Баланың дене тәрбиесі

Жоспар
Кіріспе

1 Емшектегі баланың табиғаты
2 Жаңа туған баланы шомылдыру
3 Сәбиді серуендету
4 Дене шынықтыру
5 Массаж бен гимнастика
6 Қыз бен ұлдың өз ерекшелігі

Пән: Мәдениеттану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Өмірдегі ең күрделі де қиын әрі өте жауапты жұмыс – бала тәрбиесі. Оның
ішінде бала бойында жақсы мінез-құлық , ақыл-парасат, адамгершілік
қасиеттерді қалыптастыру басты міндет болғанымен, дені сау, тәні шыныққан
шымыр болуы үшін жүргізілетін тәрбие сәби өмірге келісімен-ақ бастау алуға
тиісті ізгі істер. Олар: сәбиді шомылдыру, сылап-сипау, дене жаттығуларын
жасау, ыстық, суыққа шыңдау. Өйткені, балалар – Аллаһ тағаланың ата-
аналарға берген аманаты, ал сәбилердің кіршіксіз тәні, пәк жүрегі, нәзік
жаны адами асыл құндылықтардың дәнін сіңіріп, табиғат аясында аялап,
гүлдентіп көркейтетін мәуелі бақтың құнарлы жері іспеттес. Сол себепті, ақ
ниетті ата-аналар қашанда жаратушы Иемізден: О, Раббымыз! Сахабалар сияқты
жәннат бағының гүліндей жайқалып өсетіндей тамаша ұрпақ тәрбиелеуді
баршамызға нәсіп еткейсің!, - деп тілейді, барлық білім, тәжірибесін дені
сау, саналы ұрпақ тәрбиелеу жолына жұмсайды. Алайда қалада тұратын, өмір
көрген ата-анасы жоқ жас отау иелерінің көбісі баланың дене тәрбиесін қалай
жасауға болады, оның қарапайым қағида, шарттарын да білмейді.
Емшектегі баланың табиғаты
Бір жасқа дейінгі сәбиді – емшектегі бала дейді. Бұл кезде оның
денсаулығына, ақыл-ойына, ағзасының өсуіне негіз қаланады. Нәрестенің
алғашқы бір жылы мынандай кезеңдерге бөлінеді: 1. Дүниеге келу кезеңі. Ол
алғашқы төрт апта. 2. Емшектегі кезең. Ол бір жасқа дейінгі мезгіл.
Салмағы. Мерзімінде туған баланың дене салмағының артып, өсуі мынандай: ер
баланың (39-40 аптадан кейін туған) салмағы 3500 ± 450 грамм. Қыз баланың
салмағы 3300 ± 460 грамм. Алғашқы айда сәбидің салмағы 700-800 грамға дейін
өседі. Кейін дененің салмақ қосуы баяулайды, бірінші жарты жылдықтың әр
айында 600 грамнан, екінші жарты жылдықтың әр айында 500 грамнан ғана
салмақ қосады. Сөйтіп, жас баланың салмағы 5-6 айлығында 2 есе, бір жасқа
толарында 3 есе өседі, 10-11 келіге жетеді. Ірі болып туған балалардан гөрі
жеңіл салмақта туған балалар айына салмақты көбірек қосады, - дейді бала
дәрігерлері.
Бойы. Мерзімінде туған баланың бойы 47-56 сантиметр аралығында, кейде 50-51
сантиметрдей. Емшектегі баланың бойы бір жасқа толарында орта есеппен 25
сантиметр өседі де, айына 3 сантиметрден қосып отырады. Сосын бала бойының
өсу деңгейі төмендейді: 4 айлығынан 6 айлығына дейін айына 2-2,5 сантиметр,
7 айлығынан 9 айлығы аралығында айына 2 сантиметр және 10 айлығынан 12
айлығы аралығында айына 1,5 сантиметр өседі.
Терісі. Жаңа туған нәрестенің терісі үлбіреген жұмсақ, тез жарақаттанғыш.
Дұрыс күтім жасалмаса, қатпарлары базданып, іріңдейді. Сүйек жасушаларында
тұз аз, сол себепті ол шеміршек сияқты майысқақ, оның күтімі дұрыс болмаса,
қисайып өседі. Жастыққа отырғызғанда, аяғынан ерте тұрғызғанда, емізгенде
сол есте болсын.
Бас сүйегі. Нәрестенің бас сүйегі жетілмей туады. Оның қосылған жігі
жұмсақ, былқылдақ. Мұны еңбегі дейді. Бала еңбегі сәбиге 9-14 ай толғанда
барып қатаяды. Емшектегі баланың басы үлкен: жаңа туғанында басының шеңбері
34-36 сантиметр, бір жастағы баланың басы 45-46 сантиметр, қолы мен аяғының
ұзындығы бірдей, бойынан аяғы біршама қысқа.
Дене қызуы. Ересек адамдардың дене қызуына (температурасына) қарағанда
емшектегі сәбидің дене қызуы 0,3-0,4ºС жоғары. Сәби денесі сыртқы
температураның өзгерісін тез сезгіш, оның әсерімен сәби денесінің қызуы да
өзгеріп отырады.
