Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстар
I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім
1. Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстардың жалпы сипаттамасы және белгілері
2. Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстардың объективтік жағы
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
II.Негізгі бөлім
1. Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстардың жалпы сипаттамасы және белгілері
2. Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстардың объективтік жағы
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасы Кеңестік үкіметінің өз тәуелсіздігін алағанан кейін ақ біліне астады. Мемлекеттік аппарат шенеуніктерінің сыбайластыққа салынуына бастап белгілі бола бастаған еді. Қазіргі әлеуметтік проблемелерға байланысты Қазақстан Республикасының қылмыстық кодекстің 13 тарауы мемлекеттік қызмет пен басқару мүдделеріне қарсы сыбайластық жемқорлық және өзге де қылмыстарға арналған 1959 жылғы Қазақ ССР Қылмыстық кодексінде мұндай тарау жоқ еді, керісінше «Лауазымды қылмыстар» деген тарау (V) бар болатын. Қоғамызда орын алған күрделі әлеуметтік - экономикалық, саяси өзгерістердің нәтижесінде мемлекеттік қызметтер атқаруға уәкілетті адамның не оған теңестірілген адамның лауазымды адамдардың қылмыстары мемлекеттік органның аппараты жүйесінде немесе коммерциялық және өзге де ұйымдар жүйесінде айқындалды.
Бүгінде сыбайлас жемқорлық секілді дертпен жекелеген мемлекеттер өз бетімен күресе алмайды. Әсіресе, жаһандану заманында сыбайлас жемқорлықтың иегі жоқ , ол бір елден екіншісіне оңай көшіп жүре береді. Бұл оңай іс емес. Бұл дерттің тамыры тереңде жатыр. Мұның дәлелі XV ғасырдың өзінде Британ парламенттінде осы мақсатта шулы даулар орын алған.
Көптеген мемлекеттік және жекелеген құрамдас жүйелерде сыбайлас жемқорлық төңірегінде қалыптасқан жағдай бөлек алып бара жатыр. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы ғаламдық және ұлттық деңгейлердегі маңызды қадамдарға қарамастан оның халықаралық қауымдастықтың алдына қойып отырған кедергілері әлі де бар. Сыбайлас жемқорлықтың қылмыстық - құқықтық көрініс түрлері туралы да өптеген пікірлер бар. Көптеген професорлар сыбайлас жемқорлыққа анықтама берген.
Профессор Н. Кузнецова сыбайлас жемқорлықты әлеуметтік көлеңкелі құбылыс деп көрсетіп, оның бір тұлғаны екінші бір тұлғаның сатып алуынан тұратынын анықтайды. Профессор А.И. Долгова осындай пікірді қолдай отырып, корупцияны мемлекеттік немесе басқада қызметкерлердің жеке басының пайдасы үшін ресми қызметтік өкілеттіліктерін және соған байланысты беделдері мен мүмкіндіктерін сатуы немесе сол үшін сатылуы деп атап көрсетеді. Бұл дегеніміз корупция ұғымын парақорлықпен теңестіру деген сөз.
Бүгінде сыбайлас жемқорлық секілді дертпен жекелеген мемлекеттер өз бетімен күресе алмайды. Әсіресе, жаһандану заманында сыбайлас жемқорлықтың иегі жоқ , ол бір елден екіншісіне оңай көшіп жүре береді. Бұл оңай іс емес. Бұл дерттің тамыры тереңде жатыр. Мұның дәлелі XV ғасырдың өзінде Британ парламенттінде осы мақсатта шулы даулар орын алған.
Көптеген мемлекеттік және жекелеген құрамдас жүйелерде сыбайлас жемқорлық төңірегінде қалыптасқан жағдай бөлек алып бара жатыр. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы ғаламдық және ұлттық деңгейлердегі маңызды қадамдарға қарамастан оның халықаралық қауымдастықтың алдына қойып отырған кедергілері әлі де бар. Сыбайлас жемқорлықтың қылмыстық - құқықтық көрініс түрлері туралы да өптеген пікірлер бар. Көптеген професорлар сыбайлас жемқорлыққа анықтама берген.
Профессор Н. Кузнецова сыбайлас жемқорлықты әлеуметтік көлеңкелі құбылыс деп көрсетіп, оның бір тұлғаны екінші бір тұлғаның сатып алуынан тұратынын анықтайды. Профессор А.И. Долгова осындай пікірді қолдай отырып, корупцияны мемлекеттік немесе басқада қызметкерлердің жеке басының пайдасы үшін ресми қызметтік өкілеттіліктерін және соған байланысты беделдері мен мүмкіндіктерін сатуы немесе сол үшін сатылуы деп атап көрсетеді. Бұл дегеніміз корупция ұғымын парақорлықпен теңестіру деген сөз.
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995 жылдағы 30 тамыздағы.
2. ҚР – ның Қылмыстық кодексі Алматы 2005 ж.
3. Қазақ КСР – ның шаруашылық қызметінің бостандығы және кәсіпкерлікті дамыту туралы 1990 жылғы 11 желтоқсандағы қаулысы
4. ҚР – ның Перзидентінің «Ұйымдасқан қылмыс пен сыбайлас жемқорлық күресуді өрістету шаралары» 1997 жылғы 5 қарашадағы жарлығы.
5. ҚР – ның сыбайлас жемқорлыққа күресу туралы заңы 2003 жылғы 25 қыркүйек
6. ҚР – ның Президентінің сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті нығайту туралы жарлығы 2005 жылғы 14 сәуір
7. ҚР – ның Президенті мен Үкімет актілер жинағы 44 құжат 2006 жылғы №5 48 - 68 бет.
8. ҚР – ның Мемлекеттік қызметтуралы заңы 1999 жылы 23шілде
9. Ағыбаев А.Н., з.ғ.д. пр. ҚР – ның Қылмыстық құқықығы ерекше бөлім.
10. Бейсенова М. «ҚР – ның Қылмыстық құқығы» қылмыскерлердің ниетін саралау Алматы 2004 ж. 26 бет.
11. Егізбаев Н. «Қылмыстық құқық» Алматы 2002 28 бет.
