Сыртқы жыныс мүшелерінің қатерлі ісіктері

Жоспар
Кіріспе

1 Сыртқы жыныс мүшелерінің рагі
2 TNM жүйесі бойынша вульваның қатерлі ісігінің жіктелуі (1997).
3 Қынап ісігі
4 Жатыр мойнының ісікті аурулары
5 Жатыр миомасы
6 Аналық бездердің ісіктері

Сыртқы жыныс мүшелерінің рагі - әйел жыныс мүшелерінің ісікті ауруларының құрамында жатыр мойнының, жатыр денесінің және аналық бездердің рагінен кейінгі 4-ші орында, 3-8% құрайды. Көбінесе 60-70 жастағы әйелдерде кездеседі, қант диабетімен, семіздікпен және басқа эндокринді бұзылыстармен қосарланады.
Вульва рагының этиологиясы және патогенезі әлі де толық анықталмаған. Вульваның жабынды эпителийінің диспластикалық өзгерістерінің даму себебі адамдық папилломавируспен шақырылатын жергілікті вирусты инфекция болып есептеледі. 50% жағдайда вульва рагының пайда болуына ракалды аурулар (атрофиялық вулвит, лейкоплакия, крауроз) әкеледі.
60% жағдайда ісік үлкен және кіші жыныс ернеуі аймағында және аралықта, 30%-те клиторда, несепағарда және бартолин безінің шығарушы өзектерінде орналасады, симметриялық болуы мүмкін. Ісіктің экзофитті, түйінді, жаралық және инфильтративті формаларын ажыратады.
Визуальды қараумен қатар, зерттеудің негізгі компоненті инвазияның дәрежесін және тереңдігін бағалау, шап аймағының зақымдалған лимфа түйіндерін анықтау мақсатында мұқият пальпациялау болып табылады. Диагнозды анықтау мақсатында жара жиегінен алынған жағындының цитологиялық зерттеуі, ісік тәрізді құрылымның пунктаты немесе инцизионды биопсия қолданылады. Ультрасонография, тікелей немесе тікелей емесе лимфография терең лимфа түйіндерінің жағдайын бағалауға көмектеседі.

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Сыртқы жыныс мүшелерінің қатерлі ісіктері.
Сыртқы жыныс мүшелерінің рагі - әйел жыныс мүшелерінің ісікті
ауруларының құрамында жатыр мойнының, жатыр денесінің және аналық бездердің
рагінен кейінгі 4-ші орында, 3-8% құрайды. Көбінесе 60-70 жастағы әйелдерде
кездеседі, қант диабетімен, семіздікпен және басқа эндокринді бұзылыстармен
қосарланады.
Вульва рагының этиологиясы және патогенезі әлі де толық анықталмаған.
Вульваның жабынды эпителийінің диспластикалық өзгерістерінің даму себебі
адамдық папилломавируспен шақырылатын жергілікті вирусты инфекция болып
есептеледі. 50% жағдайда вульва рагының пайда болуына ракалды аурулар
(атрофиялық вулвит, лейкоплакия, крауроз) әкеледі.
60% жағдайда ісік үлкен және кіші жыныс ернеуі аймағында және
аралықта, 30%-те клиторда, несепағарда және бартолин безінің шығарушы
өзектерінде орналасады, симметриялық болуы мүмкін. Ісіктің экзофитті,
түйінді, жаралық және инфильтративті формаларын ажыратады.
Визуальды қараумен қатар, зерттеудің негізгі компоненті инвазияның
дәрежесін және тереңдігін бағалау, шап аймағының зақымдалған лимфа
түйіндерін анықтау мақсатында мұқият пальпациялау болып табылады. Диагнозды
анықтау мақсатында жара жиегінен алынған жағындының цитологиялық зерттеуі,
ісік тәрізді құрылымның пунктаты немесе инцизионды биопсия қолданылады.
Ультрасонография, тікелей немесе тікелей емесе лимфография терең лимфа
түйіндерінің жағдайын бағалауға көмектеседі.

TNM жүйесі бойынша вульваның қатерлі ісігінің жіктелуі (1997).
TNM – клиникалық жіктемесі.
Т – біріншілік ісік.
TNM FIGO
сатылары
ТХ Біріншілік ісікті бағалау үшін мәліметтер жеткіліксіз.
ТО Біріншілік ісік анықталмайды.
Тis O Преинвазивті карцинома (carcinoma in situ).
Жеке ісік немесе диаметрі 2 см-ге дейінгі жара, терінің
T1 I немесе шырышты қабаттың беткей қабаттарында орналасады,
метастазсыз.
T1a Ia Тек микроскопияда диагностикаланатын инвазивті карцинома.
Барлық макроскопиялық көрінетін өзгерістер – тіпті беткей
инвазия кезінде – T1b-ға жатады (Ib кезеңі).
T1b Ib Инвазивті карцинома диаметрі 2-см-ден үлкен емес және
стромалық инвазия 1 мм-ден көп.
T2 II Жеке ісік диаметрі 2-ден 5 см-ге дейін, жергілікті жұмсақ
тканьдерге инфильтрациямен, шап аймағында жеке қозғалмалы
метастаздар болады.
T3 III Жеке ісік диаметрі 5см-ден үлкен немесе кез-келген көлемдегі
ісік айналасындағы ткандерге терең инфильтрацияланады, келесі
құрылымдардың кез-келгеніне таралады: қынаптың төменгі үштен
бірі, аналь сақинасы, уретраның төменгі үштен бірі. Аймақта
көптеген ісіктер 10 см-ден көп емес.
T4 IV Жеке ісік кез-келген көлемді келесі құрылымдарға таралады:
қуықтың шырышты қабаты, уретраның жоғарғы үштен бірі, тік
ішектің шырышты қабаты, тік-ішектік – қынаптық перде; ісік
сүйекке жабысқан немесе алыстаған мүшелерге метастаздар.
Аймақта көптеген ісіктер 10-см-ден үлкен.