Тыныс алу мүшелері. Жаңа туған нәрестенің өкпесі мен тыныс алу бұлшық
еттері де онша жетілмеген. Олар ауаны (кислородты) ересектерден екі есе
артық қажетсінеді. Өйткені, олардың тыныс алуы жиі, біркелкі болмайды. Тек
сәби бір жасқа толғанында ғана өкпесі мен тыныс алу бұлшық еттері жетіледі,
тыныс алуы сирейді, тереңнен тыныстануға ауысады.
Қан қысымы. Өмірге енді ғана келген сәбидің жүрек тамырларының жүйесіне күш
көп түсіп, бала тамырының соғуы жиі өзгереді. Ол қатты жылағанында қан
тамырлары минутына 160-200 рет соғады. Өсуіне сәйкес күре тамырларының
қысымы артады: үш айлығына дейін оның мөлшері орта есеппен сынап
бағанасымен 7550 мм., 9-10 айлығында – 9055 мм-ге жетеді.
Тістерінің шығуы. Дені сау баланың 6-8 айлығында тісі жарады (шығады),
төменгі екі тісі қылтияды. 8-10 айлығы аралығында үстіңгі 4 тісі, бір жасқа
толғанында тағы да төменгі 2 тісі шығады. Осылайша, сәби бір жасқа
толғанында 8 тісі болады. Мешел баланың тістері кеш шығады. Тіс жарғанда
іші өтуі, тәбетінің қашуы, аузынан сілекейі ағуы, қызынуы, мазасыздануы,
ыстығының көтерілуі мүмкін. Ұйқысы да қашады. Мұндайда ем жасаудың қажеті
жоқ.
Дәреті. Емшектегі бала алғашқы аптада дәретке тәулігіне 4-5 рет, жыл
аяғында 1-2 рет отырады. Туғанна соң бірінші үш күнде кіші дәретке онша көп
отырмайды. Тәулігіне 4-5 рет қана. Алайда алғашқы аптасының аяғында, екінші
аптаның ортасында тәулігіне 20-25-ке дейін кіші дәретке отырып, жасқа
толарда ол 15-16 ретке дейін азаяды. Ішек құрылысы ағзасының жүйке
реттеуіштері дұрыс толық жетілмегендіктен, алғашқы айларда нәрестенің асты
дұрыс қорыта алмауы, құсуы, ішінің кебуі, кекіруі, дәретке жиі отыруы
ықтимал.
Мінеки, біз жоғарыда әңгіме еткен жаңа туған нәресте ағзасының табиғаты
оған дене тәрбиесін беріп, тәнін шынықтыруда кез келген ата-ана білуге
тиісті жағдайлар.
Жаңа туған баланы шомылдыру
Ең бірінші рет сабындап шомылдырады. Суға түсірер алдында тілін жұтып
қоймауы үшін оны тартады. Алдымен төбесінен бастап жуып, сонан соң судан
шошынып қалмауы үшін біртіндеп екі аяғын суға батырып, денесін үйретіп
алады. Бірінші рет суға түсірілгенінде су тимеген жері қалмауға тиісті.
Шомылдырып болған соң кіндік түбіне қойдың майын жағып, байлап, құндақтап
жатқызады. 40 күн толғанша бөбекті бір күн сабынды, бір күн тұзды, бір күн
жұпар иісті шөп салынған (маралоты) сумен кезекпе-кезек шомылдырады. Тұзды
суға шомылып, тұзға піскен бала шымыр болады, өскенде бір жері зақымданса,
жарасы тез жазылып кетеді.
Нәрестені алғашқы 5-7 күнде ваннаға отырғызып шомылдырмай, кіндігі түскенше
күн сайын жылы сумен қолға ұстап шомылдырған жөн. Баланың кіндігі 7 күннің
ішінде түспесе, оны шомылдыру, шомылдырмау жөнінде балалар дәрігерімен
ақылдасқан абзал. Кіндігінің жарасы толық жазылғанша нәрестені тек
қайнатылған суға шомылдыру қажет. Содан кейін шомылдыру үшін бұлақтың,
өзеннің суын пайдаланғанда оны әуелі қайнатып алады. Сәбиді 6 ай бойы күн
сайын шомылдырып, одан кейін күн ара шомылдыруға көшеді. Ол шомылатын судың
жылылығы 35-36ºС болуы шарт: алғашқы үш аптада мұнан да жылы, 36-37ºС
болады. Жазда денесіне бөрткен шыққанында, қызғылтым ғана етіп суға
марганец калийінің ерітіндісін салады. Нәрестені шомылдырғанында бөлме
температурасының 20-22ºС болғаны дұрыс, жаңа туған бөбек үшін 22-24ºС.
Сәбидің бетін ваннадағы сумен жумайды. Ол үшін жеке ыдысқа құйылған суды
пайдаланады. Алты айға толмаған баланы ваннада 5 минуттан артық ұстамайды.
Ал одан кейін 10 минутқа дейін шомылдыра береді.
Қыс айларында баланы кешкі ұйқы алдында шомылдырған ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.