12. Қожаниязов А. «Мемлекеттік билік қызметкелерінің қылмысы»Алматы 2004 ж.
13. Рахметов С.М., Бапанов Т.Ә., Балтабаев, Әбдиров Н.М. «Қылмыстық құқыққа түсініктеме» Алматы 2005 ж.
14. Шектібаев Т.Т., Әбілезов Е.Т. «Парақорлық қылмысы» Алматы 2003 ж.
2. ҚР – ның Қылмыстық кодексі Алматы 2005 ж.
3. Қазақ КСР – ның шаруашылық қызметінің бостандығы және кәсіпкерлікті дамыту туралы 1990 жылғы 11 желтоқсандағы қаулысы
4. ҚР – ның Перзидентінің «Ұйымдасқан қылмыс пен сыбайлас жемқорлық күресуді өрістету шаралары» 1997 жылғы 5 қарашадағы жарлығы.
5. ҚР – ның сыбайлас жемқорлыққа күресу туралы заңы 2003 жылғы 25 қыркүйек
6. ҚР – ның Президентінің сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті нығайту туралы жарлығы 2005 жылғы 14 сәуір
7. ҚР – ның Президенті мен Үкімет актілер жинағы 44 құжат 2006 жылғы №5 48 - 68 бет.
8. ҚР – ның Мемлекеттік қызметтуралы заңы 1999 жылы 23шілде
9. Ағыбаев А.Н., з.ғ.д. пр. ҚР – ның Қылмыстық құқықығы ерекше бөлім.
10. Бейсенова М. «ҚР – ның Қылмыстық құқығы» қылмыскерлердің ниетін саралау Алматы 2004 ж. 26 бет.
11. Егізбаев Н. «Қылмыстық құқық» Алматы 2002 28 бет.
12. Қожаниязов А. «Мемлекеттік билік қызметкелерінің қылмысы»Алматы 2004 ж.
13. Рахметов С.М., Бапанов Т.Ә., Балтабаев, Әбдиров Н.М. «Қылмыстық құқыққа түсініктеме» Алматы 2005 ж.
14. Шектібаев Т.Т., Әбілезов Е.Т. «Парақорлық қылмысы» Алматы 2003 ж.
Жоспар
I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім
1. Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстардың жалпы сипаттамасы және белгілері
2. Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстардың объективтік жағы
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақстан Республикасы Кеңестік үкіметінің өз тәуелсіздігін алағанан кейін ақ біліне астады. Мемлекеттік аппарат шенеуніктерінің сыбайластыққа салынуына бастап белгілі бола бастаған еді. Қазіргі әлеуметтік проблемелерға байланысты Қазақстан Республикасының қылмыстық кодекстің 13 тарауы мемлекеттік қызмет пен басқару мүдделеріне қарсы сыбайластық жемқорлық және өзге де қылмыстарға арналған 1959 жылғы Қазақ ССР Қылмыстық кодексінде мұндай тарау жоқ еді, керісінше Лауазымды қылмыстар деген тарау (V) бар болатын. Қоғамызда орын алған күрделі әлеуметтік - экономикалық, саяси өзгерістердің нәтижесінде мемлекеттік қызметтер атқаруға уәкілетті адамның не оған теңестірілген адамның лауазымды адамдардың қылмыстары мемлекеттік органның аппараты жүйесінде немесе коммерциялық және өзге де ұйымдар жүйесінде айқындалды.
Бүгінде сыбайлас жемқорлық секілді дертпен жекелеген мемлекеттер өз бетімен күресе алмайды. Әсіресе, жаһандану заманында сыбайлас жемқорлықтың иегі жоқ , ол бір елден екіншісіне оңай көшіп жүре береді. Бұл оңай іс емес. Бұл дерттің тамыры тереңде жатыр. Мұның дәлелі XV ғасырдың өзінде Британ парламенттінде осы мақсатта шулы даулар орын алған.
Көптеген мемлекеттік және жекелеген құрамдас жүйелерде сыбайлас жемқорлық төңірегінде қалыптасқан жағдай бөлек алып бара жатыр. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы ғаламдық және ұлттық деңгейлердегі маңызды қадамдарға қарамастан оның халықаралық қауымдастықтың алдына қойып отырған кедергілері әлі де бар. Сыбайлас жемқорлықтың қылмыстық - құқықтық көрініс түрлері туралы да өптеген пікірлер бар. Көптеген професорлар сыбайлас жемқорлыққа анықтама берген.
Профессор Н. Кузнецова сыбайлас жемқорлықты әлеуметтік көлеңкелі құбылыс деп көрсетіп, оның бір тұлғаны екінші бір тұлғаның сатып алуынан тұратынын анықтайды. Профессор А.И. Долгова осындай пікірді қолдай отырып, корупцияны мемлекеттік немесе басқада қызметкерлердің жеке басының пайдасы үшін ресми қызметтік өкілеттіліктерін және соған байланысты беделдері мен мүмкіндіктерін сатуы немесе сол үшін сатылуы деп атап көрсетеді. Бұл дегеніміз корупция ұғымын парақорлықпен теңестіру деген сөз. Басқалар корупцияны шенеуніктердің өз қызмет бабын жеке пайдасы үшін қолдануға негізделген басқару аппаратының іріп - шіруі деген анықтама береді. Бұл жағдайда олар cor (дене) сөзін негізге алып корупция деген сөзге латын тілімен сөзбе сөз дененің іруі іріп - шіруі процесі деп анықтама келтіреді. Осы мәселені түбегейлі зерттеп жүрген профессор В.В. Волженкин сыбайлас жемқорлық дегеніміз - әлеуметтік құбылыс болып табылатын биліктің іріп - шіруі, мемлекттік функцияны атқаруға өкілетті мемлекеттің немесе басқа да соларға теңестірілген адамдардың өз қызмет бабын, қызмет статусы мен беделін жеке басының баюы мақсатында немесе топтық мүдде үшін пайдалануы деп анықтама берді.
Осы анқтамаға сүйенсек , сыбайлас жемқорлықтың парақорлық шегінен шығып кететіні байқаймыз.
