұғымдарды нақты заттармен
байланыстыра отырып,көрсету арқылы түсіндіру. Тәрбиеші сабақ барысында
балаларды бақылау арқылы, баланың келесі баспалдаққа дайындығын біледі,
келесі сабақ бұдан да күрделі сандар болуы керек. Ойландырғыштың жасалу
мақсаты, осы карточкада белгіленген нүктелер санын, сан арқылы белгілеуді
үйрену. Сонымен қатар олар нүктелер мен сандар бір-бірімен сәйкес келетінін
біледі.
Қажетті құралдар: алты қатты карточка, фломастер, қатты қағаз, қайшы.
Дайындық:
1. Карточканың жоғарғы жағына фломастермен санға санды жазыңыз, төменгі
жағына сәйкес нүктелер қойыңыз.
2. Әр карточканы ортасынан кесіңіз (кесілген қағаздан түзу немесе ирек әр
түрлі пішіндерді кесіп қою қажет).
Сабақтың барысы: Үстел үстіне барлық сандар жазылған карточкаларды бетімен
жайып қойыңыз. Балалар өз бетімен нүктелермен белгіленген немесе сандармен
белгіленген карточкаларды таңдап алады. Содан кейін 1-2 бала санды іздеу
ойынын ойнайды. Олар барлық нүктелермен белгіленген карточкаларды
төңкеріп қояды. Ал қалған санмен белгіленген карточкаларды ашып қояды.
Әрқайсысы кезек-кезек бойынша бір нүктемен белгіленген карточкаларды алып,
оны сан жағымен белгіленген карточканың астына қою керек. Кесілген пішіндер
бұл тапсырмалардың орындалуын жеңілдетеді. Ойын барысы барлық нүктемен
белгіленген карточкалар, санмен белгіленген карточкаларды тауып, тәрбиеші
түрлі сұрақтарды қою арқылы жалғасады. Сен екі карточканы қалай қостың?,
Не себептен бұлар бір-біріне сәйкес?, Өзіңнің дұрыстығыңа сенімдісің
бе? - деген сұрақтар қояды.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
- Бала 1-ден 6-ға дейінгі басқатырғыш сандарды санап берсін. Басқатырғыш
солдан оңға қарай саналады. Сандар ретімен тұр ма?
- Балалар басқатырғыш карточкалардың көмегімен, өздері басқа да ойындарды
құрастырулары мүмкін. Оларды мадақтауды ұмытып кетпеңіз.
Ойландырғыш сандар
3-тен 4-ке дейін
Ата-аналармен бірге:
Бұл сабақты күнделікті топта ойын ретінде өткізуге болады. Егер ата-аналар
қатты қағаздан ойландырғыш сандар жасап берсе, бұл жағдайда үйдегі көмек
топтағы сабаққа көп көмегін тигізер еді.
Тең - тең емес
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Бұл сабақтың мақсаты балаларға сандардың сақталуын (түймелердің орны
ауысқанымен, олардың саны өзгермейді) түсіндіру. Үш карточкада бірдей түйме
орналасқан, бірақ олардың тәртібі әртүрлі, бұдан балалар олардың орындары
ауысқанымен, санының өзгермейтініне көзін жеткізу.
Қажетті құралдар: карточкалар өлшемі 8 см х 13 см, фломастер немесе
өздігінен жабысатын дөңгелектер.
Дайындық:
1. Өлшемдері 8 см х 13 см болатын он сегіз карточка жасау.
2. Әр карточкаға бірден алтыға дейінгі дөңгелектерді әр түрлі жағдайда
орналастыру.
3. Әр санға кем дегенде үш әртүрлі орналасқан дөңгелектерді қолдану.
Сабақтың барысы:
Еденге барлық карточкаларды тізіп қойыңыз. Бір немесе бірнеше балалар бір
мезетте карточкаларды сандары бойынша жинауы керек. Кейбіреулері бұлардан
да күрделі тапсырмаларды рет-ретімен орындайды. Бірден алтыға дейінгі
сандары бар карточкаларды жинастырады.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
Түймелердің көмегімен бірден алтыға дейінгі сандары бар карточкаларды
жасау. Әр карточкаларда олардың орналасу тәртібі әртүрлі болуы қажет.
Тең-тең емес
3-тен 4-ке дейін
Ата-аналар мен бірге: Карточкалардың көмегімен ата-аналар балаларымен бірге
лото ойынын ойнай алады.