N – регионарлы лимфа түйіндері.
NХ - регионарлы лимфа түйіндерінің жағдайын бағалау үшін мәліметтер
жеткіліксіз.
NО - лимфа түйіндерінің метастаздармен зақымдалу белгілері жоқ.
N1 - регионарлы лимфа түйіндерінің бір жағынан метастаздар болады.
N2 - регионарлы лимфа түйіндерінің екі жағынан да метастаздар болады.

М – алшақ метастаздар.
МХ - алшақ метастаздарды анықтау үшін мәліметтер жеткіліксіз.
МО - алшақ метастаз белгілері жоқ.
М1 - алшақ метастаздар бар (жамбас лимфа түйіндеріне метастаздардың болуын
қоса).
Вульва рагы бар науқастарды жүргізу тактикасының негізгі принциптері
болып табылады: аурудың І-ші сатысында хирургиялық ем, ІІ-ІІІ сатыларында
комбинирленген (хирургиялық және сәулелі) ем, ІV-ші сатыда және рецидивте
жекеленген ем (сәулелі, химиотерапиялық және хирургиялық әдістерді
қосарландырып) жүргізіледі. Оперативті ем жүргізу мүмкін болмаған жағдайда
негізінен қосарланған сәулелі терапия және химиотерапия қолданылады.
Сыртқы жыныс мүшелерінің рагі кезіндегі болжам айқын қатерлі ағымына
және ерте метастаз болуына байланысты қолайлы емес. Радикалды емнен кейінгі
жергілікті рецидив жиілігі жыныс еріндерінің ісігі кезінде 2,5%-тен,
клитордың зақымдалуында 4,5%-ке дейін ауытқиды. Едәуір қатерлі ағым клитор
аймағында орналасқан ісік кезінде байқалады.
Сыртқы жыныс мүшелерінің саркомасы барлық орналасудағы саркомалардың
0,2%-ын құрайды. Әртүрлі түрлердің бірі меланосаркома (пигментті саркома)
болып табылады. Ол пигментті дақ фонында немесе пигменттен тұратын
эпителийдің базальды қабатынан дамиды. Оның дамуына ықпалдың бірі жарақат
болып табылады.
Гематогенді жолмен жақын орналасқан және алыстағы мүшелерге (бауыр,
өкпе, бүйректер, сүйектер және т. б.) метастаз беріледі.
Саркома кезінде тотальды вульвэктомия лимфаденэктомиямен және одан
кейін сәулелендіру тағайындалады. Хирургиялық көмек мүмкін болмаған
жағдайда сәулелендірумен шектеледі. Болжам – қолайсыз.

Қынап ісігі.
Қынаптың қатерсіз ісіктері (миома, фиброма, фибромиома) сирек
кездеседі. Көбінесе ретенционды құрылым (киста) байқалады. Олар негізінен
жас әйелдерде аналық бездің қосалқысының ұзынша өзегінің қалдығының бірінен
немесе жетілмеген эмбриондық тканнен (Мюллер жолдарының цилиндрлі
эпителийінен) пайда болады.
Қынаптың қатерсіз ісіктері және кистасы симптомсыз өтеді және әдетте
профилактикалық қарау кезінде анықталады. Симптомдар тек ісіктердің немесе
ісікті құрылымның жыныстық қатынасқа кедергі келтіретін немесе іріңдеген
кезде едәуір ұлғаюы кезінде пайда болады. Кейде үлкен ісіктер қуықтың және
тік ішектің қызметінің бұзылысының себебі болуы мүмкін.
Фибромиома жеке түйін түрінде болып, қынаптың шырышты қабатының
астында аяқшамен немесе жалпақ негізбен орналасады; сипап көргенде тығыз,
қозғалмалы болады. Кейде фибромиоманың көптеген түйіндері анықталады. Қынап
кистасы – домалақ құрылым тығыз эластикалық немесе жұмсақ консистенциялы,
ауырсынусыз болады, әдетте қынаптың бүйір қабырғасында орналасады.
Қорытынды диагноз алынып тастаған ісіктің немесе кистаның
гистологиялық зерттеуінен кейін анықталады.
Қынаптың қатерсіз ісігінің және кистасының барлық түрінің емі
хирургиялық болуы керек.
Қынаптың рак алды ауруларына дисплазия деп аталатын атипиялық
пролиферациямен эритроплакия және лейкоплакия жатады. Дисплазияның
айқындылығына қарай жеңіл, орташа және ауыр дәрежелерін ажыратады. Ауыр
дисплазиямен преинвазивті рактың гистоқұрылымдарының айырмашылығы болмайды.
Қынаптың қатерлі ісіктеріне рак және саркома жатады. Сонымен қатар,
қынап қабырғасында жарақаттану өте қауіпті болып табылатын пигментті
невустер, меланоздар және меланомалар, метастаздық карцинома және
хорионкарцинома дамуы мүмкін.
Қынап рагы әйел жыныс мүшелерінің барлық қатерлі ісктерінің 2-2,5%-ын
құрайды. Көбінесе 40-60 жастағы әйелдерде кездеседі. Қынап рагының дамуына
жарақаттар, қынап және жатыр қабырғаларының төмен түсуі және сыртқа шығуы,
постменопаузалық гипоэстрогения, ауыр сенильді кольпиттер бейімдеуші
факторлар болып табылады.

TNM жүйесі бойынша қынаптың қатерлі ісігінің жіктелуі (1997).
TNM - клиникалық жіктеме.
Т – біріншілік ісік.
TNM FIGO
сатылары
ТХ Біріншілік ісікті бағалау үшін мәліметтер жеткіліксіз.
ТО Біріншілік ісік анықталмайды.
Тis O Преинвазивті карцинома (carcinoma in situ).
T1 I Ісік қынаппен шектелген.
T2 II Ісік паравагиналды тканді қамтиды, бірақ жамбас қабырғаларына
таралмайды.
T3 III Ісік жамбас қабырғаларына таралады.
Ісік қуықтың немесе тік ішектің шырышты қабатына таралады
T4 IV жәненемесе кіші жамбас қуысынан сыртқа таралады.
М1 IVВ Алшақтағы метастаздар.

Қынаптың инвазивті рагы өсуі бойынша аралас формасына айналатын
экзофитті немесе эндофитті ісік түрінде көрінеді. Ісіктің беткейі тегіс
емес, нәзік, тез қанағыш болады. Қынап рагының гистологиялық құрылымы
бойынша көбінесе жалпақклеткалық (мүйізденетін және мүйізденбейтін), кейде
– безді (аденокарцинома) болады.

N – регионарлы лимфа түйіндері.
NХ - регионарлы лимфа түйіндерінің жағдайын бағалауға мәліметтер
жеткіліксіз.
NО - регионарлы лимфа түйіндерінің метастаздарымен зақымдалу белгілері жоқ.
N - регионарлы лимфа түйіндеріне метастаздар бар.

М – алыстағы метастаздар.
МХ – алыстағы метастаздарды анықтауға мәліметтер жеткіліксіз.
МО - алыстағы метастаздардың белгілері жоқ.
М1 - алыстағы метастаздардар бар.

Аурудың бастапқы кезеңдерінің клиникасы аз симптомды болады. Ісіктің
өсуі және ыдырауы кезінде бөліністер, спонтанды немесе контактты қан кету,
қасаға, сегізкөз, шап аймағында ауырсынулар пайда болады, қуықтың және тік
ішектің қызметі бұзылады.
Қынап рагінің диагностикасы қарапайым және тек мұқият гинекологиялық
қарауды, әсіресе қынап қабырғаларын қарауды қажет етеді. Әрбір анықталған
жарадан, инфильтраттан немесе қынап қуысына экзофитті өскен құрылымнан
гистологиялық немесе цитологиялық зерттеуге биопсия алыну қажет.
Қынап рагын ойылумен, мерездік және туберкулездік жарадан, жедел
кондиломадан, қатерсіз папилломадан, эндометриоздан ажырату қажет.
Қорытынды диагнозды ісіктен бөлетін бөліндінің цитологиялық зерттеуінен
кейін және биопсиялық материалдың гистологиялық зерттеуінен кейін қояды.
Қынап рагының емі ісіктік процестің кезеңін және орналасуын есепке
ала отырып, жеке беріледі. Сa іn situ және дисплазия кезінде таңдау әдісі
сау ткань деңгейіндегі электроэксцизия немесе криодеструкция болып
табылады. І сатысында ем хирургиялық және сәулелі, ал келесі сатыларында
қосарланған сәулелі терапия (рентгено- немесе телегамматерапияны
радиоактивті препараттарды қуыс ішіне енгізумен қосарландырып)
тағайындалады.
Хирургиялық емге көрсеткіш сирек болады. Себебі жас немесе орта
жастағы әйелдерде ісік қынаптың жоғарғы үштен бірінде орналасатын болса,
қынаптың жартысын алып тастаумен кеңейтілген гистерэктомия жасау нәтижелі
болады. Қынапты экстирпациялау көбінесе жасау мүмкін емес, себебі қуықтың
және тік ішектің жақын орналасуы радикалды хирургиялық емді жасау үшін
экзентерацияны қажет етеді.
Қынап саркомасы сирек кездеседі. Көбінесе 3-5 жасқа дейінгі қыздарда
кездеседі. Өте қатерлі ағымда өтеді. Жүзім шоғыры немесе полипозды формалы
болады, қуыққа, несепағарға, жатыр мойнына ерте инвазияланады.
Аурудың белгісі қынаптан кірлі, ал содан кейін қанды бөліністердің
пайда болуы, іштегі, бел аймағындағы, аяқтардағы ауырсынулар, көрші
мүшелердің қызметінің бұзылысы болып табылады. Қарау кезінде қынап
аймағында қозғау кезінде қанайтын көтеріліп тұратын құрылым анықталады.
Диагнозды цитологиялық және гистологиялық зерттеу мәліметтеріне негізделіп
қойылады. Ересек науқастарда қынап саркомасы көбінесе көрші мүшелерге ене
өседі, дегенмен көбінесе жамбас және шап лимфа түйіндеріне және алыстағы
мүшелерге (өкпелер) метастаз береді.
Емі қосарланған сәулелі болады. Саркоманың түйінді түрінде
қосарланған әдіс қолданылады: ісікті түйінді қынаптың шырышты қабаты
деңгейінде кесу және операциядан кейінгі қосарланған сәулелі терапия.
Болжамы – қолайсыз.

Жатыр мойнының ісікті аурулары.
Жатыр мойнының аурулары фондық, рак алды (дисплазия) ауруларға,
преинвазивті және инвазивті ракқа бөлінеді.
Жіктелу мәліметтері бойынша эндоцервикоз, полип, папиллома,
лейкоплакияның жәй формалары, гормоналды эктопия, жарақаттық айналу, эрозия
фондық процесс болып саналады.
Рак алды топқа клеткалардың атипиясы белгілерімен ошақты жеке немесе
көптеген пролифераттар жатады (дисплазия, клеткалық элементтердің
атипиясымен лейкоплакия). Рак алды өзгерістер көбінесе фондық процестердің
болуы кезінде пайда болады, дегенмен өзгермеген жатыр мойнында да дамиды.
Қатерсіз немесе фондық процестер жатыр мойнындағы патологиялық
өзгерістердің 80-85%-ын құрайды. Морфологиясында биохимиялық процестердің
бұзылысынсыз эпителийдің нормоплазиясымен және хромосомалардың диплоидты
жиынтығының сақталуымен сипатталады. Оларға гормоналды, қабынулы және
жарақаттық сипаттағы фондық процестер жатады: эктопия, трансформацияның
қатерсіз аймағы, экзо- және эндоцервицит, субэпителиалды эндометриоз және
эрозия.
Псевдоэрозия – ұзынша эпителийдің сыртқы ығысуы дисгормоналды және
жарақаттан кейінгі этиологиялы болады. Кольпоскопияда жатыр мойнының сыртқы
тесігінің айналасында майда түйіршікті беткейлі ашық қызыл түсті аймақ
анықталады. 3% сірке қышқылымен өңдегеннен кейін ұзынша эпителий жүзім
шоғыры түріндегі папиллярлы өсінді түріне өтеді. Гистологиясы папиллярлы
эрозияға ұқсас болады.
Трансформацияның қатерсіз зонасы – аяқталмаған және аяқталған
түрлеріне бөлінеді.
Аяқталмаған зона немесе пролиферациялық эндоцервикоз кезінде ұзынша
эпителий периферия жағынан көпқабатты жалпақ эпителиймен алмасады. Бұл
зонада қызмет ететін бездердің өзектері көрінеді; гистологияда безді және
папиллярлы эрозия элементтері анықталуы мүмкін.
Трансформацияның қатерсіз аяқталған зонасында немесе жазылып келе
жатқан эндоцервикозда көпқабатты жалпақ эпителиймен қатар киста қалдықтары
және жеке қызмет ететін бездер көрінеді.
Субэпителиалды эндометриоз жатырдың шырышты қабатының жарақаттануының
және оның имплантацияланған клеткаларының пролиферациясының нәтижесінде
дамиды. Кольпоскопияда бірнеше көтеріліп тұратын қою-қызыл немесе көкшіл
әртүрлі көлемді құрылым көрінеді. Етеккір алдында осы құрылымдардан қою
қызыл түсті қан бөлінеді. Гистологиялық зерттеуде безді құрылымды
түзіліспен жатырдың шырышты қабатының ткані анықталады.
Шынайы эрозияда жатыр мойнының шырышты қабатының бір аймағында жабынды
эпителий болмайды. Көбінесе бұл процесс шырышты қабатты зақымдаған кезде,
мысалы, гинекологиялық қарауды абайсыз жасағанда дамиды. Шынайы эрозия
қалыпты немесе атрофиялық эпителий және жоғарыда аталған фонды патологиялық
процестер фонында да болуы мүмкін. Әртүрлі фондық процестер өзара
қосарлануы мүмкін.
Жатыр мойнының полипі әйел жыныс мүшелерінің едәуір кеңінен таралған
аурулардың біріне жатады. Жатыр мойнының барлық қатерсіз патологиялық
өзгерістерінің ішінде эндоцервикс полипінің кездесу жиілігі (созылмалы
эндоцервицит, псевдоэрозия, эндометриоз, лейкоплакия, цервикалды каналдың
шырышты қабатының гиперплазиясының әртүрлі формалары, лейомиома) 22,8%
құрайды.
Жатырдың истмикалық бөлімінің полипін және эндоцервикстің поипін
ажыратады. Жатырдың истмикалық бөлімінің шырышты қабатының полипі
дифференциалды диагностикалық тұрғыдан эндоцервикстің полипінен бірнеше
айырмашылығы бар. Эндоцервикстің полипіне тән морфологиялық критерийлерден
басқа жатырдың истмикалық бөлімінің шырышты қабатының полипі сипатты
ерекшеліктері де бар: бездер эндоцервикалды және эпителийдің эндометриалды
типімен жайылған, тамыр қабырғалары кейбір жерлерде бұлшықтеттік тканмен
едәуір бай болып келеді.
Эндоцервикстің гиперпластикалық процестерінің біріне ошақты
гиперплазияның әртүрлі формалары жататын болғандықтан, оларды цервикалды
каналдың шырышты қабатының шынайы полипінен ажырату қажет.
Полип кезінде екіншілік өзгерістер пайда болуы мүмкін (диффузды немесе
ошақты сипаттағы қабыну процестері). Қабыну процестері көбінесе жарақатпен
және одан кейінгі инфекцияланумен байланысты болады. Эндоцервикс полипінде
көбінесе цилиндрлік эпителийдің резервті клеткаларының тікелей емес
метаплазиясымен байланысты пайда болатын жалпақ клеткалы метаплазия дамиды.
Жалпақ клеткалы метаплазия қабыну процесінің нәтижесінде де дамуы мүмкін.
Екіншілік өзгерістерге строманың ісінуімен және тамырлардағы іркілісті
белгілермен жүретін қан айналымның бұзылысы (қабыну реакциясынсыз) жатады.
Цервикалды каналдың шырышты қабатының полипінің диагностикасы қиындық
туғызбайды. Олар жатыр мойнын қарапайым қарау, кольпоскопия және
цервикоскопия кезінде анықталады. Көлемі кішкентай полиптер көбінесе
цервикалды каналды диагностикалық қыру нәтижесінде алынған шырышты қабатты
гистологиялық зерттеу кезінде анықталады. Полип құрылымының сипаты
гистологиялық зерттеу кезінде белгілі болады.
Емі: полипті айналдырып, одан кейін аяқшасының негізін коагуляциялап
алып тастайды. Аяқшасы сыртқы саңылауға жақын орналасқан жағдайда оны сына
тәрізді кеседі. Жара беткейіне кетгут тігісі салынады да, цервикалды
каналдың шырышты қабатын қыру жасайды. Жоғарыда орналасқан полиптерді
гистероскоптың бақылауымен алып, одан кейін цервикалды каналдың және жатыр
денесінің шырышты қабаттарының бөлек диагностикалық қыруы жасалады.
Рак алды аурулар (эпителий дисплазиясы) жатыр мойнының барлық
патологиялық жаңа түзілістер фонында, кейде - өзгермеген көп қабатты жалпақ
эпителий аймағында орналасады.
Кольпоцервикоскопиялық тұрғыда дисплазияның әртүрлі түрлерін
ажыратады.
Эпителиалды дисплазия кезінде аймақ мономорфты ашық-қызғылт немесе ақ
түсті полигональды, ромб тәрізді немесе овальды формалы, ашық-қызғылт
немесе қызыл түсті сызықпен шектелген болады.
Эпителиальды дисплазияның папиллярлы зонасы (лейкоплакияның негізі
немесе базаса) кольпоскопия кезінде жатыр мойнының шырышты қабатында ақ
немесе ақшыл-қызғылт түсті аймақтар анықталады, олар айқын шекаралы және
көптеген мономорфты қызыл нүктелер бірдей формалы болады. Гистологияда
емізікшелердің дисплазияланған көп қабатты эпителийдің жұқа қабатының
астында өсіп кеткен тамырлар көрінеді.
Трансформацияның ракалды зонасы қатерсіз ісіктен қызмет етуші
бездердің өзегінің айналасында ақшыл түсті мономорфты сызықтың байқалуымен
ерекшеленеді. Кольпоскопияда дискератоз аймақтары ақ балауыз тамшысын еске
түсіреді.
Морфологиялық тұрғыда айқындылығы әртүрлі дәрежелі рак алды аурулар
кезінде көпқабатты эпителийдің дисплазиясы байқалады: пролиферация,
гиперкератоз, паракератоз, спонгиоз, акантоз және клеткалық элементтердің
әртүрлі дәрежелі атипиясы.
Пролиферациялық лейкоплакия – кең көлемді мүйізденетін ақ, сары, сұр
дақты төмпешікті мүйізденген рельефпен болады. Сызаттар және жаралану
түрінде дефекттер болады. Патологиялық ошақ айналасындағы жабынды
эпителийден көтеріліп тұрады. Мұндай құрылымды тампонмен алуға мүмкіндік
болмайды.

Жатыр мойнының лейкоплакиясы.

Атипиялық эпителий алаңы – полиморфты (әртүрлі формалы, өлшемді және
биіктіктегі), полигональды мөлдір аймақтар ақ, ал қызыл, сұр және сары
түсті, қызыл сызықтармен бөлінген болады.
Клиникалық айқын рак кольпоскопияда экзофитті немесе эндофитті өсетін
ісіктің болуымен сипатталады. Жаңа түзілім фонында көптеген атипиялық
тамырлар, жаралану, ткандердің ісік және некроз аймақтары анықталады.

Жатыр мойнының рагы.
Жатыр мойнының рагы әйел жыныс мүшелерінің қатерлі процестерінің
ішінде едәуір жиі кездеседі.
Жатыр мойны рагының этиологиясы мен патогенезі толық анықталмаған.
Гормондық теорияны жақтаушылар жатыр мойны рагын гормонға тәуелді ісіктер
тобына жатқызады.
Аурудың дамуында босану және аборт кезінде оның жарақаттық
зақымдалуының нәтижесінде пайда болатын жатыр мойнының иннервациясының және
трофикасының бұзылуы үлкен маңызға ие. Жатыр мойны рагының дамуында
көбінесе фондық және рак алды аурулары кезінде пайда болатын кольпиттер мен
цервициттердің маңызы зор. Жатыр мойны рагының пайда болуына әдетте жиі
қатерлі процестер дамуы фонындағы жатыр мойнының ісік алды аурулары әсер
етеді.
Соңғы жылдары жатыр мойны рагының дамуын жыныс жолдары арқылы
берілетін вирустық инфекциялармен байланыстырады.
Жатыр мойны рагы көбінесе (90-95%) оның қынаптық бөлігінің жалпақ
көпқабатты эпителийінен, кейде (6-4%) жатыр мойны каналының безді
эпителийінен дамиды.

Жатыр мойнының эрозиясы.
1-шынайы эрозия; 2-жатыр мойны каналының шырышты қабатының жыртылуы
кезіндегі эктропион; 3-фолликулярлы эрозия; 4-папиллярлы эрозия;
5-эрозияның ракқа айналуымен; 6-жатыр мойны эрозиясының жазылуы.

TNM жүйесі бойынша жатыр мойны рагының жіктелуі (1997)
TNM – клиникалық жіктемесі
Т – біріншілік ісік.
TNM FIGO
сатылары
ТХ Біріншілік ісікті бағалау үшін мәліметтер жеткіліксіз.
ТО Біріншілік ісік анықталмайды.
Тis 0 Преинвазивті карцинома (carcinoma in situ).
T1 I Ісік жатыр мойнымен шектелген.
T1a IА Тек микроскопияда анықталатын инвазивті карцинома. Барлық
макроскопиялық көрінетін өзгерістер – тіпті беткей инвазия –
Т1bІВ сатысына жатады.
T1а1 IА Строма инвазиясы 3 мм тереңдіктен артық емес және
горизонтальды жайылу 7 мм-ден артық емес.
T1а2 IА2 Строма инвазиясы 5 мм тереңдіктен артық емес және
горизонтальды жайылу 7 мм-ден артық емес.
Т1b ІВ Жатыр мойнының клиникалық көрінетін зақымдалуы немесе Т1, ІА2
кезеңіндегі макроскопиялық көрініс.
Т1b1 ІВ1 Өлшеу кезінде едәуір клиникалық көрінетін зақымдалу өлшемі 4
см-ден артық емес.
Т2 ІІ Ісік жатырдан да сыртқа таралады, бірақ жамбас қабырғасына
немесе қынаптың төменгі үштігіне ене өсуінсіз болады.
Т2 ІІА Параметрийдің инвазиясынсыз.
Т2b ІІ Параметрийдің инвазиясымен.
Т3 ІІІ Ісік жамбас қабырғасына жәненемесе қынаптың төменгі үштігіне
таралады жәненемесе гидронефрозға немесе қызмет етпейтін
бүйрекке әкеледі.
Т3а ІІІА Ісік қынаптың төменгі үштігін зақымдайды, бірақ жамбас
қабырғасына жайылмаған.
Т3b ІІІВ Ісік жамбас қабырғасына жайылады жәненемесе гидронефрозға
немесе қызмет етпейтін бүйрекке әкеледі.
Т4 ІVА Ісік қуықтың немесе тік ішектің шырышты қабатына ене өседі
жәненемесе кіші жамбас қуысынан тыс жерге таралады.
М1 ІVВ Алшақтағы метастаздар.

N – регионарлы лимфа түйіндері.
NХ - регионарлы лимфа түйіндерінің жағдайын бағалау үшін мәліметтер
жеткіліксіз.
NО - лимфа түйіндерінің метастаздармен зақымдалу белгілері жоқ.
N - регионарлы лимфа түйіндерінде метастаздар бар.

М – алшақ метастаздар.
МХ - алшақ метастаздарды анықтау үшін мәліметтер жеткіліксіз.
МО - алшақ метастаз белгілері жоқ.
М1 - алшақ метастаздар бар.

Тәжірибелі онкогинекологияда көбінесе келесі жіктеме қолданылады:
0 саты - carcinoma in situ;
І саты – процесс тек жатыр мойнымен шектелген;
ІІ саты – ісік таралады:
а) қынапқа;
б) жатырға;
в) параметрийге.
ІІІ саты – ісіктің регионарлы лимфа түйіндеріне және жамбас клетчаткасына
таралуы.
ІV саты – аралық мүшелердің зақымдалуы және алшақтағы метастаздар.
Ракты бастапқы сатысында, әдетте визуальды немесе бимануальды
зерттеуде анықтау мүмкін емес. Көбінесе оның көрінісі дөрекі фондық
патологиялық процеспен көрінеді. Зақымдалудың бұл тобы дисплазиямен рактың
клиникалық айқын сатысының арасында болады және ұзақ уақыт бойы (8-10 жыл)
ешқандай белгілермен көрінбеуі мүмкін.
Ең алғашқы белгісі эпителиальды қабатқа жақын жатқан лимфа
капиллярларының бұзылуына негізделген сұйық сулы бөліністердің пайда болуы
болуы мүмкін (бастапқы инвазивті өсу). Едәуір кеш кезеңінде қанды бөлініс
тереңде жатқан қанды капиллярлардың бұзылысына байланысты болады. Қанды
бөліністер фондық аурулар кезінде де байқалуы мүмкін. Лимфореяның
оқшауланған симптомы әсіресе жыныстық өмір сүретін жас әйелдерде қабыну
процессінің пайда болуымен көрінеді. Қарт әйелдерде қабыну аурулары сирек
болады. Жатыр мойны рагының ерте сатысы науқастардың басқа гинекологиялық
ауру жөнінде қаралуы кезінде кездейсоқ анықталады.
Жатыр мойны рагының клиникалық тұрғыда айқындалған және жайылған
формаларының симптомдары соншалықты айқын болғандықтан диагноз қою қиындық
туғызбайды – негізгі симптом әртүрлі интенсивтілікті және әртүрлі сипаттағы
қанды бөліністердің пайда болуы болып табылады (контактты және өзіндік).
Ісіктің ыдырауы және инфекцияның қосарлануы кезінде бөлініс сасық иісті
іріңді болады.
Ауырсынудың пайда болуы ракты процестің жатыр маңы клетчаткасына
таралуын және сегізкөз өрімін, аздап жапқыш нервін басуын білдіреді.
Зақымдалудың эндоцервикальды формасында кейде жатыр мойны каналының
стенозына және тарылудан жоғары орында бөліністің жиналуына байланысты
толғақ тәрізді ауырсыну байқалады. Жамбас веналарының ракты инфильтратпен
басылуы веноздық және лимфалық айналымның бұзылуына және аяқтардың ісінуіне
әкеледі. Несепағардың басылуы уретерогидронефроз және бүйректік
жетіспеушілік (уремияға дейін) дамуына әсер етеді. Дизурияның,
гематурияның, іш өтудің, нәжісте қанның пайда болуы процестің аралық
мүшелерге өтуін білдіреді.
Алшақтағы метастаздардың клиникалық дамуы олардың орналасуына және
зақымдалған мүшелердің қызметінің бұзылу дәрежесіне байланысты болады.
Жатыр мойны рагын жатыр мойнының қынаптық бөлігін зақымдайтын
экзофитті, инфильтративті өсе алатын канал қуысына өсетін эндофитті және
екі формада араласатын аралас формаларын ажыратады. Зақымдалудың
эндоцервикальды формасы қолайсыз ағыммен ерекшеленеді, себебі кеш
анықталады және лимфа түйіндеріне ерте метастаз береді. Осы формалардың
ішінде безді рак жиі кездеседі.
Диагностикасы. Алғашқы этапта (скрининг) анамнез жинау, жалпы қарау,
сүт бездерін зерттеу, сыртқы жыныс мүшелерін қарау, қынапты және жатыр
мойнын қынаптық айнамен қарау, жатыр мойны беткейінен және цервикальды
каналдан алынған жағындыны цитологиялық зерттеу, қынаптың бүйір
күмбездерінен алынған жағындыны цитогормональды зерттеу, бимануальды және
ректовагинальды зерттеу жүргізіледі. Клинико-цитологиялық мәліметтерге
негізделе отырып, едәуір тереңірек зерттеуге әйелдер таңдалады.
Терең зерттеуге түсті диагностикалық сынамалар (Шиллер), цитологиялық,
морфологиялық зерттеулер, кольпоскопия, кольпомикроскопия, УДЗ-сканирлеу
және кіші жамбас мүшелерінің компьютерлік томографиясы, МТР, лимфа
түйіндерін сканирлеу, лимфоаденография және т. б. жатады.
Рактың эндоцервикальды формасын жатыр мойны каналының полипозынан
ажырату керек. Диагнозды кольпоцервикоскопиялық және цитологиялық зерттеу
мәліметтеріне, сонымен қатар биоптаттың гистологиялық зерттеуіне негізделіп
қояды.
Жатыр мойны каналынан материал алу және биопсия – шешуші зерттеу әдісі
болып табылады.
Лимфография регионарлы лимфа аппаратын визуальды зерттеуге, қырлық
және орталық дефекттерді, лимфостазды және блокаданы (метастаз
симтомдары) анықтауға мүмкіндік береді.
Емі: Іn situ рагында және микроинвазивті ракта (1000 мкм-ге дейін) жас
науқастарда, егер жатырдың және аналық бездің қосалқы қатерсіз ісіктері
болмаса, жатыр мойнының хирургиялық немесе электрохирургиялық конизациясын
жасаған дұрыс. Жатыр мойны рагының преклиникалық формаларында (Т1а
инвазиямен 3000 мкм-ге дейін), процестің қынаптық бөлігінде орналасуы
кезінде қарапайым гистерэктомия жасалуы мүмкін. Инвазиясы 3000 мкм-ден
терең жатыр мойны рагының преклиникалық формасында кеңейтілген жатыр
экстирпациясы тағайындалады, операциядан кейін гистологияда анықталған
регионарлы лимфа түйіндеріне метастаз болса, операциядан кейінгі
дистанционды сәулелі терапия өткізу тағайындалады.
Жатыр мойны рагының клиникалық айқын формаларында (Т1b және Т2), егер
процесс жатыр мойнына немесе жатыр маңының дәнекер тканіне және қынап
күмбездерінің шырышты қабаттарына таралған болса, науқастарға операция
алдындағы сәулелендірумен қосарланған ем тағайындайды. Үлкен экзофитті
ісіктер кезінде жақын фокусты қынапішілік рентгенотерапия, кобальт немесе
калифорния қолданумен қуысішілік терапия (негізінен қан кетулерде),
интенсивті концентрирленген сәулелендіру қолданылады.
Сәулелендіруден кейін операция жүргізудің оптимальды мерзімдері:
жақынфокусты және трансвагиналды жартылай терең рентгенотерапиядан кейін –
7-10 тәуліктен кейін, кобальтті қуысішілік енгізуден кейін – 12-14
тәуліктен кейін, интенсивті сыртқы сәулелендіруден кейін – 1-2 тәуліктен
кейін жасалады.
Радикалды лимфаденэктомияны рентгенолимфографиялық бақылаумен ашық іш
қуысы кезінде РУМ-725-Б аппаратының көмегімен жасайды.
Жатыр мойны рагының жайылған формасы кезінде (ІІ және ІІІ-ші
сатысында) дистанционды сәулелі терапия кобальтті қуысішілік әдіспен
кезектестіреді.
Лимфогенді метастазбен жатыр мойны рагы кезінде әртүрлі вариантта
қосарланған ем міндетті түрде қолдану қажет.
Жатыр мойны рагының ІV сатысында – ем индивидуальды жасалған жоспар
бойынша жүргізіледі, негізінен симптоматикалық терапия (ауырсыздандыру,
қуықтың және ішектің қызметін қалыптастыру және т. б.) қолданылады.
Болжамы біріншілік ошақтың орналасуына да байланысты болады. Аурудың
болжамы процестің сатысына да байланысты. Аурудың І-ші сатысында
науқастардың 5 жылға дейін өмір сүруі 80-90%, ІІ-ші сатысында – 60-70%, ІІІ-
ші сатысында – 30-48%, ІV-ші сатыда – 6-15% құрайды.

Жатыр миомасы.
Жатыр миомасы – жатырдың бұлшық еттерінен дамитын кең тараған, гормон
тәуелді қатерсіз ісігі. 30 жастан асқан әйелдерде 20%, 40 жастан асқан
әйелдерде - 40%, гинекологияда 80% әйелде операция жасалынады.
Репродуктивті жастағы әйелдерде және кейде менопаузада дамуы мүмкін.
Жатыр миомасы көлеміне қарай әртүрлі миоматозды түйіндер миометрийдің бүкіл
қабатында орналасады.
Миоматозды түйіндер дамуы келесі сатылардан өтеді:
І саты – белсенді өсу ізашары түзілуі.
ІІ саты - ісіктің жедел өсуі (микроскопияда түйін анықталады).
ІІІ саты – дифференциалды экспансивті ісік өсуі (микроскопиялық анықталуы).
Белсенді өсу аймағы жұқа қабырғалы қантамырлар айналасында
орналасады, зат алмасу процесі жоғары болады, қан тамырлы-тканьдік
өткізгіштік артуымен жатыр миомасы дамиды.
Жатыр миомасы көп жағдайда көп болады, 95% - жатыр денесінде, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.