Сыбайлас жемқорлық - мемлекеттік лауазымды адамның өзінің билік өкілеттігін және өзіне берілген құқықтарын белгілелеген ережелерге қайшы жеке басының пайдасына қолдануы. Бұл термин көбіне бюкрократялық аппаратқа және саяси элитоға қатысты қолданылады.
Сыбайлас жемқорлыққа тән белгі лауазымды адамның әрекеті мен оған жұмыс берушінің мүдделері арасындағы немесе таңдап алынған тұлғаның әрекеті мен қоғам мүдделерінің арасындағы қайшылық болып табылады.
Сыбайлас жемқорлықтың көптеген түрлері лауазымды адам жасаған алдау-арбауға ұқсайды және мемлекеттік билікке қарсы жасалған қылмыстар қатарына жатады.
Сыбайлас жемқорлыққа дискрециялық билікке, яғни өзіне тиесілі емес ресеурстарды өз қалауынша бөлу билігіне ие кез келген адам шенеунік, сот, құқық қорғау орындарының қызметкері, әкімші , дәрігер және т.б. ұшырауы мүмкін. Сыбайлас жемқорлыққа жетелейтін басты нәрсе билік өкіметтігін пайдалана отырып экономикалық пайда табу мүмкіндігі, ал басты қаупі - оны әшкереу мен жазалау. Сыбайлас жемқорлықтың тарихи жаныры жақсы жағдайға ие болу үшін сыйлық жасау дағдысынан бастау алады. Қымбат сыйлық адамды өзге сұраушылардың арасынан бөліп алып, оның өтініші орындауына мүмкіндік беретін болған. Сондықтан алғашқы қауымдық қоғамда дінбасыларға көсемге ақы төлеу қалыпты жағдай саналған. Мемлекеттік аппараттың күрделенуі мен орталық үкімет билігінің күшеюі нәтижесінде кәсіби шенеуніктер пайда болды, олар билеушілердің ойынша белгіленген жалақыға қанағаттануына тиіс еді. Ал іс жүзінде шенеуніктер өзінің қызмет жағдайын өз жағдай өз кірістерін құпия түрде көбейтуге қолдануға ұмтылды.
Сыбайлас жемқорлықтың ең қауіпті түрлері қылмыстық іске жатады. Сыбайлас жемқорлықпен күрестің батыл шараларын қабылдамасақ оның криминалдық экономикалық және әлеуметтік проблемадан саяси проблемаға айналып, мемлекеттің конституциялық негізіне қауіп төндіруі мүмкін. Сондықтан да еліміз Н.Ә. Назарбаев өзінің Қазақстан 2030 . Барлық Қазақстандықтардың өсіп өркендеуі , қауіпсіздігі және тұрмыс жағдайының жақсаруы деп аталатын Жолдануында сыбайлас жемқорлықпен аяусыз күресті басты мақсаттар қатарына қойған, оны құқықтық мемлекет орнатудың шарты деп санаған.
Бұл бағыттағы жұмыс Елбасы Нұрсылтан Әбішұлы Назарбаевтың қатаң бақылауына алынған, ол сыбайлас жемқорлықпен күресті жетілдіруді талап етіп отыр.
Елбасының сыбайлас жетқорлықпен күресінің 2006 - 2010 жылдарға арналған және Қазақстанның әлемнің бәсекеге қабілетті 50 елінің қатарына ену бағдарламасын ұсынды, онда сыбайлас жемқорлықпен күрестің жалпы ұлттық бағдарламаларын дәйекті түрде жүзеге асыру керектігіне баса назар аударды.
Сыбайлас жемқорлық қылмысының қоғам үшін қауіптілігі Қазақстан Республикасы өз тәуелсіздігін алғанан кейін ақ біліне бастады, мемлекеттік аппарат шенеуніктерінің сыбайластыққа салынуы әу бастан белгілі бола бастаған еді. Осыған байланысты республикада бұл құбылысқа қарсы бағытталған заңдылық және ұйымдастырушылық шаруаларды қолға алды. 1992 жылы 17 - наурызда Қазақстан Республикасының Президентінің Ұйымдасқан қылмыстық нысандары және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес шараларын күшейту туралы жарлы шығып 1994 жылы Ұйымдасқан қылмыс пен күрес жөніндегі Республикалық комиссия құрылды. Оған қоса 1997 жылы 5 қарашада Ұйымдасқан қылмыспен сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті одан әрі өрістету шаралары туралы Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығы қабылданды. Ал 1998 жылы шілдеде Сыбайлас жемқорлықпен күрес туралы Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды.
Осымен байланысты Қазақстаннның посткеңестік кеңестікте алғашқылардың бірі болып сыбайлас жемқорлыққа қарсы заң қабылдағанын атап көрсетеміз.
Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстардың жалпы сипаттамасы және белгілері
Қылмыстық кодекстің 13-тарауы "Мемлекеттік қызмет мүдделеріне қарсы қылмысқа" арналған. 1959 жылғы Қылмыстық кодексте мұндай тарау жоқ еді, керісінше "Лауазымды кылмыстар" деген тарау (V) бар болатын. Қоғамымызда орын алған күрделі әлеуметтік-экономикалық, саяси өзгерістердің нәтижесінде лауазымды адамдардың кылмыстары мемлекеттік
органның аппараты жүйесінде немесе коммерииялық және өзге де ұйымдар жүйесінде істелетіні айқындалды. Осыған орай бұрынғы Кодекетегі лауазымдық қылмыстар деген тарау лауазымды адамдардың қызмет бабын пайдалана отырып істейтін қоғамға қауіпті іс-әрекеттерінің мәніне қарай коммерциялық және өзге де ұйымдардағы қызмет мүдделеріне қарсы және мемлекеттік қызметкерлеріне қарсы қылмыстар болып жеке екі тарауға бөлінеді. Мұндай бөлінудің негізгі қылмыстың объектісі мен субъектісі болып табылады. Мемлекеттік емес ұйымдардың лауазымды адамдарының қылмысты іс-әрекеті сол ұйымдардың бір қалыпты жұмысына кедергі келтіреді және олардың мемлекеттік аппарат қызметіне еш қатысы болмайды.
Осы екі органның -- мемлекеттік немесе коммерциялык және өзге ұйымдардың лауазымды адамдарының атқаратын функцияларында елеулі өзгерістер бар. Сондықтан да осы тұрғыдағы кылмыстар үшін жауаптылық Кодекстің арнаулы 8-тарауында көзделген. Жалпыға мәлім бірқалыпты дұрыс қызмет атқаратын мемлекеттік органдардың қызметі ғана қоғамның экономикалық дамуына, оның мүшелерінің құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етуге қабілетті. Осыған орай мемлекеттік аппараттың қызметін корғау, оған қылмыстық қол сұғуды болдырмау ең маңызды мәселе болып табылады. Өйткені мемлекеттік аппарат қоғамды басқару жүйесінің қажетті белгісі болып, ондағы жүріп жатқан процестердің реттеушісі болып табылады. Жаңа Қылмыстық кодексте қызмет борышын адал атқаратындардың мүдделерін қорғайтын көптеген баптар баршылық, сонымен бірге өз қызметтеріне қиянат жасайтындарға заң алдындағы қатаң жауаптылықта көзделген.
Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстарды бір тарауға біріктіруге негіз болған мына төмендегідей ортақ белгілері бар: 1) Бұл тұрғыдағы қылмыстар негізінен арнаулы субъект -- мемлекеттік қызметші немесе мемлекеттік органның лауазымды адамдары арқылы жасалады.
Бұл тараудағы кылмыстар қызмет өкілдігін пайдалану арқылы жүзеге асырылады.
Лауазымды адамдардың қылмысты іс-әрекеттері мемлекеттік аппараттың дұрыс, заңды қызметін қызмет мүддесіне кайшы түрде бұзады.
Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстардың объективтік жағы
Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстардың топтық объектісі-мемлекеттік апараттың дұрыс, бір қалыпты қызметі. Қосымша тікелей объектісіне-азаматтардың, ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделері, қоғамның, мемлекеттік заңды мүдделері жатады. Кейбір қылмыс құрамдарының міндетті белгісі қылмыс заты болады: материалдық сыйақы (311, 312, 313-баптар) ресми құжат (314-бап).
Объективтік жағынан-мемлекет мүддесіне қарсы қылмыстар материалдық құрам (307, 309, 315, 316-баптар) және формалдық құрам (310, 314-баптар) болып бөлінеді.
Субъективтік жағынан бұл қылмыстар негізінен қасақана кінә нысанымен жасалады, тек қана салақтық (316-бап) абайсыздық түрiндегі кінә нысаны арқылы жүзеге асырылады. Қызмет өкілеттігін теріс пайдалану (307-бап), қызметтік жалғандық (314-бап) жасау құрамдарының субъективтік жағынын қажетті белгісі ретінде заңда пайдакүнемдік немесе өзге де жеке басының мүддесі көзделген.
Осы тараудағы қылмыстардың субъектісі-мемлекеттік қызметші немесе мемлекеттік аппараттың лауазымды адамдары болады. Тек қана Қылмыстық кодекстің 312, 313,-баптарының субъектісі жай адам болады.
2. 307-бап. Қызмет өкiлеттiгiн терiс пайдалану
Қылмыстың объектісі-мемлекеттік аппараттың қалыпты, заңды қызметіне қол сұғу.
Қызметтік өкілетті теріс пайдалану объективті жақтарының міндетті белгілері мыналар болып табылады: мемлекеттiк қызметтер атқаруға уәкiлеттi адамның не оған теңестiрiлген адамның қызметтiк өкiлеттiгiн өзi немесе басқа адамдар немесе ұйымдар үшiн пайда мен артықшылық алу не басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтiру мақсатында қызмет мүдделерiне кереғар пайдалануы, eгep бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерiн не қоғамның немесе мемлекеттiң заңмен қорғалатын мүдделерiн елеулi түрде бұзуға әкеп соғуы болып табылады.
Лауазымды адамдардың заңсыз іс-әрекеттері мен пайда болған зардаптарының арасында келтірілген себептік байланыс болуы керек.Субъективті жағынан қылмыс қасақана нысанымен сипатталады.
Егер осы қылмысты адам пайдакүнемдікпен немесе өзге де жеке бас мүддесі үшін жасаған болса ғана жауапкершілік туындауы мүмкін. Осы қылмыстық ниеті қылмыстық құрамдардың міндетті элементтері болып табылады. Пайдакүнемдікпен жасалған қылмыстар ниеттің, мақсаттың болуы, лауазымды тұлғаның заңсыз сыйақы, мүлік, ақша, көлденең табыс, я болмаса материалды түрдегі басқа да жеке басының пайдасына шешілетін қажетті жағдайлар жасалуымен сипатталады.
Өзге де жеке басының мүддесі үшін жасалған әрекеттер деп мүліктік емес, яғни карьеризм, қызғанушылық, протекционизм, жағымпаздық, т.б. осы сияқты белгілермен ұштасқан әрекеттерді айтамыз.
Заңға сәйкес аталған қылмыс құрамының субъектісі болып, біріншіден, өкілет өкілі қызметін жүзеге асырушы лауазымды тұлғалар; екіншіден, мемлекеттің міндетін тікелей орындау үшін қажетті қызметтерді атқаратын адамдар танылады.
Осы баптың 2-бөлігі, лауазымды адам жасаған нақ сол әрекет, ал 3-бөлігінде, жауапты мемлекеттiк лауазым атқаратын адам жасаған нақ сол әрекет үшін қатаң жауаптылық көзделген.
Аталған баптың 4-бөлігі осы баптың бiрiншi, екiншi немесе үшiншi бөлiктерiнде көзделген, ауыр зардаптарға әкеп соққан не ұйымдасқан топтың немесе қылмыстық қауымдастықтың (қылмыстық ұйымның) мүддесiнде жасалған әрекеттер үшін жауаптылықты көздейді.
Заңда берілген ескертулерге байланысты.
1.Мемлекеттiк қызметтер атқаруға уәкiлеттi адамдарға лауазымды адамдар, Парламент пен мәслихаттардың депутаттары, судьялар және Қазақстан Республикасының мемлекеттiк қызмет туралы заңдарына сәйкес барлық мемлекеттiк қызметшiлер жатады.
2.Мемлекеттiк қызмет атқаруға уәкiлеттi адамдарға:
1)жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарына сайланған адамдар;
2) заңда белгiленген тәртiппен Қазақстан Республикасының Президенттiгiне, Қазақстан Республикасының Парламентi мен мәслихаттардың депутаттығына, сондай-ақ жергiлiктi өзiн-өзi басқару сайланбалы органдарының мүшелiгiне кандидаттар ретiнде тiркелген азаматтар;
3) жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында тұрақты нeмece уақытша жұмыс iстейтiн, еңбегiне ақы Қазақстан Республикасы мемлекеттiк бюджетiнiң қаражатынан төленетiн қызметшiлер;
4) мемлекеттiк ұйымдарда және жарғылық капиталындағы мемлекеттiң үлесi кемiнде отыз бec процент болатын ұйымдарда, сондай-ақ жарғылық капиталындағы мемлекеттiң үлесi (кемiнде отыз бес процент) ұлттық басқарушы холдингтерге, ұлттық холдингтерге, ұлттық даму институттарына, ұлттық компанияларға берiлген ұйымдарда, сондай-ақ олардың еншiлес ұйымдарында басқару функцияларын атқаратын адамдар теңестiрiледi.
3. Тұрақты, уақытша немесе арнаулы өкiлеттiк бойынша өкiметтiң өкiлi қызметiн жүзеге асырушы не мемлекеттiк органдарда, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiнде, Қазақстан Республикасының басқа да әскерлерi мен әскери құралымдарында ұйымдастырушылық-әкiмшiлiк немесе әкiмшiлiк-шаруашылық қызметтердi орындаушы адамдар лауазымды адамдар деп танылады.
4. Мемлекет қызметтерiн және мемлекеттiк органдардың өкiлеттiктерiн тiкелей орындау үшiн Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының конституциялық және өзге де заңдарында белгiленген лауазымдарды атқаратын адамдар, сол сияқты Қазақстан Республикасының мемлекеттiк қызмет туралы заңдарына сәйкес мемлекеттiк қызметшiлердiң саяси лауазымдарын атқаратын адамдар жауапты мемлекеттiк лауазым атқаратын адамдар деп түсiнiледi.
5. Осы Кодекстiң 176-бабы үшiншi бөлiгiнiң г) тармағында, 177-бабы үшiншi бөлiгiнiң г) тармағында, 192-бабы екiншi бөлiмiнiң в) тармағында, 193-бабы үшiншi бөлiмiнiң а) тармағында, 209-бабы үшiншi бөлiмiнiң а) тармағында, 307-бабында, 308-бабының төртiншi бөлiмiнiң в) тармағында, 310-315-баптарында, 380-бабында көзделген қылмыстар, оларды жасаған адамдар мүлiктiк игiлiктер мен артықшылықтар алған жағдайларда, сыбайлас жемқорлық қылмыстар деп танылады.
3. 308-бап. Билiктi не қызметтiк өкiлеттiктi асыра пайдалану
Қылмыстың объектісі-мемлекеттік аппараттың қалыпты қызметі болып табылады.
Объективті жағынан алғанда бұл қылмыс міндетті түрде келесі белгілермен сипатталады: билiктi не лауазымдық өкiлеттiктi асыра пайдалану, яғни мемлекеттiк қызметтер атқаруға уәкiлеттi адамның не оған теңестiрiлген адамның өзiнiң құқықтары мен өкiлеттiгi шегiнен көрiнеу асып кететiн және азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерiн не қоғамның немесе мемлекеттiң заңмен қорғалатын мүдделерiн елеулi түрде бұзуға әкеп соғатын әрекеттер жасауы; осы бапта келтірілген заң бұзушылық түрінде қоғамға қауіпті зардаптардың болуы; тұлғаның өкілеттік шегінен асуы мен жасалған зардаптар арасында себептік байланыстың болуы.
Заңда көрсетілген зардаптар басталған сәттен бастап қылмыс, атап айтқанда азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделері не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
I.Кіріспе
II.Негізгі бөлім
1. Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстардың жалпы сипаттамасы және белгілері
2. Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстардың объективтік жағы
III.Қорытынды
IV.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақстан Республикасы Кеңестік үкіметінің өз тәуелсіздігін алағанан кейін ақ біліне астады. Мемлекеттік аппарат шенеуніктерінің сыбайластыққа салынуына бастап белгілі бола бастаған еді. Қазіргі әлеуметтік проблемелерға байланысты Қазақстан Республикасының қылмыстық кодекстің 13 тарауы мемлекеттік қызмет пен басқару мүдделеріне қарсы сыбайластық жемқорлық және өзге де қылмыстарға арналған 1959 жылғы Қазақ ССР Қылмыстық кодексінде мұндай тарау жоқ еді, керісінше Лауазымды қылмыстар деген тарау (V) бар болатын. Қоғамызда орын алған күрделі әлеуметтік - экономикалық, саяси өзгерістердің нәтижесінде мемлекеттік қызметтер атқаруға уәкілетті адамның не оған теңестірілген адамның лауазымды адамдардың қылмыстары мемлекеттік органның аппараты жүйесінде немесе коммерциялық және өзге де ұйымдар жүйесінде айқындалды.
Бүгінде сыбайлас жемқорлық секілді дертпен жекелеген мемлекеттер өз бетімен күресе алмайды. Әсіресе, жаһандану заманында сыбайлас жемқорлықтың иегі жоқ , ол бір елден екіншісіне оңай көшіп жүре береді. Бұл оңай іс емес. Бұл дерттің тамыры тереңде жатыр. Мұның дәлелі XV ғасырдың өзінде Британ парламенттінде осы мақсатта шулы даулар орын алған.
Көптеген мемлекеттік және жекелеген құрамдас жүйелерде сыбайлас жемқорлық төңірегінде қалыптасқан жағдай бөлек алып бара жатыр. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы ғаламдық және ұлттық деңгейлердегі маңызды қадамдарға қарамастан оның халықаралық қауымдастықтың алдына қойып отырған кедергілері әлі де бар. Сыбайлас жемқорлықтың қылмыстық - құқықтық көрініс түрлері туралы да өптеген пікірлер бар. Көптеген професорлар сыбайлас жемқорлыққа анықтама берген.
Профессор Н. Кузнецова сыбайлас жемқорлықты әлеуметтік көлеңкелі құбылыс деп көрсетіп, оның бір тұлғаны екінші бір тұлғаның сатып алуынан тұратынын анықтайды. Профессор А.И. Долгова осындай пікірді қолдай отырып, корупцияны мемлекеттік немесе басқада қызметкерлердің жеке басының пайдасы үшін ресми қызметтік өкілеттіліктерін және соған байланысты беделдері мен мүмкіндіктерін сатуы немесе сол үшін сатылуы деп атап көрсетеді. Бұл дегеніміз корупция ұғымын парақорлықпен теңестіру деген сөз. Басқалар корупцияны шенеуніктердің өз қызмет бабын жеке пайдасы үшін қолдануға негізделген басқару аппаратының іріп - шіруі деген анықтама береді. Бұл жағдайда олар cor (дене) сөзін негізге алып корупция деген сөзге латын тілімен сөзбе сөз дененің іруі іріп - шіруі процесі деп анықтама келтіреді. Осы мәселені түбегейлі зерттеп жүрген профессор В.В. Волженкин сыбайлас жемқорлық дегеніміз - әлеуметтік құбылыс болып табылатын биліктің іріп - шіруі, мемлекттік функцияны атқаруға өкілетті мемлекеттің немесе басқа да соларға теңестірілген адамдардың өз қызмет бабын, қызмет статусы мен беделін жеке басының баюы мақсатында немесе топтық мүдде үшін пайдалануы деп анықтама берді.
Осы анқтамаға сүйенсек , сыбайлас жемқорлықтың парақорлық шегінен шығып кететіні байқаймыз.
Сыбайлас жемқорлық - мемлекеттік лауазымды адамның өзінің билік өкілеттігін және өзіне берілген құқықтарын белгілелеген ережелерге қайшы жеке басының пайдасына қолдануы. Бұл термин көбіне бюкрократялық аппаратқа және саяси элитоға қатысты қолданылады.
Сыбайлас жемқорлыққа тән белгі лауазымды адамның әрекеті мен оған жұмыс берушінің мүдделері арасындағы немесе таңдап алынған тұлғаның әрекеті мен қоғам мүдделерінің арасындағы қайшылық болып табылады.
Сыбайлас жемқорлықтың көптеген түрлері лауазымды адам жасаған алдау-арбауға ұқсайды және мемлекеттік билікке қарсы жасалған қылмыстар қатарына жатады.
Сыбайлас жемқорлыққа дискрециялық билікке, яғни өзіне тиесілі емес ресеурстарды өз қалауынша бөлу билігіне ие кез келген адам шенеунік, сот, құқық қорғау орындарының қызметкері, әкімші , дәрігер және т.б. ұшырауы мүмкін. Сыбайлас жемқорлыққа жетелейтін басты нәрсе билік өкіметтігін пайдалана отырып экономикалық пайда табу мүмкіндігі, ал басты қаупі - оны әшкереу мен жазалау. Сыбайлас жемқорлықтың тарихи жаныры жақсы жағдайға ие болу үшін сыйлық жасау дағдысынан бастау алады. Қымбат сыйлық адамды өзге сұраушылардың арасынан бөліп алып, оның өтініші орындауына мүмкіндік беретін болған. Сондықтан алғашқы қауымдық қоғамда дінбасыларға көсемге ақы төлеу қалыпты жағдай саналған. Мемлекеттік аппараттың күрделенуі мен орталық үкімет билігінің күшеюі нәтижесінде кәсіби шенеуніктер пайда болды, олар билеушілердің ойынша белгіленген жалақыға қанағаттануына тиіс еді. Ал іс жүзінде шенеуніктер өзінің қызмет жағдайын өз жағдай өз кірістерін құпия түрде көбейтуге қолдануға ұмтылды.
Сыбайлас жемқорлықтың ең қауіпті түрлері қылмыстық іске жатады. Сыбайлас жемқорлықпен күрестің батыл шараларын қабылдамасақ оның криминалдық экономикалық және әлеуметтік проблемадан саяси проблемаға айналып, мемлекеттің конституциялық негізіне қауіп төндіруі мүмкін. Сондықтан да еліміз Н.Ә. Назарбаев өзінің Қазақстан 2030 . Барлық Қазақстандықтардың өсіп өркендеуі , қауіпсіздігі және тұрмыс жағдайының жақсаруы деп аталатын Жолдануында сыбайлас жемқорлықпен аяусыз күресті басты мақсаттар қатарына қойған, оны құқықтық мемлекет орнатудың шарты деп санаған.
Бұл бағыттағы жұмыс Елбасы Нұрсылтан Әбішұлы Назарбаевтың қатаң бақылауына алынған, ол сыбайлас жемқорлықпен күресті жетілдіруді талап етіп отыр.
Елбасының сыбайлас жетқорлықпен күресінің 2006 - 2010 жылдарға арналған және Қазақстанның әлемнің бәсекеге қабілетті 50 елінің қатарына ену бағдарламасын ұсынды, онда сыбайлас жемқорлықпен күрестің жалпы ұлттық бағдарламаларын дәйекті түрде жүзеге асыру керектігіне баса назар аударды.
Сыбайлас жемқорлық қылмысының қоғам үшін қауіптілігі Қазақстан Республикасы өз тәуелсіздігін алғанан кейін ақ біліне бастады, мемлекеттік аппарат шенеуніктерінің сыбайластыққа салынуы әу бастан белгілі бола бастаған еді. Осыған байланысты республикада бұл құбылысқа қарсы бағытталған заңдылық және ұйымдастырушылық шаруаларды қолға алды. 1992 жылы 17 - наурызда Қазақстан Республикасының Президентінің Ұйымдасқан қылмыстық нысандары және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес шараларын күшейту туралы жарлы шығып 1994 жылы Ұйымдасқан қылмыс пен күрес жөніндегі Республикалық комиссия құрылды. Оған қоса 1997 жылы 5 қарашада Ұйымдасқан қылмыспен сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресті одан әрі өрістету шаралары туралы Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығы қабылданды. Ал 1998 жылы шілдеде Сыбайлас жемқорлықпен күрес туралы Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды.
Осымен байланысты Қазақстаннның посткеңестік кеңестікте алғашқылардың бірі болып сыбайлас жемқорлыққа қарсы заң қабылдағанын атап көрсетеміз.
Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстардың жалпы сипаттамасы және белгілері
Қылмыстық кодекстің 13-тарауы "Мемлекеттік қызмет мүдделеріне қарсы қылмысқа" арналған. 1959 жылғы Қылмыстық кодексте мұндай тарау жоқ еді, керісінше "Лауазымды кылмыстар" деген тарау (V) бар болатын. Қоғамымызда орын алған күрделі әлеуметтік-экономикалық, саяси өзгерістердің нәтижесінде лауазымды адамдардың кылмыстары мемлекеттік
органның аппараты жүйесінде немесе коммерииялық және өзге де ұйымдар жүйесінде істелетіні айқындалды. Осыған орай бұрынғы Кодекетегі лауазымдық қылмыстар деген тарау лауазымды адамдардың қызмет бабын пайдалана отырып істейтін қоғамға қауіпті іс-әрекеттерінің мәніне қарай коммерциялық және өзге де ұйымдардағы қызмет мүдделеріне қарсы және мемлекеттік қызметкерлеріне қарсы қылмыстар болып жеке екі тарауға бөлінеді. Мұндай бөлінудің негізгі қылмыстың объектісі мен субъектісі болып табылады. Мемлекеттік емес ұйымдардың лауазымды адамдарының қылмысты іс-әрекеті сол ұйымдардың бір қалыпты жұмысына кедергі келтіреді және олардың мемлекеттік аппарат қызметіне еш қатысы болмайды.
Осы екі органның -- мемлекеттік немесе коммерциялык және өзге ұйымдардың лауазымды адамдарының атқаратын функцияларында елеулі өзгерістер бар. Сондықтан да осы тұрғыдағы кылмыстар үшін жауаптылық Кодекстің арнаулы 8-тарауында көзделген. Жалпыға мәлім бірқалыпты дұрыс қызмет атқаратын мемлекеттік органдардың қызметі ғана қоғамның экономикалық дамуына, оның мүшелерінің құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етуге қабілетті. Осыған орай мемлекеттік аппараттың қызметін корғау, оған қылмыстық қол сұғуды болдырмау ең маңызды мәселе болып табылады. Өйткені мемлекеттік аппарат қоғамды басқару жүйесінің қажетті белгісі болып, ондағы жүріп жатқан процестердің реттеушісі болып табылады. Жаңа Қылмыстық кодексте қызмет борышын адал атқаратындардың мүдделерін қорғайтын көптеген баптар баршылық, сонымен бірге өз қызметтеріне қиянат жасайтындарға заң алдындағы қатаң жауаптылықта көзделген.
Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстарды бір тарауға біріктіруге негіз болған мына төмендегідей ортақ белгілері бар: 1) Бұл тұрғыдағы қылмыстар негізінен арнаулы субъект -- мемлекеттік қызметші немесе мемлекеттік органның лауазымды адамдары арқылы жасалады.
Бұл тараудағы кылмыстар қызмет өкілдігін пайдалану арқылы жүзеге асырылады.
Лауазымды адамдардың қылмысты іс-әрекеттері мемлекеттік аппараттың дұрыс, заңды қызметін қызмет мүддесіне кайшы түрде бұзады.
Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстардың объективтік жағы
Мемлекеттік қызмет мүддесіне қарсы қылмыстардың топтық объектісі-мемлекеттік апараттың дұрыс, бір қалыпты қызметі. Қосымша тікелей объектісіне-азаматтардың, ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделері, қоғамның, мемлекеттік заңды мүдделері жатады. Кейбір қылмыс құрамдарының міндетті белгісі қылмыс заты болады: материалдық сыйақы (311, 312, 313-баптар) ресми құжат (314-бап).
Объективтік жағынан-мемлекет мүддесіне қарсы қылмыстар материалдық құрам (307, 309, 315, 316-баптар) және формалдық құрам (310, 314-баптар) болып бөлінеді.
Субъективтік жағынан бұл қылмыстар негізінен қасақана кінә нысанымен жасалады, тек қана салақтық (316-бап) абайсыздық түрiндегі кінә нысаны арқылы жүзеге асырылады. Қызмет өкілеттігін теріс пайдалану (307-бап), қызметтік жалғандық (314-бап) жасау құрамдарының субъективтік жағынын қажетті белгісі ретінде заңда пайдакүнемдік немесе өзге де жеке басының мүддесі көзделген.
Осы тараудағы қылмыстардың субъектісі-мемлекеттік қызметші немесе мемлекеттік аппараттың лауазымды адамдары болады. Тек қана Қылмыстық кодекстің 312, 313,-баптарының субъектісі жай адам болады.
2. 307-бап. Қызмет өкiлеттiгiн терiс пайдалану
Қылмыстың объектісі-мемлекеттік аппараттың қалыпты, заңды қызметіне қол сұғу.
Қызметтік өкілетті теріс пайдалану объективті жақтарының міндетті белгілері мыналар болып табылады: мемлекеттiк қызметтер атқаруға уәкiлеттi адамның не оған теңестiрiлген адамның қызметтiк өкiлеттiгiн өзi немесе басқа адамдар немесе ұйымдар үшiн пайда мен артықшылық алу не басқа адамдарға немесе ұйымдарға зиян келтiру мақсатында қызмет мүдделерiне кереғар пайдалануы, eгep бұл азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерiн не қоғамның немесе мемлекеттiң заңмен қорғалатын мүдделерiн елеулi түрде бұзуға әкеп соғуы болып табылады.
Лауазымды адамдардың заңсыз іс-әрекеттері мен пайда болған зардаптарының арасында келтірілген себептік байланыс болуы керек.Субъективті жағынан қылмыс қасақана нысанымен сипатталады.
Егер осы қылмысты адам пайдакүнемдікпен немесе өзге де жеке бас мүддесі үшін жасаған болса ғана жауапкершілік туындауы мүмкін. Осы қылмыстық ниеті қылмыстық құрамдардың міндетті элементтері болып табылады. Пайдакүнемдікпен жасалған қылмыстар ниеттің, мақсаттың болуы, лауазымды тұлғаның заңсыз сыйақы, мүлік, ақша, көлденең табыс, я болмаса материалды түрдегі басқа да жеке басының пайдасына шешілетін қажетті жағдайлар жасалуымен сипатталады.
Өзге де жеке басының мүддесі үшін жасалған әрекеттер деп мүліктік емес, яғни карьеризм, қызғанушылық, протекционизм, жағымпаздық, т.б. осы сияқты белгілермен ұштасқан әрекеттерді айтамыз.
Заңға сәйкес аталған қылмыс құрамының субъектісі болып, біріншіден, өкілет өкілі қызметін жүзеге асырушы лауазымды тұлғалар; екіншіден, мемлекеттің міндетін тікелей орындау үшін қажетті қызметтерді атқаратын адамдар танылады.
Осы баптың 2-бөлігі, лауазымды адам жасаған нақ сол әрекет, ал 3-бөлігінде, жауапты мемлекеттiк лауазым атқаратын адам жасаған нақ сол әрекет үшін қатаң жауаптылық көзделген.
Аталған баптың 4-бөлігі осы баптың бiрiншi, екiншi немесе үшiншi бөлiктерiнде көзделген, ауыр зардаптарға әкеп соққан не ұйымдасқан топтың немесе қылмыстық қауымдастықтың (қылмыстық ұйымның) мүддесiнде жасалған әрекеттер үшін жауаптылықты көздейді.
Заңда берілген ескертулерге байланысты.
1.Мемлекеттiк қызметтер атқаруға уәкiлеттi адамдарға лауазымды адамдар, Парламент пен мәслихаттардың депутаттары, судьялар және Қазақстан Республикасының мемлекеттiк қызмет туралы заңдарына сәйкес барлық мемлекеттiк қызметшiлер жатады.
2.Мемлекеттiк қызмет атқаруға уәкiлеттi адамдарға:
1)жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарына сайланған адамдар;
2) заңда белгiленген тәртiппен Қазақстан Республикасының Президенттiгiне, Қазақстан Республикасының Парламентi мен мәслихаттардың депутаттығына, сондай-ақ жергiлiктi өзiн-өзi басқару сайланбалы органдарының мүшелiгiне кандидаттар ретiнде тiркелген азаматтар;
3) жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында тұрақты нeмece уақытша жұмыс iстейтiн, еңбегiне ақы Қазақстан Республикасы мемлекеттiк бюджетiнiң қаражатынан төленетiн қызметшiлер;
4) мемлекеттiк ұйымдарда және жарғылық капиталындағы мемлекеттiң үлесi кемiнде отыз бec процент болатын ұйымдарда, сондай-ақ жарғылық капиталындағы мемлекеттiң үлесi (кемiнде отыз бес процент) ұлттық басқарушы холдингтерге, ұлттық холдингтерге, ұлттық даму институттарына, ұлттық компанияларға берiлген ұйымдарда, сондай-ақ олардың еншiлес ұйымдарында басқару функцияларын атқаратын адамдар теңестiрiледi.
3. Тұрақты, уақытша немесе арнаулы өкiлеттiк бойынша өкiметтiң өкiлi қызметiн жүзеге асырушы не мемлекеттiк органдарда, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерiнде, Қазақстан Республикасының басқа да әскерлерi мен әскери құралымдарында ұйымдастырушылық-әкiмшiлiк немесе әкiмшiлiк-шаруашылық қызметтердi орындаушы адамдар лауазымды адамдар деп танылады.
4. Мемлекет қызметтерiн және мемлекеттiк органдардың өкiлеттiктерiн тiкелей орындау үшiн Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының конституциялық және өзге де заңдарында белгiленген лауазымдарды атқаратын адамдар, сол сияқты Қазақстан Республикасының мемлекеттiк қызмет туралы заңдарына сәйкес мемлекеттiк қызметшiлердiң саяси лауазымдарын атқаратын адамдар жауапты мемлекеттiк лауазым атқаратын адамдар деп түсiнiледi.
5. Осы Кодекстiң 176-бабы үшiншi бөлiгiнiң г) тармағында, 177-бабы үшiншi бөлiгiнiң г) тармағында, 192-бабы екiншi бөлiмiнiң в) тармағында, 193-бабы үшiншi бөлiмiнiң а) тармағында, 209-бабы үшiншi бөлiмiнiң а) тармағында, 307-бабында, 308-бабының төртiншi бөлiмiнiң в) тармағында, 310-315-баптарында, 380-бабында көзделген қылмыстар, оларды жасаған адамдар мүлiктiк игiлiктер мен артықшылықтар алған жағдайларда, сыбайлас жемқорлық қылмыстар деп танылады.
3. 308-бап. Билiктi не қызметтiк өкiлеттiктi асыра пайдалану
Қылмыстың объектісі-мемлекеттік аппараттың қалыпты қызметі болып табылады.
Объективті жағынан алғанда бұл қылмыс міндетті түрде келесі белгілермен сипатталады: билiктi не лауазымдық өкiлеттiктi асыра пайдалану, яғни мемлекеттiк қызметтер атқаруға уәкiлеттi адамның не оған теңестiрiлген адамның өзiнiң құқықтары мен өкiлеттiгi шегiнен көрiнеу асып кететiн және азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерiн не қоғамның немесе мемлекеттiң заңмен қорғалатын мүдделерiн елеулi түрде бұзуға әкеп соғатын әрекеттер жасауы; осы бапта келтірілген заң бұзушылық түрінде қоғамға қауіпті зардаптардың болуы; тұлғаның өкілеттік шегінен асуы мен жасалған зардаптар арасында себептік байланыстың болуы.
Заңда көрсетілген зардаптар басталған сәттен бастап қылмыс, атап айтқанда азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделері не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz