Су мен минералды тұздардың қозғалуы

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім
1. Су мен минералды тұздардың қозғалуы
2. Оттекті тұздар

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Тамырдың топырақтан сорған минералды заттары тамырда қалып қоймай сабақ бойымен көтеріліп жер үсті мүшелеріне барады. Су мен минералды заттар сабақтың қай қабаты арқылы қозғалатынымен танысалық. Өткен сабақта берілген төртінші тапсырмадағы тәжірибені талдайық (18-сурет). Тәжірибеден боялған суға салынған өркеннің жапырағымен, гүлінің боялғандығын көреміз. Сабағын ұстарамен көлденеңінен және ұзынынан теңдей екіге қақ жарып қараңдар (ұлғайтқыш әйнекті пайдаланыңдар). Қабық пен өзек қабаты боялмай, тек сүрек қабатының боялғаны байқалады. Бұл тәжірибеден су мен минералды тұздар сабақтың сүрек қабатымен қозғалатынын білеміз.
Органикалық заттардың қозғалуы. Жарықта жапырақтағы крахмал суда ерімейтіндіктен, крахмал күйінде сабақ бойымен қозғалмайды. Крахмал қантқа айналуы керек. Қант суда жақсы еритіндіктен қабықтағы сүзгілі түтіктер арқылы өсімдіктің барлық мүшелеріне барады. Органикалық заттар қабықтағы тін талшықтары (сүзгілі түтік) арқылы қозғалады.
Органикалық заттардың қозғалысын бақылауға арналған тәжірибеге 1 ай уақыт керек. Ұзындығы 15 см-дей 2 бұтақ алынады. Біріншісін төменгі ұшынан (суға салынатын жағы) 5 см жоғарырақ жерінен қабығын (енін 3 см-дей) сақиналап кеседі. Екінші бұтақты сақиналап кеспей сол күйінде ыдыстағы суға салып қояды. Қабығы кесілген бұтақта қосалқы тамырлар кесілген жерінің жоғарғы жағынан шығады. Кесілген жердің төменгі жағында тамырлар пайда болмайды. Қоректік зат кесілген жерден төмен қарай өте алмайды. Ал қабығы кесілмей салынған бұтақта қосалқы тамырлар бұтақтың ұшынан дамиды. Бұл органикалық заттар тек қабықпен қозғалатынын дәлелдейді.

1. Кристаллография, минералогия, петрография. Бұл кітап Абай атындағы Қазақтың мемлекеттік педагогты институтының, география факультетінде оқылған лекциялардың негізінде жазылды, 1990.

Пән: География
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім
1. Су мен минералды тұздардың қозғалуы

Оттекті тұздар

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер

Су мен минералды тұздардың қозғалуы

Тамырдың топырақтан сорған минералды заттары тамырда қалып қоймай
сабақ бойымен көтеріліп жер үсті мүшелеріне барады. Су мен минералды заттар
сабақтың қай қабаты арқылы қозғалатынымен танысалық. Өткен сабақта берілген
төртінші тапсырмадағы тәжірибені талдайық (18-сурет). Тәжірибеден боялған
суға салынған өркеннің жапырағымен, гүлінің боялғандығын көреміз. Сабағын
ұстарамен көлденеңінен және ұзынынан теңдей екіге қақ жарып қараңдар
(ұлғайтқыш әйнекті пайдаланыңдар). Қабық пен өзек қабаты боялмай, тек сүрек
қабатының боялғаны байқалады. Бұл тәжірибеден су мен минералды тұздар
сабақтың сүрек қабатымен қозғалатынын білеміз.
Органикалық заттардың қозғалуы. Жарықта жапырақтағы крахмал суда
ерімейтіндіктен, крахмал күйінде сабақ бойымен қозғалмайды. Крахмал қантқа
айналуы керек. Қант суда жақсы еритіндіктен қабықтағы сүзгілі түтіктер
арқылы өсімдіктің барлық мүшелеріне барады. Органикалық заттар қабықтағы
тін талшықтары (сүзгілі түтік) арқылы қозғалады.
Органикалық заттардың қозғалысын бақылауға арналған тәжірибеге 1 ай
уақыт керек. Ұзындығы 15 см-дей 2 бұтақ алынады. Біріншісін төменгі ұшынан
(суға салынатын жағы) 5 см жоғарырақ жерінен қабығын (енін 3 см-дей)
сақиналап кеседі. Екінші бұтақты сақиналап кеспей сол күйінде ыдыстағы суға
салып қояды. Қабығы кесілген бұтақта қосалқы тамырлар кесілген жерінің
жоғарғы жағынан шығады. Кесілген жердің төменгі жағында тамырлар пайда
болмайды. Қоректік зат кесілген жерден төмен қарай өте алмайды. Ал қабығы
кесілмей салынған бұтақта қосалқы тамырлар бұтақтың ұшынан дамиды. Бұл
органикалық заттар тек қабықпен қозғалатынын дәлелдейді.
Органикалық заттар өсімдіктің өсе бастаған жас мүшелерінің қорегіне
жұмсалады. Қорекке ортақ етпей, күнбағыс, жүгері, қызанақ сияқты
өсімдіктердің түбінен қаулап шыққан артық өркендерін жұлады. Жапырақ
қолтығынан шыққан өркендерді де жұлып тастайды. Мұндай жағдайда жүгерінің
собығы, күнбағыстың себеті өте ірі болады.

Оттекті тұздар

Қышқыл ішіндегі сутектің орнын металл алатын болса, сондай қосындыны
тұз деп атайды. Басқа сөзбен айтқанда қышқыл қалдығы мен металдың химиялық
қосындысы тұз болып табылады. Қышқылдардың оттекті түрлері де, оттексіз
түрлері де болатынын білеміз. Галоид элементтер ылғи оттексіз қышқыл- дар
қүрайды. Мысалы, көміртек қышқылы, күкірт қышқылы, азот қышқылы т. б. Осы
сияқ ты қышқылдардың қалдықтарына металдар қосылады да, әр түрлі минералдар
құралады.

Соларды оттекті қышқылдардың тұздары дейді. Бірақ тұз деген сөздің
өзі де қышқыл қалдығымен қосылған зат екенін көрсетеді. Сондықтан оны
қысқартып, оттекті тұздар десе де түсінікті болады. Қалған минералдардық
барлығын, органикалықтарынан басқасын, осы оттекті тұздарға жатқызуға
болады.

Сондықтан барлық минерал атаулының үштен екісі осы топқа жатады деуге
болады. Минералдар арасында, соның ішінде оттекті тұздар арасында, кремний
қышқылдарының тұздары, яғни силикаттар ерекше орын алады. Барлық жер
қыртысында тау жыныстарын қүраушы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.