Санды лото
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Санды лото ойыны баланы санауға үйретуге арналған тамаша әрекет. Бала 0 мен
9-ға дейінгі санауды үйренгеннен кейін, оларды таңбалауды үйренеді. Сонымен
қатар санды лото ойыны сандарды бір-бірінен ажыратуды үйретеді. Тәрбиеші
күнделікті сандар біздің өмірімізде кездесетінін және олардың біздің
өмірімізде қажетті екенін түсіндіріп, мектеп тақтасында белгілі күндерді,
туған күндерді, сабақ кестесін, үй тапсырмаларын т.б. жазып көрсетеді.
Қажетті құралдар: қатты қағаз, сызғыш, қарындаш, қайшы.
Дайындық:
1. 5 см х 5 см болатын жиырма карточка жасаңыз.
2. Өлшемі 26 см х 26 см болатын қатты қағазды екіге бөліңіз, бұл қағаз
бетіне көлденеңінен бес карточка сиятын болсын. Бұл лото ойынын ойнайтын
алаң қызметін атқарады. Содан кейін әр бөлікке 0 ден 9 ға дейінгі сандарды
ретсіз жазыңыз. Әр сан екі рет қолданылады.
3. Алдынғы жасалған жиырма карточка (1 пунктті қараңыз). Әр карточкаға 0-
ден 9-ға дейінгі сандарды жазыңыз. Әр сан екі түрлі карточкада кездеседі.
Сабақтың барысы:
Бұл санды лотоны бір немесе екі бала ойнайды. Сандар жазылған карточкаларды
беткі жағымен төмен қаратып қоясыз. Егер екі бала ойнаса, кезектесіп сан
жазылған карточкаларды алып, ойын алаңындағы сәйкес келетін санның үстіне
қояды. Барлық карточкалар өз орнына қойылғанша, ойын аяқталмайды. Осы уақыт
аралығында тәрбиеші балалардың мүмкіндіктерін бағалап, дұрыс қоя алды ма,
не қоя алмағандығын түсіндіреді.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
Лото карточкаларын сандардың сақталуы ойынына пайдалануға болады. Бұл
ойын екі немесе үш бала болып ойнауға арналған. Карточкалар үстел үстіне
беткі жағымен төмен қарап қойылады. Балалар кезек-кезек шығып екі
карточкадан аударады. Егер карточкалар сәйкес келсе олар карточкаларды
өздеріне қалдырады, егер сәйкес келмесе сол орнында қалдырады. Барлық
карточкалар аударылғаннан кейін ойын аяқталады.
Санды лото
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Санау кітапшасын жасау арқылы бала санауды, кітапша жасауды үйренеді. Бала
өз қолымен кітапшаны жасай алуы, тәрбиешілерге көп көмек болады.
Қажетті құралдар: тығыз түрлі-түсті немесе ақ қағаз (30см х 45см), желім,
қатты қағаз (сыртқы қабын жасауға) (22см х 30см), сызғыш, қарындаш,
резеңкеге арналған қайшы, қағаз.
Дайындық:
1. Өлшемі 30см х 45см етіп алынған қағазды, қатпарлап бүктеңіз. Кітаптың
сыртқы қабын жасау үшін қатты қағазды екіге бүктеңіз, осы бүктелген жерден
ара қашықтығы 2 см болатындай етіп сызғыштың көмегімен сызықтар сызыңыз.
Алты бетті кітапшаға осындай он үш сызық қажет.
2. Осы сызылған сызықтардан бүктеңіз. Төменде алты беттен тұратын
кітапшаның сызбасы берілген.
3. Осы бүктемелерді санап, келесі жағдайда не істейтіндігіңіз туралы бір
уақытқа ойланыңыз. Кітапшаға қандай сандарды жазатындарыңызды ойланыңыз
бірден беске дейін бе, әлде 1-ден 10-ға дейін. Парақты екіге бүктеп,
ортасына қатты қағазды орналастырыңыз да терезе ойып аласыз. Сандар қатарын
жасау үшін қатты қағазға сан жазыңыз да, осы әрекеттерді келесі әр бір
парақтарға қайталаңыз.
4. Екі бетті бір-біріне желімдеңіз. Ұзын қағаздың бүктелген жерге
жапсырылмағанын тексеріңіз.
5. Алғашқы және артқы беттерін кітапшаға жапсырыңыз.
6. Бірінші бетке қайта оралыңыз және 1 саны бар бетке бір нәрсені
жапсырыңыз, мысалы, қанатты. Келесі беттерді де дәл осылай санға байланысты
етіп қанаттар жапсырыңыз.
Сабақ барысы:
Санау кітапшасын балаларды санаумен алғаш таныстыру үшін және олардың әрі
қарай жетілуін, жиынтықтың қалыптасуымен сандардың аталуы және олардың зат
мөлшеріне сәйкес келуін үйрету. Кішкене топтарда балаларға қанша затты әр
бетке жапсырылғанын жеке санауға мүмкіндік беріңіз. Бұл олардың автоматты
түрде емес, нақты санау мақсатын түсінуге көмектеседі.
Нұсқаулар мен толықтырулар: Балаларға өз санау кітапшаларын жасауға
мүмкіндік беріңіз; олар кітапшаға қандай заттарды жапсыруға болатындығын
өздері шешсін. Ал кітап түптеуге тілек білдірген ата-аналардың көмектерін
пайдаланыңыз.
Санау кітапшасы
4-тен 6-ға дейін
Ата –аналармен бірге
Бұл кітапты жасауға мектепке не бақшаға үлкендерді немесе аға, әпкелерін
балаларға көмектесуге шақырыңыздар. Қандай кітапша жасау керектігін бала
өзі таңдайды. Өздері жасаған санды кітапшаларын оқып үйрену өздеріне
қызықты болады.
Санды көбелектер
3- тен 6- ға дейін
Сабақтың мақсаты:
Санды көбелектер - бұл математикалық ойын. Бұл ойын сандар арасындағы
қатынасты және заттардың санын, олардың тең немесе тең емес екенін көрсету.
Бұл кіші жастағы балалардың даму деңгейінде, олардың сандарды не оларды
санауды білуі қажет емес. Кейін балалар санауды үйренгеннен соң санды
көбелектер ойыны оларға 0 дан 10 ға дейінгі сандарды қосу және алуды
үйренуге мүмкіндік береді.
Қажетті құралдар: қағаз, тоқыма жіптері, түрлі - түсті қарындаштар,
фломастер, қайшы, желім, сызғыш, жабысқақ ленталар.
Дайындық:
1. Қағаздан 22 см х 15см өлшемдерін кесіп алу.
2. Қағаз бетіне өлшемдері бірдей бес гүл салу (өлшемдері 3,5 см) және
оларды бояу. Гүлдер бірдей қашықтықта орналасуы керек.
3. Үш бірдей көбелек салыңыз (мысалы 3 см-ден). Сосын оларды кесіп алыңыз.
Екі жағынан бірдей бояңыз, сосын оларға жіп жапсырыңыз. Жіптің ұзындығы 13
см болуы керек (жіп тоқымаға арналған).
4. Жіпті қағаздың екінші жағына бекітіңіз. Әр көбелек гүлдермен сәйкес
келетін болсын.
Сабақтың барысы:
Балаларға ойын тәртібін түсіндіріңіз. Көбелектер гүлдер ішінде ұшып
жүргендей етіп лақтырыңыз және былай айтыңыз: Қазір әр көбелек өз гүліне
ұшып келсін. Көбелектер саны мен гүлдер саны бір-біріне дәл келеді ме? Бұл
ойын тәртібі математикадағы теңдікті түсінуге мүмкіндік береді. Бұл ойынды
әр түрлі күрделендіріп те беруге болады. Тәрбиеші балаларға осы оқу құралды
калай дұрыс пайдалану керектігін көрсету үшін мынандай сұрақтарды қоюы
керек? Мұнда неше көбелек қалды?, Егер екі көбелек ұшып кетсе, қаншасы
қалады?- деген сияқты сұрақтарды қояды.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
- Бір көбелектер бағын жасаңыз. Онда көбелектерді қызықтыратындай етіп
өсімдіктер отырғызыңыздар, оған сәйкес маңдайша жазуын жасап бақшаға іліп
қойыңыз.
- Балалардың естерінде қалу үшін топ бойынша көбелектер бағын қалай
жасағандықтарын және гүлдерді қалай егіп өсіргендіктерін суретке
түсіріңіздер немесе суреттеп жазыңыздар.
Санды көбелектер
3-тен 6-ға дейін
Ата-аналармен бірге:
Балалар жас кезінен бастап математикадан хабарлары болуы керек екендігі
туралы ата-аналар түсінуі керек. Баланың талпынуын ата-аналар басшылыққа
ала отырып, олардың бір нәрсенің нақты санын білуге тырысуына басты назар
аударуы керек. Олар балалармен қарапайым санау ойындарын ойнау арқылы
санауды үйрету және бір мезетте есептеп табуды мүмкіндігінше талап етіңіз.
Геоборд
3- тен 6- ға дейін
Ата- аналармен бірге:
Ата-аналардан ағаш тақтайша әкелуін өтініңіз. Мектепте тақтайды балалардың
көмегімен өлшеп кесуін талап етіңіз.
Геоборд
3- тен 6-ға дейін
Сабақтың мақсаты:
Осы топта математика сабағына пайдаланатын геобор жасау. Геоборд – бұл
төртбұрышты шегелер қағылған тақтайша, шегелерге әр түрлі бағыттарда
созылғыш жіп резинка тартуға болады. Кішкене балалар осылайша жіптерді
әртүрлі бағыттарда тартып геометриялық пішіндер жасайды. Геоборд және
резеңке арқылы әр түрлі танымдық сабақтар жүргізуге болады. Бұнымен қоса
балалар геометриялық пішіндерді байқап ажырата алуға және топтап бейнелеуге
дағдыланады. Геоборд балаға пішіндердің ара қатынасын түсінуге көмектеседі.
Геобордтың тағы бір қасиеті - оны айналдырып пішіндерді әр түрлі бағыттарда
қарап байқауға әсер етеді.
Қажетті құралдар: түрлі түсті резеңкелер, сызғыш, қалыңдығы 1,5-2см болатын
тақтайша (30 см болатындай төртбұрыш кесіп алуға болатындай), қарындаш, әр
тақтайға 25 шеге.
Дайындық:
1. Тақтайдан өлшемі 30 см х 30 см болатындай тақтайша кесіп дайындау.
2. Геоборд тақтайшасын жасау үшін, ұзындығы 2 см болатын жиырма бес тал
шеге керек. Осы шегелерді 5 х 5см болатындай етіп тақтайға қағыңыздар.
3. Өлшемдері әртүрлі, түрлі-түсті резинкелер таңдап алыңыздар.
Сабақтың барысы:
Алдымен, балалар өз қалауларынша әр түрлі бағыттарда резинканы тартып,
өздері білетін пішіндерін жасасын. Олардан қандай пішіндер жасап жатқанын
сұраңыз. Әлбетте балалар өздері жасаған пішіндерге ат қоя алады. Осындай
жағдайларда балалардан қалай болатындығы туралы сұраңыз.
Төртбұрыштың қанша қабырғасы бар?, Төртбұрыштың қанша бұрышы бар?,
Қайсысы көп: бұрышы ма, қабырғасы ма?, Тура осындай, кішкене немесе
үлкен төртбұрыш жасай аласың ба?, Егер геоборттың екінші жағын қарасаңыз,
сенің төртбұрышың да сондай болып көрінеді. Балалар геометриялық
пішіндерді құрастырып үйреніскеннен соң геобордтың төменгі жағын жоғары
қаратып қою керек. Кейбір кезде сол затты балалар орналасуына байланысты
әртүрлі етіп атайды.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
- Балалар тәжірибе жүргізуді әрі қарай әртүрлі мөлшердегі созылғыш
резеңкелердің көмегімен жалғастырсын.
- Жасына және тәжірбиесіне қарай балалардың қабылдауы әр түрлі болады.
Балалар өз тәжірибесіне, жасына қарай резеңкенің көмегімен үш жақты (төрт
жақты, бес жақты) геометриялық пішіндерді жасайды.
- Сенің жасаған пішінің қалай аталады? Егер біз геобордты айналдырып
қарасақ, үшбұрыш еш өзгеріссіз үшбұрыш болып көріне ме?
- Балаларды өз бетімен сынып ішін барлауға жіберіңіз. Олар өз еріктерімен
шаршының, доптың, есіктің, терезенің пішіндері қандай екенін анықтасын.
- Балалар бояудың және қылқаламның көмегімен ашық алаңда әртүрлі пішіндерді
өз беттерімен салып көргендері өте жақсы болады.
Санды және пішінді конверттер
3-тен 5-ке дейін
Ата-аналармен бірге
Балалармен бірге топта меңгеретін негізгі ұғымдар туралы ата-аналарға
хабарлап отырыңыз, олар бұл ұғымдарға үйде де бала назарын шоғырландырып
отыруы тиіс. Мысалы, топта геометриялық пішіндерді өтіп жатқанын білетін
ата-ана үйдің айналасындағы әртүрлі геометриялық пішіндерді балаларға
көрсетуі мүмкін.
Санды және пішінді конверттер
3- тен 5-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Әртүрлі күрделі математикалық дәрежелерді меңгермес бұрын бала сандар мен
геометриялық пішіндермен жұмыс істеуді үйренуі қажет. Бұл сабақ пішіндерді
тану, санға сәйкес пішіндерді санап шығару, сандарды ажыратуға және санауға
үйретеді. Балалар керекті пішінді санап, сондай сан жазылған конвертке
салуы тиіс. Бұл сабақта бірден алтыға дейінгі сандар қарастырылады, бірақ
оны басқа сандармен жұмыс жасауға да пайдалануға болады. Есептеу мен
заттардың санының сәйкестігі және сандарды санау балалардың логикалық ойлау
қабілетін дамытады.
Қажетті құралдар:
Желім немесе степлер, түрлі-түсті қалам, қалың қағаз,
қайшы, сызғыш.
Дайындық:
1. Конверт жасау үшін түрлі-түсті қалың қағаз алып, оны алдарыңа
көлденеңінен қойыңдар. Астыңғы шетінен жеті жарым сантиметрдей қалдырып
бүктеңіз де оны желімдеңіз немесе степлермен бекітіңіз. Астыңғы бөлігін
конверттің үстіңгі жағынан қалған алты сантиметрмен жабыңыз. Осындай тағы
алты конверт жасаңыз.
2. Конверттің бетіне кез-келген геометриялық пішіндердің суретін салыңыз,
мысалы, үшбұрышты.
3. Конверттің қалтасына 1-ден 6-ға дейінгі сандарды жазыңыз.
4. Қағаздан 21 үшбұрыш қиыңыз. Алты конверттің әрқайсысына конвертте
жазылған санға сәйкес геометриялық пішіндерді салыңыз. Мысалы, бес саны
жазылған конвертте бес үшбұрыш болуы керек, т.б.с.с.
Сабақтың барысы:
Жұмыстың мұндай түрі жеке сабақ үшін тиімді. Балаға конверттер мен
геометриялық пішіндерді беріңіз. Конвертте қандай сан жазылса, сонша
геометриялық пішінді конвертке салуға тапсырма беріңіз. Бала барлық
конвертті толтырсын. Осындай әдіспен ол белгілі бір санға сәйкес
геометриялық пішіндерді санап шығаруға үйренеді.
Бірдей пішінді карточкалар
3- тен 5-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Пішіндері бірдей жұптарды топтастыру ойыны. Бұл сабақта балалардың
геометриялық пішіндер және бірдей түсті жұптар туралы түсініктері
қалыптасады. Кіші жастағы балалар бір орында отыра алмайды. Бұл сабақ
баланың бөлме ішінде еркін қозғалуына және келесі жұбын дұрыс табуға
бағытталған. (Бала ойын кезінде де отырған кездегідей қабылдайды - Джеймс
Л. Хаймс)
Қажетті құралдар: мыжылмайтын топтама, түрлі-түсті фломастерлер.
Дайындық:
1. Пішін жағынан бірдей (түс жағынан бірдей), мысалы: сары түсті екі
карточка, қызыл үш бұрышты екі карточка, жасыл тік төртбұрышты екі карточка
және де т.б. Карточка көлемі 8 см х 13 см болуы керек.
2. Барлық балаға жететініне көз жеткізіңіз.
Сабақтың барысы:
Балаларға карточкаларды таратыңыз. Келесі тура сондай жұпты пішінді табу
керектігін түсіндіріңіз. Қойылған мақсатқа жеткеннен кейін, қайтадан топқа
жиналып, жеке-жеке жұптарымен пішіндердің түсін, көлемін айтады. Мысалы:
Бізде жасыл ұшбұрыш дегендей.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
- Тәрбиеші сабақты өз қалауы бойынша қызықты, кең мағыналы және пішіндердің
әр қабырғалары мен бұрыштарына байланысты түрлендіріп өткізуіне болады.
Бірдей пішінді карточкалар
3- тен 5-ке дейін
Ата-аналармен бірге:
Бұл ойын балалардың танымдық қабілеттерін арттыруға бағытталған. Ата-аналар
балаларға бәтіңкенің, шұлықтың, қолғаптың сыңарларын табуға көмектессін.
Түсті домино
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Домино ойыны балаларды байқағыштыққа, салыстыруға, анықтауға, жұбын табуға
көмектеседі. Бұл дағдылар балалардың ерте жастан оқуға және де қарапайым
математикалық ұғымдарды меңгеруіне көмектеседі. Ақыл-ойының дамуы,
қабылдауы мен қызығушылығын арттыруға байланысты доминоның жас
ерекшеліктерге байланысты көптеген түрлері бар. Бірдей белгісі бар
геометриялық пішіндер, түстер, жапырақтар т.б. заттар.
Қажетті құралдар: сегіз майыспайтын топтама, степлер, желім, қайшы,
қарындаш, сызғыш, қара фломастер, түрлі-түсті қағаздар (қызыл, көк, жасыл,
сары)
Дайындық:
1. Әр топтаманы көлденеңінен қойып, ортасынан сызыңыз, солтүстіктен және
оңтүстікке, қара сызықпен жүргізу. Топтама көлемі шамамен 7 см х 15 см
болуы керек.
2. Түсті қағазды топтамадан екі есе кіші етіп қиыңыз. Топтаманың келесі
бетіне желімдеңіз, келесісін-екіншісіне. Бұған қызыл, көк, жасыл,сары,
түсті қолданамыз.
- қызылжасыл, жасылкөк, көкқызыл, қызылсары, сарыжасыл, жасылқызыл,
қызылкөк, көксары.
Сабақтың барысы:
3-4 жастағы балаларға екі түсті топтама сүйекті қолданамыз. Балалар әр
доминоның екі түрлі бөліктен тұратынын түсінеді. Балалар жалғыз немесе екі
жұп болып ойнайды. Тәрбиеші ойын барысымен таныстыруға болады және де
топтаманы көрсете отырып мына сияқты жарты және де түсі осындай топтаманы
таба аласың ба? деп сұрастыруға болады. Топтамаларды арнайы түсті
конвертке салып қойыңыз.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
Эскимодан таяқша “домино” жасауға балаға көмектесіңіздер. Әр таяқшаның
ортасына қара сызық жүргізіңіз. Содан кейін балалардың әрқайсысына бір-бір
таяқша, екі фломастерден немесе екі қарындаштан таратыңыз. Басшылыққа
жазылған белгіні алыңыз.
Түсті домино
3-тен 4-ке дейін
Ата-аналармен бірге:
Балалар бұл доминоны өзі үйдегі адамдардан үйренеді. Бұл ойын үшін
материалдарды балалар үйде ата-аналарымен бірге дайындайды.
Пішінді және нүктелі домино
3-тен 4-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Қайталау - оқудың анасы екені белгілі. Балалардың түсті доминомен жұмыс
істеуін одан әрі жаттықтыру, нүктелі пішінді доминомен таныстыру. Бұл
сабақта бала домино екі бөліктен тұратындығын анықтайды.
Қажетті құралдар: майыспайтын сегіз топтама, желім, қатты түрлі-түсті
қағаз, (қызыл, көк, жасыл, сары) қара фломастерлер, степлер, қарындаш,
сызғыш, қайшы.
Дайындық:
Пішінді доминоны жасау үшін түсті доминоның анықтамасымен жүреміз. Бұл жолы
геометриялық пішіндерді қолданыңыз. Төртбұрыштан, үшбұрыш және дөңгелектен
бастаңыз. Содан кейін сопақшаға, ромбаға, бесжұлдызға және алты бұрышқа
көшуге болады немесе пішінді сол күйінде қалдырып, тек көлемін өзгертіңіз.
Дайындық: Нүктелі доминоны жасау үшін түрлі-түсті доминоның анықтамасымен
жүреміз. Кішкентай топтамаларды қолданыңыз.
Сабақтың барысы:
Бірінші баламен пішінді домино ойынын ойнаңыз. Бала сүйектің екі бөлімнен
тұратындығын білетіндігіне көз жеткізіп алыңыз. Төрт жасар балаға
геометриялық пішіндердің аттары туралы көмек қажет болуы мүмкін. Нүктелі
доминоны 4-5 жастағы балалармен ойнаңыз. Егер балаларға көмек қажет болса,
оларға кез-келген доминоны көрсетіп көп және аз нүктені таба алатындығына
көз жеткізіңіз. Бұл үшін математикалық терминологиялық ақпаратты
пайдаланыңыз, балалардың математиканы меңгеруіне көп көмегі тиеді. Түсті
қағаздан конверт жасап, сонда топтама сүйектерді салып қойыңыз.
1 Нұсқаулар мен толықтырулар:
Жапырақтармен домино жасаңыз. Бірнеше жұпты жапырақты табыңыз. Тіпті өмірде
бірдей жапырақ кездеспесе де 5-6 жастағы балалар ұқсастығын жеңіл табады.
Тәрбиеші сол сәтте табиғаттағы, адамзаттағы өзгешеліктерді айтып кетуіне
болады.
Пішінді және нүктелі домино
4-тен 5-ке дейін
Ата- аналармен бірге:
Топта өткізілетін сабақтар үшін қажетті материалдар дайындауға ата-
аналардан үйде балаларымен бірге пішінді домино жасауларын сұраңыз. Бұл
балалар үшін өте үлкен қуаныш.
Ағашты домино
5 тен 6 дейін
Сабақтың мақсаты:
Бұл сабақ балалардың санау және өлшеу ұғымдарын дамытады. Бұл үшін 28 үлкен
ағаш домино қажет. Сонымен қатар, бұл сабақ барысында балалардың
ұйымдастырушылық, басшылық, бірлікте жұмыс жасауларын нығайтады.
Қажетті құралдар: 168 қалпақты шеге, екі балға, өшіргіш, қағаз, фломастер
сызғыш, ара.
Дайындық:
1. Барлық материалдарды бірге жинаңыз. Ағашты өңдеуге үлкендер жағынан
көмек қажет болады.
2. Ағашты өлшеуге фломастерді қолданған жөн.
Сабақтың барысы:
Балалармен бірге орманға барыңыз. Балалар ол жерден ағаштың әр түрлі
бөренелерін жинасын. Топқа жиналғаннан кейін, әр бала ағаштан домино
жасауына мүмкіндік беру қажет. Содан кейін дайындалған тақтайшаны арнайы
қағазды егеуменен жүргізу керек. Жонылған тақтайдың беті мен астына,
үгілген опилкаға назар аударып көңіл бөлулерін қадағалаңыз. Ортасын бөліп
тұратын сызықты қара скотчпен немесе араның көмегімен жасауға болады. Көзі
көрмейтін және де көру қабілеті нашар балаларға арамен бөлінген бөліктер
ыңғайлы. Балалар кезекпен шегені қағады, шеге басы доминоның нүктелерінің
орнын басады. Балаларда өз істеріне деген қанағаттанарлық сезім оянады,
сосын домино ойынын ойнау қызықты болады. Бұл жинақта беті тегіс және
бірдей доминолар болатынын тәрбиеші алдын-ала балаға ескерткені жөн.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
Алты жастағы балаға алты нүктелі доминоны санап көрсетіңіз. Енді балаға
тура сондай нүктелі доминоны табуды тапсырыңыз. Содан кейін 60, 42, 33,
51 нүктелі доминоларды іздетіңіз.
Ағашты домино
5-тен 6-ға дейін
Ата- аналармен бірге:
Бұл сабақтың ата-аналарды оқу процесіне қатыстыруда үлкен маңызы бар. Олар
жанұя мүшелерімен, тіпті топпен орманға барып, ағаш қалдықтарын әкелулерін
сұраңыз. Ата-аналарға не жасау керектігін ертерек айтып, көмектесулерін
сұраңыз.
Тоғандағы балықтар
4-тен 5-ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Жіктеу немесе салыстыру – бұл математика ұғымымен таныстырудан бұрын баланы
тәртіптілікке, реттілікке үйретеді. Бұл ұғымға жету үшін уақыт пен тәжірибе
қажет. Кіші жастағы бала үшін топтың обстрактілі орналасуын түсіну қиын,
сондықтан жіктеуге, сұрыптауға, саралауға үйрету үшін қарапайым түстерді,
пішіндерді біріктіруден үйрету қажет. Бұл сұрақта балалар жіктеуге,
саралауға, топтауға, сұрыптауға үйренеді. Түрлі-түсті балық аулау, сахналық
бейнелеу әрекеттері арқылы осы мақсатқа жетуге болады.
Қажетті құралдар: қалың түсті қағаздар, қайшы, магнит, көк мата немесе
қатты картон, алты темір қыстырғыш (скрепка), таяқша.
Дайындық:
1. Қағаздан алты түрлі жұп балықты қиып алыңыз (барлығы 12 тал). Кіші
жастағы бала үшін (қызыл, сары, жасыл) және т.б. (сары қызыл, күлгін,
жасыл) түстерді қолданған жөн. Балықтар пішіні бірдей шамамен 15 см болуы
қажет.
2. Әр жұптың біреуіне скрепканы қыстырыңыз.
3. Қармақ жасаңыз. Қармақ басына магнитті байлап, келесі ұшын таяққа
байлаңыз.
Сабақтың барысы:
Еденге көк матаны немесе картонды төсеңіз. Скрепкамен қыстырылған балықты
суға қойыңыз. Қазір балық аулауға көл жағасына барамыз деп балаларға
түсіндіреміз. Скрепкасы жоқ үш балықтың біреуін жоғары көтеріп, көлден сол
балықтың жұбын табуды тапсырыңыз. Бала балықты қармақпен ұстағаннан кейін,
балықтың түсін сұраңыз. Енді келесі балаларға балық аулауға мүмкіндік
беріңіз де түсін сұраңыз.
Нұсқаулар мен толықтырулар:
Тәрбиешіге ары қарай ойынды карточкалармен күрделендіруге болады, оған
жемістерді, үй жауарларын, жабайы жануарларды, геометриялық пішіндерді,
сандарды алуға болады.
Тоғандағы балықтар
4-тен 5-ке дейін
Ата-аналармен бірге:
Ата-аналардан таяқтарды тастамауларын сұраңыз, олар бұл сабаққа қажет. Ата-
аналарға қарапайым тапсырма: үйде гүлдердің аттарын ойын түрінде үйретсе,
бұл балалардың қабылдауларына жақсы көмегін тигізеді.
Геометриялық пішіндерді топтастыру
4-тен 5- ке дейін
Сабақтың мақсаты:
Әр түрлі геометриялық пішіндермен танысқаннан кейін, балаларда пішіндердің
бір-бірінен айырмашылығы мен ұқсастығы туралы білімдері қалыптасады.
Пішінді карточкаларды топтау арқылы заттың қасиетімен, ұқсас белгілерімен
және де айырмашылығымен оларды дұрыс топтауға үйренеді. Бұл әрекет
балаларға үш пішінмен, төрт өлшеммен және бес түспен танысуға мүмкіндік
береді.
Қажетті құралдар: қатты түрлі-түсті қағаздар.
Дайындық:
1. Әр түрлі пішінді қатты түсті қағаздан үшбұрыш, дөңгелек, шаршы қиып
алыңыз. Төрт түрлі әр көлемдегі пішіндерді қиыңыз.
2. Әр пішінді бес түрлі түстен қиып алыңыз.
Сабақтың барысы:
Пішінді қарап ойнау үшін балаларға біраз уақыт беріңіз. Кіші топтарда
олардың пішіні (көлемі, түсі, ұзындығы) туралы оларды топтастыру жайлы
әңгіме жүргізіңіз. Математика орталықтарында балалар пішіндерді көріп
болғаннан кейін сұраңыз. Сен не істедің, оның жауабына байланысты
сұрақтар қою: Неліктен мына карточкаларды топтастырдың?, Олардың
ұқсастығы неде?, Олардың айырмашылықтары неде? деген жетекші сұрақтар
қою арқылы сабақты жалғастыру қажет.
Геометриялық пішіндерді топтастыру
4-тен 5-ке дейін
Ата-аналармен бірге:
Топтастыру ойынын үйде бала ойнай отырып, сұрыптауды жанұя мүшелерінен
үйренеді. Бұл ойын балаға ұнайды.
Темірланның тиындары
4-тен 6-ға дейін
Сабақтың мақсаты:
Тимурдың дәлелдеуі бойынша, 6-7 жастағы балалар санау ретін түсінбейді.
Балалар мүдірместен санай білсе де, санаудың мағынасын түсінбейді. Бұл
сабақ - сандық санау ойлау қабілетінің бір бөлігі екендігін, тәрбиеші мен
ата-ананың түсінгені жөн. Кіші жастағы балаға бірнеше уақыт көлемінде
саусақпен санауға мүмкіндік жасаған жөн.
Қажетті құралдар: 10 текше, тиын және бірдей пішіндегі ойын картасы.
Дайындық:
1. Бірдей пішіндегі текшелерді (тиын немесе ойын карточкаларын) кеңістікке
көлденеңінен өте алшақ қылмай орналастырып қойыңыз. Осылардың астына 5
текшені қойыңыз, ара қашықтығы бір-біріне жақын орналасатын болсын.
Сабақтың барысы:
Балаларға ешқандай көмекші сөзсіз сұрақ қойыңыз: Мына екі қатардағы
текшелер саны бірдей ме?. Қандай жауап болса да қабылдаңыз. Бала сізге
үстіңгі қатардағы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz