Топты зерттеудің әлеуметтік психологиялық мәселелері

1. ТОПТЫ ЗЕРТТЕУДІҢ ӘЛЕУМЕНТТІК ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ
2. ТОПТАҒЫ ҚАРЫМ.ҚАТЫНАС ТҮРЛЕРІ

Тәрбиелеу объектісі ретінде жеке тұлғадан гөрі әртүрлі сипаттар бойынша біріктірілген адамдар топтары қарастырылады. Адам тұлға ретінде топта қалыптасады, топ ішіндегі қатынастарды тікелей көрсететін амалданған көрсеткіш. Тұлға үшін топтың маңыздылығы мынада: топ – белгілі бір әрекеттер жүйесі. Топтың өзі белгілі бір әрекет түрінің субъектісі болады және сол арқылы қоғамдық қатынастардың жүйесіне енеді.
Топ ұғымының шығуы күрделі. Европада бұл сөз ХУІІ ғасырдың аяғынан кейін пайда болды. Сонымен топты төмендегідей сипаттағы жеке адамдардың жиналысы құрайды деп саналады:
1) бір-бірімен жиі арақатынас;
2) өздерін бір топтың мүшесі ретінде санайтын;
3) өздерінің қызығушылықтары бойынша жалпы нормаларды бөлісетін;
4) рөлдер бөлісінің бірдей жүйесіне қатынасатын;
5) бірдей объектілер мен идеялармен өзін теңестіретін;
6) топты қанағаттанудың қайнар бұлағы ретінде қабылдайтын;
7) өзара байланыста болатын;
8) өздерін біртұтас сезінетін;
9) өздеріне қатысты іс-әрекетті реттейтін.
Топқа психологиялық анықтама беретін болсақ онда белгілі бір сипаттамалар негізінде негізінде әлеуметтік біртұтастылықтан бөлініп шығатын шамасы шектелген жалпыламалық болып табылады.
Топтарды өлшемі бойынша келесідей бөлу кең таралған:
• үлкен және кіші топтар;
• нақты және шартты.
Нақты топтар дегеніміз - белгілі бір бір іс-әрекетке түсетін күрделі түрде ұйымдасқан адамдар тобы.
Шартты топтар дегеніміз – бір-бірімен тікелей немесе жанама объективтік арақатынас жасамайтын субъектілерден тұрады. Олардың әлеуметтік және психологиялық сипаттамалары ортақ болады.
Үлкен шартты топтарды зерттеу олардың мүшелерінің дамуын болжауға және оларға қатысты өзінің стратегиясын жасауға мүмкіндік береді.
Кіші топтар бұл - ортақ мақсаттармен немесе міндеттермен біріктірілген, әрқашанда тікелей қатынас жасайтын жеке адамдар.
Ішкі құрылысының қарапайымдылығы кіші топтың ерекшелігі болып табылады. Кіші топта әдетте, беделді лидер немесе беделді жетекші болады.
Топ мүшелерінің арақатынасын реттеуші реттеуші ұйымның сипатына байланысты топтарды бөле отырып ресми ұйым топтың құрылымының сырттан берілетінін болжайды, ал топтың ресми емес ұйымын адамдардың психологиялық арақатынасы қалыптастыратын ішкі құрылымдық ерекшеліктер реттейді.
Бұл топтарды келесідер сипаттайды: олардың арақатынасы топтық іс-әрекеттің мазмұнына байланысты болмай симпатия – антипатияның тікелей қатынастарына ғана байланысты болады.
Мұндай бірлестіктер әдетте ерікті уақытша ғана болады, көзқарастырадың ұқсастығымен айқындалады.